veritabanı yönetim sistemleri

BTP102
VERİTABANI YÖNETİM
SİSTEMLERİ 1
Öğr.Gör. Emre KAÇMAZ
ANADOLU ÜNİVERSİTESİ
BTP102 - VERİTABANI YÖNETİM SİSTEMLERİ 1
VERİTABANI NEDİR?
Veritabanı, birbirleriyle bağlantılı verilerin yığını,
koleksiyonudur.
Bir veritabanı;
 Gerçek dünyanın bazı yönlerini yansıtır.
 İçsel bütünlüğe sahip, mantıksal bir koleksiyondur.
 Özel amaçlı bir veri yığını için kurulur.
2
BTP102 - VERİTABANI YÖNETİM SİSTEMLERİ 1
VERİTABANI YÖNETİM SİSTEMİ (VTYS)
NEDİR?
Veritabanı Yönetim Sistemi (VTYS), kullanıcılara
veritabanı oluşturma ve bu yapıyı yürütme olanağı
sağlayan programlar bütünüdür.
3
BTP102 - VERİTABANI YÖNETİM SİSTEMLERİ 1
VTYS, çeşitli kullanıcı ve uygulamaların veritabanını
tanımlama, biçimleme, değiştirme, paylaşım ve koruma işlemlerini
yürüten genel amaçlı yazılım sistemidir.





Tanımlama: Veri tipleri, yapıları ve uygulamaları
Biçimleme: VTYS tarafından kontrol edilen kayıt biriminde saklama
Değiştirme: Saklanan bilginin sorgulanması, gerçek hayatta temsil
ettiği örneğin değişimlerine göre güncelleme, rapor üretilmesi
Paylaşım: Aynı anda birden çok kullanıcı ve uygulamanın erişimine
izin verme
Koruma: Yazılım ve donanım hatalarına, yetkisiz ve zararlı erişime
karşı
4
BTP102 - VERİTABANI YÖNETİM SİSTEMLERİ 1
ISBN
Başlık
YazarID Yazar Adı Yazar Soyadı Yazar Telefon No YayıneviID
Yayınevi Adı
Yayınevi Telefon No
Fiyat
0-201-79803-4 Calculus : a complete course
1
Robert
Adams
(222) 335 25 22
1
Addison Wesley
(222) 320 19 11
55,00 YTL
0-321-18923-X Calculus and its applications
2
Marvin
Bittinger
(222) 114 22 52
1
Addison Wesley
(222) 320 19 12
29,00 YTL
0-007-24243-2 Calculus
3
Laurence Hoffmann
(333) 322 22 22
2
McGraw Hill
(322) 255 55 55
100,00 YTL
0-007-24243-2 Calculus
4
Gerald
Bradley
(333) 554 44 44
2
McGraw Hill
(322) 255 55 55
100,00 YTL
0-13-065265-2 Advanced calculus
5
Gerald
Folland
(555) 222 22 22
3
Prentice Hall
(445) 222 55 44
25,00 YTL
0-13-041531-6 Vector calculus
6
Susan
Colley
(233) 225 22 55
3
Prentice Hall
(445) 222 55 44
75,00 YTL
0-13-030437-9 Multivariable calculus
7
Frank
Beatrous
(255) 352 22 55
3
Prentice Hall
(445) 222 55 44
49,00 YTL
0-471-40825-5 Calculus
8
Deborah
Hughes
(333) 558 55 55
4
John Wiley & Sons
(444) 211 11 55
68,00 YTL
0-471-40825-5 Calculus
9
Michael
Robert
(333) 558 55 55
4
John Wiley & Sons
(444) 211 11 55
68,00 YTL
9-754-86934-8 Calculus ve analitik geometri
10
George
Thomas
(255) 555 44 66
4
John Wiley & Sons
(444) 211 11 55
75,00 YTL
9-754-86934-8 Calculus ve analitik geometri
11
Ross
Finney
(255) 557 44 77
4
John Wiley & Sons
(444) 211 11 55
75,00 YTL
0-13-736331-1 Calculus with analytic geometry
12
Charles
Edwards
(322) 444 55 66
3
Prentice Hall
(445) 222 55 44
38,00 YTL
0-13-736331-1 Calculus with analytic geometry
13
David
Penney
(333) 555 77 88
3
Prentice Hall
(445) 222 55 44
38,00 YTL
0-13-736331-1 Calculus with analytic geometry
14
Richard
Madsen
(444) 111 88 11
3
Prentice Hall
(445) 222 55 44
38,00 YTL
5
BTP102 - VERİTABANI YÖNETİM SİSTEMLERİ 1

