SAVUNMA SANAYİ MÜSTEŞARLIĞI DEFENCE TURKEY ITALIAN DEFENCE INDUSTRY SPECIAL ISSUE 1- Sayın Müsteşarım, öncelikle bizlere İtalyan Savunma sanayi firmalarının geçmişte yer aldığı projeler hakkında bilgilendirebilir misiniz? Bu projeler kapsamında yapılan işbirliği doğrultusunda değerlendirmeleriniz nelerdir? Savunma sanayii alanında İtalyan firmaları ile Türk firmaları arasında sıkı bir ilişki ve İtalya ile uzun yıllardan beri süregelen sağlam bir işbirliği mevcuttur. Bildiğiniz üzere İtalyan Agusta firması ile 5 adet AB412-EP Sahil Güvenlik Helikopteri (MARTI) helikopter tedariğine yönelik 1998 tarihli Sözleşme’ye ilave olarak yine 4 adet helikopter ihtiyacına yönelik 1999 tarihli Sözleşme ve ilave 5 adet helikopterin daha tedarikini öngören sözleşme değişikliği 2004 yılında imzalanmıştır. Yine Müşterek Taarruz Uçağı (JSF) projesinde Türkiye, İtalya ile birlikte yer almaktadır. Proje kapsamında üretim safhasından sonra gerçekleştirilecek pilot eğitimleri ve lojistik destek konularında İtalya dahil diğer tüm katılımcı ülkeler ile görüşmeler sürdürülmektedir. Yine 10 adet Deniz Gözetleme kabiliyetli Deniz Karakol uçağının tedarik ve Görev Ekipmanlarının entegrasyonuna (Meltem-3) ilişkin Sözleşme görüşmelerine 2005 yılında Alenia firması ile başlanmasına karar verilmiştir. TSK muharip unsurlarının Elektronik Harp (EH) eğitimlerinin yapılması ve EH sistemlerinin taktik ve tekniklerinin geliştirilmesi amacıyla başlatılan proje kapsamında Elektronik Harp Test ve Eğitim Sahası (EHTES)’na entegre edilecek sistemin tedariki amacıyla İtalya’nın Oerlikon Contraves S.p.A firması ile 2006 yılında imzalanan sözleşme mevcuttur. Taarruz/Taktik Keşif Helikopteri-ATAK Projesi kapsamında, 2008 yılında TUSAŞ’ün ana alt yüklenisi olarak Agusta/Westland ile bir sözleşme imzalanmıştır. Sahil Güvenlik Arama Kurtarma Gemisi Projesi ile ilgili olarak gemilerin, İtalyan Fincantieri tersanesinin tasarımı ile RMK Marine A.Ş. tarafından yurt içinde inşa edilmesi söz konusudur. İki firma arasında gerekli imkan ve kabiliyetin kazanılmasına yönelik teknik destek ve yardım alınması ile kalite güvence faaliyetleri dahil; tasarım, inşa, donatım, montaj, entegrasyon ve test faaliyetlerine ilişkin proje yönetim bilgisinin transferini içeren teknoloji ve know-how transferi gerçekleştirilmesi söz konusudur. Yine, Türk Silahlı Kuvvetleri’nin uydu görüntüsü ihtiyaçlarının karşılanması amacıyla, teknoloji transferi, ortak üretim ve kullanım esasları doğrultusunda Keşif Gözetleme Uydusu tedariğine yönelik GÖKTÜRK Projesi kapsamında Telespazio firması ile görüşmeler devam edilmektedir. Ayrıca Türk Silahlı Kuvvetlerinin ve diğer kamu kuruluşlarının ihtiyacı olan Genel Maksat Helikopteri Tedariğine ilişkin TUSAŞ firmasının altyüklenicisi olarak AgustaWestland firması ile görüşmeler devam etmektedir. Görüldüğü üzere, İtalya ile tesis edilmiş savunma sanayii işbirliği ilişkilerinin, gelecekte de devam etmesi arzusundayız. 