Tayların Rhodococcus equi Enfeksiyonunda Tanı, Kontrol ve Korunma

Tayların Rhodococcus equi Enfeksiyonunda
Tanı, Kontrol ve Korunma
TİGEM
Meslekiçi
Eğitim
Semineri
2002
Prof. Dr. Osman ERGANİŞ
Tayların Rhodococcus equi Enfeksiyonunda
Tanı, Kontrol ve Korunma
 Hastalık eskiden
Korinebakteriyel
pnömoni olarak bilinirdi.
 Etken R. equi, özellikle
taylarda bir çok organa
yerleşmesine rağmen
akciğerlerde yaptığı
tahribatlarla kalıcı klinik
belirtilere sebep olur
Tayların Rhodococcus equi Enfeksiyonunda
Tanı, Kontrol ve Korunma
 R. equi, Gram pozitif
kokoid-basilimsi
görünümde bir bakteri
olup, bakteriyolojik
olarak kolaylıkla
teşhis edilir.
Tayların Rhodococcus equi Enfeksiyonunda
Tanı, Kontrol ve Korunma
 Patojen R. equi’nin,
farelerde 1000000
bakterisi virülent iken
taylarda 10.000bakteri
ölüme yol açabilmektedir.
 Patojen R. equi, plasmid
genlerince kodlanan Vap
A genini
bulundurmaktadır (PCR
ile tespit edilmektedir).
Tayların Rhodococcus equi Enfeksiyonunda
Tanı, Kontrol ve Korunma
 Epidemiyoloji:
Hastalık, daha
önceden çıkan
işletmelerde sporadik
olarak tekrarlar.
Bakteri toprakta 12
aydan fazla kalır. Bu
sebeple, çevre hijyeni
de önem kazanır.
Tayların Rhodococcus equi Enfeksiyonunda
Tanı, Kontrol ve Korunma
 Bu sebeple enfeksiyon
toprak-at siklusuna bağlı
olarak tekrarlama eğilimi
gösterir.
 Bakteri hastalığı atlatan
atların barsaklarında flora
etkeni olarak ve lenf
düğümlerinde
bulunabildiğinden,
çevreden etkeni yok
etmek kolay olmaz.
Tayların Rhodococcus equi Enfeksiyonunda
Tanı, Kontrol ve Korunma
 Bulaşma sindirim ve
solunum yollarından
olabilir.
 Intrauterin bulaşma
önemli bulunmamıştır.
 Enfekte işletmelerde
doğan taylarda bir çoğuna
bulaşmasına karşın
bazıları hastalanır.
Tayların Rhodococcus equi Enfeksiyonunda
Tanı, Kontrol ve Korunma
 Bu durum, enfeksiyonun
sporadik görülmesinin;
tayların bağışıklık
sisteminin zayıflığı
(immün yetmezlik,
bağışıklık transferinde
yetmezlik, anada yeterli
bağışıklık olmaması vs)
ile ilgili bir mekanizma
ile açıklanmaktadır.
Tayların Rhodococcus equi Enfeksiyonunda
Tanı, Kontrol ve Korunma
 Solunum yolundan
bulaşma en önemli
giriş yolunu oluşturur.
 R. equi
enfeksiyonları tüm
dünyada yaygın olup,
taylardaki
enfeksiyonların %
5’ini teşkil eder
Tayların Rhodococcus equi Enfeksiyonunda
Tanı, Kontrol ve Korunma
Mortalitesi

Enfeksiyonun (tedavi
edilmediğin de)
mortalitesi % 80 dir.
 3 aylık yaştan sonra
mortalite düşmeye başlar.
En fazla 1-2 aylık
taylarda görülmesine
rağmen 6 aya kadar
ölüme sebep olabilir.
Bakteriyel arteritis
Tayların Rhodococcus equi Enfeksiyonunda
Tanı, Kontrol ve Korunma
Denemeli Çalışmalar

