2 - Sosyal Bilgiler

2.Ünite
Milli uyanış: Yurdumuzun
işgaline tepkiler
1.Zararlı Cemiyetler
A.
Azınlıkların Kurduğu Cemiyetler
 İtilaf Devletleriyle iş birliği yaparak Anadolu’nun parçalanmasını
sağlamaya çalıştılar.
İtilaf Devletlerinin yurdumuzu işgaline zemin hazırladılar.
Anadolu topraklarında bağımsız devletler kurmayı amaçladılar.
İstanbul Hükümeti tarafından desteklenmişlerdir.
I.
II.
III.
IV.
Mavri Mira Cemiyeti
Etnik-i Eterya Cemiyeti
Pontus Cemiyeti
Taşnak & Hınçak Cemiyetleri
a) Mavri Mira Cemiyeti
İstanbul Fener Rum Patrikhanesi tarafından kurulan bu
cemiyet, Bizans’ı tekrardan hayata geçirmeyi ve bölgede
çeteler kurarak Yunanlılara yardımcı olmayı hedeflemiştir.
b) Etnik-i Eterya Cemiyeti
Rumlar tarafından 1814 yılında kurulmuş olan bir cemiyettir.
Bu cemiyetin amacı ise MEGOLA İDEA’yı (Büyük Yunanistan)
gerçekleştirmektir.
c) Pontus Cemiyeti
Bu cemiyet Rumlar tarafından kurulmuş olup, merkezi
Samsun olmak üzere Doğu Karadeniz’de Pontus devleti
kurmayı hedeflemiştir.
ç) Taşnak & Hınçak Cemiyetleri
Ermeniler tarafından kurulan bu cemiyetler, Doğu Anadolu
topraklarında bir Ermeni devleti kurmayı amaçlamıştır.
B) Milli Mücadeleye Karşı Olan
Cemiyetler
Türklerin kurdukları zararlı cemiyetlerdir.
İtilaf Devletleri tarafından desteklenmişlerdir.
Milli Mücadele’yi engellemeye çalışmışlardır.
I.
II.
III.
IV.
V.
Kürt Teali Cemiyeti
İngiliz Muhipleri Cemiyeti
İslam Teali Cemiyeti
Wilson İlkeleri Cemiyeti
Hürriyet & İtilaf Fırkası
a) Kürt Teali Cemiyeti
1919 yılında kurulan bu cemiyet, doğu illerini
kapsayacak bir şekilde ayrı bir hükümet kurmayı
amaçlıyordu.
b) İngiliz Muhipleri Cemiyeti
1919 yılında İstanbul’da kurulan bu cemiyet,
halifenin etrafında birleşerek İngiliz mandasının
sağlanmasını amaçlıyordu.
c) Wilson İlkeleri Cemiyeti
Amerikan mandasının
sağlanmasını amaçladı.
ç) İslam Teali Cemiyeti
İstanbul medreselerinin bazı müderrisleri
tarafından kurulan bu cemiyet, saltanat ve hilafeti
koruyucu bir yol izledi. Milli Mücadele’ye cephe
aldı.
d)Hürriyet & İtilaf Fırkası
1911 yılında İttihat & Terakki cemiyetine
muhalefet etmek amacıyla kurulan bu fırka,
Mondros Ateşkes antlaşmasından sonra Milli
Mücadele’ye muhalefet oluşturdu.
2. Yararlı Cemiyetler
o Milli Kongre Cemiyeti
o Kilikyalılar Cemiyeti
o Trakya-Paşaeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti
o İzmir Müdafaa-i Hukuk-ı Osmaniye Cemiyeti
o Trabzon Muhafazaa-i Hukuk-ı Milliye Cemiyeti
o Anadolu Kadınları Müdafaa-i Vatan Cemiyeti
o Doğu Anadolu Müdafaa-i Hukuk-ı Milliye Cemiyeti
Milli Kongre Cemiyeti
 Bütün yurttaki işgallerin haksızlığını, Türk milletinin
haklılığı basın-yayın yoluyla dünya kamuoyuna
duyurmak amacıyla İstanbul’da kurulmuştur.
Kilikyalılar Cemiyeti
 Adana
ve Çukurova Bölgesi'nde Ermeni ve
Fransız işgallerini önlemek amacıyla
kurulmuştur.
Trakya-Paşaeli Müdafaa-i Hukuk
Cemiyeti
 Trakya’nın,
Yunanlılar tarafından işgalini
önlemek amacıyla kurulmuştur.
