Genel Olarak Aileler Neler Yapabilir ?

MADDE KULLANIMI
ve ETKİLERİ
KÖTÜ
ALIŞKANLIKLAR
MADDE BAĞIMLILIĞI
• Madde kullanımı sonucunda gelişen, ruhsal,
bedensel ve toplumsal sorunlarla belirli bir hastalık
• Kullanılan maddenin yarattığı ruhsal ya da
bedensel etkiyi sağlamak için, alınan miktarın
sürekli olarak artırılması
• Maddenin çoğu kez tasarlandığından daha yüksek
miktarlarda ya da daha uzun bir dönem süresince
alınması
• Maddenin alınmaması ya da azaltılması sonucunda
yoksunluk belirtilerinin ortaya çıkması
2
MADDE BAĞIMLILIĞI
• Madde kullanımını bırakmak ya da denetim altına
almak için sürekli bir istek ya da boşa çıkan
çabaların olması
• Maddeyi sağlamak, kullanmak ya da etkilerinden
kurtulmak için çok fazla zaman harcanması
• Madde kullanımı yüzünden, önemli toplumsal ve
mesleki etkinliklerin bırakılması ya da azaltılması
• Maddenin neden olduğu veya alevlendirdiği, fizik ya
da psikolojik bir sorunun olduğu bilinmesine karşın,
madde kullanımının sürdürülmesi
3
BAĞIMLILIK YAPAN MADDELER
• Sigara
• Alkol
• Esrar
• Uçucu maddeler
• Eroin
• Ecstasy
• Kokain
• Morfin
• Kafein
• Akineton
• LSD
• Rohypnol
4
MADDE KÖTÜYE KULLANIMI
• Kişinin tüm işlevselliğine zarar veren,
kazalara, şiddet içeren suçlara ve
zehirlenmeye neden olabilen madde kullanım
bozukluğudur.
• Genel olarak bu tanı, ‘bağımlılık’ tanısını
yeterince karşılamayan madde kullanım
bozukluğu olan bireylere konur.
5
SİGARA
• Nikotin ve dört bine yakın zehirli madde
içerir.
• Madde bağımlılığının en yaygın
etkenidir.
• Bağımlılık yapan maddeler arasında en
fazla ölüme neden olandır.
6
SİGARA
• Sigara içenlerde;
• Akciğer kanseri olma riski 22 kat,
• Gırtlak kanseri olma riski 50 kat,
• Felç olma riski 15 kat,
• Kalp hastası olma riski 10 kat daha fazladır.
• Gebelikte sigara kullanımı;
• Erken doğuma
• Bebek ölümüne
• Düşük doğum ağırlığına neden olmaktadır.
7
 Son 40 yılda %250 oranında artış
gösteren akciğer kanserine sadece
ABD’de 160 bin kişi yakalanıyor.
Türkiye’de ise her yıl 30-40 bin
kişide akciğer kanseri görülüyor.
 Akciğer kanserinin %85’i, kronik
bronşitin %75’i, kalp hastalıklarının
%15’i sigaradan kaynaklanıyor.
8
 1. Tütünde sağlığa zararlı hangi
maddeler bulunuyor?
 En iyi bilinen ve en tehlikelileri
karbon monoksit, nikotin ve
katrandır.
 2. Bu maddeler nasıl öldürücü etki
yapar?
 Karbon monoksit: Arabaların egzoz
gazının aynısıdır. Kanın oksijen
taşıma yeteneğini azaltır.
9
 Nikotin: Kokain ve Morfin kadar
bağımlılık yapar. Kan basıncını
(tansiyon) ve kalp hızını arttırır.
Karbon monoksit ile birlikte
koroner arter hastalığı ve beyin
damar hastalığına yol açar.
 Katran: Kanserojen (kanser
yapıcı) olup akciğer kanseri,
amfizem ve kronik bronşit yapar.
10
 4. Filtreli sigaralar zararsız mıdır?
 Hayır. Filtre karbon monoksit ve diğer zehirli
gazları temizlemez. Filtreli sigara içicisi yine de
kalp hastalıkları ve inmeye (felç) yakalanabilir.
 5. Sigara neden kadınlara daha zararlıdır?
 Menopoz 5-10 yıl daha erken olur.
Doğum kontrol hapı kullanan
kadınlar arasında sigara içenlerin,
içmeyenlere göre kalp krizi geçirme
şansı 10 kat fazladır.
11
 6. Dünyada sigara tüketimi ne
kadardır?
 Gelişmiş ülkelerde 15 yaşın
üzerinde sigara içenlerin
günde ortalama 7-10 sigara
içtiği saptanmıştır.
12
 Sigara içmekle neler kaybedersiniz?
