Veri: Kapsam, Dönem ve Zamanlama The Data: Coverage, Periodicity and Timeliness Türkçe Kapsam (verikarakteristikleri) – Coverage (data characteristics) English Endeks:Belirli bir olaya ait değerlerin zaman veya mekan itibariyle gösterdiği oransal değişimin ölçüsüdür. İhracat ve ithalat için ayrı ayrı hesaplanır Index: an overall measure of unit value and volume changes of exported and imported goods. Değer endeksi: Toplam ihracat/ithalat değerlerinde meydana gelen değişimi ölçmektedir. Değer endekslerinin hesaplanmasında temel yıl dolar değerleri kullanılmıştır. Value index: The index measures changes of imports and exports value by base year value. Dış ticaret hadleri: İhracat birim değer endeksinin ithalat birim değer endeksine oranlanarak elde edilir. Dış ticaret haddinin 100'ün üzerinde bulunması; dış ticarete konu malları baz yılına göre pahalıya satıp, ucuza satın aldığımız için ülke lehine bir durum söz konusudur. Tersi durumda ülke aleyhinde bir durum vardır. Terms of trade index: Terms of trade is the ratio of export unit value index to import unit.If the terms of trade index number increases, it is described as a favourable movement (a unit of exports will buy more imports).If the terms of trade index number decreases,it is described as a worsening or deterioration of the terms of trade (a unit of exports will buy fewer imports). Hesaplanan endeksler; Calculated indices; a) Değer endeksi, a) Unit value index b) Miktar endeksi, c) Birim değer endeksi, d) Dış ticaret hadleri b) Volume index c) Terms of trade index d) Value index Sınıflamalar: SITC Rev.3, BEC, ISIC Rev.3 ve ISIC Rev.4 sınıflamalarına göre endeksler hesaplanmaktadır. Haber bülteninde SITC Rev.3’e yer verilmektedir. Classification: SITC Rev.3 (The bulletin is issued by the classification) BEC, ISIC Rev.3 and ISIC Rev.4 Uluslararası ve bölgesel yönerge: BM ve Eurostat kavram ve yöntemlerine göre üretilmektedir. International and regional guidelines: Foreign trade indices have been calculated by Eurostat and UN concepts and methods. Kapsanan işlemler: Dış ticaret endeksleri hesaplamalarında , gümrük antrepoları, serbest bölgeler, gümrüksüz satış mağazaları Türkiye’nin gümrük sınırları dışı olarak kabul edilmekte ve dikkate alınmamaktadır Transactions coverage: In terms of foreign trade indices, customs warehouse, free zones and duty-free shops in Turkey are considered as beyond the customs frontier. İthalat ve ihracat içinde yer almayan kalemler: Sınır ve kıyı ticareti, transit ticaret, geçici ithalat/ihracat, parasal altın ithalatı/ihracatı ve 100 ABD Doları altındaki işlemler. Items not considered as imports and exports include: Border and coastal trade, transit, temporary trade and monetary gold and transations under $100. Belirtilen kalemler dış ticaret kapsam dışıdır. Above, items mentioned are exculed in foreign trade indices endekslerinde Değer hesaplama: İhracat FOB, ithalat CIF olarak değerlendirilmektedir. Valuation: Exports are valued free on board (f.o.b.) and imports on cost, insurance and freight (c.i.f.). Metot: 2010 Bazlı değer endeksi fisher formülüne göre hesaplanmaktadır. Miktar endeksleri değer endeksinin hesaplanmış olan birim değer endekslerine oranlanmasıyla hesaplanmaktır. Buna göre her yıl önceki yılın ağırlık ve ürün sepeti yenilenmektedir. Method: Fisher formula, geometric mean of Laspeyres and Paasche, is used for the foreign trade unit value indices with the base year 2010. The value indices are obtained as the ratio of current values to the arithmetic average of the base year values.The volume indices are produced as the ratio of the value indices to the fisher unit value indices. Değer: Birim değer ABD doları ve TL cinsinden hesaplanmaktadır. ABD doları cinsinden Valuation: Unit value indices are calculated by US Dollars and Turkish Lira yayınlanmaktadır. Veri kaynakları:Ana veri kaynağı gümrük Sources: Main data source is customs declarations. Data beyannameleridir. Petrol, Doğalgaz ve elektrik on electricity, gas and petrol is received from firms. verileri firmalardan alınmaktadır. Mevsimsel Düzeltme:Mevsim ve takvimden kaynaklanan etkiler, geçici nitelikte olduklarından, verinin genel eğiliminin gözlemlenmesini engellemektedirler. Bu nedenle, kısa dönemli göstergelerdeki mevsimsel yapının belirlenmesi; ardışık dönemler arasında güvenilir karşılaştırmalar yapmak için son derece önemli rol oynar. Seasonal adjustments:Seasonal and calendar related effects prevent observing the general tendency of data because of their temporary characteristics. Therefore, identification of seasonal patterns of short term indicators plays crucial role in order to make reliable comparisons between consecutive periods Kullanılan Yöntem:Mevcut durumda, TÜİK