balkanlar coğrafyasının tıcarı merkezı romanya ve
advertisement
BALKANLAR COĞRAFYASININ TICARI MERKEZI ROMANYA VE EKONOMISI COMMERCIAL CENTER OF BALKANS GEOGRAPHY ROMANIA AND ECONOMICS ÖZET: Romanya, Avrupa’nın Güney Doğusunda yer alan yaklaşık 22 milyon nüfuslu bir ülkedir. Karadeniz’e sınırı olan, Türkiye’den sonra Balkanların en geniş ve kalabalık ülkesidir. Batı Avrupa ülkeleri ile eski Sovyetler Birliği ülkelerinin kesiştiği bölgede yer almaktadır. Yaklaşık 42 yıl sosyalist sistemde kalmıştır. Romanya, Polonya’dan sonra Orta ve Doğu Avrupa’nın en büyük ikinci pazarı durumundadır. 1989 yılında sosyalist sistemden ayrılmasıyla daha çok serbest piyasa ekonomisine yönelmiştir. Son yıllarda daha çok Batı Avrupa ülkeleri ile ticari bağlantılara geçmiştir. Geçiş döneminden sonra ihracatının yüzde 70’ini Avrupa Birliği üyesi ülkelerle gerçekleştirmektedir. Türkiye - Romanya arasındaki deniz yolu mesafesinin kısa olması, Romanya üzerinden Doğu Avrupa pazarlarına Türk mallarının girişi ve büyük pay alması olası bir durumdur. Türkiye ve Romanya Balkan ülkeleri ekonomisinin lokomotifi görevini üstlenmektedir. Bu çalışmada Romanya hakkında genel bilgiler verilmiştir. Ülkedeki ekonomi sistemindeki değişim ele alınmıştır. Son dönem Türkiye ile karşılıklı iktisadi ve ticari ilişkilere değinilmiştir. ANAHTAR KELİMELER: Romanya, Balkanlar, Geçiş Ekonomisi, Sosyalizm ABSTRACT: Romania is a country with a population of approximately 22 million in the South East of Europe. The border with the Black Sea is Balkans largest and most populous country after the Turkey. Western European countries and former Soviet Union countries. He remained in the socialist system for about 42 years. Romania is the second largest market in Central and Eastern Europe after Poland. With the departure from the socialist system in 1989, he was more inclined towards the free market economy. In recent years, more commercial contacts have been made with Western European countries. After the transition period, 70% of the exports are realized by the members of the European Union. Due to the short distance between Turkey and Romania, it is possible for Turkish goods to enter the Eastern European markets via Romania and gain a large share. Turkey and Romania are the locomotive of the Balkan countries’ economy. This study provided general information about Romania. The change in the economic system in the country has been discussed. Recent economic and commercial relations with Turkey have been mentioned. KEYWORDS: Romania, Balkans, Transition Economy, Socialism Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi Ayrıntı/ 45 2. Temel Bilgiler 1. Romanya Cumhuriyeti Kimliği Resmi Adı: Romanya Yönetim Biçimi: Parlamenter Cumhuriyet İdari Yapı: 41 Bölge ve 1 şehir idaresi Bağımsızlık Tarihi: 13 Temmuz 1878 (Osmanlı İmparatorluğundan) Başkent: Bükreş Başlıca Önemli Şehirleri: Bükreş, Cluj-Napoca, Köstence (Constanta), Yaș, Timisoara