DÜNYA FELSEFE GÜNÜ Her yıl Kasım ayının üçüncü Perşembe günü, DÜNYA FELSEFE GÜNÜ olarak kutlanmaktadır. 2002 yılında, Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nda görüşülüp kabul edilmiştir. Ülkemizde 20 Kasım Dünya Felsefe Günü olarak kabul edilmiştir. Auguste Rodin. Düşünen Adam heykeli “Günümüzde felsefeye hala gereksiz bir olay gibi yaklaşıyorlar ama yanıldıklarının farkında değiller.“ MONTAIGNE Michel Eyquem de Montaigne (1533-1592) Ünlü Fransız deneme yazarı. FELSEFENİN TANIMLARI BİLGELİK AŞKI “FELSEFE” terimi M.Ö. 6 YY’da yaşamış olan Pitagoras’a atfedilir. PHILO-SOPHOS Bir gün büyük matematikçi Pitagoras öğretisini anlatırken büyülenen öğrencisi ona “Sophos” (hakim) adını verdiğinde Pitagoras “ ben bir hakim değil, sadece bir filozofum..Bilgeliği severim fakat ona sahip değilim. Ben hakim adını sadece Doğa’ya veriyorum.” Pisagor (M.Ö.580-500 ) İyonyalı filozof, matematikçi ve Pisagorculuk olarak bilinen akımın kurucusu. Değişik gerçekler yoktur, gerçek tektir ve her zaman ve her yerde aynıdır. BUDHA Gautama Buddha MÖ.563-483 Bilerek doğanlar en iyisidirler; öğrenerek bilenler onları izler. Yalnızca açmaza düştüklerinde öğrenmeye çalışanlar onların ardından gelir. Açmaza düştüklerinde dahi öğrenmeye çabalamayanlar insanların en düşükleri sayılır. Konfüçyus Konfüçyüs (MÖ.551-479) "Felsefe, neleri bilmediğini bilmektir." SOKRATES Sokrates (M.Ö.470-399) Antik Yunan filozofudur. Yunan felsefesinin kurucularındandır. "Doğruyu bulma yolunda, düşünsel (İdealist) bir çalışmadır." PLATON Platon(Eflatun ) (M.Ö.427-347) Eflatun, hocası Socrates ve öğrencisi Aristotle ile birlikte, doğal felsefe, bilim ve Batı felsefesinin temellerini attı. "İlkeler ya da ilk nedenler bilimidir felsefe." ARİSTOTELES Aristoteles (MÖ.384-322) Antik Yunanlı filozof. Platon ile Batı düşüncesinin en önemli iki filozofundan biri sayılır. Fizik, astronomi, ilk felsefe, zooloji, mantık, politika ve biyoloji gibi konularda pek çok eser vermiştir. "Mutlu bir yaşam sağlamak için, tutarlı eylemsel bir sistemdir." EPİKUROS Epikuros (ya da Epikür) (341-270) Helenistik felsefenin en önemli düşünürlerinden birisidir.Epikuros pratik felsefeye yani ahlak felsefesine yönelmiş ve bu alanda etkinlik göstermiştir. Zaman hakikatleri bulur. Lucius Annaeus Seneca MÖ.4-MS.65 SENECA Romalı düşünür, devlet adamı, oyun yazarı. Eğer öküzlerle domuzlar konuşabilseydi, yemden başka şey düşünenlerle alay ederlerdi. EPİKTETOS Epiktetos (İ.S.55-135) İsminin anlamı köle demektir.Stoacı filozof. Kendi içini kaz. Senin içindedir iyilik kaynağı, o kaynak ki süreklice kazarsan, süreklice fışkırabilir. M. Aurelius Marcus Aurelius Antoninus Augustus 121-180 Roma’nın imparatoru ve aynı zamanda en önemli Stoacı filozoflardan biri olarak kabul edilir. "Felsefe tanrıyı bilmektir ve gerçek felsefeyle, gerçek din özdeştir." AUGUSTİNUS Augustinius(354 - 430) ya da Aurelius Augustinius, Aziz Augustinius olarak bilinen Filozof ve tanrıbilimci. "İnanılanı anlamaya çalışmaktır." ANSELMUS Anselmus. 1033-1109 Tanrı’nın varlığına ilişkin ontolojik kanıtıyla tanınan Hıristiyan filozof. "İnanmak için, anlamaya çalışıyorum" değil de "Anlamak için inanıyorum" tavrının başlatıcısı olan ve inanç-akıl ilişkisi söz konusu olduğunda, akıl karşısında inanç ya da imana, bilgi karşısında da otoriteye öncelik veren Hıristiyan düşünür. "İnanılanın inanılmaya değer olup olmadığını araştırmaktır." ABAELARDUS ABAELARDUS (1079-1142) Fransız ilahiyatçı ve felsefeci. Nice alimler vardır ki, hakiki bilgiden, hakiki irfandan nasipleri yoktur. Bunlar, bilgi hafızıdır; bilgi sevgilisi değil. Mevlâna Mevlânâ Celâleddin-i Belhi "Rumi“ (1207-1273) "Tanrıdır konusu, tanrının ispatlanmasıdır.