Çoklu – Değer Problemi
Bazı kitaplar birden çok yazar tarafından yazılmıştır.
Tek tabloda kitabın yazarlarıyla ilgili bilgilerin tamamının
gösterilebilmesi için neler yapabiliriz?
6
BTP102 - VERİTABANI YÖNETİM SİSTEMLERİ 1

Örnek tabloda olduğu gibi her yazar için
kitabın her verisi tekrarlanarak yeni bir satır
oluşturulabilir.

Tek bir satırda birden çok yazar için sütun
açılabilir.

Tüm yazarlar için sadece bir sütun
kullanılabilir.
7
BTP102 - VERİTABANI YÖNETİM SİSTEMLERİ 1
Çoklu – Değer Problemi

Tüm yazarlar için sadece bir sütun
kullanılabilir.

Aradığımız yazarı bulmamız zorlaşacak.
8
BTP102 - VERİTABANI YÖNETİM SİSTEMLERİ 1
Çoklu – Değer Problemi

Tek bir satırda birden çok yazar için sütun
açılabilir.

Hangi kitap, kaç yazar tarafından yazılmış? Bir
çok boş hücre oluşacak.
9
BTP102 - VERİTABANI YÖNETİM SİSTEMLERİ 1
Çoklu – Değer Problemi

Örnek tabloda olduğu gibi her yazar için
kitabın her verisi tekrarlanarak yeni bir satır
oluşturulabilir.

Birçok veri gereksiz olarak yinelenecek.
10
BTP102 - VERİTABANI YÖNETİM SİSTEMLERİ 1
Ayrıca;
 Güncelleme Sorunları


Veri Ekleme Sorunları


Tablodaki bir veri değiştiğinde, o veriyi içeren tüm
hücreler değiştirilmeli
Tüm bilgilerini bilmediğimiz bir yayınevini tabloya
eklemek istersek ne yapacağız?
Veri Silme Sorunları

Bir yayınevine ait tüm kitapları tablodan çıkarmak
istediğimizde yayınevine ait bilgileri de kaybedeceğiz.
11
BTP102 - VERİTABANI YÖNETİM SİSTEMLERİ 1
Bu nedenlerle, veritabanını tek bir tablo ile
oluşturmak iyi bir yöntem değildir.
12
BTP102 - VERİTABANI YÖNETİM SİSTEMLERİ 1
Bunun yerine veritabanı için topladığımız veri
yığınını ayrı ayrı tablolara parçalayabiliriz. Bu
tabloları, aralarında oluşan bağıntılarla
birbirlerine bağladığımızı düşünelim.
Bu tür veritabanlarına da İlişkisel (Bağıntılı)
veritabanı (Relational Database) diyoruz.
(E.F. Codd, 1970)
13
BTP102 - VERİTABANI YÖNETİM SİSTEMLERİ 1

VARLIK (Entity) :


VARLIK SINIFI (Entity Class) :


Veritabanına ait bir tablonun bir satırı
Tablonun içerebileceği mümkün tüm varlıklar
VARLIK KÜMESİ (Entity Set) :

Tablonun o anda verilen varlık sınıfına ait
varlıkların kümesi
14
BTP102 - VERİTABANI YÖNETİM SİSTEMLERİ 1

ÖZNİTELİK (Attribute):
Tablonun isimlendirilmiş bir sütunu
Derece (Degree):
Tablo içindeki öznitelik sayısı
Kardinalite (Cardinality) :
Tablodaki varlık sayısı