ve Galati Nüfusu: 21.904 (Bin) Yüzölçümü: 238.391 km2 Resmi Dili: Romence Etnik Yapı: % 89,5’ini Romenler, % 6,6’sını Macarlar, % 2,5’ini Romlar (Çingeneler) ve diğer etnik gruplar. Din: % 87’si Ortodoks, % 7’si Protestan ve % 5’i ise Katolik ve % 1 İslam (yaklaşık olarak) Komşuları: Ukrayna, Moldova, Macaristan, Sırbistan ve Bulgaristan Para Birimi: Leu (RON) GSYİH: 181.944 milyar dolar (IMF 2016 Tahmini) Kişi Başına Düşen Milli Gelir: 9.157 USD Dolar (2016 IMF Tahmini) Doğal Kaynaklar: Kerestelik orman, kömür, demir cevheri, tuz madeni Üyesi Olduğu Başlıca Uluslararası Kuruluşlar: AB, AG, BIS, BSEC, CE, EBRD, ECE, FAO, IAEA, IBRD, IFC, ILO, IMF, UN, UNCTAD, UNESCO, WB, WCL, WEU, WHO, WTOO, WTO Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi Ayrıntı/ 46 2.1 Coğrafi Yapı Romanya, Avrupa’nın Güney Doğusunda Karadeniz’e kıyısı bulunan ve yaklaşık 22 milyon nüfusa sahip ülkedir. Batı Avrupa ülkeleri ile eski Sovyetler Birliği ülkelerinin kesiştiği bölgede olması ve önemli ticaret yollarının kavşağı niteliği taşımaktadır. Bundan dolayı önemli coğrafi ve jeopolitik konuma sahiptir. Nüfus ve yüzölçümü bakımından balkanların Türkiye’den sonra en kalabalık ve geniş ülkesidir. Komşularını Bulgaristan 608 km, Macaristan 443 km, Moldova 450 km, Sırbistan 476 km ve 531 km ile Ukrayna oluşturmaktadır. Başkent Bükreş yaklaşık 2 milyon nüfusa sahip olup diğer büyük şehirler ortalama 300 bin nüfusludur. Romanya Karadeniz ve Tuna Nehri bağlantıları ile Avrupa ve Orta Doğu ülkeleri arasında coğrafi açıdan oldukça stratejik önemi bulunmaktadır. İklim olarak, Orta Avrupa’ya has ılıman – karasal iklim tipi görülmektedir. Kış ayları soğuk ve karlı, yazları ise sıcak ve kurak geçmektedir. Yağmurlar ise genel olarak ilkbahar ve sonbahar aylarında etkili görülmektedir. Kış aylarında ortalama sıcaklık – 3 derecelerde seyrederken, yaz ayları ortalaması ise 22 – 24 derece civarındadır. Yıllık ortalama yağış miktarı 600 – 700 mm iken, bu oran dağlık ve ormanlık bölgelerde 1000 mm’nin üzerine çıkmaktadır. 2.2 İşgücü, Etnik ve Dini yapı Ülkede toplam çalışma yaşında olan işgücü ise yaklaşık olarak 10 milyon civarındadır. Son zamanlarda işsizliğin toplam işgücüne oranı ise yüzde 7.4’tür. Nüfusun yüzde 70’ini 15 – 64 yaş arası nüfus oluşturmaktadır. Ülke nüfusunun yüzde 89,5’ini Romenler, yüzde 6,6’sını Macarlar, yüzde 2,5’ini Romlar (Çingeneler) ve diğer etnik yapılar oluşturmaktadır. Resmi dil Romence’dir, fakat Fransızca ve Almanca yaygın olarak kullanılan yabancı diller arasındadır. Nüfus artış hızı diğer Avrupa ülkeleri gibi negatif yöndedir. Nüfusun azalmasında önemli etkenler arasında; ölüm oranının doğum oranından fazla olması ve dış ülkelere işgücü göçlerinin fazla olmasından kaynaklanmaktadır. Nüfusun yüzde 99’u Hristiyanlık dinine mensup, yaklaşık yüzde 1’i ise İslamiyet’e inanmaktadır. Hristiyanlığa inananların mezhep olarak dağılımı ise % 87’si Ortodoks, % 7’si Protestan ve % 5’i ise