“ A. A. THOMAS THOMAS 1225-1274 yılları arasında yaşamış ünlü Hıristiyan filozof Thomas Aquinas’ın felsefesi önemli ölçüde Aristoteles’in Metafizik’ine dayanır. Ortaçağ Hıristiyan felsefesinin doruk noktasını oluşturan Aquinas, metafizikle teoloji, akılla inanç arasında ayrım yapar. Ona göre inancın ve aklın işlevleri farklıdır; buna rağmen akıl inanca bağlıdır. "Deney ve gözleme dayanan bilimsel veriler üzerinde düşünmektir." F. BACON Francis Bacon 1561-1626 İngiliz devlet adamı ve filozof. "Eleştiridir." CAMPANELLA Tommaso Campanella 1568-1639 İtalyan şair, yazar ve Platoncu filozof. Ütopya eseri ile ünlüdür. "Felsefe bir bilimdir ve geometrik yöntemi metafiziğe uygulamak gerekir, felsefeyi kesin bir bilim yapmak için." DESCARTES René Descartes (1596-1650) Fransız matematikçi, bilimadamı ve filozoftur. Batı düşüncesinin son yüzyıllardaki en önemli düşünürlerinden biridir. "Felsefe, genelleştirilmiş bir matematiktir." SPİNOZA Baruch Spinoza (1632-1677) 17yy’ın önde gelen rasyonalistlerinden biri olarak kabul edilmektedir. En büyük eseri Ethica isimli kitaptır. "Felsefe yapmak doğru düşünmektir." T. HOBBES Thomas Hobbes, (1588-1679) İngiliz filozof. 1651 tarihli Leviathan adlı çalışması, batı siyasetinin izleyeceği yolu çizmiş ve başucu eseri olmuştur. "Bütün düşüncelerimizin duyumlarımızla, gerçek alemden geldiğini tanıtlamaktır." LOCKE John Locke Somerset (1632-1704) Ünlü İngiliz filozofu. XVIII. yüzyılın en önemli düşünürlerinden biridir. Düşünce hürlüğünü, eylemlerimizi akla göre düzenlemek anlayışını en geniş ölçüde yayan ilk düşünür olduğu için Avrupa'daki aydınlanma ve Akıl Çağı'nın gerçek kurucusu olarak kabul edilir. "Gerçekte doğru olanı algılamaktır. Felsefe göklerden yere inerek, beş duyuyla kavranan konularla ilgilenmelidir." LEİBNİZ Leibniz, Gottfried Wilhelm (1646-1716); Ünlü bir Alman filozofu, bilim dünyasının en önemli sistemci düşünürlerinden biridir. Matematik, metafizik ve mantık alanlarında ileri sürdüğü yeni düşünce ve görüşleriyle tanınır. "İnsan zihninin mahiyetini incelemektir." HUME David Hume 1711-1776 İskoç filozof, ekonomist ve tarihçi. "Felsefe duyumların bilgisidir." CONDİLLAC Etienne Bonno de Condillac (1715-1780) Fransız düşünür. Emprizmden etkilenerek duyumcu bir bilgi kuramı geliştirmiştir. Duyu algılarından kaynaklanan gözlemlerin bilginin kaynağı olduğu ilkesine dayalı bir duyumculuğu benimseyen Condillac, tüm bilgilerin şekil değiştirmiş birer duyum olduğunu savunmuştur. O, bilginin de ötesinde, insanda manevi olan her şeyi, insanın tüm zihinsel faaliyetlerini dış dünyaya ilişkin duyuma indirgemiş ve bu tezini kanıtlamanın yollarını aramıştır. “Bütün bilginin en son amacı en yüce pratik akılda kendi kendini tanımaktır .” KANT Immanuel Kant 1724-1804 Alman filozofu. Alman felsefesinin kurucu isimlerinden biri olmuş ve felsefe tarihinin kendisinden sonraki dönemini belirleyici olarak etkilemiştir. Felsefe yüksek bir dağ yoludur... ıssız bir yoldur ve yukarı çıktıkca daha da ıssızlaşır. Bu yolu her kim izlerse hiç