Çok nadir olmakla
birlikte yetişkin atlarda da
ölüme sebep olabilir.
 Denemeli çalışmalarda
bakteri ile yoğun bulaşık
olan altlık tozlarının
solutulması ile pnömoni
ve pulmoner abseler
oluşturabilmektedir.
Barsaklarda septisemi
Tayların Rhodococcus equi Enfeksiyonunda
Tanı, Kontrol ve Korunma
Denemeli Çalışmalar
 Altlıktan
kaynaklanan oral
bulaşmalar sonucunda
kalın barsak
mukozalarında
ülseratif lezyonlar
geliştirilebilmiştir
Tayların Rhodococcus equi Enfeksiyonunda
Tanı, Kontrol ve Korunma
Kronik seyretmenin /tedaviye direnenin sebebi

Etken bakteri
makrofajlar içerisinde
yaşayabildiğinden,
normal akciğer ve
bağışıklık sisteminden
kendini
koruyabilmektedir.
Hastalık bu sebeple,
kronik seyir gösterir ve
antibiyotiklerle tedaviye
direnir.
Tayların Rhodococcus equi Enfeksiyonunda
Tanı, Kontrol ve Korunma
 Özellikle immün
sistemi baskılanmış
veya immün
yetmezlik olan
taylarda akut ve
öldürücü seyreder.
Tayların Rhodococcus equi Enfeksiyonunda
Tanı, Kontrol ve Korunma
Klinik bulgular
 Etkeni aldığı yaşa,
etkenin miktarına
patojenitesine,
bağışıklık durumuna
vs göre belirtiler
değişir.
Tayların Rhodococcus equi Enfeksiyonunda
Tanı, Kontrol ve Korunma
Klinik bulgular
 Genç taylar aniden
hatalanmaya başlarlar,
pnömoni, ateş,
anoreksi, bazı
vakalarda bir veya 2
eklemi de etkileyen
artritis şekilenebilir
Tayların Rhodococcus equi Enfeksiyonunda
Tanı, Kontrol ve Korunma
Klinik bulgular
 Deri altında apseler
oluşabilir.
 Daha büyük taylarda
ise karakteristik klinik
pnömoni tablosu
hakim olur. Fazlaca
etkilemeden
kronikleşir. Dispne
gelişir. Solunum
derinliği artar.
Tayların Rhodococcus equi Enfeksiyonunda
Tanı, Kontrol ve Korunma
Klinik bulgular

Daha ileri
safhalarda yaş
öskültasyonda
harharalar duyulur.
Zayıflama dikkat
çeker. Barsakların da
etkilendiği
durumlarda ishal
şekillenir.
Tayların Rhodococcus equi Enfeksiyonunda
Tanı, Kontrol ve Korunma
Klinik bulgular
Burun akıntısı ve
özellikle boğaz bölgesi
lenf düğümlerinde
büyüme gözlenir
 Tedaviye rağmen
ilerleyen ve zayıflayan
ileri drecede etkilenmiş
hayvanlar 1-2 hafta
sonrasında ölürler.

Tayların Rhodococcus equi Enfeksiyonunda
Tanı, Kontrol ve Korunma
Klinik bulgular

