akıllı mühendislik sistemleri

AKILLI MÜHENDİSLİK SİSTEMLERİ
TEZLİ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI
Giderek daha rekabetçi bir ortam olan dünyamızda, bilgisayarlar artık yalnızca hesap
yapmak için değil aynı zamanda iş hayatında akıllı çözümler üretmek için kullanılan
araçlar haline gelmiştir. Borsa tahminlerinden akıllı fabrika kontrollerine, ürün
önerilerinden stratejik firma yönetimlerine kadar, dijital verileri analiz edip doğru
sonuçlara varabilen ve eyleme geçirebilen akıllı sistemlerin önemi büyük bir hızla
artmaktadır. Günümüzde çok daha kolaylıkla ulaşılabilen verilerin, algoritmik teknikler
ve mühendislik prensipleriyle analizi ve karar vermede kullanılması yeni ve ilgi çekici
araştırma alanları yaratmaktadır.
İEÜ Akıllı Mühendislik Sistemleri Tezli Yüksek Lisans Programı, Akıllı Hesaplama
Sistemleri, Akıllı Yazılım Sistemleri ve Akıllı Üretim Sistemleri isimli üç ayrı dalı ile yurt
çapında mühendislik eğitimini tamamlamış öğrencilere akıllı mühendislik sistemleri
yaratmak için gerekli olan algoritmalar, teknolojiler ve yöntemler konusunda geniş bir
bakış açısı ve uygulama olanağı vermeyi amaçlamaktadır.
Her tür sistemin ve cihazın daha akıllı yollarla davranması artarak gerekmektedir. Bu
nedenle, akıllı sistemler sanayi için oldukça büyük bir ihtiyaç haline gelmiştir. Dahası,
birçok bilim dalı arasında farklı problemlerin çözümü için akıllı metotlara ilgi artmıştır .
Bu program, alandaki yüksek ilgiye ve alandaki mezunlar için gelecekteki
gereksinimlere hitap etmeyi amaçlar. Akıllı Sistemler Yüksek Lisans Programı
otomatikleşmiş akıllı sistemlerin nasıl tasarlandığını, kurulduğunu ve değerlendirildiğini
öğrenmek isteyen öğrenciler için iki yıllık planlanan tezli bir yüksek lisans programıdır.
Program, sistem mühendisliği içinde hem akıllı sistemlerin mühendisliği hem de akıllı
metotların uygulamasıyla ilgilidir.
Akıllı sistemler fikirler kullanmasının yanı sıra doğaya ait sistemlerden ilham alır ve
yapay zeka, otomatik öğrenme, evrimsel ve sezgisel algoritmaların hem var olan hem
de yeni teknikleri üzerine kurulur. Bu program, oldukça karmaşık, belirsiz ve değişken
doğaya sahip problemlerin çözümüne olanak veren geleneksel olmayan çözüm yollarını
sağlayan yukarıdaki üç ana alanı içermektedir.
Her daldaki öğrenciler diğer dallarla ortak ve yalnızca kendi dallarına özel olan zorunlu
ve seçmeli dersler alacaklardır. Katılan öğrenciler bu derslerle birlikte, vaka analizi,
konu anlatımı, gerçek hayat projeleri, seminerler ve takım çalışmasının eş zamanlı
yürütülmesi ve hazırlayacakları tezler ile bu iki senelik programdan en gelişmiş
teknolojileri sistemlerini geliştirmek için kullanabilen mühendisler olarak mezun
olacaklardır. Bu amaçla programlar yürüten yurt dışı ve yurt içi yüksek eğitim
kurumlarından bazıları aşağıda listelenmiştir.
Akıllı Yazılım Sistemleri Dalı
Akıllı Yazılım Sistemleri Yüksek Lisans Programımızın hedeflerinden ilki ülkemizin
ihtiyacı olan yazılım mühendislerini yapay zeka konusunda hem teorik hem de pratik
yönden eğitebilmektir. İkinci hedefimiz, gelişmiş yapay zeka ve yazılım mühendisliği
becerileri ile donatmaktır. Bunu yaparken de disiplinler arası araştırma gücünden
faydalanacağız. Bu disiplinler, bilgisayar ve endüstri sistemleri mühendisliğidir.
