Slayt 1 - İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi

ÇOK YÖNLÜ GERİATRİK
DEĞERLENDİRME
Prof.Dr. TANJU BEĞER
İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi
İç Hastalıkları Anabilim Dalı
Geriatri Bilim Dalı
Türkiye Nüfus Piramidi
2005 Yıl Ortası Nüfus Tahmini
DİE
Kapsamlı Geriatrik Değerlendirme
Yaşlıların uzun süreli takip ve
tedavilerini planlarken;
medikal, psikososyal ve fonksiyonel
kapasitelerini ve problemlerini
belirlemeyi amaçlayan çok yönlü
interdisipliner bir değerlendirmedir.
Neden böyle bir değerlendirmeye gerek var?
Yaşlanmayla meydana gelen fizyolojik
değişiklikler,
Hastalıkların prezantasyonundaki farklılıklar,
Yatrojenik tıbbi sorunların sık olması
Yaşlıda standart anamnez ve FM yetmez
GERİATRİK DEĞERLENDİRME
Geriatrik değerlendirmenin amacı, yaşlının
yaşam kalitesini artırmaktır.
Fiziksel sağlık
Mental sağlık
Fonksiyonel
durum
Yaşam kalitesi
Sosyal ve
ekonomik
durum
Çevresel
özellikler
Hedef kitle
Kırılgan yaşlılar
Kronik hastalığı olan >65 yaş üstü
yaşlılar
≥75 yaş
Hedef kitleyi kimler değerlendirebilir
Birinci basamak hekimler
Sınırlı geriatrik değerlendirme
Geriatrist veya multidisipliner takım
Kapsamlı geriatrik değerlendirme
Geriatrik Değerlendirme programlarının
Etkinliği
Anamnez ve FM
Yaşlı hastadan anamnez almak özellik arz
eder
Yaşlıda FM içerik ve amaç bakımından
gençten farklıdır
FM tekniği aynı, fakat yaşlıda gözlem ve
fonksiyonel testler önemlidir
Yaşlıda nörolojik, kardiyovasküler, mental
durum muayeneleri detaylı olmalıdır
Fonksiyonel Değerlendirme
Yaşlının yetenek ve kısıtlılıkları,
temel günlük yaşam aktiviteleri ve
aletli günlük yaşam aktiviteleri gibi
ölçeklerle değerlendirilir
>65 yaş  %25
>85 yaş  %50
Temel GYA’de
bağımlılık
Fonksiyonel Durum
Değerlendirmesi
Formal ölçekler
Günlük Yaşam Aktiviteleri
Temel
Enstrumental
Günlük Yaşam Aktiviteleri (ADL) ölçeği
Enstrümantal Günlük Yaşam Aktiviteleri
(IADL) ölçeği
Görme
Görme bozuklukları; sakatlık, düşmeler
ve fonksiyonel bozukluğa yol açar
“Görmenizin bozulmasından ötürü
okumak, televizyon seyretmek, araba
kullanmak veya günlük aktivitelerinizden
herhangi birini yapmakta zorluk çekiyor
musunuz?”
Snellen ve Jaeger görme kartları
İşitme
Presbiakuzi
İşitme için tarama testleri
Yürüme,denge ve düşmelerin
değerlendirilmesi
Düşmeyi Artıran Risk Faktörleri
Yaş ve dişi cinsiyet
İnkontinans
Kas Güçsüzlüğü
Depresyon
Düşme Öyküsü
Ortostatik Hipotansiyon
Yürüme Problemleri
Kognitif Fonksiyon Bozuklukları
Denge Problemleri
Görme Problemleri
Yardımcı Cihaz Kullanımı
İnme Hikayesi
Artrit
≥4 İlaç Kullanımı
Günlük Yaşam Aktivitelerinde Bozulma
Yürüme ve denge testleri
Beslenme
Malnütrisyon prevalansı: %1-60
Obezite çok seyrek değil
Protein-enerji malnütrisyonu sık
Malnütrisyon
– İmmün fonksiyonlarda bozulma
– İnfeksiyonlara eğilim
– Basınç ülserleri,yara iyileşmesinde gecikme
– Hastanede yatış süresinde uzama
– Osteoporoz
– Mortalitede artış
Malnütrisyonda rol oynayan faktörler
Beslenme Durumunun
Değerlendirilmesi
Düzenli olarak boy, kilo, BMI ölçümü
Son 6 ayda kilo kaybı >%10 tetkik
(tam kan sayımı, t.protein, albumin, kolesterol)
Beslenmedeki değişim, GİS semptomları
Fonksiyonel kapasitede değişiklik
Fizik muayene (kas erimesi, fasiyal erime,
ödem, asit)
Beslenme Durumunu Değerlendiren
Testler
Üriner İnkontinans
Üriner inkontinans
değerlendirmesi
“istemsiz idrar kaçırmanız var mı?”