Radyografik
muayeneler, teşhiste ve
tedavinin izlenmesinde
yol gösterici olur. Tkilene
hayvanlar akciğerlerinde
konsolidasyon
lenfadenopati ve
akciğerlerde TBC benzeri
kaviteler şekillenir.
Tayların Rhodococcus equi Enfeksiyonunda
Tanı, Kontrol ve Korunma
Otopsi
 Akciğerde suppuratif iltihaplar en belirgin
bulgudur.
 Bu apseler barsaklarda (ülseratif enterocolitis,
mezente riyel lenf düğümlerin de apseler) ve
diğer bir çok yerde de olabilir.
 Eklemlerde ve deri altı apseleri görülebilir. Bu
gibi durumlarda subklinik seyreder.
Tayların Rhodococcus equi Enfeksiyonunda
Tanı, Kontrol ve Korunma
Laboratuvar
Tayların Rhodococcus equi Enfeksiyonunda
Tanı, Kontrol ve Korunma
Laboratuvar
Tayların Rhodococcus equi Enfeksiyonunda
Tanı, Kontrol ve Korunma
Ayırıcı teşhis
 Viral enfeksiyonlar: Equine viral rhinopneumonitis, equine
viral arteritis, ve srangle (at vebası): bu enfeksiyonlar
akciğerlerden ziyade üst solunum yollarını etkilerler ve
daha kısa seyirlidirler.
 Bakteriyel enfeksiyonlar: Actinobacillus equuli, E.coli,
Bacillus piliformis, Str. pyogenes equi (su sakası), Str.
zooepidemicus (üst solunum yolu enf)
 Arab taylarında kombine immün yetmezlik: Immünglobulin
sentezi yetmezliği. Lenfoid dokularda lenfosit bulunmaması
Tayların Rhodococcus equi Enfeksiyonunda
Tanı, Kontrol ve Korunma
Ayırıcı teşhis
 Equine viral
arteritis : Gözde
ödem ve
konjuktivit
Tayların Rhodococcus equi Enfeksiyonunda
Tanı, Kontrol ve Korunma
Klinik patoloji
 Çeviren –infertil – kısrakların serviksinden
alınan sıvap numunlerinden bakteriyolojik
teşhis yapılmalıdır.
 Bu tip kısraklar özellikle düşük yapmaya
veya enfekte tay doğurmaya meyillidirler.
Tayların Rhodococcus equi Enfeksiyonunda
Tanı, Kontrol ve Korunma
Klinik bulgular
 Hastlanan tayların
burunlarından sıvap
alınarak ve/veya
akciğer yıkantı
örneklerinden R. equi
varlığı araştırılabilir.
 Antibiyoğram
yapılabilir.
Tayların Rhodococcus equi Enfeksiyonunda
Tanı, Kontrol ve Korunma
Allerjik deri testi ile teşhis

R. Equi kültür
fitratları deri içi
enjekte edilerek, allerjik deri testi- 18
saat sonra deride
ödematöz sişlik
oluşumu ile teşhis
yapılabilir.
Tayların Rhodococcus equi Enfeksiyonunda
Tanı, Kontrol ve Korunma
Lenfosit immünostimülasyon testi ile teşhis