Katolik’tir. 2.3 Tarihçe Osmanlı imparatorluğu, 1806 – 1812 Osmanlı – Rus savaşından mağlup olarak ayrılınca 1821 yılında Çarlık Rusya’sı ile Bükreş anlaşmasını imzalamak zorunda kalmıştır. Netice itibarıyla Besarabya bölgesini Rusya’ya bırakmıştır. Romanya, 93 harbi olarak bilinen 1878 Plevne’de Osmanlıların Ruslara karşı mağlubiyetinden önce 9 Mayıs 1877 tarihinde tek taraflı bağımsızlığını ilan etse de tanınmamıştır. Osmanlılar ise Romanya’nın bağımsızlığını 13 Temmuz 1878 tarihinde resmen tanımıştır. 1878 yılında Berlin anlaşmasıyla Osmanlıdan ayrılan Eflak ve Boğdan Romanya adı altında birleşerek Bağımsız Romanya Cumhuriyetini oluşturmuştur. Fakat aslen Romanya toprağı olan Besarabya bölgesini Ruslar geri vermemiştir. Besarabya bölgesi SSCB döneminde Moldova Sovyet Sosyalist Cumhuriyetine dahil edilmiştir. Romanya 1947-1989 yılları arasında tam 42 yıl boyunca sosyalist sistem ile yönetilmiştir. 1990 yılında Doğu Blok’unun dağılmasıyla çok partili demokratik sisteme geçmiştir. 1990 yılı sonrasında serbest piyasa ekonomisine geçiş süreci başlamıştır. Geçiş reformlarını başarıyla uygulayan Romanya 2004 yılında NATO’ya ve 2007 yılında da Avrupa Birliğine üye olmuş- yükselmiştir. Bu oran, diğer geçiş ve tur. AB ülkelerine göre oldukça düşük olsa da, orta ve uzun vadede artması müm3. Genel Ekonomik Durum kündür. Romanya, Polonya’dan sonra İkinci Dünya Savaşından ağır Orta ve Doğu Avrupa’nın en büyük kayıplarla çıkan Romanya, ekonomiikinci pazarı durumundadır. Sosyalist nin tüm sektörlerinde mücadeleler dönemde sanayileşmeye önem ve- vermiş, 40 yıllık sürede ekonomisini rilmesiyle birlikte ülke içinde büyük toparlamayı başarmıştır. Ülke, ikinci şehirlere kırsal bölgelerden göçler Dünya Savaşından günümüze kadar gerçekleşmeye başlamıştır. Büyüyen geçen 60 yıllık sürede sosyalist, desanayi neticesinde, 1989 yılında GSYH mokrasi ve AB gibi üç farklı dönem ve içinde sanayi sektörünün payı yüz- sistem yaşamıştır. Ekonomisini daha de 57’ye kadar yükselmiştir. Sosyalist fazla kalkındırmak büyütmek için sistemin özellikle ağır sanayiye önem 1989 devriminden sonra piyasa ekovermesi, bugünkü Romen ekonomi- nomisine adapte olabilmek için geçiş sinin altyapısını teşkil etmektedir. Ro- reformları uygulayarak dış ticarete manya’nın 1989 yılında işletme, mal büyük önem vermiştir. Özellikle geçiş ve hizmet üretim tesislerinin devlet yıllarında devlet kontrolü altındaki kontrolünden özel sektöre geçişi dö- işletme ve kuruluşların şeffaf şekilde neminin ardından tarım ve sanayi sek- özelleştirilmesi ve vatandaşların hayat törlerinde küçülmeler ve daralmalar seviyelerinin iyileştirilmesine yönelik başlamıştır. 