İzmir Müdafaa-i Hukuk-ı Osmaniye
Cemiyeti
 Rum
iddialarına karşı Ege Bölgesi’nin
Türk yurdu olduğunu tüm dünyaya
ispatlamak için kurulmuştur.
Trabzon Muhafazaa-i Hukuk-ı
Milliye Cemiyeti
 Karadeniz
kıyıları üzerinde hak iddia
eden Pontusçu Rumlar ile Ermenilere
karşı mücadele amacıyla kurulmuştur.
Anadolu Kadınları Müdafaa-i Vatan
Cemiyeti
 Bu cemiyet, 9 Aralık 1919’da Sivas'ta kurulmuş olup
ülkenin bağımsızlığını ve bütünlüğünü savunmak ve
bütün Anadolu’nun birliğini sağlamak için çalışmalar
yapmış ve mitingler düzenlemiştir.
Doğu Anadolu Müdafaa-i Hukuk-ı
Milliye Cemiyeti(Vilâyat-ı Şarkiye)
 Doğu Anadolu’yu işgallerden koruyarak bölgede bir Ermeni
devletinin kurulmasını önlemek için kurulmuştur. Çıkardıkları
Fransızca ‘‘Le Pays (Vatan)’’ ve Türkçe ‘‘Hadisat’’ adlı
gazetelerle doğu illerimizin Türk yurdunun ayrılmaz bir
parçası olduğunu savunmuştur.
---Yararlı Cemiyetlerin Ortak
Özellikleri--İşgaller Karşısında İstanbul Hükümeti’nin tepkisiz kalması üzerine Türkler
tarafından kurulmuşlardır.
Türk halkının kendi bölgelerini savunmak amacıyla kurdukları milli
oluşumlardır.
Kurulmalarında milliyetçilik ve bağımsızlık duyguları hakim olmuştur.
İstanbul hükümeti ve İtilaf Devletlerine karşı mücadele etmişlerdir.
İşgalleri önce gösteri ve telgraflarla protesto etmişler, daha sonra kendi
bölgelerini savunmak amacıyla silahlı direniş birlikleri
kurmuşlardır.(Kuvayımillîye)
Türk milletinin işgallere karşı ilk ve doğal tepkisidir.
Ulusal bilincin doğmasına ve direnişin güçlenmesine katkı sağlamıştır.
Sivas Kongresi'nde tek çatı altında birleştirilmişlerdir.
Kuvayımillîye
Mondros Ateşkesi ile başlayan işgallerin genişlemesi
üzerine, Türk halkının bağımsız yaşama duygusuyla, kendi
bölgelerini korumak amacıyla kurdukları düzensiz birliklere
Kuvayımillîye denir.
Kuvayımillîye’nin Önemi
 Vatanın tamamını değil, kuruldukları bölgeleri savunmak
amacıyla mücadele etmişlerdir.
 Anadolu’daki işgalleri yavaşlatmışlardır.
 Düzenli ordu kuruluncaya kadar TBMM Hükümeti’ne zaman
kazandırmışlardır.
 TBMM Hükümeti’ne karşı çıkan ayaklanmaların
bastırılmasında etkili olmuşlardır.
 Türk milletinin düşmana karşı mücadele azmini
güçlendirmişlerdir.
Azınlıkların kurdukları devletler İttifak Devletlerini birbirine
düşürmeyi hedeflemiştir.
Trabzon Muhafazaa-i
Hukuk-ı
Cemiyeti,
PontusRumlar ile
Karadeniz
kıyıları üzerinde
hakMilliye
iddia eden
Pontusçu
Cemiyetindeki
Rumları
ve Mavri
Mirakurulmuştur.
Cemiyetindeki Rumları
Ermenilere
karşı
mücadele
amacıyla
birbirine düşürmeyi hedeflemiştir.
Pontus
Etnik-iCemiyeti
Eterya Megola İdea’yı(Büyük Yunanistan)gerçekleştirmek
için uğraşmıştır.
Kuvayımillîye, sadece bulundukları bölgeleri korumak için
kurulmuştur.
Trakya-Paşaeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti, Trakya'yı Ermenilerin
Yunanlıların
işgalinden korumuştur.