Dış Ticaret Endekslerinin mevsimsel düzeltmesini İspanya Merkez Bankası tarafından geliştirilen ve aynı zamanda Eurostat tarafından önerilen ARIMA modeline dayalı TRAMO-SEATS yöntemini kullanarak gerçekleştirmektedir. Bu yöntemin uygulanması için TSW (TRAMO-SEATS for Windows) yazılımı kullanılmaktadır. Method Used:Currently, Turkstat carries out the seasonal adjustment of Foreign Trade Indices, using TRAMO-SEATS methodology based on ARIMA (Autoregressive Integrated Moving Average) model estimation developed by the Banco de Espana and also suggested by Eurostat. The software used for the application of this method is TRAMO-SEATS for Windows (TSW). Mevsimsel Düzeltme Süreci: Dış Ticaret Endekslerinin mevsimsel düzeltme süreci, her yılın sonunda, bir sonraki yılın model spesifikasyonlarının belirlenmesi ile başlamaktadır. Mevsim ve/veya takvim etkilerinden arındırma işlemi için belirlenen bu model yapısı yıl boyunca sabit tutulmaktadır. Yıl sonunda ise bir önceki yıla benzer şekilde gelecek yılın ekonometrik model spesifikasyonları belirlenmektedir. Bu işlem her yıl döngüsel bir şekilde tekrarlanmaktadır. Toplam İthalat ve İhracat Miktar Endeksleri ve SITC Rev.3, BEC ve ISIC Rev.3 sınıflamasına göre alt Seasonal Adjustment Process:The process of seasonal and calendar adjustment of Foreign Trade Indices begins at the end of each year with determination of the specification of models of the next year. This specified model structure is kept fixed throughout the year to adjust seasonally and/or calendar effects. At the end of the year, just like the previous year, specification of econometric estimation models for the following year is determined. The identified process repeats itself in a cyclical manner each year. Total export and import volume indices and subtitles by SITC Rev.3, BEC and ISIC Rev.3 classification have been seasonally and calendar adjusted. While 30 subtitles of kalemleri mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmaktadır. Dış Ticaret Endekslerinin 32 alt kalemi hem mevsimsellik hem de takvim etkisi içerirken, 3 alt kalemi bu etkilerin hiçbirini içermemekte, 5 alt kalemi yalnızca takvim etkisi içermektedir. foreign trade indices contain both seasonal and calendar effects, 3 subtitles contain neither of these effects, 5 subtitles contain only calendar effects and 4 subtitles contain only seasonality. Doğrudan ya da Dolaylı Yaklaşım:Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış Dış Ticaret endeksleri, alt serilerin mevsimsel düzeltilmesinden bağımsız olarak doğrudan yaklaşım kullanılarak üretilmektedir. Direct or Indirect Approach:Seasonally and calendar adjusted figures of Foreign Trade Indices have been produced by using direct approach independently from the seasonal adjustment of its sub-series. Revizyon Politikası:Mevsimsel düzeltme prosedürü, seriye yeni gözlemler eklendiğinde mevsimsel bileşenin yeniden tahmin edilmesi nedeniyle zaman içinde revizyonlara maruz kalmaktadır. Bu revizyonlar, cari yıl hariç son üç yıllık veriye uygulanmaktadır. Revision Policy:Seasonal adjustment procedure is subject to revisions over time because of the re-estimation of seasonal component as new observations are added. These revisions are implemented on the data of the last three years excluding the current year. Yayımlama: Arındırılmış veri 3 farklı şekilde kamuoyu ile paylaşılabilmektedir. Publication:Adjusted data can be shared publicly in 3 different ways. Arındırılmamış veriden, takvim ve tatilden kaynaklanan etkiler arındırıldığında “takvim etkisinden arındırılmış” very elde edilmektedir. Takvim etkisinden arındırılmış veriler, bir önceki yılın aynı ayına/dönemine göre yapılan kıyaslamalarda kullanılmalıdır. “Calendar adjusted” data is derived from unadjusted data by removing calendar and holiday originated effects. Calendar adjusted data should be used in comparisons regarding the same month/period of the previous year. “Seasonally adjusted” data is derived from unadjusted Arındırılmamış veriden, mevsimsel etkilerden kaynaklanan hareketler arındırıldığında “mevsim data by removing effects originating from seasonal effects. etkilerinden arındırılmış” very elde edilmektedir. Seasonally adjusted data should be used in comparisons Mevsim etkilerinden arındırılmış veriler, bir önceki regarding the previous month/period. aya/döneme göre yapılan kıyaslamalarda kullanılmalıdır. Arındırılmamış veri, hem mevsim hem de takvim ve tatil etkilerinden arındırıldığında “mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış” veri elde edilmektedir. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış veriler, bir önceki aya/döneme göre yapılan kıyaslamalarda kullanılmalıdır. Dönem – Periodicity Zamanlılık– Timeliness Aylık, 3 Aylık,Yıllık Referans dönemini takip eden 40 gün içerisinde If unadjusted data contains both calendar and holiday, and seasonal effects, “seasonally and calendar adjusted” data is derived by removing these effects. Seasonally and calendar adjusted data should be used in comparisons regarding the previous month/period Monthly, Quarterly,Yearly In 40 days following reference period. Kamuoyunun Bilgiye Ulaşması Access by the Public Yayımlama – Advance dissemination ofrelease calendar İlgililere eş zamanlı yayın dağıtma – Simultaneous release to allinterested parties Türkçe English Bir sonraki yıla ilişkin Veri Yayımlama Takvimi her Aralık ayında web sitesinde yayımlanmaktadır. The release calendar for following year is published in the web site in December Veriler eş zamanlı dağıtılmaktadır. The data is disseminated simultaneously to all interested parties through a database update. Bütünlük (uygulama ve yöntemlerin şeffaflığı) Integrity (transparency of practices and procedures) Türkçe English Resmi istatistiklerin üretilmesine ilişkin dönem, koşullar ve gizlilik - Dissemination of terms and conditions under which official statistics are produced, including those relating to the confidentiality of individually identifiable information 5429 Sayılı İstatistik Kanunu’na göre: According to the Statistics Law of Turkey No: 5429 (1) Dış ticaret istatistikleri TÜİK tarafından yayınlanmaktadır, (1) Foreign trade statistics are published by TURKSTAT Yayımlanmadan önce kurumiçi erişim Identification of internal access to data before release Yayım döneminde yorumlama Identification of commentary on the occasion of statistical releases Yenileme ve (2) TÜİK, kullanılacak yöntemi ve istatistiklerin yayımlanacağı tarihi belirlemek konusunda bağımsızdır. (2) TURKSTAT is authorized in determination of methods and calendar of publication of statistics. (3) Veriler sadece istatistiki amaçlar için toplanır ve “pasif gizleme” uygulanır. (3) Data is collected for statistical purposes and passive confidentiality is used. Kamuoyuna açıklama yapılmadan önce verilere sadece dış ticaret istatistiklerinin üretilmesinde görev alan personel ulaşabilmektedir. Before dissemination to public, only staff of foreign trade statistics can access. Dış ticaret endekslerinin veri kaynağı olan dış ticaret Foreign trade indices, calculated by the provisional trade yöntemdeki büyük değişikliklerin önceden bildirimi Provision of information about revision and advance notice of major changes in methodology istatistikleri geçici kaydı ile yayınlanmakta olup, her ay yayınlanan verilerle birlikte, önceki dönemlere ilişkin veriler güncellenmektedir.Yapılan güncellemelerin dış ticaret endekslerine yansımasını sağlamak amacıyla, her yılın Ocak ayı haber bülteninde geçmiş yılın endeks sayıları aylık, dönemsel ve yıllık olarak revize edilmektedir. data, are revised once a year for previous year, with a view to reflect updated foreign trade data effect. The revisions, by months, quarters and annualls, are revealled in january bulletin. Verinin kapsam ve yönteminde yapılacak önemli değişiklikler yayımlanmadan önce kullanıcılarla ‘basın duyurusu’ ile paylaşılmakta, ayrıca metadata revize edilmektedir. Changes on coverage and methods before publication are shared with public, in addition that metadata is revised. Kalite (veri kalitesini değerlendirmek için kullanıcının gerek duyduğu bilgi) Quality (information the user needs to assess data quality) İstatistiklerin hazırlanmasında kullanılan yöntem ve veri kaynaklarının yayımlanması Dissemination of documentation on methodology and types of data sources used in preparing statistics İlgili verinin bileşen detaylarının ve çapraz kontrol ve tutarlılığın teminini sağlayan istatistiksel çerçevelerin yayımı Dissemination of component detail, reconciliations with related data, and statistical frameworks that support crosschecks and provide assurance of reasonableness Notlar - Notes Türkçe English Endekslerin hazırlanmasında kullanılan yöntem ve veri kaynakları hizmete özel olarak hazırlanan el kitabı dökümanında yer almakta, el kitabında yer alan bilgiler talep halinde kullanıcılarla da paylaşılmaktadır. Methods and sources are covered in restricted handbook. If requested, it can be shared with public Dağıtımşekilleri Dissemination Formats Türkçe English Basılı yayın – Hardcopy Haber bültenleri News release Yayınlar – Publications Yayınlar hakkında daha fazla bilgi More information on publications Diğer - Other Elektronik – Electronic Veri tabanı,CD ROM ve http://www.tuik.gov.tr On-line ya da veritabanı - On-line or database Internet adresi Internet address CD ROM - CD ROM Diğer - Other Database, CD ROM and http://www.turkstat.gov.tr