 Günde bir paket sigara içen
ve bu işe sadece iki dolar harcayan biri...
13
14
15
16
 Sigaraya harcadığınız parayı biriktirirseniz
kazanacağınız ödüller…
1-2 Gün,
Futbol maçına
bilet
2 Ay ve 28 gün,
Antalya da
1 hafta tatil
14 Ay,
Hawaii’de 1 hafta
tatil
17
 Bunlar ise sizin zengin ettiğiniz sigara fabrikası
sahibi insanların sadece bir kaç saatlik sigara
satışı
sonucu alabileceği şeyler...
18
 SİGARAYI BIRAKANLARIN VÜCUDUNDA OLUŞAN
DEĞİŞİKLİKLER
 20 dakika: Kan basıncı ve kalp hızı normale
döner. Eller ve ayaklar, dolaşım normale
döndüğü için ısınmaya başlar.
 8 saat: Kanda oksijen düzeyi normale döner.
Kalp krizi riski düşmeye başlar.
 24 saat: Karbon monoksit (egzoz gazı)
vücuttan atılır. Akciğerlerdeki balgam ve diğer
birikimler temizlenmeye başlar.
19
 48 saat: Nikotin vücutta artık
saptanamaz. Tat ve koku alma
duyusu artmıştır.
 72 saat: Solunum yolları gevşediği
için nefes almak kolaylaşır. Vücut
enerjisi artar.
 2-12 hafta: Dolaşım bütün vücutta
düzelir. Yürümek kolaylaşır.
 3-9 ay: Öksürük, nefes darlığı
düzelir. Akciğer işlevi yüzde 5-10
oranında artar.
20
 5 yıl: Kalp krizi riski sigara içenlerin
riskinin yarısına iner.
 10 yıl: Akciğer kanseri riski sigara
içenlerin riskinin yarısına iner. Kalp krizi
riski hiç sigara içmemiş biri ile eşit olur.
21
 SİGARANIN NEDEN OLDUĞU
HASTALIKLAR
 Bağımlılık
 Sırt ve Bel Ağrısı
 Prostat Kanseri
 Göğüs Kanseri
 Rahim Kanseri
 Çocukluk Solunum Problemleri
 Şeker Hastalığı
22
 Kulak Enfeksiyonları
 Emphysema
 Boğaz Kanseri
 Mide Kanseri
 Kalp Hastalıkları
 Kısırlık
 Kangren
 Karaciğer Kanseri
 Gırtlak Kanseri
23
 Erken Doğum ve Bebeğin Hafif Doğması
 Ağız Kanseri
 Erken Menopoz
 Yemek Borusu Kanseri
 Erken Yaşlanma
 İyileşme Zorluğu
 Diş Kaybı
24
 İlk resim sağlıklı bir akciğerin diğerleri
ise kanser sonucu ölmüş olan akciğerlerin
resimlerini göstermektedir.
25
26
27
28
29
ALKOL SORUNLARINDA BELİRTİLER
BEDENSEL
BELİRTİLER
 Akşamdan
kalma
 Yorgunluk,
halsizlik
 Kilo alma
 İktidarsızlık
 Bulantı – Kusma
 Gastrit
 Karaciğer
hastalıkları
 Beyin hasarı
 Yaralanmalar
RUHSAL BELİRTİLER
Uyku sorunları
Depresyon
Anksiyete/stres
Dikkat toplamada güçlük
Ev içinde tartışmalar ve güçlükler
Evde ve işte çalışma güçlükleri
Arkadaşlardan ve toplumdan çekilme
Yasal sorunlar
30
ESRAR
(OT, JOİNT, MARİHUANA, GUBAR)
31
ESRAR
• Kahverengi toz şeklindedir,
• Sigara gibi sarılarak veya tütüne karıştırılarak içilir,
• Gevşeme, rahatlama, görme ve duyma duyularında
artış,
• Reflekslerde bozukluk, dikkat dağınıklığı, unutkanlık,
• Cinsiyet hormonlarında azalma,
• Akciğer kanseri, bronşit,
• Diğer uyuşturuculara geçiş maddesi,
• En sık kullanılan uyuşturucu
32
EROİN
(TOZ, BEYAZ, EYÇ)
33
EROİN
• Açık kahverengi tozdur, saflığı
arttıkça beyazlaşır,
• Buruna çekilerek, damardan
enjekte edilerek, buharı çekilerek
ve sigara gibi kullanılabilir,
34
EROİN
• Hareketlerde ve konuşmada yavaşlama, ellerde
titreme, gözbebeklerinde küçülme, yüzde kızarıklık,
• Gevşeme, kendini iyi, neşeli hissetme, sıcaklık hissi.
• Etkisi 6-8 saatte sonlanır.
