Kanser nasıl bir hastalıktır?

BALIKESİR
SAĞLIK
MÜDÜRLÜĞÜ
EĞİTİM ŞUBE
MÜDÜRLÜĞÜ
2007
Hazırlayan
Hasan GÖKÇİN
Eğitim Şube Müdürü
KANSER
Normal kurallar dışında vücudun bir organ
ve dokusunda beliren bazı anormal hücrelerin,
kontrolsüz ve düzensiz bir şekilde çoğalması
sonucu ortaya çıkan kötü tabiatlı bir hastalıktır.
KANSERİN TANIMI VE ÖNEMİ
Organ ve dokular oluşurken hücreler belirli bir
düzen içinde iş bölümleri yaparak bir araya gelirler.
Organizmanın temel birimi olan bu hücreler
belirli bir hızda ve kontrol altında çoğalırlar. Öte
yandan yaşlanan hücrelerde belirli bir hızda yıkılırlar.
En kısa tanımıyla kanser; hücrelerin kontrolsüz
şekilde çoğalmalarıdır.
Normal işlevlerini yerine getiremeyen hücre
bazen de normalde olmayan bazı yeni işlevleri
yapmaya başlar. Anormal bir şekilde çoğalarak
bulundukları yerdeki doku ve organları işgal ederler.
Kanser cinslerine göre değişmekle birlikte
ortalama 15-20 yıllık bir zaman diliminde kanser
tablosu ortaya çıkar.
KANSERİN NEDENLERİ
SİGARA ve ALKOL KULLANIMI
UZUN SÜRE GÜNEŞ ALTINDA KALMA
AŞIRI DOZDA RÖNTGEN IŞINI
BAZI KİMYASAL MADDELER
( Katran, benzen,boya maddeleri,asbest, bazı kozmetikler)
BAZI VİRÜSLER
HAVA KİRLİLİĞİ
RADYASYONA MARUZ KALMA
KÖTÜ BESLENME ALIŞKANLIKLARI
KANSER NEDEN OLUŞUR ?
1. İyonize Radyasyon
Başta lösemiler ve epitelyal kanserler
olmak üzere bir çok kanserin nedeni iyonize
radyasyondur.
İyonize Radyasyonun etkileri Japonya’ya
atılan atom bombasından 6-8 yıl sonra ortaya
çıkmıştır.
2. Ultraviyole ışınları
Açık havada çalışanlar, deri rengi açık
olanlar ve kontrolsüz şekilde güneş ışığına
maruz kalanlar ultlaviyole ışanlara daha çok
maruz kaldıklarından bu kişilerde deri kanseri
vak’aları daha sık görülür..
3. Hava kirliliği
Hava kirliliği tek başına ya da sigara
içilmesi ile birlikte akciğer kanserlerinin
%10’nunda etkendir.
4. Kimyasal Karsinojenler
Çeşitli meslek gruplarından insanların
katran ve kömürün yanma ürünleri, asbest,
krom vb. maddelerle temasları kanser
oluşumuna yol açar.
5. Beslenme Faktörleri
Sindirim sistemi kanserleri belirli beslenme
alışkanlıkları ile doğrudan ilgilidir. Bu nedenle
düşük yağ ve yüksek lif içeren beslenme
programları uygulanmalı, katkı maddeli
yiyeceklerden sakınılmalıdır.
6. Sigara
Sigarayla akciğer kanserinin başlıca
etkenlerindendir. Ayrıca larenks, ağız boşluğu,
yutak, mesane ve pankreas kanserlerini de
arttırmaktadır.
7. Alkol
Çok miktarda ve uzun süreli alkol alımı ağız,
yutak gırtlak ve yemek borusu kanserlerini
arttırmaktadır.
8. Virüsler
Bazı virüslerin kanserle ilişkili olduğu
bilinmektedir.
Örnek olarak Hepatit-B virüsünün karaciğer
kanseriyle
Ebstein-Bar virüsünün Burkit lenfoma ile ilgili
olması gibi.
9. Genetik Faktörler
Kanser tek başına genetik bir hastalık
değildir. Ancak çocuklarda görülen bir göz
kanseri olan retinoblastom gibi bazı
kanser türlerinde ailevi geçiş vardır.