2007 yılına gelindiğinde politikalar uygulamaya başlamıştır. Bu sanayi sektörünün GSYH’daki payı tür ekonomik ve sosyal politikalar IMF, %36,7’ye kadar gerilemiştir. Sosyalist Dünya Bankası ve Avrupa Birliği taradönemde hizmet sektörü ise yeterin- fından desteklenmiş ve teşvik edilmişce gelişememiştir. Bu durum sistemin tir. felsefi yapısından kaynaklanmaktadır. Romanya 1989 yılında sosyalist Demokrasi ve piyasa ekonomisine ge- sistemden ayrılmasıyla daha çok serçişten sonra, hizmet sektöründe iyileş- best piyasa ekonomisi ve gelişmiş Avmeler başlamış ve GSYİH’daki payı ise rupa ülkeleri ile bağlantılara geçmiştir. 2007 yılı itibarıyla yüzde 55,9’a kadar Demokrasiye geçişten günümüze bir- çok reformları gerçekleştirerek 17 yıl içinde NATO ve Avrupa Birliğine üye olmayı başarmıştır. 1989 yılı sonrası Romanya’da tarım ve sanayi sektörlerinde küçülme ve daralma yaşanırken, hizmet sektöründe istenilen ölçüde olmasa da büyüme kaydedilmiştir. Yaklaşık 42 yıl merkezi planlama ekonomisinde ve sosyalist sistemde kalan Romanya, piyasa ekonomisine geçiş dönemi veya “şok dönem” olarak bilinen sıkıntılı dönemi 10 yıl gibi kısa sürede tamamlamıştır. 2000’li yıllardan sonra ekonomik gelişmeler ve büyümeler daha hızlı yaşanmış, geniş kapsamlı özelleştirmeler yapılmış, enerji, maden ve sanayi sektörleri yeniden yapılandırılmıştır. Sosyalist sistemden kalma eski ve hantal tesisler modernleştirilmiştir. 2000’li yıllarda en hızlı şekilde gelişen ve modernleşen sanayi kolu otomobil üretimi ve eczacılık olmuştur (İGEME,2011). Her iki sektör de yabancı yatırımcılar tarafından desteklenmiştir. Romanya’nın makroekonomik alanda ilk etapta uyguladığı politikalar yoksul ve orta sınıfı güçlendirmek ve yoksullukla mücadele olmuştur. 2005 yılı CIA’nın tahmini verilerine göre ülke nüfusunun yüzde 25’i yoksulluk sınırının altında yaşamaktadır (CIA World Factbook, 2011). Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi Ayrıntı/ 47 Uygulanan politikalar neticesinde yoksullukla mücadelede büyük ölçüde başarılı olunmuş, bu oran daha aşağılara çekilmiştir. Romanya, tarım ve hayvancılık açısından, oldukça verimli ovalara ve topraklara sahiptir. Birçok çeşit tarım ürünü yetiştirilme ve yetiştirilmeye de elverişlidir. Hayvancılık sektörü de tarım kadar gelişmiş durumdadır. Avrupa ülkeleri ile genel kıyaslama yapıldığında geri kaldığı görülmektedir. Geri kalmasının nedenleri arasında, tarım arazilerinin küçük parçalara ayrılmış olması, tarım ürünlerinin iç ve dış piyasada istenilen ölçüde pazarlanamaması, üretici kesime yeterli desteklemenin yapılamaması ve son olarak da ülke içinde tarım ürünlerini işleyecek modern tesislerin yetersizliği gösterilebilir. Aynı durumun hayvancılık sektöründe de geçerli olduğunu söylemek mümkündür. Fakat tesis ve işletmelerde (Avrupa Standartları) gerekli düzenlemeler yapıldığında, Avrupa’nın en zengin tarım ve hayvancılık Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi Ayrıntı/ 48 sektörüne sahip olma potansiyeli kaçınılmazdır. Son zamanlarda Romanya’da üretilen mal ve hizmetler sektörler bazında ele aldığımıza; endüstri ürünlerini kömür, petrol, gaz, kimyasallar ve metaller, makine üretimi, gemi inşaat sanayi, kara ve demiryolu taşımacılığı ekipmanları, iletişim