kuduz - İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi

KUDUZ KLİNİK ve
KORUNMA
Prof Dr Neşe Saltoğlu
İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi
Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji
Kuduz
Zoonotik hastalık
www.medwork84.com/images/Rabies.gif
Virusun özellikleri
upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/2
6/R...






Lyssa virus genomu
Rhabdoviridea ailesinden negatif
zincirli RNA virus
lipoprotein zarflı
rabies genomu 5 gen içerir
N, NS (M1), M (M2), G, L
N nükleoprotein viral RNA’nın
replikasyonunu düzenler


mermi biçiminde,
glikoprotein çıkıntıları
mevcut
www.co.monroe.mi.us/.../rabies_sketch.JPG
Virusun özellikleri






virus inaktivasyonu pH<3 veya pH>11
ultraviyole ışığı
güneş ışığı
formalin, fenol, eter
beta propiolakton
deterjanlar
Kuduz Bulaşma kaynakları

Evcil hayvanlar




Köpek
kedi
çiftlik hayvanları
Vahşi hayvanlar




tilki, kurt, çakal yüksek duyarlı
porsuk, rakun, tarla fareleri orta derecede duyarlı
geyik
yarasa
dsf.chesco.org/.../diseases/rabieslineup.gif
Bulaşma yolları



Isırılma
Mukozalardan geçiş
nadiren



infekte aerosollerin inhalasyonu
infekte yarasaların idrarı ile temas
organ transplantasyonu

Kornea transplantasyonu yolu ile geçiş bildirilmiş
www.nlm.nih.gov/.../ency/fullsize/17261.jpg
Kuduz Patogenezi









İnokülasyon------kas dokusu içinde çoğalma
Nöromüsküler kavşağı geçiş
myelinsiz sensoryal sinirler ve motor akson terminalleri ile sinir
sistemine girer
periferik sinir sisteminde retrograd aksoplazmik yollla ilerleme
spinal ganglionlarda çoğalma
MSSde hücreden hücreye
intersellüler aralıkta yayılma
progressif myelit ve ensefalit meydana gelir.
periferik sinirler yolu ile tükrük bezi ve diğer organlara yayılma
PSS’den retrograt olarak MSS’ne ulaşma
MSS’nde çoğalma ve yayılım (yara yerinde
ağrı, parestezi, progressif myelit, ensefalit)
􀂄 Periferik sinirler yolu ile tüm vücuda
yayılım (klinik belirtiler)
Klinik Dönemler




İnkübasyon periyodu
Prodromal dönem
Akut nörolojik hastalık
Koma dönemi
İnkübasyon süresini ve prognozu
etkileyen durumlar










İ.P ortalama 50 gün (30-90 gün)
 1 haftadan 1 yıla kadar bildirilmiştir.
viral inokulum miktarı
birden fazla yerden ısırılma
başa yakın ısırıklar
mukoza teması
virusun solunum yolu ile alınması
alkol alımı,
stres,
kortikosteroid kullanımı, immunosupresif ilaçlar,
klorokin kullanımı
Prodromal dönem








2-10 gün sürer
Yaralanma yerinde ağrı ve parestezi,
karıncalanma
ateş
halsizlik
iştahsızlık
bulantı/kusma
başağrısı
kişilik değişiklikleri
Akut nörolojik hastalık
(2-14 gün) Kızgın kuduz








hallusinasyon
davranış değişikliği
Anksiyete, ajitasyon
hidrofobi, aerofobi
hiperventilasyon
kardiak aritmiler
otonomik disfonksiyon, pupil dilatasyonu,anizokori,
hipersalivasyon, terleme
uygunsuz ADH salınımı
Akut nörolojik hastalık
(2-14 gün) Paralitik kuduz






assenden flask paralizi
simetrik kuadriparezi
ekstremitede güçsüzlük
başağrısı
şuur değişikliği olmaksızın ense sertliği
sonuçta konfüzyon ve koma
Kuduzda komplikasyonlar

KVS
 aritmi, hipotansiyon, konjestif kalp yetmezliği, tromboz,
arrest

solunum sistemi
 apne, pnömoni, pnömotoraks, hiperventilasyon,
atelektazi, hipoksemi
Kuduzda komplikasyonlar



endokrin
 ADH sekresyon fazlalığı, diabetes insipidus
nörolojik
 hidrofobi, hiperaktivasyon, serebral ödem,aerofobi, lokalize
nörolojik belirtiler
diğer
 anemi, ateş, GİS kanama, hipotermi, paralitik ileus, akut
renal yetmezlik, hiper-hipovolemi
Tanı
Histopatolojik inceleme
İntrasitoplazmik
inklüzyon cismi: Negri
cisimciği
Kuduz tanı

Deri biyopsisi


Floresans antikor test (FAT)


Ensede saç follikülünden deri biyopsisinde FAT ile antijen aranır.
Beyin dokusu veya tükürük bezi, kornea, saçlı
deriden hazırlanan preparatlarda floresan
boya ile işaretli antikorlar yardımı ile viral antijen aranır
Hızlı floresan fokus inhibisyon test
Floresans antikor test (FAT)
Kuduz elektron mikroskopik resim
info.lu.farmingdale.edu/.../ind310/Rabies.jpg
Kuduz tanı

PCR
 BOS, tükrük, dokulardan yapılır.