Sonuç olarak kanser türleri bir çok
sebebe bağlı olarak gelişirler.
TÜMÖRLER
GELİŞTİKLERİ YERDE
SINIRLI KALANLAR
İYİ HUYLU
ÇEVRE DOKU
VE
ORGANLARA YAYILAN
KÖTÜ HUYLU
KANSER
Rahim veya makattan gelen anormal kanama veya
akıntı
Memede veya vücudun herhangi bir yerinde şişlik
ve sertlikler
İyileşmeyen yaralar
Uzun süreli ses kısıklığı ve öksürük
Yutma güçlüğü ve hazımsızlık,
Ben ve siğillerde meydana gelen büyüme, kanama,
renk değişikliği ve yara.
KANSERİN BELİRTİLERİ
1.Vücudun herhangi bir yerinde şişlik
Memede, boyunda, koltuk altında, kasıklarda
bezelerde ve karında ele gelen şişlikler olabilir. Bu
şişlikler kanser anlamına gelmez. Ancak kişileri
uyarmalıdır.
İltihabi hastalıklar ve diğer bazı hastalıklarda da
şişlikler olabilir.
2. İyileşmeyen veya iyileşmesi geciken yaralar
Özellikle deride, dudakta, ağız ve makat
bölgesinde olmak üzere iyileşmeyen yaraların kişiyi
uyarması ve kanser yönünden araştırmaya sevk
etmesi gerekir.
3. Ben ve siğillerdeki değişiklikler
Ben ve siğillerde ortaya çıkabilecek olan hızlı
büyüme, renk değişiklikleri ve yaraların açılması
gibi değişikliklerde mutlaka bir hekime
danışılmalıdır.
4. Olağandışı kanamalar
Değişik bölgelerde olan kanamalar kanser
açısından uyarıcı olmalıdır.
Kalın barsak kanserlerinde en başta gelen belirti
dışkıda kan olmasıdır.
Aynı şekilde idrar yolları kanserlerinde de idrarda
kan görülür.
5. Yutma güçlüğü
Yemek borusu kanserlerinde sık rastlanan bir
belirtidir.
6. Sürekli öksürük ve ses kısıklığı
Ses kısıklığı gırtlak kanserinin erken bir belirtisi
olabilir.
Uzun süreli düzelmeyen öksürüklerde akciğer
kanseri de akla gelmelidir.
7. İdrar ve dışkılama alışkanlıklarında değişiklik
Kalın bağırsak kanserlerinde hastaların bazen
kabız, bazen ishal ve bazen de hem kabız hem ishal
gibi şikayetleri olur.
Ağrılı dışkı ve dışkıda kan varlığı kanseri akla
getirmelidir.
İdrar yolları kanserlerinde ise idrar güçlükleri
ortaya çıkabilir.
8. Nedeni açıklanamayan ateş ve zayıflama
Hastalar bazen başka hiçbir belirti olmaksızın uzun
süreli ateş ve zayıflama şikayetleri ile gelebilirler.
Bu belirtiler her zaman kanser demek değildir.
Kanserde erken teşhis önemli olduğundan kendisinde bu
belirtileri fark eden kimselerin mutlaka bir doktora
başvurmaları gerekir.
SÖZ KONUSU BU
DEĞİŞİKLİKLER
GÖRÜLDÜĞÜNDE
MUTLAKA
BİR HEKİME
BAŞVURULMALIDIR.
KANSERİN ÖN BELİRTİLERİNE KARŞI DİKKATLİ OLUNMALIDIR.
ELLE MEME MUAYENESİ YAPILMALIDIR.
BELİRLİ ARALIKLARLA SAĞLIK KONTROLÜNDEN
GEÇİLMELİDİR.
HANIMLARIN PAP TESTİ YAPTIRMALARI GEREKLİDİR. (rahim
ağzından hücre muayenesi)
DOKTORUN İSTEYECEĞİ TÜM TETKİKLERİN MUTLAKA
YAPTIRILMASI GEREKLİDİR.
