Metastazlarla yayılmış meme kanseri – hastalara ve yakınlarına tavsiyeler Yayılmış meme kanseri memedeki primer tümörde bulunan kanser hücrelerinin vücudun diğer bölümlerine yayılması ve kanser hücrelerinin yayıldıkları organlarda yeni tümörler, yani metastazlar oluşturması anlamına gelir. Yeni tümörler en sıklıkla kemik, karaciğer veya akciğerde meydana gelir. Yayılmış meme kanserine bazen metastatik meme kanseri veya kronik kanser adı da verilir. Kanserin yerel veya bölgesel yeniden nüksetmesi Meme kanserinin aynı memede tekrarlaması halinde buna yerel nüksetme adı verilir. Şayet kanser memeyle bağlantılı lenf bezlerine yayılmışsa buna ise bölgesel nüksetme adı verilir. Bu takdirde hastanın yeni bir tedaviden geçirilmesi gerekir. Ancak bu yayılmış meme kanseriyle aynı değildir. Yayılmış meme kanseri Yayılmış meme kanserinin birçok farklı usullerle tedavi edilebilmesi mümkündür. Amaç metastazları azaltmak, tümör gelişimini frenlemek ve yaşam süresini uzatmaktır. Sancıları, mide bulantısını ve diğer hastalık semptomlarını hafifletici tedavi usulleri de vardır. Meme kanserleri yayılmış olmasına rağmen bundan sonra kaliteli bir yaşam sürerek 20 yıldan daha fazla yaşamış olan kadınlar vardır. Psikolojik tepkiler Yayılmış meme kanseri hastada sıklıkla kaygı, stres ve iç sıkıntısı (anksiyete) yaratır. Ciddi bir hastalık halinde bu şekilde tepkiler gösterilmesi tamamen doğaldır. Kaygının kendisini birçok şekillerde göstermesi mümkündür. Bu takdirde hassas davranmaya ve kolay irite olmaya başlayabilir veya uyumakta TURKİSKA /TÜRKÇE 2 (5) zorlanabilirsiniz. Belki de ilerde ne olacağını düşünmeye başlar ve kolayca çocukla, partnerle ve aileyle veya dostlarla ilgili kara düşüncelere saplanır kalırsınız. Yardım istemekte tereddüt etmeyiniz. İnsan düşünce ve duyguları hakkında konuşabiliyorsa iş daha kolaylaşır. Bazı hastaneler ve hatta bazı yerel hasta dernekler, yayılmış meme kanseri olan kadınlar için grup görüşmeleri düzenlemektedir. Hastanenizde görev yapan sosyal hizmet uzmanı (kurator) bu konuda daha fazla bilgilere sahiptir. Kendisi size destek olacaktır. Bir psikologla bir araya gelmek yaşam durumunuzun üstesinden gelmenizi sağlayacak teçhizat edinmenizi sağlayabilir. İsveç Meme Kanseri Dernekleri Merkezi Örgütü (Bröstcancerföreningarnas Riksorganisation) BRO’nun yerel derneklerinde size yardımcı olabilecek ve değerli tavsiyelerde bulunabilecek eğitim görmüş irtibat görevlileri (kontaktpersoner) vardır. Kendinizi nasıl hissettiğinizi aileniz ve dostlarınızın dışında diğer başka kişilerle konuşacak olursanız bu sizi rahatlatabilir. Yalnız yaşıyorsanız konuşabileceğiniz bir kişi olması size güven verebilir. İsveççe dışında diğer başka dilleri konuşan irtibat görevlileri de vardır. Birçokları depresyon geçirir. Şayet kendinizi günün büyük bir bölümünde üzgün hissediyor, genel olarak umutsuzluk duyuyorsanız ve günlük yaşama ilgisiz kalıyorsanız bunlar depresyon belirtileridir. Depresyon geçirenlerin bazıları tüm enerjilerini yitirir. Depresyona beyindeki bir kimyasal dengesizlik neden olur. Bu nedenle ’’kendini toparlamaya’’ çalışmanın bir faydası olmaz. Bu takdirde size yardım edilmesine ihtiyacınız vardır. Bu nedenle kendinizi