Bağ Dokunun Hücreleri - Atatürk Üniversitesi

advertisement
Atatürk Üniversitesi
Veteriner Fakültesi
Histoloji Embriyoloji Anabilim Dalı
Bağ Doku
Bağ dokusu hücreleri
Doç. Dr. Nejdet ŞİMŞEK
Bağ Doku
• Fundamental substans: hücre az, hücreler arası madde çoktur.
• İntercellüler substans: hücre çok, hücreler arası madde azdır.
•
•
Bağ dokusu hücreleri
• 1-Mezenkim hücreleri
• 2. Retikulum hücreleri
• 3-Fibroblastlar
• 4-Makrofajlar
• 5- Yağ hücreleri
• 6-Plazma hücreleri
• 7-Mast hücreleri
• 8- Pigment hücreleri
1-Mezenkim hücreleri
•
Embriyonal dönemde
mezodermin farklılaşmasıyla
ortaya çıkan ilk bağ doku
hücresidir
•
Yıldız şekillidir
•
İri ve ökromatik çekirdeklidir
•
Sitoplazmik uzantılıdır
•
Çok fazla bölünme ve
farklılaşma yaparlar
•
Fötal dönemde bağ doku,
kemik doku, kıkırdak, kan
doku ve kas doku bu
hücrelerden farklılaşır
• Erişkinlerde çok
az rastlanır, Bağ
dokuda
kapillarların
çevresinde
bulunan bu
hücrelere ne
denir?
2-Retikulum hücreleri
• Mezenkim hücrelerine
benzerler
• Sitoplazmik uzantıları
vardır
• Retikulum ağının
oluşmasına neden olurlar
• Kan yapan organların
çatısını oluştururlar
• Az da olsa fagositoz
yaparlar
• Yağ hücreleri ve kan
hücrelerine
farklılaşabilirler
3-Fibroblastlar
• Olgun bağ dokuda çok fazla
rastlanır
• İplik yapan hücreler
anlamındadır
• Yassı-uzun yada ovalimsidir
• Sitoplazmik uzantılıdır
• Yaşlananlarına fibrosit adı
verilir
• Bağ dokunun ipliklerini
oluşturacak proteinler bu
hücreden sentezlenir.
• Temel maddenin çoğunu
sentezler
Electron micrograph of a fibrocyte in dense regular connective tissue.
The sparse cytoplasm of the fibrocytes is divided into numerous thin
cytoplasmic processes that interdigitate among the collagen fibers.
x25,000.
4-Makrofajlar
• Monositlerden köken
alır
• Fagositoz yaparlar
• Damarlarda 3 gün
kalan monosit bağ
dokuya ve lenfoid
organlara geçerek
makrofajlara
farklılaşır
• Bu farklılaşma
yabancı maddelerle
karşılaştığında
gerçekleşir
Yalancı ayaklıdır
Hareket edebilir,
Lizozomdan
zengindir,
fagositoz yapan,
monositten köken
alan bu bağ doku
hücresinin adı
nedir?
L: secondary lysosomes
.
ok: phagocytic vacuoles
• Yabancı maddeleri
fagosite ettikten
sonra T ve B
lenfosite sunar
• Monokinle
lenfositleri çağırırlar
• T lenfosinlerin
lenfokin salgısıylada
makrofajlar
hareketlenir
Bir cismi yok
edemediklerinde
bir araya gelip
irileşirler,
epiteloid yada
yabancı cisim
dev hücresi adı
verilir
Bağ dokudaki
makrofajlara
histiyosit de
denir
5- Yağ hücreleri-Lipositler
• Mezenkim hücrelerinden
köken alır
• Karaciğerden gelen yağlı
maddeleri depo edebilen
(trigliserid şeklinde)
gerektiğinde kana verebilen
hücrelerdir (yağ asitleri
şeklinde)
• Lipoprotein olarak
dolaşıma geçerler
•
Gıdalarla alınan yağlar
lipaz etkisiyle serbest
yağ asitleri ve
monogliseridlere
parçalanır.
