Amino Asit Metabolizma Bozuklukları

Amino asitlerin geniş spektrumu
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Sitrik asit siklusu destekleyicileri
Protein yapı üniteleri
Peptid hormonlar(insülin,.....)
Nörotransmitterler(Katekolaminler, serotonin)
Nöromodulatörler(arginin, taurine)
Safra asitlerinin prekürsoru(taurine)
İmmun fonksiyon destekleyicileri
Muskuler aktivitenin regulasyonu
Nöral sinyallerin transmisyon ve kontrolu
•
•
•
•
•
•
•
•
Hormonal sentez ve regulasyon
Besinsel transport mekanizmaları
L,gament, tendon ve kemik matriks oluşumu
Enzim fonksiyonları
Metionin, glisin,serin
Asetilkolin
Glutamik asit
GABA
Tirozin, fenilalanin
Dopamin, norepinefrin
Triptofan
Serotonin
• Fenilketonüri(PKU):
• Amino asit metabolizmasının en sık karşılaşılan
hastalığı, yaklaşık15000 yenidoğan birinde
görülmektedir
• Otozomal resesif taşınmakta
• İsmini idrarda yüksek miktarda bulunan
fenilketondan almaktadır
• Buyük çapta fenilalanin hidroksilaz eksikliğine
bağlı olmakla birlikte ,
• daha nadir olarak tetrahidrobiopterin
kofaktörünün veya kofaktörün indirgenmiş
aktif durumda kalmasını sağlayan
dihidrobiopterin redüktaz eksikliğine bağllı
olarak ortaya çıkmaktadır.
• fenilalanin hidroksilaz kusuru tam(klasik
PKU ) veya kısmi (tip ll ve
lll)olabilmektedir.
• Tüm olguların yaklaşık yarısını oluşturan klasik
PKU de fenilalanin hidroksilazhiç bulunmamakta
ve normal şekilde katabolize olamayan fenilalanin
tüm vücut sıvılatında birikmektedir.
• Normalde <%2 mg olan erişkin pha düzeyi , klasik
tipte >%20 mg olabilmektedir
• Fenialanin, fenilpiruvat üzerinden katabolize
olduğu için idrar ile büyük miktarda fenilpiruvat
ile bu ketonun dönüştüğü fenilasetat
,fenilasetilglutamin artmaktadır.
• Doğumda normal görünen bebeklerde kısa zaman
içinde gelişme geriliği, beslenme güçlüğ ve kusma
belirtileri ortaya çıkar.
• Artmış fenilpiruvat nedeni ile bazı bazı bebelerin
idrar ve terlerinde küf kokusu olmaktadır.
• Fenilalanin ve metabolitlerinin birikimi beyin
gelişimini bozarak zeka geriliğine yol açmaktadır.
• Beyinde gelişen kusurlu miyelinizasyon yüzünden
sık epilepik nöbetler görülmektedir.
• Fenilketonların beyinde serotonin enzimatik
sentezini engellemelerine bağlı olarak düşük
serotonin düzeyinin bu hastalardaki zeka
kusurlarının nedeni olabilir
• Ayrıca fenilglutaminin oluşumunda fazla glutamin
kullanılmasına bağlı olarak , kronik glutamin
azlığının beyin hasarında doğrudan etkili
olabileceği ileri sürülmektedir
• Deri, gözler, saçlar ve dokuların açık olması
,tirozin eksikliğinin karatteristik olduğunu
düşündürmektedir.
• Çünkü besinsel tirozin, endojen tirozin
sentez eksikliğini ortadan kaldırmada yeterli
görülmemektedir.
• Fenilketonüride erken tanı önemlidir.
• Dolayısıyla neonetal dönemde kan
fenilalanin düzeyinin ölçülmesi önemlidir
• En yaygın kullanılan ve yarı kantitatif
mikrobiyolojik yöntem olan Gutrie testi dir
• Tionil alaninin basillus subtilisin üremesi üzerine
olan inhibitör etkisini fenilalaninin önlemesine
dayanmaktadır
• Fenilalaninin alkali ninhidrin ile floresan
kompleks olşturmasına dayanan yöntemde
neonatal tanıda sıklıkla kullanılmaktadır.
