Ağırlıklı Ortalama Fonlama Maliyeti

Para Politikası ve Bankacılık
Sektöründe Faiz Oranları
Türkiye İş Bankası
İktisadi Araştırmalar Bölümü
Haziran 2016
İktisadi Araştırmalar Bölümü ekonomi.isbank
Para Politikası
TCMB’nin Ağustos 2015 tarihli açıklaması: faiz koridoru 1 hafta vadeli repo ihale faiz
oranı etrafında daha simetrik bir hale getirilecek ve daraltılacaktır.
«gevşeme veya sıkılaşma değil sadeleşme süreci»
TCMB Faiz Oranları (%)
14
Gecelik Borç Verme Faiz Oranı
(Faiz koridorunun üst bandı)
12
10
9,00
8
7,50
1 Hafta Vadeli Repo İhale Faiz
Oranı (Politika faizi)
7,25
6
4
Gecelik Borç Alma Faiz Oranı
(Faiz koridorunun alt bandı)
2
0
2011
2012
2013
2014
2015
2016
Kaynak: TCMB
2
İktisadi Araştırmalar Bölümü ekonomi.isbank
Sıkı Likidite Politikası
TCMB Ağustos 2015’ten bu yana yaptığı açıklamalarda «sıkı likidite politikası»nın
korunacağını vurguluyor.
Haziran ayı Para Politikası Kurulu toplantı özetinden:
«…Bu gelişmeler çerçevesinde Kurul, son dönemde enflasyonda
gözlenen düşüşün kalıcı olması için likidite politikasındaki sıkı
duruşun korunması gerektiğini belirtmiştir.»
TCMB fonlama kompozisyonunu bu doğrultuda etkin bir şekilde kullanıyor.
Binler
TCMB Fonlama Kompozisyonu
120
Kotasyon Yoluyla (milyar TL)
Koridorun üst bandından yapılan fonlama
100
İhale Yoluyla (milyar TL)
Politika faizinden yapılan fonlama
80
60
40
20
0
2013
2014
2015
2016
Kaynak: TCMB
3
İktisadi Araştırmalar Bölümü ekonomi.isbank
Ağırlıklı Ortalama Fonlama Maliyeti
TCMB’nin sıkı likidite politikası paralelinde efektif fonlama oranı olan «bankaların ağırlıklı
ortalama fonlama maliyeti» politika faizinin üzerinde seyrediyor.
TCMB Faiz Oranları (%)
14
Gecelik Borç Verme Faiz Oranı
(Faiz koridorunun üst bandı)
12
Ağırlıklı Ortalama
Fonlama Maliyeti
10
9,00
8,20
7,50
8
1 Hafta Vadeli Repo İhale Faiz
Oranı (Politika faizi)
6
4
7,25
Gecelik Borç Alma Faiz Oranı
(Faiz koridorunun alt bandı)
2
0
2011
2012
2013
2014
2015
2016
Kaynak: TCMB
4
İktisadi Araştırmalar Bölümü ekonomi.isbank
Sistemin Fon İhtiyacı
Piyasanın likidite açığı artış eğilimini sürdürüyor.
Piyasanın Likidite Açığı
(yılsonları itibarıyla, milyar TL)
 Finansal piyasalarda artan oynaklık
 Küresel risk iştahının azalması
 Artan jeopolitik riskler
99,0
 Türkiye’ye yönelik portföy
akımlarının zayıflaması
 Uluslararası döviz rezervlerinin
azalması
 Yüksek seyreden enflasyon
nedeniyle nakit talebinin güçlenmesi
46,4
40,6
38,9
sistemin fonlama ihtiyacını artırıyor.
19,3
2011
2012
2013
2014
2015
Kaynak: TCMB
5
İktisadi Araştırmalar Bölümü ekonomi.isbank
Bankacılık Sektörünün Bilanço Kompozisyonu
Sektör için mevduat halen en önemli fon kaynağı..
Aktif Kompozisyonu
(%)
12,2
7,6
15,6
15,1
13,6
Diğer
Nakit Değerler
Menkul Kıymetler
Pasif Kompozisyonu
(%)
Diğer
5,8
8,0
15,0
11,6
0,2
5,7
4,0
Özkaynaklar
8,3
11,0
14,7
İhraç Edilen Menkul
Kıymetler
Para Piyasasına Borçlar
Bankalara Borçlar
Kredi
40,4
Mevduat
63,2
62,4
53,3
32,4
2004
Nis-16
2004
Nis-16
Kaynak: BDDK
6
İktisadi Araştırmalar Bölümü ekonomi.isbank
Kredi/Mevduat Oranı
Ancak, TL kaynakların sınırlı olmasının etkisiyle kredi/mevduat oranı yüksek düzeylerde...