•
Safra asitleri ile
birleşerek miselleri
oluşturur. Miseller
mikrovilluslardan
apikal sitoplazmaya
geçerek ER da nötral
yağlara
dönüştürülürler.
•
Golgiye geçen
trigliseridler bir
membranla sarılarak
şilomikronlara dönüşür
•
Şilomikronlar lateral
hücre duvarından
hücreler arasına verilir,
buradan lenf
kapillarlarıyla lenf
dolaşımına geçerler.
Kapillar endotel hücrelerinde bulunan lipoprotein lipaz enzimi etkisiyle
parçalanarak yağ asitleri serbest hale gelirler
Yağ hücrelerinden aktif transport yada basit difüzyon ile alınan yağ
asitleri endojen gliserinle birleşerek nötür yağlara dönüşürler.
Organizmada metabolik aktiviteleri,
renkleri ve dağılımları bakımından
beyaz yağ doku ve esmer yağ doku
olarak 2 tip yağ doku bulunur.
• Beyaz yağ doku
hücreleri yuvarlak
yada köşelidir.
• Yağ damlacıkları
birleşerek tek bir yağ
damlasını oluşturur.
Univakuoler yağ
hücreleri de denir.
• Çekirdek yassılaşmış
ve bir kenara itilmiştir.
• Mitokondriyondan
zengin fakat ER ve
golgiden fakirdir.
.
• Esmer yağ dokusu,
beyaz yağ hücrelerine
göre daha küçüktür
(multivakuoler yağ doku).
• Sitoplazmaları irili ufaklı
yağ damlacıklarından
ibarettir.
• Çekirdekleri yuvarlak ve
hücrenin merkezindedir.
• Mitokondriyondan
zengindir. Sitokrom
oksidaz enziminden çok
zengin olması esmer
renginin meydana
gelmesine sebep olur
• Lipokrom enzimide yağ
dokuda yar almaktadır.
Multilocular adipose tissue. Note the central nucleus, multiple fat
droplets, and abundant mitochondria. A sympathetic nerve ending is
shown at the lower right.
Distribution of adipose
tissue. In a human
newborn,
multilocular adipose
tissue constitutes 2–
5% of the body weight
and is distributed as
shown. The black
areas indicate
multilocular adipose
tissue; shaded areas
are a mixture of
multilocular and
unilocular adipose
tissue.
6-Plazma hücreleri- plazmasitler
• B lenfositlerden köken alırlar
• Salgıladıkları gamma globulin
türündeki proteinlere antikor adı
verilir
• İmmunositlerde denir
• Bulundukları yerden pek
ayrılmazlar
• Yaptıkları antikorları dolaşıma
verirler
• Sitoplazmaları bazofiliktir.pironin ile
homojen kırmızı-pembeye boyanır
•
İri ve yuvarlak çekirdekli
olup heterokramatik
alanlar çekirdekte
birbirine hemen hemen
eşit yerleştikleri için
çekirdeğe araba tekerleği
görünümü kazandırır.
.
•
Çok sayıda ribozom
polizom, ER,
mitokondriyon ve golgi
içerirler.
•
Olgun plazma hücreleri
10-30 gün yaşarlar
•
Olgunlaşmakta olan
plazmositlere
proplazmasit adı verilir.
•
Her antijen için bir plazma
hücresi farklılaşır
Electron micrograph of a plasma cell showing an abundance of rough endoplasmic reticulum
(R). Note that many cisternae are dilated. Four profiles of the Golgi complex (G) are
observed near the nucleus (N). M, mitochondria. (Courtesy of P. Abrahamsohn.)
Section of an inflamed intestinal lamina propria. Inflammation was caused by nematode
parasitism. Aggregated eosinophils and plasma cells function mainly in the connective
tissue by modulating the inflammatory process. Giemsa stain. Low magnification.
7-Mast hücreleri-mastositler
• Yağ hücrelerinden sonra
bağ dokunun en iri
hücreleridir.
•
Mitozla çoğalabilirler,
mezenkim ve
fibroblastlardan da
farklılaşırlar.