• PKU hastalarda, diet etkisini izlemek için
yenidoğanlarda fazla miktarda atılan
fenilpiruvatın, FeCl3 ile mavi-yeşil renk
vermesine dayanan kalitatif idrar testinden de
yaralanılır.
• PKU tedavisi düşük proteinli besinler ile
yapılmaktadır. Geri dönüşümü olmayan beyin
hasarını önlemek için düşük proteinli besin
tedavisinin doğum hemen sonra başlaması ve bu
tedavinin 6. Yaşa kadar devam etmesi
gerekmektedir.
• Biopterin ve biopterin reduktaz eksikliğinin
tedavisi, fenilalanin ve tirozin kısıtlılığı ile
çözülmez.(sentezlenemeyen öncül bileşikler
veilmeli)
• Geçici neonatal hiperalaninemi:
• Kalıtsal bir eksiklik olmayan bu bozukluk,
karaciğerin olgunlaşmasının gecikmesine bağlı
olarak fenilalanin enzim sisteminin yetersizliğidir.
Bebek büyükce fenilalanin düzeyi normal sınırlar
içinde kalır.
• Tirozinemiler:
• Tip ll tirozinemi: tirozin transaminaz eksikliği,
(okülokütanöz tirozinemi)
• hipertirozinemi ve tiroziüri ile ortaya çıkar.
• İdrarda n-asetiltirozin, hidroksifenil piruvat,
hidroksifenil laktat ve hidroksi fenilasetat gibi
tirozin metabolitleri ile tiramin metabolitlerin
atılımı artmaktadır
• Göz ve deri lezyonları, tirozinin, intarseluler
kristaleşmesine bağlı olan inflamasyon ve birçok
olguda görülen zeka geriliği ile karakterize bir
hastalıktır.
• Tip l tirozinemi(hepatorenal tirozinemi).
• Fumarilasetoasetat hidroksilaz eksikliğine
bağlı olduğu sanılmaktadır. Karaciğer
yetmezliği,renal tübüler fonksiyon
bozukluğu, anemi ve D-vitaminine dirençli
raşitizim ile birlikte ,idrar ile tirozin ,
metiyonin gibi amino asitler ve
metabolitleri atılmaktadır.
• Besinsel kısıtlama , ilerleyici karaciğer hasarını
iyileştirememektedir
• Neonatal tirozinemi: bebeklikte tirozinemilerin
en sık görülen tipidir, özellikle prematür beblerde
kc in olgunlaşmamasından dolayı serum tirozin
yüksektir. geçici bir durumdur, ve hidroksifenilpiruvat oksidaz eksikliği sonucu ortaya çıktığı
düşünülmektedir. Karaciğerin olgunlaşması ile (48 hafta) normal dönüş olur.
• Alkaptonüri: (ilk tanımlanan kalıtsal metabolik
hastalık), homogentizik asit oksidaz eksikliğine
bağlı olarak homogentizik asit birikmekte ve
idrarla büyük miktarda atılmaktadır.
• Renksiz bir hidrokinon olan bu bileşik, beklediği
zaman oksidasyon ve polimerizasyon ile koyu
renkli melanine benzeyen bir pigment
oluşturmaktadır. Alkaptonürinin en çarpıcı klinik
belirtisi idrar renginin açık havada bekletilmekle
esmerleşmesidir.
• Hastalığın geç evrelerinde oksidlenmiş
homogentizik asit kıkırdak, kemikler ve diğer
organlarda birikmesi sonucu görülen yaygın
pigmantasyona okronozis adı verilmektedir.
Özellikle erkeklerde pigment depolanması artirit
gelişimine neden olmaktadır.
• Tirozin ve fenilalanin kısılanması yaralı
olmaktadır. Ayrıca homogentisik asit oksidazın
maksimum aktivitesi için c vitamini de
verilmektedir.
• Albinizim: Melanin sentezindeki kalıtsal hatalara
bağlı olarakorta bir sendrom.
• Tirrozinaz enziminin(melanositlerde tirozinin
melanine dönüşümünü sağlayan bakır içeren bir
enzim)yokluğu veya yetersizliğine bağlı olarak
deri, saç ve gözlerde pigmantasyon azalmaktadır.
• Deride pigment azlığı , albinoların güneşe
duyarlılığını artırmakta ve sıklıkla deri
kanserlerine yol açmaktadır.İris
pigmantasyonunun azlması, fotofobiye neden
olmaktadır.