ekipmanları, traktörler ve inşaat ekipmanları, elektrik enerji üretimi, elektrik enerjisi üretimi, medikal ve bilimsel araçlar, dayanıklı tüketim malları, tekstil, gıda sanayi oluşturmaktadır. Tarım ürünleri ise; tahıl, şeker pancarı, ayçiçeği tohumu, sebze ve meyveler, kırmızı et ve süt oluşturmaktadır. Romanya 2000’li yıllardan sonra ortalama yüzde 6’lık ekonomik büyümeye ulaşsa da 2009 küresel krizden etkilenmiştir. Küresel kriz ekonomide küçülme ve daralmalara yol açmıştır. En fazla küçülme inşaat sektöründe hissedilmiştir. Yine ekonomik küçülme ve daralmaya başka ülkelere işgücü göçleri de etkili olmuştur. Kriz sonrasında da ülke, mak roekonomik göstergeler açısından diğer Doğu Avrupa ülkeleri gibi AB ülkeleri ortalamalarının gerisinde kalmıştır. 2014 yılı verilerine göre toplam istihdamın yüzde 30’u tarım, yüzde 23’ü sanayi ve yüzde 47’si hizmet sektörlerinde istihdam edildiği görülmektedir. 2014 yılı işsizlik oranının yüzde 6,9 olarak görülse de, genç nüfusta bu oran yüzde 20,8 olarak karşımıza çıkmaktadır. IMF, Romen ekonomisine biraz daha pozitif yaklaşımla bakarak, 2016 yılı ekonomideki büyüme tahminlerini yüzde 4.2 olarak ön görmektedir. IMF’nin bu yorumu Romanya’nın makroekonomik yapısını azda olsa değiştirmesi beklenmektedir. “Romanya’nın uzun vadeli bir gelişme sağlaması için hedefleri arasında temel altyapı eksikliklerinin giderilmesi, teknoloji ve Ar-Ge’nin desteklenerek ekonomik rekabetin artırılması, eğitim sisteminin iyileştirilerek insan sermayesinin geliştirilmesi, idari kapasitenin güçlendirilmesi ve bölgeler arası farklılıkların giderilmesi bulunmaktadır (Romanya Ticaret Müşavirliği, 2010)”. 2015 Euro stat verilerine göre Romanya’nın GSYH’sı 177 milyar dolar olup, reel GSYH büyüme oranı ise yüzde 3,6 olarak gerçekleşmiştir. Kişi başına düşen GSYH ise 9.080 dolar civarındadır. 2015 yılında eksi enflasyonun yaşandığı ülkede işsizlik oranı yüzde 6,4 olmuştur. Asgari ücretin 235 avro olan Romanya’da kişi başına düşen dış borç ise 5.012 dolar olarak karşımıza çıkmaktadır1. 3.1 Dış Ticaret Romanya, 1980’li yıllarda kapalı ekonomi sistem içinde yer alırken, sistem gereği mal ve hizmet ithalatını en az seviyede tutarak, özellikle gıda ve enerji ihracatını artırarak elde ettiği ticaret fazlalıklarıyla ikinci Dünya Savaşından kalma dış borç ödemelerinde kullanmıştır. 1989 yılına kadar dış ticaretinin büyük kısmını Doğu Bloku olarak bilinen sosyalist ülkeler ile yapmıştır. 1990 yıllarına gelindiğinde ülke, petrol ürünleri ihracatı ve gıda ve tüketim mallarını da iç piyasaya yönlendirerek ihracat politikalarını değiştirmiştir. Netice itibarıyla diğer geçiş ülkelerine kıyasla halkın refah düzeyinde gerilemeler yaşanmaya başlamıştır (Romanya Ülke Raporu: 2012). Geçiş döneminden sonra Romanya ihracatının yüzde 70’ini Avrupa Birliği üyesi ülkelerle gerçekleştirmektedir. Sebep olarak ise bu ülkelerin yakın olması, taşımacılığın kolay olması hem 1 Romanya ile İkili İlişkiler / T.C. Dışişleri Bakanlığı www.mfa.gov.tr › Dış Politika › Bölgeler › Avrupa › Romanya de bu ülkelerin satın alma gücünün yüksek olmasından kaynaklanmaktadır. Başka bir neden olarak da eski Doğu Bloku ülkeleri ekonomilerinin bozulması ve halkın satın alım gücünün zayıflaması gösterilebilir. Günümüzde Romanya’nın başlıca ticaret ortaklarını başta Almanya olmak üzere, İtalya, Fransa, Macaristan, Türkiye, Polonya ve Rusya Federasyonu oluşturmaktadır. Romanya’nın AB’ye tam üye olması, reformların uygulanması ve yabancı yatırımcılar açısından bürokrasinin azaltılması, özellikle yabancı yatırımcılar bakımından hedef ülke haline gelmiştir. 2011 yılında Romanya, hedef Pazarlar arsında yabancı yatırımcı açısından cazip ilk 12 ülke arasında yerini almıştır. 4. Türkiye – Romanya İlişkileri 4.1 Siyasi İlişkiler Romanya’da 1947 yılında Cumhuriyet ilan edilmiş, sırasıyla 1955 yılında Varşova Paktı’na ve Birleşmiş Milletlere üye olmuştur. 1989 yılında Varşova Paktı üyesi ülkelerin birlikten kopmaya başlamasıyla Çavuşesku rejimi yıkılmıştır. Nisan 1990 yılında ilk serbest seçimler yapılmış ve ülke serbest piyasa ekonomisine doğru güvenli adımlarla ilerlemeye başlamıştır. Bu gelişmelerin ardından Romanya 2004 yılında NATO’ya ve 2007 yılında da AB’ye tam üye olarak katılmıştır. Türkiye bu dönemlerde Romanya ve Bulgaristan’ın NATO üyeliklerini parlamentoda kabul edilen kararla desteklemiştir. Kısacası Romanya ve Bulgaristan’ın AB üyelikleri Türkiye’nin NATO üyelik katkılarıyla gerçekleşmiştir. Romanya’nın, Türkiye’yi Batı ve Tablo 1. Türkiye – Romanya Arasında ikili Ticaret Rakamları (Milyon dolar) Yıllar 2013 2014 2015 2014/2015 % Değişim İhracat 2.600 3.008 2.817 -6.4 İthalat 3.600 3.362 2.600 -22.7 Denge -1.000 -354 217 161 Hacim 6.200 6.370 5.417 -15 Kaynak: T.C. Dışişleri Bakanlığı www.mfa.gov.tr › Dış Politika › Bölgeler › Avrupa › Romanya Kuzey Avrupa’ya, İskandinav ülkelerine ve Rusya Federasyonuna bağlayan yollar üzerinde olması, aynı zamanda Balkan coğrafyasının merkezinde yer alması jeopolitik olarak büyük önem taşımaktadır. Her iki ülkenin Karadeniz’e sınır olması karşılıklı ticari ilişkileri yoğunlaştırmaktadır. Romanya’da bulunan soydaşlarımız olan Tatar ve Türk nüfusları iki ülke arasında köprü vazifesi üstlenmektedir. Karşılıklı barış ve diyaloğun pekişmesinde önemli rol almaktadırlar. İki ülke arasındaki ilişkilerin başlangıcı tarihin derinliklerine dayanmaktadır. Türkiye – Romanya arasında var olan yakın dostluk çerçevesi içinde siyasi, kültürel, ekonomik ve insani ilişkiler bulunmaktadır. 