Acl.Pr.02.İlaç Yönetimi Perosedürü

SAKARYA
İL AMBULANS SERVİSİ
İLAÇ YÖNETİMİ PROSEDÜRÜ
Dok. Kodu: ACL.PR.02
Yay. Trh.: 25/12/2013
Rev. Trh.:03/03/2014
Rev. No:01
Sayfa No: 1/6
1. AMAÇ:
İl Ambulans Servisi Başhekimliği ve Acil Sağlık Hizmetleri İstasyonları’nın ilaç ve
malzemelerinin nasıl temin edileceği, yeşil ve kırmızı reçeteye tabi ilaçların yönetimi, ilaç
hataları ve istenmeyen reaksiyon geliştiğinde sağlık personelinin yapacakları, ilaç ve
malzemelerin saklama koşullarını belirlemektir.
2. KAPSAM:
İl Ambulans Servisi Başhekimliği ve Acil Sağlık Hizmetleri İstasyonları’nı kapsar.
3. KISALTMALAR:
ASHİ: Acil Sağlık Hizmetleri İstasyonları
4. TANIMLAR:
 Mevcut stok miktarı: İlaç ve malzemelerin, ilaç ve malzeme deposundaki mevcut
miktarlarıdır.
 Yıllık tahmini tüketim miktarı: Her ilaç ve malzeme için bir önceki yıla ait ASHİ
tüketim miktarları göz önünde bulundurularak tespit edilen tahmini tüketim miktarıdır.
 Asgari miktar: Yıllık tahmini tüketim miktarının %30’unu içerir.
 Kritik stok miktarı: Mevcut stok miktarının, yıllık tahmini tüketim miktarının %30’un
altına düşmesidir.
5. SORUMLULAR:
İl Ambulans Servisi Başhekimi, depo sorumluları, ASHİ sorumlu hekimi, ASHİ sorumlu
sağlık personeli.
6. FAALİYET AKIŞI:
 İlaç ve sarf malzemelerin aylık ihtiyaçları tespit edilir ve acil durumlar dışında her ay istem
yapılır.
 Her vaka sonrası kullanılan ilaç ve sarf malzemeler, nöbetçi sağlık personeli tarafından
Ambulans Vaka Kayıt Formuna kaydedilir. Formalara kayıt yapıldıktan sonra
http://www.sakaryasm.gov.tr adresinde Bağlantılar kısmından 112 Veri Girişi tıklanarak
istasyon kod ve şifreleri ile giriş yapılır. Her vakadan sonra bilgileri, kullanılan sarf malzeme
ve ilaçlar uygulanılan müdahaleler giriş yapılır. Vakalara kullanılıp girişi yapılan sarf
malzeme ve ilaçlar ait olan istasyonun deposundan otomatik olarak düşer.
İlaç ve sarf malzemelerin Kritik Stok Seviyesi ve Son Kullanma Tarihi İlaç ve Sarf
Malzemelerin Kritik Stok Seviyesi ve Son Kullanma Tarihi Kontrol Listesi’ne göre
sağlık personeli tarafından günlük kontrol edilerek eksik olanlar tamamlanır. Bu liste aylık
olarak yenilenir.
SAKARYA
İL AMBULANS SERVİSİ
İLAÇ YÖNETİMİ PROSEDÜRÜ
Dok. Kodu: ACL.PR.02
Yay. Trh.: 25/12/2013
Rev. Trh.:03/03/2014
Rev. No:01
Sayfa No: 2/6
 İstasyonda tıbbi malzeme ve ilaçların kritik stok seviyesinin altına düştüğü tespit
edildiğinde ya da kritik stok seviyesinde olduğu tespitinde o günkü nöbetçi sağlık personeli
tarafından İlaç ve Sarf Malzeme Talep Formu doldurulur.
 Son kullanma tarihine 4 ay kalan ilaçlar “Son Kullanma Tarihi Yaklaşan İlaçların Tespit
Listesi “ne kayıt edilerek İl Ambulans Servisi Başhekimliği depo birim sorumlusuna teslim
edilir.