Virüs Hücre kültürü
Ayırıcı tanı

Kızgın kuduz
Diğer viral ensefalitler
 Striknin zehirlenmesi
 Tetanoz
 Aşı sonrası ensefalitler (10-14 günde başlar)
 Kuduz histerisi
Paralitik kuduz
 akut inflamatuvar polinöropati
 transvers myelit (lezyon seviyesinde ağrı) (kuduzda duyu kaybı
yok)
 poliomyelit


Korunma

Hayvanlarda profilaksi esastır


aşı önerilir
Hayvan aşılaması 5$,
İnsanda semple aşı maliyeti 160$,


HDCV maliyeti 500$
www.funnypetstorys.com/wpcontent/uploads/200...
Temas öncesi profilaksi

Kimlere yapılmalı




veteriner, hayvan bakıcıları, orman görevlileri, korucular, kuduz
virüs laboratuvarında çalışanlar, hayvan besleyenler
HDCV (Human diploid cell vaccin) aşısı uygulanır.
dozu 0-7-21 veya 28. günlerde,
2 -3 yılda bir rapel
Temas sonrası profilaksi

Yara yeri temizliği sabun ve su ile yıkama ve
kurulama
Antiseptikle temizlik ;povidon iodin

Yara yerine dikiş atılmaz, debritman yapılmaz.


Ancak zorunluluk var ise dikiş atılır iken yara yerine Ig
enjekte edilerek dikiş atılabilir
Temas sonrası profilaksi

İmmunizasyon ısırığın tipi ve hayvanın türüne göre değişir

Isıran hayvan bilinmiyor, kaçmış ya da vahşi hayvan ise:





Kişinin daha önceden kuduz aşısı yapılmadığını kontrol et
****Önceden Aşısız ise 20 IU/kg Rabies human
Ig (HIG) uygula;
HIG yok ise 40 IÜ/kg pürifiye at orijinli antirabies serum uygula
Aynı gün HDCV aşısı başla
0-3-7-14-28.günlerde im( deltoid adaleden) uygulanır
Ig uygulanmasında önemli
noktalar

Daha önceden kuduz aşısı olanlara Ig uygulanmaz.
Ig uygulaması 7 gün içerisinde yapılmalıdır.
7 gün geçtikten sonra Ig başlanması aşıya bağlı immun
yanıtı etkileyebilir.


Ig ve aşı aynı enjektör ile yada aynı bölgeye
uygulanmamalıdır.

Ig’nin çoğu mümkünse yara yeri etrafına enjekte
edilmeli,

kalanı i.m yol ile aşı uygulanan alandan farklı alana enjekte
MMWR, Recommendations and Reports January 08, 1999 /48(RR-1);1-21
edilir.
Temas sonrası profilaksi

Daha önceden kuduz aşılı olanlarda


son aşıdan <6ay ise tek doz,
son aşı 1yıl önce ise 0-3. günler HDCV aşısı
yapılır.
Temas sonrası profilaksi

Yara yeri infeksiyonu için antibiyotik tedavisi
 (penisilin yada metronidazol)

Tetanoz aşısı 10 yılı geçmişse rapel yapılır. Aşısız
ise aşı programına alınır.
Kuduz aşıları

Human diploid cell vaccine (HDCV) RabivacTM

Purified vero cell vaccine (PVRV) VerorabTM, ImovaxTM , Rabies
vero TM, TRC

Verorab TM

Purified chick embryo cell vaccine (PCECV) Rabipur TM

World Health Organization Department of Communicable Diseases
Surveillance and Response, 1999

Isıran hayvan biliniyor ise
karantinaya alınır
Kuduzun hayvanlardaki bulguları








Hayvanda huy değişikliği, korku
huzursuzluk,
Sıklıkla ajite
aşırı huzursuz,
etrafındaki objeleri ısırma
ağızdan salya gelmesi
Nadiren letarjik
Enfekte hayvanların çoğu semptomatik hale geldikten
sonraki 10 günde ölümle sonuçlanır