1)Hürriyet & İtilaf Fırkası
2)Kilikyalılar Cemiyeti
3)İngiliz Muhipleri Cemiyeti
4)İslam Teali Cemiyeti
5)Milli Kongre Cemiyeti
Yandaki Cemiyetlerden hangileri yararlı
cemiyetlerdendir?
A)2-5
B)1-4
C)2-4-5
Düzensiz olan ve sadece kendi bölgelerini koruyan silahlı
birliklere Kuvayımillîye denir.
Azınlıkların kurdukları cemiyetler, TBMM tarafından
desteklenmişlerdir.
Adana ve çevresini savunan cemiyet Kilikyalılar cemiyetidir.
İslam Teali Cemiyeti İstanbul Medreselerinin müderrisleri
tarafından kurulmuştur.
Kuvayımillîye, işgallere tepki olarak vatansever halkın bölgesel amaçlı
kurduğu teşkilatlardır. Ancak bu birliklerin belli merkezden
yönetilmemeleri ve şeflerinin başına buyruk hareket etmelerinin üzerine
TBMM, Kuvayımillîye birliklerini düzenli orduya dahil etmek istemiştir.
Ancak otorite altına girmek istemeyen bazı Kuvayımillîye liderleri
TBMM’ye karşı ayaklanmışlardır.
Verilen bilgiye göre aşağıdaki seçeneklerden hangisine
değinilmemiştir?
A)
B)
C)
D)
Kuvayımillîye’nin kuruluş amacına
Kuvayımillîye kazandığı başarılara
Kuvayımillîye’nin kimler tarafından kurulduğuna
Bazı Kuvayımillîye liderlerinin niçin ayaklandığına
Rumlar Tarafından Bizans’ın yeniden kurulmasını sağlamak (Megola
İdea) amacıyla İstanbul Rum Patrikhanesi’nde kurulmuştur.
II. Orta ve Doğu Karadeniz’de bir Rum Pontus devleti kurmayı
amaçlamıştır.
III. Doğu Anadolu’da bir Ermeni devleti kurulması için çalışmışlardır.
I.
Verilen bilgilerin ait olduğu cemiyetle eşleştirilmesi aşağıdaki
seçeneklerden hangisinde doğru yapılmıştır?
I
A)
B)
C)
D)
Mavri Mira
Mavri Mira
Taşnak & Hınçak
Pontus Rum
II
Pontus Rum
Pontus Rum
Mavri Mira
Etnik-i Eterya
III
Etnik-i Eterya
Taşnak & Hınçak
Pontus Rum
Mavri Mira
2014-2015 Teog 1’de çıkmış soru
Trakya-Paşaeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti, Edirne ve çevresini;
İzmir Müdafaa-i Hukuk-ı Osmaniye Cemiyeti, İzmir ve çevresini;
Vilâyat-ı Şarkiye Müdafaa-i Hukuk-ı Milliye Cemiyeti de doğu illerimizi
işgal etmek isteyen düşmana karşı kurulmuşlardır.
Bu bilgilerden yola çıkarak , sözü edilen cemiyetler hakkında
çıkarılabilecek ortak özellik, aşağıdakilerden hangisidir?
A) Tek merkezden yönetildikleriEğitimhane.Com
B) Bölgesel amaçlı kuruldukları
C) Yunanlılara karşı oluşturulduklarını
D) İstanbul Hükümetince desteklendiklerini
I.
II.
III.
Fransız ve Ermeni işgaline karşı Adana ve çevresini savunmak
Pontus Rum Devleti’nin kurulmasını önlemek
İzmir ve çevresinin Yunanistan’a katılmasını önlemek
Verilen amaçların ilgili olduğu cemiyetlerle eşleştirilmesi aşağıdaki seçeneklerin
hangisinde doğru yapılmıştır?
I
A) İslam Teali Cemiyeti
II
Milli Kongre Cemiyeti
III
Kilikyalılar Cemiyeti
B) Doğu Anadolu Müdafaa-i
Hukuk Cemiyeti
İngiliz Muhipleri Cemiyeti
İslam Teali Cemiyeti
C) Güney Anadolu Müdafaa-i
Hukuk Cemiyeti
Trabzon Muhafaza-i Hukuk-ı Cemiyeti
İzmir Müdafaa-i Hukuk-ı Osmaniye
Cemiyeti
İzmir Müdafaa-i Hukuk-ı Osmaniye
Cemiyeti
D)
Kilikyalılar Cemiyeti
Trabzon Muhafaza-i Hukuk-ı Cemiyeti