2- Göktürk Projesi kapsamında Telespazio ile sözleşme görüşmelerinin başlatılmasına karar verildi. Bu proje ile nasıl bir işbirliği söz konusudur? Bizlere mevcut durum ve işleyecek süreç hakkında neler söyleyebilirsiniz? Savunma Sanayii Müsteşarlığı tarafından yürütülmekte olan GÖKTÜRK Keşif Gözetleme Uydusu Projesi ile coğrafi kısıtlama olmaksızın dünya üzerinde herhangi bir bölgeden askeri istihbarat amaçlı yüksek çözünürlüklü görüntü elde edilmesine, görüntü verilerinin gerçek/gerçeğe yakın zamanlı olarak yer istasyonuna aktarılmasını, toplanan görüntülerin elektronik ortamda işlenmesini, depolanmasını, değerlendirilmesini ve çoğaltılmasını sağlayacak ve aynı zamanda orman alanlarının kontrolü, kaçak yapılaşmanın takibi, doğal afet sonrası en kısa sürede hasar tespiti, ürün rekolte tespiti, coğrafi harita verilerinin üretilmesi gibi pek çok sivil faaliyet alanında da görüntü ihtiyacını karşılayacak bir uydu sisteminin, teknoloji transferi, ortak geliştirme ve ortak kullanım prensipleri doğrultusunda tedarik edilmesi amaçlanmaktadır. Bu amaçla, GÖKTÜRK Projesi kapsamında, Alçak yörüngede konuşlu 1 m’den daha iyi çözünürlüğe sahip 1 adet elektro-optik keşif gözetleme uydusu ve ilgili uydu yer istasyonu içerdiği yerli imkanların azami kullanımı ile yörüngede teslim olarak tedarik edilecektir. 18 Aralık 2008 tarihli Savunma Sanayii İcra Komitesi Kararı gereğince; Savunma Sanayii Müsteşarlığı ile TELESPAZIO S.p.A (İtalya) firması arasındaki sözleşme görüşmeleri Ocak 2009 ayında başlamış olup halihazırda devam etmektedir. Göktürk Sözleşmesinin 2009 yılının ilk yarısında imzalanması hedeflenmektedir. TÜRKSAT A.Ş. tarafından gerçekleştirilmesi planlanan haberleşme uyduları da dahil olmak üzere ülkemizde üretilmesi planlanan tüm uyduların montaj, entegrasyon ve testine ilişkin kabiliyet kazandıracak “Uydu Montaj, Entegrasyon ve Test Tesisi” (AI&T Merkezi) TAI A.Ş. tesislerinde kurulacaktır. Uydu Mekanik Tasarım işinde TAI A.Ş., Yer İstasyonu Kurulumu işinde ASELSAN A.Ş., Kriptolama işinde TÜBİTAK-UEKAE TELESPAZIO S.p.A firmasının alt yüklenicisi olarak yer alacaklardır. Ayrıca, TAI A.Ş., ASELSAN A.Ş.,TÜBİTAK-UEKAE, ROKETSAN A.Ş. ile TÜRKSAT A.Ş.’den Türk mühendisleri GÖKTÜRK Uydusunun tasarım, üretim ve test aşamalarına doğrudan katılım sağlayacaktır. 3-ATAK Helikopteri projesinde Agusta Westland ile gerçekleştirilen işbirliği çerçevesinde, projenin mevcut durumu, gelinen süreçteki gelişmeler konusunda bizleri bilgilendirebilir misiniz? ATAK Projesi bildiğiniz üzere 2008 yılı ortasında yürürlüğe girdi. Projenin Ana Yüklenicisi olan TUSAŞ ve alt yüklenicileri olan AgustaWestland ile Aselsan firmalarımız uyum içinde projenin takvimini ve hedeflerini gerçekleştirmek için müşterek olarak çalışmalarını sürdürmektedir. İlk aşamada sistem ihtiyaçlarına yönelik kullanıcı ve tedarik makamı isteklerine yönelik bir dizi müşterek çalışma yapıldı. Yüklenici firmalarımız sözleşme gerekleri ve müşterek yapılan çalışmalar neticesinde kendilerinden beklenen hususların tasarım faaliyetine başladılar. Proje kapsamında ilk test uçuşlarının bu yıl sonunda gerçekleşmesi planlanmaktadır. Ayrıca TUSAŞ, AgustaWestland firması ile birlikte uluslararası pazarda T 129 helikopterinin pazarlama faaliyetini sürdürmektedir. Helikoptere yoğun bir uluslar arası ilgi mevcuttur. Proje kapsamında ilk teslimatın 2013 yılı ortasında olması planlanmaktadır. 