2 aylık yaşta iken
kandan lenfositler
ayırılıp R. equi ile in
vitro stimüle edilerek
enfekte tayları
sağlıklılardan ayırt
etmede kullanılabilir.
Tayların Rhodococcus equi Enfeksiyonunda
Tanı, Kontrol ve Korunma
ELISA ile Teşhis
 Tayların (> 1 ay) kan serumlarından ELISA
testi ile titreleri ölçülerek erken teşhiste
kullanılabilir (Takai ve ark 1985).
 Bu bağışıklıkla da karışabilir!!!.(OE)
Tayların Rhodococcus equi Enfeksiyonunda
Tanı, Kontrol ve Korunma
Haftalık dışkı numunlerinin ekilmesi
 Enfekte olan
tayların barsaklarında
bakteri sayısında aşırı
artışlar olduğundan
izole edilerek erken
teşhis yapılabilir.
Tayların Rhodococcus equi Enfeksiyonunda
Tanı, Kontrol ve Korunma
Anti-equi faktör testi
 R. equi, equi faktör olarak bilinen fosfolipaz
C benzeri bir enzim sentezler.
 Bu enzim S. aureus veya C.
pseudotuberculosis ile birlikte ekim
yapıldığında onların a -hemolizinleri ile
birlikte çalışarak beta hemoliz yapar. Bu
enzime karşı vücutta antikor oluşur. Bunun
gösterilmesiyle de teşhis yapılabilir.
Tayların Rhodococcus equi Enfeksiyonunda
Tanı, Kontrol ve Korunma
 Virülensle ilişkili plasmidleri ve
antijenleri
 R. equi’nin patojenitesini belirleyen yüzey
proteinleri belirli ısılarda ekspresyonu
sağlayan ve büyükçe bir plasmid üzerinde
olduğu ileri sürülmektedir. Ancak tüm bu
özellikler (plasmidin bakteriye kattığı rol)
tam olarak bilnmemekle birlikte bu
sonuçlar farelerde yapılan denemelerle
korrelasyonlu bulunmuştur.
Tanı, Kontrol ve Korunma
Virülensle ilişkili plasmidleri ve
antijenleri
 Japonya’da yapılan bir çalışmada klinik
vakalardan izole edilen 12 suşun 12 sinde
de tespit edilirken 1865 çevresel suşun
sadece 121 ‘inde (% 6 ) sında
rastlanabilmiştir. En yüksek prevalans
hastalık bulunan bir çiftlikte % 28
bulunurken hastalık tespit edilmyene bir
çiftlikte virülens plasmidi taşıyan R. Equi
prevalansı % 4 olarak tespit edilmiştir.
Tayların Rhodococcus equi Enfeksiyonunda Tanı,
Kontrol ve Korunma
Virülensle ilişkili plasmidleri ve antijenleri
 Kanada’da ise hastalıklı vajkalardan üretilen 22
R. Equi suşundan 21 de virülens plasmidi
bulunmuştur. Biz çalışmamızda Karacabey
orijinli 2 iolatın ikisindede virülens plasmidi (vap
A geni) pozitif bulduk.
 Vap A geni tespit edilemeyen klinik suşların
izolasyon sırasında veya yüksek ısıda
inkübasyonla veya bir şekilde plasmidlerini /
genlerini kaybetmiş olabilecekleri ileri
sürülmektedir.
Tayların Rhodococcus equi Enfeksiyonunda Tanı,
Kontrol ve Korunma
Virülensle ilişkili plasmidleri ve antijenleri
 Ribotiplendirme
 R.equi izolatlarının ribotiplendirlmeleri
ayrılıkları ortaya koyabilecek bir sonuç
vermemiştir.
Tayların Rhodococcus equi Enfeksiyonunda Tanı,
Kontrol ve Korunma
Virülensle ilişkili plasmidleri ve antijenleri
 Genotiplendirme
 Çiftliklerarasında suşlar arasında % 11’e
kadar varan değişikliklere
rastlanabilmektedir.
Tayların Rhodococcus equi Enfeksiyonunda Tanı,
Kontrol ve Korunma
Virülensle ilişkili plasmidleri ve antijenleri
 Bağışıklık
 Farelerde yapılan çalışmalarada virülesle ilişkili
antijenlere karşı üretilen antikorlar, virülent
suşları opsonize ederek makrofajar tarafından
fagositoz edilmelerini sağlarlar.Ayrıca enfekte
fareden atılmalarını da kolaylaştırarak koruyucu
immünitede etkin olurlar. ABD ‘de hiperimmün
serum veya plasma tedavisinin stratejik kullanımı
ile taylarda başarılı sonuçlar alınmışır.
Antiserum tedavisi Avustralya’da başarılı
bulunmamıştır.
Tayların Rhodococcus equi Enfeksiyonunda Tanı,
Kontrol ve Korunma
Virülensle ilişkili plasmidleri ve antijenleri
 Bağışıklık