Kredi Hacmi / Mevduat Hacmi
(%)
143
145
TP Kredi / TP Mevduat
119
120
YP Kredi / YP Mevduat
Kredi / Mevduat
95
87
70
45
20
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
Nis-16
Kaynak: BDDK
7
İktisadi Araştırmalar Bölümü ekonomi.isbank
Bankacılık Sektörü Net Faiz Marjı
Yüksek fonlama ihtiyacı bankacılık sektörünün net faiz marjını baskı altında tutuyor.
Kredi Hacmi ve Net Faiz Marjı*
1.600
7,0
Net Faiz Marjı (%, sağ eksen)
1.400
6,5
6,5
Krediler (milyar TL)
1.200
6,0
1.000
5,5
5,4
5,4
800
5,0
5,1
4,9
4,9
4,7
600
4,5
4,3
400
4,0
4,1
3,7
200
3,5
3,5
3,5
3,5
3,4
0
3,0
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
Nis-16
Kaynak: BDDK
(*) Net Faiz Gelirleri/Ortalama Aktifler
8
İktisadi Araştırmalar Bölümü ekonomi.isbank
Bankacılık Sektöründe Kârlılık
Gerek aktif gerekse özkaynak kârlılığı oldukça düşük düzeylere inmiş durumda…
Aktif Kârlılığı*
Özkaynak Kârlılığı**
2,8%
2,6%
2,6%
24,8
22,9
2,5%
2,4%
21,0
20,1
18,7
2,0%
15,8
1,8%
15,5 15,7
14,2
12,3
12,1
1,7%
1,7%
1,6%
11,3 10,9
1,3%
1,2%
1,2%
2004
2006
2008
2010
2012
2014
Nis-16
2004
2006
2008
2010
2012
2014
Nis-16
Kaynak: BDDK
(*) Net Dönem Kârı / Ortalama Aktifler
(**) Net Dönem Kârı / Ortalama Özkaynaklar
9
İktisadi Araştırmalar Bölümü ekonomi.isbank
Bankacılık Sektöründe Kârlılık
Özkaynak kârlılığı ile mevduat faizi arasındaki makas ortadan kalkmış durumda…
Özkaynak Kârlılığı* ve Mevduat Faiz Oranı
(%)
39,1
Özkaynaklar Karlılığı
Ağırlıklı Ortalama TL Mevduat Faiz Oranı (yıllık)
24,8
22,0
18,1
15,8
22,9
21,0
17,8
16,6
20,1
18,7
15,5
12,1
16,5
17,4
2004
2005
2006
2007
2008
14,2
12,3
9,3
10,9
8,2
2003
15,7
2009
2010
8,2
2011
9,2
7,1
2012
2013
11,3
9,9
2014
2015
10,9
10,9
Nis-16
Kaynak: BDDK, TCMB
(*) Net Dönem Kârı / Ortalama Özkaynaklar
10
İktisadi Araştırmalar Bölümü ekonomi.isbank
Faiz Oranları
TCMB’nin Mart’tan bu yana koridorun üst bandında yaptığı 175 baz puanlık indirime karşın, likidite
politikasında sıkı duruşun sürdürülmesi sonucunda ağırlıklı ortalama fonlama maliyeti (AOFM)
yalnızca 70 baz puan civarında azaldı. Kredi ve mevduat faiz oranları AOFM paralelinde seyretti.
AOFM, Kredi ve Mevduat Faiz Oranları* (%)
18
Mart-Haziran
döneminde:
Ticari Kredilere Uygulanan Ağırlıklı Ortalama Faiz Oranı
12
Tüketici Kredilerine Uygulanan Ağırlıklı Ortalama Faiz Oranı
TCMB Ağırlıklı Ortalama Fonlama Maliyeti (sağ eksen)
17
-100 baz puan
Mevduat Faiz Oranı (sağ eksen)
16
11
-70 baz puan
10
-70 baz puan
15
9
14
-70 baz puan
13
12
8
7
Oca.15
Mar.15
May.15
Tem.15
Eyl.15
Kas.15
Oca.16
Mar.16
May.16
(*) Faiz oranları için aylık ortalama değerler dikkate alınmıştır.
Kaynak: BDDK, TCMB
11
İktisadi Araştırmalar Bölümü ekonomi.isbank
Genel Değerlendirme
 TCMB, para politikasında sadeleşme sürecine ilişkin Ağustos 2015’te yayımladığı açıklamada faiz
koridorunun daraltılarak 1 hafta vadeli repo ihale faiz oranı etrafında daha simetrik bir hale
getirileceğini duyurdu. Merkez Bankası, bu hamlesinin gevşeme veya sıkılaşma anlamına
gelmediğini sıkça dile getirdi.
 Merkez Bankası Ağustos 2015’ten bu yana yaptığı tüm açıklamalarda, sıkı likidite politikasının
korunacağını özellikle vurguladı. Buna paralel olarak TCMB’nin bankacılık sistemini fonlama
kompozisyonu sıkı duruşu sürdürme doğrultusunda şekillendi.