Mühendislik yöntemleri haricinde takım çalışma yeteneklerini kazandırmak ve
profesyonelliklerini etkinleştirmek master programımızın bir diğer açılma
gerekçelerindendir. Bununla birlikte bu master programında elde edilen bilgi ve
beceriler mesleki kariyer ya da doktora sonrası çalışmalar için kullanılabilecektir.
İki senelik bir eğitim içeren bu programda öğrencilerin alması zorunlu ve seçmeli tüm
dersler aşağıda listelenmiştir.
Zorunlu Dersler
IES503 Yapay Zeka
IES505 UML ile Gerçek Zamanlı Sistemlerin Modellenmesi
IES504 Zeki Aracılar ve Çoklu Aracı Planlama
IES507 Algılayıcı Ağlarda Bilgi İşlem
IES588 Akıllı Yazılım Sistemleri-Seminer
IES598 Akıllı Yazılım Sistemleri -Tez
Seçimlik Dersler
IES506 İnsan Bilgisayar Etkileşimi
IES550 Yapay Sinir Ağları
IES540 İleri Ağ Optimizasyonu
IES520 Kısıt Programlama
IES524 Sayısal Görüntü İşleme
IES523 Sayısal Sinyal İşleme
IES560 Kablosuz İletişim
IES530 Evrimsel Algoritmalar
IES570 Kriptoloji ve Bilgisayar Güvenliği
Akıllı Hesaplama Sistemleri Dalı
Akıllı Hesaplama Sistemleri Yüksek Lisans Programı akıllı sistemlerle çalışmak için
eksiksiz bir zemin hazırlamak amacıyla tasarlanmıştır. Programın amaçları arasında
öğrencilere akıllı yazılımlar ve makineler geliştirmek için farklı tekniklerin teorik bilgisini
sağlamak, öğrencileri akıllı sistemlerin değerlendirilmesi, tasarımı ve oluşturulması için
pratik bilgilerle ve yeterli uzmanlıkla donatmak, öğrencilerin programlama, analitik, kritik
ve problem çözme becerilerini geliştirmek ve öğrencileri endüstrideki kariyerleri veya
ileri araştırma işleri için hazırlamak gösterilebilir.
Bu programdan mezun olan öğrenciler zor problemler üzerinde çalışma disiplinini
geliştirmiş olacaklar ve büyük olasılıkla bilgilerini, gelişmiş analitik ve teknik becerilerini
çok disiplinli alana uygulayabilecekleri işler arayacaklardır. Birçok mezunun
danışmanlıkta veya akıllı sistem mühendisliğinin araştırılması ve geliştirilmesinde bir
kariyer sürdüreceği beklenmektedir. Bazıları araştırma öğrencisi olabilirken birçoğu
doğrudan piyasada devam etmeyi seçeceklerdir.
İki senelik bir eğitim içeren bu programda öğrencilerin alması zorunlu ve seçmeli tüm
dersler aşağıda listelenmiştir.
Zorunlu Dersler
IES503 Yapay Zeka
IES509 İşlemsel Karmaşıklık
IES508 Sezgiseller
IES504 Zeki Aracılar ve Çoklu Aracı Planlama
IES584 Akıllı Hesaplama Sistemleri-Seminer
IES594 Akıllı Hesaplama Sistemleri-Tez
Seçimlik Dersler
IES511 Otomatik Öğrenme
IES527 İnsan Bilgisayar Etkileşimi
IES529 UML ile Gerçek Zamanlı Sistemlerin Modellenmesi
IES550 Yapay Sinir Ağları
IES540 İleri Ağ Optimizasyonu
IES520 Kısıt Programlama
IES524 Sayısal Görüntü İşleme
IES523 Sayısal Sinyal İşleme
IES560 Kablosuz İletişim
IES530 Evrimsel Algoritmalar
IES570 Kriptoloji ve Bilgisayar Güvenliği
Akıllı Üretim Sistemleri Dalı
Akıllı Üretim Sistemleri üretim optimizasyonu konusunda en son ve çok büyük bir adım
olarak görülmektedir. Akıllı üretim sistemleri parametreleri dinamik bir şekilde
değiştirme ve daha iyi üretim sonuçları alma becerisine sahiptir. Bu programda
öğrencilerin en son bilgi teknolojilerinden faydalanarak üretim sistemlerinin en iyi
şekilde planlanması ve yönetimi konusunda bilgi sahibi olmaları amaçlanmaktadır.