2011 Aralık ayında imzalanan Stratejik Ortaklık Belge’siyle ilişkiler daha ileri seviyeye yükseltilmiştir. Her iki ülke Balkanlar coğrafyasının en güçlü ülkelerini oluşturmaktadır. Stratejik ortak işbirliği yapması balkanlarda barış ve huzur için ayrı önem arz etmektedir. Her iki ülke Balkanlar coğrafyasının şekillenmesinde önemli roller üstlenmektedir. Romanya’da yaklaşık 70 bin soydaşımız yaşamaktadır. Resmi olarak ta- Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi Ayrıntı/ 49 nınan diğer azınlıklar gibi kurdukları birlik ve dernek aracılığıyla Romanya devletinin kendilerine tanıdığı anayasal haklardan yararlanmaktadır. Ülkede azınlıklara ait birlikler bir siyasi parti statüsünde kabul edilmekte ve nüfus oranına göre Romanya Parlamentosunda temsil edilmektedir. Günümüzde Türklerin ve Tatar Türklerinin parlamentoda birer temsilcisi bulunmaktadır2. 4.2 Ticari ve Ekonomik İlişkiler 1990’lı yıllarda Romanya’nın serbest piyasa ekonomisine geçiş sürecine girmesinden itibaren karşılıklı dış ticaret hacminde artışların olduğu aşikar olarak karşımıza çıkmaktadır. Özellikle Romanya’nın 2007 yılında AB üyesi olmasıyla Ortak Ticaret Politikasına tamamen uyum sağlamıştır. “Romanya, Türkiye ve AB dışındaki üçüncü ülkelerden sanayi mamulü ithalatında AB’nin Ortak Gümrük Tarifesini (OGT), tarım ürünlerinde ise ilgili ülkelere taviz verilen ürünler dışında yine Dünya Ticaret Örgütü taahhütlerini uygulamaktadır. Dış Ticaret Müsteşarlığı verilerine göre Romanya’ya yapılacak ithalat ve ihracatta herhangi kısıt ve sınırlama yoktur ancak sadece insan sağlığına ve hayatına zarar verebilecek ürünlerde yasaklamalar ve kısıtlamalara gidilmektedir. Bu gibi ürünler içim ise Romanya hükümetinin gerekli birimlerinden izinlerin alınması gerekmektedir” (Romanya Ülke Raporu, OKA, 2011: 13). Türkiye - Romanya arasındaki deniz yolu mesafesinin kısa olması, Romanya ve Doğu Avrupa pazar2 Romanya ile İkili İlişkiler / T.C. Dışişleri Bakanlığı www.mfa.gov.tr › Dış Politika › Bölgeler › Avrupa › Romanya Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi Ayrıntı/ 50 larına Türk mallarının girişi ve büyük pay alması olası bir durumdur. Bölgenin Güçlü iki ülkesi olan Türkiye ve Romanya Balkan ülkeleri ekonomisinin lokomotifi vazifesini üstlenmektedir. Her iki ülke; Türkiye’nin girişim ve öncülüğüyle 25 Haziran 1992 tarihinde İstanbul’da kurulan, Karadeniz Ekonomik İşbirliği (KEİ) örgütü üyesidir. Aynı zamanda KEİ’nin kilit ülkeleri konumundadır. Yine Romanya, Türkiye’nin Balkanlardaki en büyük ticari ortağı durumundadır. 2015 yılı verilerine göre Türkiye’nin, Romanya’ya ihracatı 2,8 milyar doları geçmiş durumdadır. Aynı yılın ithalat rakamları ise 2,6 milyar seviyesindedir. Yıllar itibarıyla iki ülke arasında dış ticaret dengeleri incelendiğinde önemli bir açık söz konusu değildir. Türkiye’nin Romanya’ya başlıca ihraç ürün kalemlerini; Tekstil ürünleri, demir – çelik, kara taşıtları, enerji üreten makine ve cihazlar oluşturmaktadır. İthal ürün kalemlerini ise metal cevherleri, kara taşıtlar, hurda demir, binek otomobilleri ham petrol ve ürünleri oluşturmaktadır. 