EVET
Kognitif fonksiyonlar
Sıvı alımı
Mobilite
Kullandığı ilaçlar
Geçirilen jinekolojik ve ürolojik ameliyatlar
Yaşla Demans Görülme Riski Artar
Kognitif Değerlendirme
Tarama testleri:
Mini Mental Durum Testi
Saat Çizme Testi
Mini-Cog Testi
Oryantasyon
Kayıt hafızası
Dikkat ve Konsantrasyon
Hatırlama
Konuşma
Görsel/ uzaysal yapılandırma
24-30 puan arası normal, MCI
18-23 puan arası hafif demans
12-17 puan orta evre
12 puan altı ciddi demans
Hafif kognitif bozukluk,
ilerlemiş kognitif bozukluk,
frontal lob demansı,
eğitim düzeyi düşük olanlar
iyi dil bilmeyenlerde
yalancı negatif sonuç
eğitim düzeyi yüksek olanlarda
yalancı pozitif sonuç
Kısa ve çabuk uygulanması
negatif prediktif değerinin yüksekliği
Puanlamanın subjektif olması
Yalancı negatifliğinin yüksek olması
Affektif Değerlendirme
Majör depresyon:
Toplum içindeki yaşlılarda%1-2
Hospitalize yaşlılarda%12
Depresif semptomlar:
Toplum içindeki yaşlılarda%8-15
Hospitalize yaşlılarda%25
Affektif Değerlendirme
Depresyon riskini artıran faktörler;
- Kronik hastalıklar
- Fonksiyonel yetersizlik
- Kognitif bozukluklar
- Sosyo-ekonomik faktörler
- Kayıplar
“Kendinizi sık sık mutsuz hissediyormusunuz”
EVET
Tarama testi
Geriatrik Depresyon Skalası
Polifarmasi
Komorbidite polifarmasi
Hastalıkların kronik olması
İlaç tedavilerinin uzun süreli veya devamlı
olması
Yaşla ilişkili farmakokinetik ve farmakodinamik değişiklikler
Kullanılan ilaçların değerlendirilmesi önemlidir
Polifarmasi
Polifarmasiyi azaltmak için;
Yaşlıda Koruyucu Hekimlik
Yaşam tarzı değişiklikleri
Sık rastlanan hastalıklar için tarama testleri
Aşılama
Kazalardan korunma
Ağız ve diş sağlığı
Tarama Testleri
Kanser taramaları
Aşılama
İnfluenza aşısı: Her yıl eylül veya ekim
aylarında
Pnömokok aşısı: Beş yılda bir
Tetanoz toksoidi: On yılda bir
USPSTF tarafından önerilen prevantif girişimler
Sosyal ve ekonomik durum
>75 yaşında sosyal izolasyon sık  sosyal
destek
ADL veya IADL’deki bozulma  bakıcı
ihtiyacını artırır.
Gerektiğinde ilgilenebilecek mevcut veya
potansiyel bakıcılar araştırılmalı
Hastanın finansal durumu ve ihtiyaçları
belirlenmelidir
Çevresel özellikler
Düşme riski fazla olan kırılgan yaşlılar için,
ev ortamı muhtemel tehlikeler açısından
değerlendirilmeli
– Banyo barları
– Tuvaletlerde yüksek klozetler
– Zeminin kaygan olmaması
– Halı gibi ayağa takılan cisimlerin kaldırılması
– Eşyaların tespit edilmiş olması