ALAN (Domain) :
Bir yada daha çok öznitelik için geçerli olan mümkün
tüm değerlerin kümesi
15
BTP102 - VERİTABANI YÖNETİM SİSTEMLERİ 1
Varlık Sınıfı: YAZAR
YazarID Yazar Adı Yazar Soyadı Yazar Telefon No
Öznitelikler
1
Robert
Adams
(222) 335 25 22
2
Marvin
Bittinger
(222) 114 22 52
3
Laurence Hoffmann
(333) 322 22 22
4
Gerald
Bradley
(333) 554 44 44
YayıneviID
5
Gerald
Folland
(555) 222 22 22
1
Addison Wesley
(222) 320 19 11
6
Susan
Colley
(233) 225 22 55
2
McGraw Hill
(322) 255 55 55
7
Frank
Beatrous
(255) 352 22 55
3
Prentice Hall
(445) 222 55 44
8
Deborah
Hughes
(333) 558 55 55
9
Michael
Robert
(333) 558 55 55
4
John Wiley & Sons (444) 211 11 55
10
George
Thomas
(255) 555 44 66
11
Ross
Finney
(255) 557 44 77
12
Charles
Edwards
(322) 444 55 66
13
David
Penney
(333) 555 77 88
14
Richard
Madsen
(444) 111 88 11
Yayınevi Adı
Yayınevi Telefon No
Varlık Sınıfı: YAYINEVİ
16
BTP102 - VERİTABANI YÖNETİM SİSTEMLERİ 1
Varlık Sınıfı: KİTAP
Başlık
ISBN
Fiyat
55,00 YTL
0-321-18923-X Calculus and its applications
29,00 YTL
0-007-24243-2 Calculus
100,00 YTL
0-13-065265-2 Advanced calculus
25,00 YTL
0-13-041531-6 Vector calculus
75,00 YTL
0-13-030437-9 Multivariable calculus
49,00 YTL
0-471-40825-5 Calculus
68,00 YTL
9-754-86934-8 Calculus ve analitik geometri
75,00 YTL
0-13-736331-1 Calculus with analytic geometry
38,00 YTL
Kardinalite
0-201-79803-4 Calculus : a complete course
Derece
17
BTP102 - VERİTABANI YÖNETİM SİSTEMLERİ 1
Bir varlık sınıfının öznitelikleri;
1.
2.
3.
Veritabanından elde etmek istediğimiz bilgileri
sağlar.
Varlık sınıfındaki bir varlığın tek türlü tanınmasına
yardımcı olurlar.
Tablolar arası ilişkilerin kurulmasını sağlarlar.
18
BTP102 - VERİTABANI YÖNETİM SİSTEMLERİ 1
Tablo Şeması:
Tablo adı ile isimlendirilmiş öznitelikler
kümesidir.
19
BTP102 - VERİTABANI YÖNETİM SİSTEMLERİ 1
YayıneviID
Varlık Sınıfı: YAYINEVİ
Yayınevi Adı
Yayınevi Telefon No
1
Addison Wesley
(222) 320 19 11
2
McGraw Hill
(322) 255 55 55
3
Prentice Hall
(445) 222 55 44
4
John Wiley & Sons (444) 211 11 55
Tablo Şeması: YAYINEVİ(YayıneviID,Yayınevi Adı, Yayınevi Telefon No)
20
BTP102 - VERİTABANI YÖNETİM SİSTEMLERİ 1
YazarID Yazar Adı Yazar Soyadı Yazar Telefon No
Varlık Sınıfı: YAZAR
1
Robert
Adams
(222) 335 25 22
2
Marvin
Bittinger
(222) 114 22 52
3
Laurence Hoffmann
(333) 322 22 22
4
Gerald
Bradley
(333) 554 44 44
5
Gerald
Folland
(555) 222 22 22
6
Susan
Colley
(233) 225 22 55
7
Frank
Beatrous
(255) 352 22 55
8
Deborah
Hughes
(333) 558 55 55
9
Michael
Robert
(333) 558 55 55
10
George
Thomas
(255) 555 44 66
11
Ross
Finney
(255) 557 44 77
12
Charles
Edwards
(322) 444 55 66
13
David
Penney
(333) 555 77 88
14
Richard
Madsen
(444) 111 88 11
Tablo Şeması: YAZAR(YazarID,Yazar Adı, Yazar Soyadı,Yazar Telefon No)
21
BTP102 - VERİTABANI YÖNETİM SİSTEMLERİ 1
ISBN
Başlık
0-201-79803-4 Calculus : a complete course
55,00 YTL
0-321-18923-X Calculus and its applications
29,00 YTL
0-007-24243-2 Calculus
Varlık Sınıfı: KİTAP
Fiyat
100,00 YTL
0-13-065265-2 Advanced calculus
25,00 YTL
0-13-041531-6 Vector calculus
75,00 YTL
0-13-030437-9 Multivariable calculus
49,00 YTL
0-471-40825-5 Calculus
68,00 YTL
9-754-86934-8 Calculus ve analitik geometri
75,00 YTL
0-13-736331-1 Calculus with analytic geometry
38,00 YTL
Tablo Şeması: KİTAP(ISBN, Başlık, Fiyat)
22
BTP102 - VERİTABANI YÖNETİM SİSTEMLERİ 1
Bir tablo şu özellikleri sağlar;

Diğer tüm tablolardan farklı bir isme sahiptir.