 İstasyon depo sorumluları her ay istasyonun ilaç ve sarf malzeme ihtiyaçlarını belirleyerek
İlaç ve Malzeme istek formunu doldurarak İl Ambulans Servisi Başhekimliği depo
sorumlusuna teslim eder.
 İl Ambulans Servisi Başhekimliği depo birim sorumlusu tarafından mevcut stok ve depo
durumuna göre istek yapılan malzemenin ne kadarının karşılanacağı belirlenerek İl Sağlık
Müdürlüğü deposundan malzeme ve ilaç istemi yapılır.
 İl Sağlık Müdürlüğü Yönetim Hizmetleri Şube Müdürlüğü tarafından temin edilen ilaç ve
sarf malzemeler İl Ambulans Servisi Başhekimliği depo birim sorumlusu tarafından teslim
alınır ve ALİS.NET üzerinden İl Ambulans Servis Başhekimliği deposuna girişi yapılır.
 ASHİ’lere dağıtım İl Ambulans Servis Başhekimliği deposundan depo birim sorumlusu
tarafından yapılır ve sistem üzerinden ilaç/sarf malzemenin düşüşü veya dağıtımı yapılır.
 İlaç ve malzeme talebinde bulunulurken aylık tüketim miktarları göz önünde
bulundurularak istek yapılır.
 Depo malzeme listesinde yer almayan ilaç ve malzemeler İl Ambulans Servisi
Başhekimliği’nce uygun görüldüğü takdirde listeye eklenir ve talepte bulunulur.
 Onaysız ilaç ve malzeme talepleri karşılanmaz.
 İlaç ve malzeme teslim edilirken ilacın miktarı, karşılanma miktarı, özelliği, miadı kontrol
edilir ve teslim alana da kontrol ettirilip teslim edilir.
 İlaç ve malzeme teslimi sırasında uygunsuz ilaç ve malzeme (yanlış, bozulmuş, miadı
geçmiş vb.) fark edilirse hemen, uygun olanlar ile değiştirilir.
 Teslim eden ve teslim alan imzaları tamamlandıktan sonra ilaç ve malzeme talep formu,
ilgili dosyaya kaldırılarak saklanır.
 İlaç ve malzemelerin miadının geçmesi veya bozulması durumunda; miadı dolan ve
kullanılmaması gerektiği onaylanan ilaç ve malzemeler uygun şekilde ambalajlanır. Üzerine
son kullanma tarihlerinin geçtiği yazılarak belirtilir. İl Ambulans Servisi Başhekimliği depo
birimine teslim edilir.
 Yeşil ve kırmızı reçeteye tabi ilaçların miadı geçmiş ise ilaç ve malzeme imha tutanak
formuna kayıt edilir ve İl Ambulans Servisi Başhekimliği’ne teslim edilir.
 Uygun olmayan ilaç ve malzemenin depoya girişi söz konusu olursa; tespit edildiği anda
tutanak tutularak iade edilir.
 Uygun olmayan ilaç ve malzemenin dağıtımının yapılması durumunda; yine tutanak
tutularak geri istenir, teslim alan kişinin de imzası alınarak depodan değiştirilir.
SAKARYA
İL AMBULANS SERVİSİ
İLAÇ YÖNETİMİ PROSEDÜRÜ
Dok. Kodu: ACL.PR.02
Yay. Trh.: 25/12/2013
Rev. Trh.:03/03/2014
Rev. No:01
Sayfa No: 3/6
YEŞİL VE KIRMIZI REÇETEYE TABİ İLAÇLAR
İlaçlar kırmızı ve yeşil reçeteye tabi kilitlenebilir ilaç dolaplarında kilitli olarak
muhafaza edilir. Dolaptaki ilaçlar ve anahtar sayılarak teslim alınır ve teslim edilir. Yeşil ve
kırmızı reçeteye tabi ilaçlar her nöbet devir teslimi sonrasında Yeşil Kırmızı Reçeteye Tabi
İlaçlar Miktar ve Devir Teslim Defteri kullanılarak devir teslimi yapılır. Devir teslim
defterinde hastanın adı soyadı, protokolü, tarih, saat ve uygulayan kişi bilgileri ve imzaları
yazılır, toplam sayıdan düşülerek teslim edilir.