•
Yuvarlak yada ovalimsidir
•
Granülleri irili ufaklı olup
suda kolayca erime
özelliğine sahiptir
•
Asit karekterde olup bazik
boyalarla kolay boyanır.
•
Toluidin blue, metilen blue,
tiyonin ile boyandıklarında
bu boyaların rengini değilde
mor kırmızı renk alırlar.
Buna metakromazi denir.
•
Granülleri heparin, histamin içerir
•
Heparin proteinlerin pıhtılaşmasını
önler, bu özelliğiyle kanın
pıhtılaşmasını önler, bağ dokunun
sol halinde kalmasını
•
Vücut boşlukları ve eklem
boşluklarının ıslak ve kaygan
kalmasını sağlar
•
Histaminler: damar genişletici ve
daraltıcıdır.
•
Fare ve sıçanlarda serotoninde
içerir. Damar daraltıcı ve genişletici
•
Prostaglandin, nötral proteaz,
triptaz, anafilaksinin eozinofil
kemotaktik faktörü, (ECF-A)
•
Anafilaksinin yavaş etkileyen
maddeleri (SRS-A) =Lökotrienler
içerirler
•
ER, mitokondriyon, bağımsız
ribozom azdır, golgi iyi gelişmiştir.
•
Akut allerji ve anafilakside
rol alırlar
•
Hücre yüzeyinde IgE için
spesifik reseptörü vardır
vücuda antijen girdiğinde
IgE salgılanır ve mast hücre
yüzeyine bağlanır.
•
Antijen 2 kez girdiğinde
antijen mast hücre
yüzeyindeki IgE ye bağlanır.
•
Degranülasyon şekillenir.
•
Histamin, SRS-A ve ECF-A
açığa çıkar ve anafilaksi
oluşur.
•
Dokuda ödemler oluşur,
kan basıncı düşer, ECF-A
lar eozinofilleri uyararak bu
bölgeye gelmelerini sağlar.
•
Eozinofiller SRS-A ve
histamin etkisini azalmaya
çalışır.
8-Pigment hücreleri-melanositler
• Sitoplazmalarında
pigment granülleri
bulunur.
• Gözün orta
katmanında,
piyamaterde ve
derinin dermis katında
bulunurlar.
• Melanin salarlar
• Melanositleri fagosite
den makrofajlara
melanafor adı verilir
Bağ dokuda bulunan kan hücreleri
• Lenfositler
• Monositler
• Nötrofiller
granulositler
• Eozinofiller
granulositler
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
KAYNAKLAR
Banks W.J. Applied Veterinary Histology. 2nd Ed. U.S.A. 1986.
Bloom W. and Fawcett D.W. A Textbook of Histology. 12nd Ed. 1975.
Demir R. Histoloji ve Hücre Biyolojisi, Palme yayıncılık, 2006.
Dellmann H.D. and Eurell J. Textbook of Veterinary Histology. 5nd. Ed.1998:
Eurell JAC. Veterinary Histolgy Atlas, 2006.
Junqueira, L.C., Carneiro, J. Basic Histology, text & atlas. 11nd Ed. 2005.
Kelley D.E., Wood R.L., Enders A.C. Bailey’s Textbook of Microscopic
Anatomy. 1984.
Moran DT. Rowley J.C. Visual Histology
Pavelka M., Roth J. Functional Ultrastructure, 2005.
Ross MH.,Kaye KI.,Pawlina W. Histology, A text and Atlas
Sağlam M., Aştı RN., Özer A. Genel Histoloji 6. baskı 2001
Tanyolaç A. Özel Histoloji, Yorum Basım Yayın San. Ltd. Şti., Ankara,1999.
Young B., Heath J.W. Wheater’s Functional Histology. 4nd Ed. 2000.
www.gfmer.ch/Medical_journals/Anatomy_histology.htm
www.meddean.luc.edu/LUMEN/MedEd/Histo/frames/histo_frames.html
http://image.bloodline.net/category
https://histo.life.uiuc.edu/histo
http://www.uni-mainz.de/FB/Medizin/Anatomie/workshop/EM/EMAtlas.html
http://www.fahrisimsek.com/atlas/index.html
Download