 Diğer tüm intrasellüler bakterilerde
olduğu gibi, hem humoral hem de sellüler
bağışıklığı uyaracak aşılar daha başarılı
sonuçlar verecektir. Bu amaçla attenüe
canlı aşılar geliştirilmesine çalışılmaktadır.
Hücresel bağışıklığı daha iyi uyaracak
çalışmalar ve taylarda virülent suşların
oral verilmesiyle taylarda koruma
sağlandığı bildirilmektedir.
Tayların Rhodococcus equi Enfeksiyonunda Tanı,
Kontrol ve Korunma
Virülensle ilişkili plasmidleri ve antijenleri
 Geç Doğan Taylarda Daha Fazla Ölüm ve
Hastalanma
 Daha sonra doğan taylarda ölümlerin daha yüksek
olması önceki dönemde hastalananların ortamı
dahada kontamine etmesi ve sonrakilere çeşitli
yollardan bulaşması vebulaşma riskinin/olasılığının
artması ile açıklanmaktadır. Avustralya’da bu
dönemin mevsimin daha da sıcak ve kurak sezona
geçmesinin de etkisinin olabileceğini ileri
sürmüşlerdir.
 Karacabey ‘de mevsimsel nem artışı ile ölümler
arasında kısmı bir ilişki olmakla birlikte bunların
etiylojik çalışmalarla ortaya konması gerekir.
Tayların Rhodococcus equi Enfeksiyonunda
Tanı, Kontrol ve Korunma
ELISA ile Teşhis
 Tayların (> 1 ay)
kan serumlarından
ELISA testi ile
titreleri ölçülerek
erken teşhiste
kullanılabilir (Takai
ve ark 1985). Bu
bağışıklıkla da
karışabilir!!!.(OE)
Tayların Rhodococcus equi Enfeksiyonunda
Tanı, Kontrol ve Korunma
Antibiyotik tedavisi
 Tedavide eritromisin
25 mg / kg CA /günde
3 kere ) ve rifampisin
( 5 mg /kg / günde 2
kere) kombinasyonu
önerilmektedir.
 Gentamisin ve
eritromisinin
antagonist etkisi
Tayların Rhodococcus equi Enfeksiyonunda
Tanı, Kontrol ve Korunma
 Ancak tedavi olan tay
belki ölmeyecektir
ancak yarış atı olarak
yetiştirilecek tay ileri
hayatında ne işe
yarayacaktır ?
Tayların Rhodococcus equi Enfeksiyonunda Tanı,
Kontrol ve Korunma
 1. Eğer bir tavlada/ işletmede R. equi
enfeksiyonun varlığı biliniyorsa ilk işlem,
tavladaki ve çevresindeki tozun azaltılmasıdır.
 2. Sağlıklı sürüden hastaların ayırılması ve ayrı
yerlerde tedavi ve bakıma alınması gerekir.
Tayların Rhodococcus equi Enfeksiyonunda Tanı,
Kontrol ve Korunma
3. Bağışıklığı
sağlamanın 2
yolundan (aktif ve
pasif) da
yararlanılmalıdır.
Bunun ilki taya
kolostrumun
yeterince verilmesi
sağlamak
Tayların Rhodococcus equi Enfeksiyonunda Tanı,
Kontrol ve Korunma
3. diğeri anayı
gebelik döneminde
aşılayarak
kolostruma yoğun
miktarda antikor
geçişi sağlamak ve
hiperimmün serum
desteği sağlamaktır.
Tayların Rhodococcus equi Enfeksiyonunda Tanı,
Kontrol ve Korunma
 4. Uzun etkili penisilinlerle
ilk haftadan başlayarak
korunma önerilmiştir
 5. Parazit infestasyonlarını
azaltmaya yönelik programlar
uygulanması yararlı olabilir
Tayların Rhodococcus equi Enfeksiyonunda Tanı,
Kontrol ve Korunma
 Aşı özellikleri: Her ne kadar etkenin 7
serotipi olduğu biliniyorsa da bu konuda
çalışan araştırıcılar, bölgesel Vap A geni
taşıyan suşlardan hazırlanan aşıların
kullanılması ile %60-70 bağışıklık
sağlanabildiğini ve uzun süreli (yıllar)
aşılamalarla bağışık sürüler elde edilerek
yıllar itibariyle enfeksiyonun azaltıldığını
belirtmektedirler
Tayların Rhodococcus equi Enfeksiyonunda Tanı,
Kontrol ve Korunma
 Bu sebeplerle, R. equi enfeksiyonundan
korunma bir yıllık ve sadece aşı temeline
dayalı bir program olmayıp, çevre hijyeni,
gebelik döneminde kısrakların aşılanması
ve kolostrumla taylarına pasif bağışıklık
aktarılması ve 20-30 günlük tayların
aşılanarak ve anti-Rhodococcus equi
antikorları içeren hiperimmün serum
uygulamaları ile kombine bir program
olmalıdır.
Can kulağıyla dinlediğiniz
için teşekkür ederim