Isı iletimi de bu moleküllerin titreşimi sayesinde gerçekleşir.

TC. MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI
......................................................
Adı-Soyadı:...............................
...................................................... OKULU
Sınıf:.........................................
Numara:...................................
FEN VE TEKNOLOJİ 6
MADDE VE ISI
WE
Evrende maddeler katı, sıvı ve gaz halde
bulunur. Bu maddeler atom ve moleküllerden
oluşur. Tüm atomlar sürekli titreşim yaparlar ve bu
yüzden belli bir ısı enerjisine sahiptirler.
Isı iletimi de bu moleküllerin titreşimi
sayesinde gerçekleşir.
Peki ya hava ?
Yazın yollara dökülen asfaltın yolun üstünde
bir dalgalanma yarattığını görmüşsünüzdür. Bunun
nedeni sıcak asfaltın moleküllerinin yaptığı
titreşimle hava moleküllerine çarparak onları da
titreştirmesidir.
Isı iletimi sıcaktan soğuğa doğru olur ve
taneciklerin hızları (sıcaklıkları) eşit oluncaya kadar
devam eder.
Isı İletimi üç yolla gerçekleşir:
KATI
SIVI
GAZ
Tanecikler arası boşluk arttığı için ısı iletkenliği azalır
Cisimlere ısı enerjisi verilirse moleküllerin
hareket enerjisi (titreşimleri) artar ve birbirleriyle
çarpışmaya başlarlar.
Yani
ısınan maddeler
hareketlenir.
Bu
da
molekül
yapılarının
düzensizleşmesine neden olur.
Örneğin bir kapta ısıtılan suyu düşünün;
ocağın verdiği ısıyla kap ısınır ve kabın
moleküllerinin titreşim hızı artar. Hızlanmış bu
moleküller su molekülleriyle çarpışmaya başlar ve
onların da hızlanmasına neden olur. Böylelikle
suyun ısı enerjisi artar.
İletim yoluyla: Isının katı maddelerde taneciklerin
birbiriyle çarpışması yoluyla yayılma şeklidir.
Örneğin demirin bakırın ısınması...
Konveksiyon yoluyla: Gaz ve sıvı haldeki
maddelerin taneciklerinin yer değiştirmesi yoluyla
yayılma şeklidir. Örneğin bacadan çıkan dumanın
yükselmesi, rüzgar oluşumu...
Işıma yoluyla: Boşlukta ve saydam ortamda yayılma
şeklidir. Örneğin lambalardan ocaktan ve Güneşten
yayılması...
Maddelerin ısıyı iletim hızları farklıdır. Kolay
iletenlere ısı iletkeni, zor iletenlere ısı yalıtkanı
denir. Isı yalıtkanlarını oluşturan tanecikler
(moleküller) arası boşluklar fazladır ve düzensizdir.
Günlük hayatımızda ısı yalıtkanlarının bu tür
özelliklerinden faydalanırız.
Örneğin binalarda ısı yalıtımı yaparak tasarruf
sağlarız. Bu sayede;
Enerji tüketimi azalır.
Doğal kaynakların tüketimi azalır.
Doğanın dengesi korunur.
1
Doğal tüketimin azalması ülke ekonomisine
katkı sağlar.
Binaların duvarlarına yalıtım malzemesi
kaplanması, pencerelerin aralarında hava boşluğu
bulunan çift camdan yapılması, çatılarda cam yünü
kullanılması tasarruf sağlar. Ayrıca havanın ısı
yalıtkanlığından faydalanarak boşluklu tuğla
kullanılıp binalarda ısı kaybı önlenir.
Pamuk, plastik köpük (strafor), asbest, cam
yünü, saman ve hava boşluğu yalıtım amaçlı
kullanılabilir.
Eskimolar soğuktan korunmak için iglo denen
evlerde yaşamaktadırlar. Kar iyi bir ısı yalıtkanı
olduğu
için
içeride
bir
mum
yakarak
ısınabilmektedirler.
YAKIT ÇEŞİTLERİ
Katı
Yakıtlar
Sıvı
Yakıtlar
Gaz
Yakıtlar
Katı Yakıtlar
a. Doğal Katı Yakıtlar: Taş kömürü, linyit, ağaç ve
kurutulmuş bitkiler..
b. Yapay Katı Yakıtlar: Doğal yakıtların havasız
kapalı fırınlarda özel işlemlerden geçirilmesi ile
elde edilir. Kok kömürü, odun kömürü.
Sıvı Yakıtlar
Sıvı yakıtlara örnek olarak petrol verilebilir.
Petrol özel işlemlerden geçirilerek benzin, gaz yağı,
mazot, fuel oil gibi sıvı yakıtlara dönüştürülerek
amacına göre kullanılır.
Gaz Yakıtlar
Doğal gaz, metan, etan gibi gazlar yakıt amaçlı
kullanılır.
YAKITLAR
Yanma özelliğine sahip çevresine ısı veren
maddelere yakıt denir. Bir maddenin yanması için
ortamda oksijenin bulunması gerekir.
Bazı yakıtlar doğada olduğu şekliyle bazıları da
işlendikten sonra kullanılır. Örneğin linyit doğal
olarak petrol de işlendikten sonra kullanılır.
Yakıtlardan sağlanan enerji ısıtma, aydınlatma
ve nesneleri hareket ettirmek için kullanılır.
Fosil Yakıtlar: Çürüyen tarih öncesi bitki ve
hayvanlardan toprak altında milyonlarca yılda
oluşmuş; kömür, petrol, doğalgaz gibi yakıtlardır.
2
TC. MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI
...........................................................
........................................................... OKULU
Adı-Soyadı:...............................
BÖLÜM
Sınıf:.........................................
A
Numara:...................................
B
PUAN
FEN VE TEKNOLOJİ 6
MADDE VE ISI
A. Aşağıdaki soruları cevaplayınız.
1.Aşağıdakilerden hangisi doğrudur ?
4. Aşağıdakilerden hangisi yalıtım malzemesi olarak
kullanılamaz ?
A. Plastik köpük ısıyı çok iyi iletir.
A. Cam yünü
B. Demir
B . Isı yalıtkanlarını oluşturan tanecikler arası
boşluk azdır.
C. Hava boşluğu
D. Strafor
C. Güneş Dünyayı ışıma yoluyla ısıtır.
D. Biyokütle yenilenemez enerji
kaynaklarındandır.
5. Aşağıdakilerden hangisi yenilenebilir enerji
kaynaklarından değildir ?
A. Güneş
B. Hidroelektrik Santraller
2. Isı ile ilgili olarak;
C. Doğal gaz
I- Isı bir enerjidir.
II- Isınan maddenin taneciklerinin hızı artar.
D. Rüzgar
III- Isı alışverişi sıcaktan soğuğa doğru olur.
ifadelerinden hangileri doğrudur?
A. Yalnız I
B. I-II
C. I-III
D. I-II-III
3. Suyun hareketinden yararlanılarak enerji üretilen
santrallere ne ad verilir ?
A. Jeotermal enerji
B. Biyokütle
C. Hidroelektrik
B. Boşlukları doldurunuz.
1. Isıyı iyi ileten maddelere ..................... denir.
2. Yenilenebilir enerji kaynakları rüzgar,
....................., ..................... dır.
3. Fosil yakıtlar yanarken çevreye .....................
yayılır.
4. Bacadan çıkan dumanın yükselmesi ve bulut
oluşumu ...................... iletime örnektir.
D .Güneş enerjisi
3