nasıl hissettiğinizi başkalarıyla konuşmanız önem taşır. Doktorunuz size beyindeki kimyasal dengenin düzelmesine yardımcı olacak antidepresan ilaç yazabilir. Depresyon tedavisinde Kognitif Davranışçı Terapi de etkilidir. Bu tedavi sırasında daha dengeli bir yaşama kavuşabilmeniz amacıyla size duygularınızı ve davranışlarınızı araştırmanız için yardımcı olunur. Bröstcancerföreningarnas Riksorganisation 2012-08-20 TURKİSKA /TÜRKÇE 3 (5) Tercüman İsveççeyi konuşmakta veya anlamakta zorlukları olanların tıbbi tedavi kurumlarıyla temaslarında ücretsiz olarak tercüman kullanma hakları vardır. Tercümanlar sağlık ve tıbbi tedavi kurumları çalışanları gibi sır saklama yükümlülüğü altındadır. Kontak kurulacak sorumlu hemşire Tıbbi tedavi kurumunda size adı belirtilen kontak kuracağınız bir hemşire verilmesi hakkınız vardır. Bu hemşire sağlık kurumuyla temaslarınızda asıl irtibat görevlisi olacaktır. Kontak kurulacak sorumlu hemşire size yapılan tedavi ile ilgili kararlara katılmanızı ve etkili olmanızı sağlayacak, tedavi ile ilgili atılacak yeni adımlar hakkında sizi bilgilendirecek, örneğin sevk belgeleri, tahlil sonuçları ve doktor ziyaretleri ile ilgili randevuları takip edecektir. Sorumlu hemşire size yazılı bir tedavi planı verilmesini de sağlayacaktır. Hemşire mümkün olduğu kadar iyi bir yaşam sürebilmeniz için rehabilitasyona veya psikososyal desteğe ihtiyacınız varsa bu konularda size yardımcı olacaktır. Bunlar konuşma terapisi, fizyoterapi, stres terapisi, yoga, yardımcı araç veya ulaşım hizmeti ile ilgili pratik yardımlar olabilir. Yazılı tedavi planı Hakkınızda planlanan tedaviyi belirten bireysel bir yazılı tedavi planı hazırlanarak size verilmesi hakkınız vardır. Tümöre etki eden ilaçlar Yayılmış meme kanseri olan birçok kadın çok sayıda farklı tedavilere tabi tutuldukları sırada yıllarca iyi bir yaşam sürerler. Hastalığın ilerlemesini frenlemek için kullanılan farklı ilaçlar vardır. İlaçların çeşitli kombinasyonlar halinde tatbik edilmesi de mümkündür. • Sitostatik ilaçlar – Bu ilaçlara ekseriyetle sitotoksik ilaçlar adı da verilir. Hem infüzyon şeklinde verilen (serum) ve hem de tablet şeklinde alınan çok farklı türde sitostatik ilaç vardır. Bazen maksimum etki elde etmek amacıyla çok sayıda sitostatik ilaç kombine edilerek verilir. Bu tedaviye bazen da kemoterapi adı verilmektedir. Bröstcancerföreningarnas Riksorganisation 2012-08-20 TURKİSKA /TÜRKÇE 4 (5) • Hormon tedavisi – Kadınlık hormonuna hassas tümörü olan kadınlara (Yaklaşık olarak on kadından sekizinin tümörü hormon hassasiyetine sahiptir.) tablet veya iğneyle hormon tedavisi uygulanır. Buna bazen endokrin tedavi adı da verilir. • mTOR proteinini bloke eden ilaç – Kadınlık hormonuna hassas tümörlü yayılmış meme kanseri tedavisine en son kazandırılan bir ilaçtır. Hormon tedavisiyle kombine edilerek tablet şeklinde tatbik edilir. Bu ilaç kanser hücrelerinin büyümesinde önemi olan bir proteini (mTOR) bloke eder. • Antikorlar – Daha yeni kuşak kanser ilaçları arasında yer alır. İnfüzyon şeklinde (serum) veya bazı hastalara iğne yapılarak tatbik edilir. Çoğunlukla belirli bir tür meme kanseri, HER2 pozitif meme kanseri tedavisinde ve normal olarak sitostatikle