• Bir iki kullanımda bile bağımlılık,
• Çok şiddetli yoksunluk belirtileri,
• Yüksek dozlarda solunum yavaşlaması, koma, ölüm.
35
KOKAİN
(KOK, BUZ, CRACK)
36
KOKAİN
• Beyaz renkli toz,
• Buruna çekilerek, buharı çekilerek, enjeksiyon yoluyla,
sigara gibi sarılarak kullanılır,
• Tek bir kullanımda bile bağımlılık yapabilir,
• Fiyatı çok pahalıdır,
• Uyarır, canlandırır, keyif verir. Etkisi 1 saat sürer,
• Yoksunluk belirtileri 6 ay sürebilir,
• Migren baş ağrısı, kalp ritmi bozukluğu, beyin
damarlarında tıkanma, yüksek tansiyon, cinsel
iktidarsızlık.
37
UÇUCU MADDELER
(TİNER, BALLY, TİPP-EX, UHU, OJE, BENZİN)
38
UÇUCU MADDELER
• Baş ağrısı, bulantı, kusma,
• Şarhoşluk, denge bozukluğu, yürüme güçlüğü,
• Dikkatte azalma, öğrenme güçlüğü,
• Tıkanma, boğulma, ani ölüm,
• Kalp, karaciğer, böbrek ve beyin hasarı.
39
ECSTASY
(EX, İX, KANAT, UÇUŞ, BALIK)
40
ECSTASY
• Üstünde kuş, fil, gülen yüz, mitsubishi amblemi olan
tablet veya kapsül şeklinde satılır,
• Grup içinde alınan, yalnız alınmayan bir madde,
• Enerji artışı, canlılık, algıda artış, karşı cinse yakınlık,
• Yüksek tansiyon, vücut ısısında artış, böbrek hasarı,
kalp ritmi bozukluğu,
• Aşırı sıvı kaybına ve yüksek ateşe bağlı ani ölüm.
41
İlaç Olarak Kullanılan Ancak Bağımlılık
Yapabilecek Maddeler
(ROŞ, HAP, KIRMIZI, MAVİ)
42
İLAÇ OLARAK KULLANILAN ANCAK
BAĞIMLILIK YAPABİLECEK MADDELER
• Eczanelerde yeşil ve kırmızı reçete ile satılan ilaçlar,
• Diazem, Nervium, Xanax,Tranxilene, Ativan, Rivotril,
Akineton, Rohypnol ve Lomotil gibi,
• Rahatlama, gevşeme, refkleslerde azalma ve uyku hali,
• Alkol ile etkileri artar,
• Yüksek dozlarda kullanılırken ani kesilmelerde çok
şiddetli epilepsi nöbetleri.
43
RİSK YARATAN VE ÖNLEYİCİ FAKTÖRLER
44
RİSK YARATAN FAKTÖRLER
• Ruhsal sorunları ya da bağımlılığı olan anne babaların
bulunduğu sorunlu aileler
• Doğru olmayan yetiştirme yolları
• Anne baba-çocuk arasında bağlanma ve ilgi eksikliği
• Sınıfta aşırı utangaçlık ya da şiddet içeren davranışlar
• Okul başarısında düşüş
• Sosyal becerilerin zayıf olması
• Davranış sorunları olan arkadaşlarla “takılma”
• Okul, iş, aile ortamlarında uyuşturucu kullanımının
onaylanması
45
RİSK YARATAN VE ÖNLEYİCİ FAKTÖRLER
46
ÖNLEYİCİ FAKTÖRLER
• Aile içi kuralların birlikte alınması ve herkesin bunlara
uyması
• Anne babanın çocuklarının yaşamlarıyla ilgili olmaları
• Güçlü ve pozitif aile bağları
• Okulda başarılı olma; okul, klüpler gibi kurumlarla
kurulmuş güçlü bir bağ
• Uyuşturucu kullanımı ile ilgili doğru bilgilenme
47
MADDE KULLANMAYA BAŞLAMA
NEDENLERİ
• Merak
% 29.4
• Sorunlara çözüm aramak
% 27.1
• Sorunlardan kaçmak
% 26.0
• Eğlenmek
% 25.9
• Beğeni toplamak
% 24.3
• Arkadaş baskısı
% 23.3
48
BAĞIMLILIK SÜRECİ
“Belki kullanabilirim”
“Korku ve merak”
“Bir kereden bir şey olmaz”
“Bir daha asla!”
“Bıraktım, bir daha başlamam”
“Artık bırakacağım”
“Ben bağımlı olmam”
“Bırakmak zorundayım!”
“İstersem bırakırım”
“Bu meret bırakılmaz ki!”
49
TÜM KÖTÜ ALIŞKANLARA
HAYIR DİYELİM!