5. Sonuç ve Öneriler 1990’lı yıllarda Doğu Blok’unun yıkılmasıyla ülke içinde yaşanan dönüşüm ile beraber dış politikalarında da önemli değişimler yaşanmaya başlamıştır. Özellikle II. Dünya Savaşından sonra farklı kutuplarda yer alan Türkiye ve Romanya, Soğuk Savaşın sona ermesi ve Romanya’nın demokrasiye geçişi ile birlikte ikili siyasi ve ticari ilişkiler büyük ivme kazanmıştır. Türkiye, Romanya’nın NATO ve AB üyeliklerine destek vererek, karşılıklı dostluk ve işbirliğine önemli katkılar sağlamıştır. Her iki ülke Karadeniz Ekonomik İşbirliği Örgütüne üye olması, Balkanlar coğrafyasında bulunması ve uzun yıllar tarihi birlikteliklerin olması gibi ortak yönler değerlendirilebilir. Yine günümüzde bulundukları bölgede güçlü ekonomilere sahip olan Türkiye ve Romanya Balkanlarda barışa, istikrara ve ekonomik kalkınmaya katkı sağlaması mümkündür. Romanya’da Osmanlı döneminden kalan Türk ve Tatar nüfusunun varlığı, gelenek ve inançlarını özgürce yaşamaları iki ülke arasındaki ilişkilere pozitif ivme katmaktadır. Yine 2005 yılında İstanbul’da Romen Kültür Enstitüsü’nün açılmış olması ve ünlü bilgin Dimitrie Cantemir’in İstanbul’da bulunan evinin Müze olarak açılması karşı- • lıklı kültürel ve etnik ilişkiler açısından • önem arz etmektedir. • Türkiye ticari bakımdan Balkanların derinliklerine, İskandinav ülkelerine ve eski sosyalist ülkelere • ulamada Romanya’nın bulunduğu konumu en iyi şekilde değerlendirebilir. Yine aynı şekilde Romanya Orta Doğu • ve Kafkaslara ulaşmada Türkiye’nin jeopolitik durumunu değerlendirebilir. Yine her iki ülke Balkanlarda rekabetten ziyade birbirlerini tamamlayıcı du- • rumda olabilir. Kaynakça: • BÂLDAN,F. C. (2015), “Analysis Of • • The Political Component Of The Country Risk For Romania”, Faculty of Economics, University of Pitesti, Scientific Bulletin – Economic Sciences, Volume 14/ Issue 1 pp: 49 – 55 DEİK, (2009), Romanya Ülke Bülteni Economist Intelligence Unit (2015) GDP data source: http://data. worldbank.org/data-catalog/world-development-indicators GDP projections: http://data.worldbank.org/data-catalog/global-economic-prospects Gross domestic product 2015 World DataBank - World Bank databank.worldbank.org/data/ download/GDP.pdf GWARTNEY, j. , LAWSON, R. & HALL, J. (2015), Economic Freedom of the World, 2015 Annual Report Romanya - Vikipedi https://tr.wikipedia.org/wiki/Romanya Romanya ile İkili İlişkiler / T.C. Dı- • • • • • • • • şişleri Bakanlığı www.mfa.gov.tr › Dış Politika › Bölgeler › Avrupa › Romanya Romanya Ülke Raporu, Orta Karadeniz Kalkınma Ajansı (OKA), 2011 Romanya Ülke Raporu, 2012 T.C. Dışişleri Bakanlığı, www.mfa. gov.tr › Dış Politika › Bölgeler › Avrupa › Romanya T. C. Ekonomi Bakanlığı www.ekonomi.gov.tr/portal/faces/home/ disIliskiler/.../html-viewer-ulkeler; Turkey.mfa.gov.by/tr/ticaret_ve_ ekonomi_servisi/ikili_ticari_iliskileri/ Türkiye-Romanya İlişkileri | BİLGESAM www.bilgesam.org/incele/146/-turkiye-romanya-iliskileri URAL, S., KILINÇ, S. (2015), Türkiye – Romanya İlişkileri (1923 – 1950), Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi KAÜ İİBF Dergisi Cilt 6, Sayı 11, 2015 Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi Ayrıntı/ 51