Anahtarın Korunması
 Anahtarı teslim alan sorumlu veya nöbetçi sağlık personeli üzerinde taşır.
 Yedek anahtar istasyon sorumlusunda bulunur ve bunun dışında herhangi bir yedek
anahtar bulundurulmaz.
 Dolap kapağı asla açık tutulmaz.
 Dolaba konulan ve dolaptan alınan tüm ilaçlar kayda geçilir.
 Dolapta herhangi bir zorlama olduğu düşünüldüğünde, ilaç kaybolduğunda veya ilaç
kırıldığında, istasyon sorumlusu tutanak tutarak il ambulans servisi başhekimliğini
bilgilendirir. Gerekli tedbirlerin alınması sağlanır.
İLAÇ HATALARI VE İSTENMEYEN REAKSİYONLAR
İlaç kullanım güvenliğini geliştirilmesi için okunuşu ve görünüşü benzer ilaçlar farklı
dozdaki aynı ilaçlar ve uygulama formları farklı olan ilaçların kullanımı esnasında dikkatli
olunmalıdır.
Yüksek riskli ilaçlar: Terapötik aralığı dar olan ilaçlar digital glikozitler (digoxin).
Etkileşimleri tehlikeli ilaçlar: Warfarin+(Asetil Salisilik Asit, Parasetamol, Metamizol
sodyum), Digoksin+Amiadoron, Digoksin+Verapamil.
Ayrıca aynı isimli farklı dozdaki ilaçlar uygulanırken dozu dikkat edilmelidir (Tablo 1.).
Adrenalin Amp
Aritmal Amp.
Atropin Amp.
Beloc Amp
%20 Dekstroz
Calcium Amp.
Diazem Amp.
Digoxin Amp.
Dopamin Amp.
Dormicum Amp.
İsoptin Amp.
Jetmonal %2 Amp.
Magnezyum Sülfat %15
Nitroderm Tts
Sodyum Bikarbonat Amp.
Aldolan Amp
Tüm Narkotik
Psikotrop İlaçlar
Tablo 1. İlaç hataları ve istenmeyen reaksiyonlara karşı dikkat edilmesi gereken ilaçlar.
Ters Etki: İnsanda, ilaç kullanımıyla ilgili ortaya çıkan herhangi bir yan etkiye denir.
 Yanlışlıkla ya da bilinçli olarak uygulanan doz aşımı sonucunda oluşan ‘ters etki’,
 İlacın kullanım amacını kötüye kullanma sonucunda ortaya çıkan ‘ters etki’,
 Beklenen bir farmakolojik etkinin oluşmaması sonucunda ortaya çıkan ‘ters etki’ dir.
Ters etki’ rapor eden kişinin, ters etkinin uygulanan ilaçtan kaynaklandığına ya da ilacın
bu ters etkide rolü olduğuna dair kesin bir yargıya vardığı anlamına gelmez.
SAKARYA
İL AMBULANS SERVİSİ
İLAÇ YÖNETİMİ PROSEDÜRÜ
Dok. Kodu: ACL.PR.02
Yay. Trh.: 25/12/2013
Rev. Trh.:03/03/2014
Rev. No:01
Sayfa No: 4/6
Beklenen Ters Etki: İlaçların Sağlık Bakanlığı’nca onaylanmış prospektüslerinde belirtilen
ters etkilerdir.
İlk Raportör: Ters etkiyle ilgili bilgi veren ilk kaynaktır.
Ani Ters Etki: Oluştuğu anda insan hayatını tehdit eden ters etkilerdir. Ölüme yol açan ters
etkiler bu kapsamda yer almaz.
Tehlikeli Ters Etkiler: Oluştuğunda aşağıdaki sonuçlara yol açan deneyimlerdir.