 Son yıllarda finansal piyasalardaki oynaklık, küresel risk iştahının azalması ve artan jeopolitik risklere
bağlı olarak Türkiye’ye yönelik portföy akımları zayıfladı. Ayrıca, yurt içinde uluslararası döviz
rezervlerinin azalması ve yüksek seyreden enflasyon nedeniyle nakit talebinin güçlenmesi sistemin
fonlama ihtiyacını artırdı.
 Finansal sistemin büyüyen likidite açığı ve sıkı likidite politikası TCMB’nin efektif fonlama oranı olan
ağırlıklı ortalama fonlama maliyetinin politika faizinin üzerinde gerçekleşmesine neden oldu.
 TCMB’nin Mart’tan bu yana koridorun üst bandında yaptığı 175 baz puanlık indirime karşın
AOFM yalnızca 70 baz puan civarında azaldı. Yüksek finansman ihtiyacının da etkisiyle kredi
ve mevduat faiz oranları AOFM paralelinde seyrediyor.
12
Ek
İktisadi Araştırmalar Bölümü ekonomi.isbank
Ek_Grafik 1
Binler
Türkiye’ye Yönelik Sermaye Akımları*
(12 aylık kümülatif , milyar USD)
30
2012
20
2013
10
2014
0
2015
-10
-20
2016
-30
Ocak
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
Haziran Temmuz Ağustos
Eylül
Ekim
Kasım
Aralık
Kaynak: BDDK, TCMB
(*) DİBS + Hisse Senedi + Bankacılık Sektörünün Bilanço Dışı Yabancı Para Pozisyonu
14
İktisadi Araştırmalar Bölümü ekonomi.isbank
Ek_Grafik 2
Döviz Kurları
Döviz Sepeti
3,4
3,1
2013 yılındaki değer kaybı = %23
2014 yılındaki değer kaybı = %1
2015 yılındaki değer kaybı = %18
2,9
EUR/TL
3,2
2,7
3,0
2,5
2,8
Döviz Sepeti
2,3
2,6
2,1
2,4
2,0
2012
1,9
USD/TL (sağ eksen)
2,2
1,7
2013
2014
2015
2016
Kaynak: Reuters
15
İktisadi Araştırmalar Bölümü ekonomi.isbank
Ek_Grafik 3
Binler
Uluslararası Döviz Rezervleri
(milyar USD)
160
140
120
Altın
Merkez Bankası Brüt Döviz Rezervleri
Bankalar Muhabir Mevcudu ve Efektif Kasası (net)
100
Uluslararası Rezervler
80
60
40
20
0
1982 1984 1986 1988 1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 2014 2016
Kaynak: TCMB
16
İktisadi Araştırmalar Bölümü ekonomi.isbank
Ek_Grafik 4
Yıllık TÜFE Enflasyonu (%)
12
11
10
9
8
7
6,58
6
5
4
3
2011
2012
2013
2014
2015
2016
Kaynak: TÜİK
17
Ekonominin ana sayfası: «ekonomi.isbank»
 http://ekonomi.isbank.com.tr
YASAL UYARI
Bu rapor Bankamız uzmanları tarafından güvenilir olduğuna inanılan kamuya açık kaynaklardan elde edilen bilgiler kullanılmak suretiyle, sadece
bilgilendirme amacıyla hazırlanmıştır ve hiçbir şekilde finansal enstrümanların alım veya satımı konusunda tavsiye veya finansal danışmanlık hizmeti
sağlanması olarak yorumlanmamalıdır. Bu raporda yer verilen görüş ve değerlendirmeler, hiçbir şekilde Türkiye İş Bankası A.Ş.’nin kurumsal
yaklaşımını yansıtmamakta olup, raporu kaleme alan uzmanların kişisel görüş ve değerlendirmeleridir. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan
bilgi, görüş ve değerlendirmelerin doğru, değişmez ve eksiksiz olması konusunda herhangi bir şekilde garanti vermemektedir. Türkiye İş Bankası A.Ş.
bu raporda yer alan bilgilerde herhangi bir bildirimde bulunmaksızın değişiklik yapma hakkına sahiptir. Bu rapor ve içindeki bilgilerin kullanılması
nedeniyle doğrudan veya dolaylı olarak oluşacak zararlardan Türkiye İş Bankası A.Ş. hiçbir şekilde sorumluluk kabul etmemektedir.
İşbu rapor üzerinde Bankamızın telif hakkı olup, Bankamızın yazılı izni alınmaksızın herhangi bir kişi tarafından, herhangi bir amaçla, kısmen veya
tamamen çoğaltılamaz, dağıtılamaz veya yayımlanamaz. Tüm haklarımız saklıdır.