kombine edilerek kullanılır. Yeni tedavi usullerini deneyiniz - diğer hastanelerdeki klinik araştırmalara sevk Birçok kanser hastası için yeni tedavi usullerinin denendiği klinik araştırmalara katılma imkânı yeni bir umut oluşturur. Bunlar daha etkili olup olmadığını değerlendirmek amacıyla kullanılan tamamen yeni ilaçlar veya çeşitli ilaç kombinasyonları ile ilgili olabilir. Klinik araştırmalara katılan hastalar kendilerinden alınan ek örnekler, ek hastane ziyaretleri ve diğer önlemlerle her zaman daha dikkatli ve yakından izlenir. İsveç’te yayılmış meme kanseri tedavisi ile ilgili hangi klinik araştırmalar olduğu hakkında bilgi edinmek zor olabilir. Ama bu konuda doktorunuza soru yöneltiniz. Belirli bir klinik araştırmaya katılmak için gerekli olan kriterleri yerine getirmekteyseniz klinik araştırmayı gerçekleştiren hastaneye gitmek istediğinizi söyleyiniz. Bu takdirde doktorunuz sizi bu hastaneye sevk eder. Diğer tedaviler Tümörlere yönelik tıbbi müdahale dışında yayılmış meme kanseri olan kadınlara diğer başka türde tedaviler uygulanması imkânı da vardır. • Bifosfonatlar – Kemik metastazlarında kemikleri güçlendirmek ve ağrıyı dindirmek için kullanılır. Bröstcancerföreningarnas Riksorganisation 2012-08-20 TURKİSKA /TÜRKÇE 5 (5) • Mide bulantısı ve kusmalar daha önceleri sitostatik ilaçlarla tedavide olağandı. Mide bulantısına karşı iyi ilaçlar vardır. Kontak kurulacak sorumlu hemşireye veya doktora kendinizi nasıl hissettiğinizi anlatınız. • Morfin kanserde ağrı tedavisinin temelini oluşturur. Morfin hastaların birçoğu için çok etkili olur. • Morfin tedavisi gören hemen herkes kabızlık yaşar. Bu nedenle morfin her zaman müshil ilacıyla kombine edilir. • Radyoterapi özellikle erken teşhis edilen meme kanserinin nüksetmesini engellemek için yapılır. Fakat ağrıyı hemen geçirmesi için kendilerinde kemik metastazları olan yayılmış meme kanserli hastalara da uygulanır. • Ameliyat her zaman erken teşhis edilen meme kanseri tedavisi kapsamına giren bir önlemdir. Ancak tümürlerin metastazlarla kemiklere yayılmış olması halinde de ameliyata başvurulabilir. Bu takdirde amaç kemikleri stabilize etmek ve kırık riskini azaltmaktır. Yeni bir tıbbi değerlendirme – ’’second opinion’’ Size uygulanan tedavinin en iyisi olduğu konusunda tereddüde düşecek olursanız veya size uygulanan tedaviden memnun değilseniz diğer başka bir doktorun yeni bir tıbbi değerlendirme yapmasını isteyebilirsiniz. Buna ’’second opinion’’ adı verilir. Bu yasayla hüküm altına alınmış bir haktır. Tıbbi görüşün yaşam kaliteniz açısından büyük bir önemi olabilir. Hakkında yeni bir tıbbi değerlendirme yapılmasını arzu eden doktoruyla veya kontak kurulacak sorumlu hemşireyle görüşebilir. Bunu yapmayı zor bulanların hastanenin sosyal hizmet uzmanına da başvurmaları mümkündür. ’’Second opinion’’ un diğer başka bir İl Meclisi (Landsting) sınırları içinde görev yapan bir doktor tarafından yapılması için uzman doktor bakımı sevk belgesi düzenlenmiş olması gereklidir. Aksi takdirde masrafların hastanın kendisi tarafından karşılanması gerekir. Bröstcancerföreningarnas Riksorganisation – www.bro.se Bröstcancerföreningarnas Riksorganisation 2012-08-20 TURKİSKA /TÜRKÇE