TEDAVİ ŞANSINI
ARTIRIR
TEDAVİYİ
KOLAYLAŞTIRIR
DOKU ve ORGAN
KAYBINI ÖNLER
TEDAVİ GİDERLERİNİ
AZALTIR
SAKATLIK
BIRAKMAZ
HAYAT KURTARIR
UYGUN ve ZAMANINDA TEDAVİ İLE;
HASTALIĞIN TAM TEDAVİSİ
SAĞLIKLI YAŞAM SÜRESİNİ UZATMAK
AĞRILARINI DİNDİRMEK
SOSYAL ve RUHSAL PROBLEMLERİ ÇÖZMEK
MÜMKÜN OLMAKTADIR
KANSERİN TEDAVİSİ
1. CERRAHİ
Bugün kanserden iyileşen hastaların büyük
kısmında cerrahi yöntem ilk tedavi olarak
uygulanmaktadır. (%75-80)
Tanısal cerrahide kanserli dokudan örnek alınır.
Burada hastalığın cinsine ve yaygınlığına göre
bulunduğu bölgeden ya biyopsi alınır ya da kanserli
dokunun tümü çıkartılır.
Önleyici cerrahi “kanser öncesi lezyonlar”
olarak bilinen ve kendisi kanser olmadığı halde
mutlaka Kansere dönüşeceği bilinen dokuların
çıkarılmasıdır.
Örneğin kalınbağırsak polipleri vb.
Küratif cerrahi ise kanserli dokunun ve
yayılma olasılığının yüksek olduğu komşu
bölgelerin çıkarılmasıdır.
Palyatif cerrahi: İlerlemiş kanser vakalarında
hastalığın acil sorun yaratan bazı bulgularını
düzeltmek, önlemek ve yaşamı uzatmak
amacıyla yapılır.
Örnek:Bağırsak kanserlerinde bağırsak
tıkanmalarını gidermek.
2. RADYOTERAPİ
Radyasyon tedavisi kanser tedavisinde X
ışınları, gamma ışınları ve elektronlar gibi iyonize
ışınların kullanılmasıdır.
Örnek: Bazı erken dönem beze kanserleri,
beyin tümörleri ve cerrahiden sonra radyoterapi
uygulanması gerekebilir.
3.KEMOTERAPİ
Kanserin ilaçla tedavisi demektir.
1940’larda mustard gazının kan hücrelerine etki
ettiğinin gözlenmesiyle başlayan kemoterapi
bugün çok yaygındır.
Halen kullanılan 50’ den fazla kanser ilacı
mevcuttur. Bu ilaçlar içinde çeşitli kimyasal
maddeler alkoloidler, antibiyotikler ve bazı
hormonlar vardır.
4.DİĞER TEDAVİ YÖNTEMLERİ
İmmünoterapi: Vücudun bağışıklık sistemini
arttıran tedavidir.
Hormon tedavisi: Meme ve prostat kanseri
gibi kanserlerde tedavi amaçlı kullanılır.
Lazer tedavisi: Bazı durumlarda beyin
tümörlerinde larenks kanserlerinde
kullanılmaktadır.
KANSERDEN KORUNMA
1.TÜTÜN VE TÜTÜN ÜRÜNLERİ:
Tüm kanser ölümlerinin %30-40’ı sigara kökenli
olduğundan sigara içilmesinin önlenmesi yarar sağlar.
2. ALKOL:
Uzun süre fazla miktarda alkol alanlarda ağız yemek
borusu ve karaciğer kanserleri daha sık görülür.
KANSERDEN KORUNMA
3. GÜNEŞ IŞIĞI:
Açık havada çalışan açık renk derili insanlarda,
aşırı derecede güneş ışığına maruz kalanlarda
görülür.
4. MESLEKİ TEMAS
Kanser yapıcı maddeler katran, asbest, vinil
klorür ve boya sanayinde kullanılan maddelerdir.
Kanser ölümlerinin %4 ‘ü mesleki faktörlerden
kaynaklanmaktadır.
5. BESLENME
Kanserden korunmada şişmanlığın önlenmesi,
yağ alımının azaltılması, meyve ve sebze gibi posalı
ve bol lifli besinlerin yenmesi, A ve C vitaminlerinden
zengin gıdaların alınması,
Tuzlu, nitritli ve salamura gibi yiyeceklerin de
azaltılması önerilir.
Kaynaklar
Kanser Konusunda Genel Bilgiler
Sağlık Bakanlığı Yayınları