Her özniteliğinin ayrı bir adı vardır.

Bir özniteliğin tüm değerleri aynı alandan alınır.

Her varlık bir diğerinden farklıdır.

Özniteliklerin ve varlıkların sıralanışı tabloyu değiştirmez.
23
BTP102 - VERİTABANI YÖNETİM SİSTEMLERİ 1
Bağıntı Anahtarları (Relation Keys)

Süper Anahtar:
Bir varlığın, varlık sınıfında tek türlü tanınmasını sağlayan bir yada birden
çok öznitelik kümesi

Aday Anahtar:
Bağıntı için süper anahtar olacak bir özalt nitelik kümesine sahip olmayan
süper anahtar

Birincil Anahtar(Primary Key):
Tablodaki varlıkların tek türlü tanınması için seçilen aday anahtar

Yabancı Anahtar(Foreign Key):
Bir başka tablonun aday anahtarı olan bir yada birden çok öznitelik kümesi
24
BTP102 - VERİTABANI YÖNETİM SİSTEMLERİ 1
YazarID Yazar Adı Yazar Soyadı Yazar Telefon No
(YazarID,Yazar Adı)
Süper Anahtar
1
Robert
Adams
(222) 335 25 22
2
Marvin
Bittinger
(222) 114 22 52
3
Laurence Hoffmann
(333) 322 22 22
4
Gerald
Bradley
(333) 554 44 44
5
Gerald
Folland
(555) 222 22 22
6
Susan
Colley
(233) 225 22 55
7
Frank
Beatrous
(255) 352 22 55
8
Deborah
Hughes
(333) 558 55 55
9
Michael
Robert
(333) 558 55 55
10
George
Thomas
(255) 555 44 66
11
Ross
Finney
(255) 557 44 77
12
Charles
Edwards
(322) 444 55 66
13
David
Penney
(333) 555 77 88
14
Richard
Madsen
(444) 111 88 11
(YazarID) Aday Anahtar – Birincil Anahtar
25
BTP102 - VERİTABANI YÖNETİM SİSTEMLERİ 1
YayıneviID
(YayıneviID,Yayınevi Adı)
Süper Anahtar
Yayınevi Adı
Yayınevi Telefon No
1
Addison Wesley
(222) 320 19 11
2
McGraw Hill
(322) 255 55 55
3
Prentice Hall
(445) 222 55 44
4
John Wiley & Sons (444) 211 11 55
(YayıneviID,Yayınevi Telefon No) Süper Anahtar
(YayıneviID) , (Yayınevi Telefon No) Aday Anahtar
(YayıneviID) Birincil Anahtar
26
BTP102 - VERİTABANI YÖNETİM SİSTEMLERİ 1


Bağıntı Anahtarları
B, tablonun öznitelikleri kümesi ve A ⊆ B olsun.
A 'nın bir anahtar adayı olabilmesi için şu
koşullar sağlanmalıdır:
Teklik: Aday anahtarın aldığı her değer varlık
sınıfına ait tek varlığı ifade eder.
İndirgenemezlik : Aday anahtarın hiçbir özalt
kümesi teklik özelliğini sağlamaz.
27
BTP102 - VERİTABANI YÖNETİM SİSTEMLERİ 1
Her bağıntının en az bir aday anahtarı
vardır.
28
BTP102 - VERİTABANI YÖNETİM SİSTEMLERİ 1
Birincil Anahtar


Bir tablonun birden fazla aday anahtarı varsa:
Biri birincil anahtar seçilir.
Diğerleri anahtar seçeneği olur
29
BTP102 - VERİTABANI YÖNETİM SİSTEMLERİ 1

Her bağıntının bir birincil anahtarı bulunması
zorunludur.

Birincil anahtarda bulunan hiçbir özniteliğin
değeri hiçbir varlık için boş olamaz.
30