 Ölüm
 İnsan hayatını tehdit eden ters etki oluşması
 Hastanın oluşan ters etki sonucunda hastaneye yatırılması
 Hastanın, ters etkiye bağlı olarak hastanede kaldığı sürenin uzaması
 Ciddi ya da bir türlü geçmeyen yetersizlik/sakatlık oluşması
 Doğuştan gelen anormallik/doğum hatası (fetüste oluşanlar dâhil)
 Doktor tarafından gerekli görüldüğü durumlarda, yukarıda belirtilen sonuçların oluşmasını
engellemek için yapılan önemli tıbbi müdahaleler
Beklenmedik Ters Etki: İlaçların Sağlık Bakanlığı’nca onaylanmış prospektüslerinde
belirtilmeyen ters etkilerdir. Şiddet veya önem açısından, beklenen ters etkilerden farklı olan
ters etkileri de içerir. Ters etkiler, belirli bir ilaca göre değil de ilaç sınıfına göre tanımlandığı
için, ilaca bağlı ters etkiler ‘beklenmedik’ olarak nitelendirilir. Prospektüste, oluşabilecek ters
etkinin ölümle sonuçlanabileceği belirtilmiyorsa, ters etkiden kaynaklanan ölümler
beklenmedik olarak nitelendirilir.
İlaç Hatası: İlacın, sağlık çalışanları, hasta ve yakınının kontrolünde olduğu sırada yanlış ilaç
kullanımına veya hastanın zarar görmesine sebep olabilecek tüm olaylardır.
İlaç Kullanım Sistemi: Güvenli, efektif, uygun ve etkili ilaç kullanımı için altı doğrunun
sağlanmasıdır. Bunlar:
 Doğru ilaç
 Doğru hasta
 Doğru doz
 Doğru zaman
 Doğru yol
 Doğru sonuçtur.
İlaç kullanım aşamalarında görev alan sağlık çalışanlarının sorumlulukları belirlenmiştir.
Bölümlere göre bu sorumluluklar:
İdareciler;
 Bakım ve organizasyon ihtiyaçlarına göre ilaçların temini, seçimi, saklanması hakkında
karar verirler.
SAKARYA
İL AMBULANS SERVİSİ
İLAÇ YÖNETİMİ PROSEDÜRÜ
Dok. Kodu: ACL.PR.02
Yay. Trh.: 25/12/2013
Rev. Trh.:03/03/2014
Rev. No:01
Sayfa No: 5/6
 Çalışanların eğitimi ve gelişimini sağlar.
Doktorlar;
 Uygun ilaç tedavisine karar vererek uygun ilacı seçer.
 Hastaların klinik durumlarını izleyerek ilacın etkilerini değerlendirir; gerekli durumda
ilacın seçimi, sıklık ve süreyi yeniden gözden geçirirler.
Depo sorumlusu;
 İlaçların temini, saklanması- depolanması, hazırlanması, doğru etiketleme, doğru
zamanlama ve hatasız dağıtımını sağlarlar. İlaç ve malzemelerin doğru giriş yapılmasını
sağlar, depo stok durumunu ve son kullanım tarihlerine göre depo stok durumlarını kontrol
eder.
Sağlık Personeli (Acil Tıp Teknisyeni, Ambulans Acil Bakım Teknisyeni, Sağlık
Memuru);
 Doktorun order ettiği ilaçları hazırlar ve doğru ilacın doğru hastaya doğru dozda doğru
zamanda doğru yoldan uygulanmasını sağlarlar.
 Hastanın alerjik durumu ve ilaç yan etkilerini gözlemlerler.
 Uygulanan ilacın etkilerini izler.
 Uygulanan ilaç hakkında hastayı bilgilendirirler.
İlaç Hatalarının Gruplandırılması:
gruplandırılmıştır:
 Order Hataları
 Sistem Hataları
 Depodan Kaynaklanan Hatalar
 Uygulama Hataları
İlaç
hataları
aşağıda
belirtildiği
şekilde
İlaç Hatalarının Önlenmesi: İlaç hatalarının önlenmesi konusunda stratejiler belirlenmiştir.
Sağlık personeline farmakolojik bilgi, ilaç uygulama ve prosedürler konusunda hizmet içi
eğitim verilir.
 Danışman Hekimin kullanabilmesi için Komuta kontrol merkezinde ilaç rehberi
(vademecum) mevcuttur.