4- Son dönemlerde hızla ilerleyen ve teknoloji üreten Türk savunma sanayi global savunma şirketlerinin takım oyuncusu konumundadır. Bu kapsamda İtalyan savunma sanayi ile hangi alanlarla yoğun bir işbirliğine gidilmesi taraflar açısından çift taraflı bir yarar sağlayabilir? Bu konudaki önerileriniz ve görüşleriniz nelerdir? Savunma sanayii alanında ve silahlı kuvvetler yapısında değişim içerisinde bulunan İtalya, başlatmış olduğu modernizasyon programı çerçevesinde 2007 yılı savunma bütçesi 17,7 Milyar doları bulmaktadır. Savunma harcamalarının GSMH içerisindeki payının bir nebze azaldığı İtalya’da halihazırda 50.000 kişi istihdam edilmekte; son yıllarda ihracata verilen ağırlık neticesinde yüksek cirolar sağlanmaktadır. İtalya savunma sanayinin yeniden yapılanma çalışmaları kapsamında komuta, kontrol, komünikasyon, bilgisayar, istihbarat , hedef tespiti, ve keşif (C4ISTAR) kabiliyetleri ile birlikte kuvvet konuşlandırma, kuvvet koruma, geleceğin askeri ve özel kuvvetler yeteneklerinin geliştirilmesine önem verilmektedir. Bu kapsamda, son dönemde İtalya savunma sanayinde vuku bulan şirket birleşmeleri ve askeri yapılanma söz konusu alanlarda cereyan etmektedir. Sağlam bir savunma sanayii altyapısına sahip İtalya, havacılık sanayi, gemi inşa, hava savunma sistemleri ve elektroniği alanlarında faaliyet gösteren önemli firmalar mevcuttur. En önemli savunma şirketlerini bünyesinde barındıran Finmeccanica İtalya’nın hatta Avrupanın en büyük savunma gruplarından birisidir. Türkiye’nin bu konularda İtalya’nın sağlam savunma sanayii altyapısının imkanlarından yararlanması ve iki ülkenin özellikle havacılık, gemi inşa, geleceğin askeri sistemleri (future soldier) alanlarında Türk firmaları ile sıkı işbirliği içerisinde çalışabilecekleri değerlendirilmektedir. Özellikle son yıllarda, savunma sanayinde milli katılımın teşvik edilmesiyle de özel şirketler, Ortadoğu pazarları başta olmak üzere yurtdışına özgün savunma sanayisi ürünleri ihraç etmeye başlamışlar, endüstriyel katılım projeleri ile ABD ve İtalya’da da dahil olmak üzere Avrupa firmaları ile işbirliği gerçekleştirmektedirler. Müşterek Taarruz Uçağı, Arama Kurtarma Gemisi, ATAK helikopteri gibi projeler kapsamında Finmeccanica, Alenia Aeronautica, Fincantieri, Agusta/Westland gibi savunma sanayii firmalar ile tesis edilmiş işbirliğinin devamlılığı ve Türkiye açısından önemli olan potansitel projelere de yansıtılması faydalı olacaktır. 5-Son olarak İtalyan Savunma Sanayii şirketlerine vermek istediğiniz mesaj nedir? Avrupa Birliği tam üyelik müzakereleri sürecinde olan Türkiye’nin Avrupa ülkeleri ile tesis etmiş olduğu güçlü ilişkilerin savunma sanayii alanında artan etkisini her geçen gün görmekteyiz. Türk savunma şirketlerinin Avrupa’da söz sahibi savunma şirketleri ile kurmuş oldukları işbirliğinin, Avrupa savunma sanayii ve teknoloji altyapısına sağlamış olduğu ve eski bir WEAG üyesi olarak devam eden haklarımızın devamı niteliğinde Avrupa Savunma Ajansı ile sağlayacağı olumlu etkiler yadsınamaz. Avrupa nezdinde savunma harcamalarında altıncı ve yedinci büyük savunma bütçesine sahip Türkiye’nin savunma sanayii alanında sahip olduğu yetenek, tecrübe ve her geçen gün sağlamlaşan altyapısının Avrupa firmalarına da fırsatlar sağlamayacaktır. İtalya ile gerek ortak programlar, gerekse doğrudan alım projeleri olsun, geçmişten gelen ilişkilerin her iki ülkenin savunma sanayi altyapısını geliştirdiği ve iki ülke arasındaki ilişkileri sağlamlaştırdığı çok açıktır. Gerek NATO, gerekse AB ve OCCAR nezdinde mevcut bulunan ortak proje ve programlarda, İtalyan firmalarının uzmanlığından ve tecrübesinden Türk firmalarının da azami şekilde yararlanabilmesi ve savunma sanayinin her alanında işbirliği ortamının yaratılması yönünde çaba gösterilmesinin her iki taraf için de son derece faydalı olacağı kanısındayım.