korkmamalı, her şeyi geride bırakmalı ve kış karında güvenle ilerlemelidir... Kısa süre içinde altındaki dünyayı görür; kumsalları ve bataklıkları gözünün önünden kaybolur, düzgün olmayan noktaları düzelir, yırtıcı sesleri artık kulağına ulaşmaz. Ve yuvarlaklığını da görür. Kendisi her zaman saf ve serin dağ havasındadır ve güneşi görür, oysa aşağıdakı herkes gecenin karanlığıyla kuşatılmıştır. Arthur Schopenhauer Arthur Schopenhauer (1788-1860 ) Alman filozofu . İrrasyonalist ve karamsar olarak bilinir. En ünlü yapıtı henüz 30 yaşına varmadan yayınladığı İstenç ve Tasarım Olarak Dünya 'dır. HAKİKATTEN ÜSTÜN HİÇBİR DİN YOKTUR. Helena Petrovna Blavatsky Madam Blavatsky (1831-1891 ) Filozof. Teozofi Cemiyeti’nin kurucusudur. Tanrı ölmüştür ve insanlar Dünya'da yapayalnız kalmışlardır. Bu yüzden insanlar Tanrı'dan bekledikleri umut ve istekleri bir kenara bırakıp kendilerini Dünya'ya adamalılar. Böylelikle düşünce ile yaşam arasında bağ kurulması daha kolay olur. Friedrich Wilhelm Nietzsche Friedrich Wilhelm Nietzsche18441900 "Güç İstenci", "Üstinsan", "Bengidönüş" gibi özgün fikirlerle tanınan varoluşçu alman filozof. Felsefe, aklımızın dille büyülenmesine karşı verilen bir savaştır. Ludwig Josef Johann Wittgenstein Ludwig Josef Johann Wittgenstein (1889-1951) Avusturya doğumlu filozof, matematikçi. Mantık ve dil felsefesi konularında yaptığı çalışmalarla modern felsefeye önemli katkılarda bulunmuştur. 20 yy’ın en önemli filozoflarından sayılır. Bilgelik dünyanın düzenini değiştirmekten çok, kendi isteklerini değiştirmektir. Einstein Albert Einstein (1879-1955) 20.yy’ın en önemli kuramsal fizikçisidir. "Felsefe yolda olmak demektir." Karl JASPERS Karl Theodor Jaspers (1883-1969) Felsefede varoluşcu akımın teorisyenlerinden Alman filozof ve psikiyatrist. Modern psikiyatri, din felsefesi, tarih felsefesi ve siyaset felsefesinde önemli etkileri olmuştur. İlk ilkeleri ve son amaçları sevdiği ölçüde her insanın filozof olduğuna inanıyorum. Jorge Angel Livraga JORGE ANGEL LIVRAGA RIZZI (1930 – 1991) Arjantinli filozof Tanrı tektir; İnsanlık tektir; Mistik tektir; Gerçek tektir; Ezoterizm tektir; Felsefe tektir. Geri kalan her şey sadece ayrıntıdır, dünya arenasında yansıma ve seraptır. JORGE ANGEL LIVRAGA Felsefe tanımadır; yeniden tanıma, ruha ait olanı, oynarken kaybedileni yeniden bulmaktır. Bu labirentin gizeminin çözülmesidir; gerçek varlıkların dünyasına, imgeleri ile onca zamandır yürüdüğümüz ilk örneklerin dünyasına doğru galip olarak çıkıştır. DELIA STEINBERG GUZMAN DELIA STEINBERG GUZMAN (1943- Arjantin doğumlu filozof GELENEĞE GÖRE İNSAN Geleneğe göre insan, Gök ile Yer arasında bir aracıdır ve esas görevi Demiurgos*’un yerini almak değil, onun gerçekleştirdiği yaratılışın bakımını sağlamaktır. *Demiurgos ya da Demiurge, eski Yunan geleneğinde Dünay’yı oluşturan ilahtır. Bu ad, “insanlar” anlamındaki “demos” sözcüğü ile “iş” anlamındaki “ergon” sözcüğünden türetilmiş olup, “insanlar için imal eden, şekil veren, ‘mimar’ anlamına gelmektedir. SONUÇ: Bugünün insanı BİLGELİĞİ yeniden yakalaması veya en azından bir zamanlar Sokrates’in yaptığı gibi “Tek bildiğim şey hiçbirşey bilmediğimdir. Ancak isteğim araştırmaya devam etmektir.”, çevresindeki nesnelerin çokluğu karşısında cehaletin alçakgönüllülükle farkına varması için Gelenek ile çağdaş bilimi birleştirmeye çalışmalıdır.