 Sözlü orderlar 112 ses kayıt sisteminde kayıtlı olduklarından vaka formundaki
açıklamalar kısmına not edilerek kayıt altına alınır.
 İlaçlar ambulansta güvenli bir şekilde muhafaza edilmektedir.
 Kırılma ve bozulma riskine karşı nöbetçi personel tarafından ilaçlar müdahale çantasında
uygun gözlerde bulundurulmalıdır. Raflarda ve açık alanlarda ilaç bulundurulmamalıdır.
 Yüksek riskli ilaçlar, istasyonlarda kilitli dolaplarda saklanır.
SAKARYA
İL AMBULANS SERVİSİ
İLAÇ YÖNETİMİ PROSEDÜRÜ
Dok. Kodu: ACL.PR.02
Yay. Trh.: 25/12/2013
Rev. Trh.:03/03/2014
Rev. No:01
Sayfa No: 6/6
 İlaçların bozulmasını engellemek için, ilaçların saklandığı oda ve soğutucuların ısısı
sürekli kontrol edilerek oda ısısının 25 C’nin altında, buzdolabı ısısının 2–8 C olması sağlanır
ve Isı ve Nem Takip Formu’na kaydedilir.
 Uygulama öncesi ilacın etiketi iki kez kontrol edilir ve etiketi okunmayan ilaç kullanılmaz.
İlaç Hatalarının Raporlanması:
 İlaç hatalarıyla karşılaşıldığında Komuta Kontrol Merkezi bilgilendirilir ve komuta
görevli doktorundan yapılacak müdahale hakkında bilgi alınır.
 Vaka sonrası Güvenlik Raporlama Sistemi Bildirim Formu doldurularak başhekimliğe
gönderilir.
 Başhekimlik gerekli iyileştirme alanlarını saptar ve Kalite Yönetim Biriminin
koordinasyonunda iyileştirmeleri yapar veya yapılmasını sağlar.
İLAÇ VE MALZEMELERİN SAKLAMA KOŞULLARI
Depodaki malzemelerin yerleşim yerlerini gösteren plan hazırlanmalıdır. Hazırlanan
plan depo girişine asılmalıdır. Depolarda hemzemin yerleştirme yapılmamalıdır. İstifleme
tavandan en az 40 cm aşağıda olmalıdır. Malzemeler cinsine göre uygun yerlere yerleştirme
yapılmalıdır.
Depo koşullarında oluşabilecek olası risklere belirlenmeli ve karşı önlem alınmalıdır.
Su Basması; Depo oda koşulunun dışarıdan içeriye su girmesi engellenecek şekilde
planlanması sağlanır. Oda içinde su tesisatının olmamasına dikkat edilir. Oluşabilecek her
türlü riske karşı zeminden yüksek yerleştirme yapılır.
Yangın: Depo büyüklüğüne göre ve depoda saklanan ilaç ve malzemelerin türüne uygun
yangın söndürme tüpü bulundurulmalıdır.
Nem (rutubet): Odanın ısı ve nem takibini yaparak oluşacak anormal durumlarda oda
havalandırması yapılır. Deponun günlük ısı ve nem takibi yapılır.
Deprem: Depo seçiminde depreme dayanıklı yapı seçilir. İlaç ve malzeme dolapları duvara
sabitlenmelidir. Kırılabilecek malzemeler kapalı ve kırılmaya karşı önlem alınacak şekilde
saklanmalıdır.
Hırsızlık: Depolar kilit altında tutulmalı ve yetkili kişiler dışında giriş engellenmelidir.
7. İLGİLİ DÖKÜMANLAR:
 İlaç ve Sarf Malzemelerin Kritik Stok Seviyesi ve Son Kullanma Tarihi Kontrol Listesi
 İlaç ve Malzeme Talep Formu
 Son Kullanma Tarihi Yaklaşan İlaçların Tespit Listesi
 Isı ve Nem Takip Formu
 Güvenlik Raporlama Sistemi Bildirim Formu
 Yeşil Kırmızı Reçeteye Tabi İlaçlar Kullanım ve Devir Teslim Defteri
 İlaç Hataları ve İstenmeyen Reaksiyon Geliştiğinde Uygulanacak Talimatı