Üretimin temel amacı müşteri taleplerini en verimli şekilde mümkün olan en düşük
maliyetle üretmektir. Her ne kadar üretim sistemlerinde bilgisayarların kullanımı uzun
bir geçmişe sahip olsa da bu kullanım daha çok ölçüm ve kontrol işleri ile
sınırlandırılmıştır.
Akıllı üretim sistemlerinde amaç, üretim sistemlerini akıllı yapacak olan bilgisayarların
ve sistemlerin karar verme aşamasında kullanılmasıdır.
Hem Yapay Zeka hem de Yöneylem Araştırması camiası özellikle planlama ve
çizelgeleme alanlarında zor kombinatoryal problemlerin çözümü için teknikler
geliştirmekle ilgilenirler. Yapay zeka yaklaşımları çok çeşitli gerçek dünya
problemlerinin üstesinden gelebilmek için sayısız bilgi gösterim biçimi içerir. Bunlardan
bazıları kısıt programlama gösterimi, mantıksal kuralcılık, Prolog ve Lisp gibi
tanımlayıcı ve fonksiyonel programlama dilleri, Bayesian modelleri, kural bazlı biçimler
olarak sayılabilir. Bu kadar çok gösterimin dezavantajı, genelde gösterimlerin
denetlenemeyen problemlere sebep olması ve dolayısıyla gerçeğe uygun boyutlardaki
problemlerin ele alınmasında bu biçimlerin kullanılamamasıdır. Öte yandan yöneylem
araştırması, doğrusal programlama anlatımı gibi daha yönetilebilir gösterimlere
odaklanır. Yöneylem araştırmasına dayalı teknikler iyi tanımlanmış problem uzayları
için optimum ve yerel optimum çözümlerini tanımlama yeteneği göstermiştir. Ancak
genelde yöneylem araştırması çözümleri sınırlı açıklama güçlü katı modeller ile
sınırlandırılırlar. Diğer taraftan, yapay zeka teknikleri kişilerin uzmanlığına da izin veren
karma öncelik sistemlerinin yanı sıra etkin kısıt tabanlı akıl yürütme mekanizmalarını
destekleyen gerçek dünya problemlerinin daha zengin ve daha esnek gösterimlerini
sağlar. Zorluk gerçek dünya problemlerini tanımlamada yeteri kadar açıklayıcı olan ve
aynı zamanda iyi ve hızlı çözümleri garantileyen gösterimler sağlamada yatar.
İki senelik bir eğitim içeren bu programda öğrencilerin alması zorunlu ve seçmeli tüm
dersler aşağıda listelenmiştir.
Zorunlu Dersler
IES513 Matematiksel Programlama ve Uygulamaları
IES503 Yapay Zeka
IES508 Sezgiseller
IES515 Sistem Simülasyonu ve Modellemesi
IES586 Akıllı Üretim Sistemleri-Seminer
IES596 Akıllı Üretim Sistemleri-Tez
Seçimlik Dersler
IES512 İmalat Sistemleri Analizi
IES530 Evrimsel Algoritmalar
IES538 Doğadan Esinlenilmiş En İyileştirme
IES520 Kısıt Programlama
IES535 Veri Madenciliği
IES531 İleri Üretim Sistemleri
IES532 İleri Çizelgeleme Sistemleri
IES534 Doğrusal Olmayan Programlama
IES550 Yapay Sinir Ağları
IES540 İleri Ağ Optimizasyonu
IES509 İşlemsel Karmaşıklık