ALMAN BİRLİĞİNİN KURULUŞU

ALMAN BİRLİĞİNİN KURULUŞU
1852 ile 1871 yılları arasında Avrupa Diplomasisi üç büyük olay etrafında toplanmıştır.
Bunlar; Kırım Savaşı, İtalyan Birliğinin kuruluşu ve Alman Birliğinin kuruluşudur. Bu
olaylardan en önemlisi, Avrupa’da yapacağı etkiler nedeni ile Alman Birliğinin kuruluşu
olacaktır.
Dünyada hiçbir devletin kuruluşu Dünya dengelerini bu kadar etkilememiştir. I. ve II.
Dünya Savaşlarına da sebep olacak olan devlet Almanya dır.
İtalya ve Almanya siyasi birliklerini tamamladıktan sonra Avrupa’da aynı siyasi etkide
olmamışlardır. Almanya daha güçlü ve etkili olmuştur. Bunun sebebi , Piyemonte ve Prusya
devletlerinde gizlidir. Piyemonte, adını hiç duyurmamış bir devlettir, Prusya ise iki yüz yıldan
beri Avrupa siyasetinde söz sahibi olmuş bir devlettir. Bu farkı, devletlerin siyasi birliklerinin
kuruluş şekillerinde de görebiliriz. Piyemonte, Fransız desteği ve diplomatik oyunlar ile
birliğini tamamlamıştır. Prusya ise Avusturya ve Fransa ile savaşarak kendi güç ve kuvveti ile
birliğini tamamlamıştır. Bismarck’ın dediği gibi “kılıç ve kanla” varlığını ortaya
koymuşlardır.
Bismarck, bu başarısına üç adımda, 1864’te Danimarka’ya, 1866 ‘da Avusturya’ya ve
1870 – 1871 ‘de Fransa’ya karşı kazandığı savaşlarla ulaştı.1
1. Bismarck
Otto von Bismarck 1815’te Brandenburg’da doğdu. Politika hayatı 1847’de Prusya
meclisine üye seçilmesi ile başlar. Bu dönemde liberallere karşı düşmanlığı ile göze
çarpmıştır. 1851-59 arasında Germen Konfederasyonu’nda Prusya temsilcisi olarak bulundu.
1859’da kısa süreli Paris elçiliği yaptı ve III.Napolyon’un zayıf yanlarını gördü.
Bismarck,
Alman
birliğinin
kurulabilmesi
için
Avusturya’nın
Germen
Konfederasyonundan atılmasının şart olduğunu görmüştür. Fakat Avusturya ile yapılacak bir
1
William H.McNeill (Çev.Alâeddin Şenel), Dünya Tarihi, (7.baskı), Ankara, İmge, 2003, s. 666.
2
savaşta, Fransa’nın desteği ile İtalya’nın Prusya tarafında olması gerektiğini biliyordu.
Fransa’ya bu destek için Belçika’yı teklif etmiştir.
2. Danimarka ile Savaş
Danimarka ile Prusya arasında Elbe Dükalıkları sorunu vardır. Bu dükalıklar
Danimarka Kralına bağlı olup, nüfusunun çoğunluğunu Almanlar teşkil etmekte idi. Alman
birliğinin ilk adımı olarak Bismarck burayı topraklarına katmak istiyordu. İngiltere ile İsveç
buna karşı çıkıyordu. Fransa, Prusya’ya yardım edebilirdi fakat karşılığında Ren kıyılarını
istemesi Bismarck’ın işine gelmezdi. Avusturya, Prusya’nın Germen Konfederasyonu’nda
kendisinden güçlü duruma gelmesini hazmedemezdi. Bu şartlarda geriye sadece Rusya
kalıyordu. Bu dönemde Prusya-Rusya arası esasen iyi durumda idi. Fakat Danimarka ile bir
savaşa girilirse Rusya’nın ne gibi bir tavır takınacağı bilinmiyordu. 1863 Polonya
ayaklanması, Rusya’yı elde etmek için Bismarck’a aradığı fırsatı verdi.
2.1. 1863 Polonya Ayaklanması
1815 Viyana Kongresi gereğince Rusya, yönetimindeki Polonya’ya bir anayasa
vermiştir. Polonyalılar bunu yetersiz gördüklerinden 1830’da ayaklanmışlar ve bu anayasayı
da kaybetmişlerdi. 1848 ihtilallerinde de Polonyalı milliyetçiler Macar ayaklanmasına
katılmış ve Osmanlı’ya sığınmışlardır.
Kırım Savaşı’ndan sonra Rus yönetiminde bir yumuşama görülmüş ve 1861’de
II.Aleksandır “kurtuluş kanunu” ile köylüleri de toprak sahibi yapan kararları yayınlamıştır.
Daha fazla hürriyet isteyen Polonyalıların üzerine 1861 ve 1862’de Rusya birlik gönderdi.
1863’te Polonyalı milliyetçiler ayaklanma çıkardılar. İngiltere , Polonya’nın bağımsızlığını
istemiyordu. Çünkü Fransız nüfuzuna girebilirlerdi. Fakat bu olaydan faydalanıp Avusturya
ile aynı politikayı güderek Rus-Fransız ilişkilerini bozmayı istiyordu.
3
Prusya aradığı fırsatı yakalamıştı. Rusya ile bir antlaşma yapan Prusya , Polonya’ya
destek vermeyeceğini hatta gerekirse Rusya’ya yardım edebileceğini belirtmiştir. İngiltere,
Fransa ve Avusturya , Rusya’dan Polonya için bazı haklar istemişlerdir. Fakat Ruslar
kesinlikle kabul etmeyeceklerini söylemişlerdir. Bu olaydan en kârlı çıkan Bismarck oldu.
2.2. Prusya-Danimarka Savaşı
Danimarka-Prusya münasebetleri 1848’den beri iyi değildi. 1852’de Danimarka’nın
yeni kralı Almanların yoğun olduğu Şlezvig’de yeni bir anayasa kabul etti. Germen
Konfederasyon’u buna itiraz etti. Konfederasyon 1863’te Elbe dükalıklarının başına bir
Alman Prens tayin etti. Bunu da Danimarka tanımadı. Germen Konfederasyonu ile
Danimarka’nın arası gerginleşti ve Prusya ile Avusturya, Danimarka’ya karşı beraber hareket
etmeye başladırlar. Buna karşın İngiltere ve İsveç, Danimarka’nın yanında yer aldı. Prusya ile
Avusturya 19 Şubat 1864’te Danimarka’ya savaş ilan etti. İngiltere ittifak edecek devlet
bulamayınca savaşmamıştır. Londra’da toplanan konferanstan sonuç çıkmayınca savaş devam
etmiştir. Sonunda Danimarka barış istemiştir. 30 Ekim 1864’te Danimarka ile Viyana Barışı
yapıldı. Elbe dükalıkları, Prusya ve Avusturya’ya bırakıldı. Bu bölgeler daha sonra Prusya ve
Avusturya’nın arasını bozacak ve savaşa kadar giden bir süreç başlayacaktır.
3. Avusturya ile Savaş (1866)
Bismarck, Avusturya’ya karşı İtalya ile ittifak yapmak istemiştir. İtalya bu teklife tam
güvenememiş fakat Fransa’nın da telkinleri ile ittifak antlaşması yapmıştır(8 Nisan 1866).
Prusya 14 Haziran 1866’da Avusturya’ya savaş ilan etti. Avusturya ordusu sayıca
Prusya ordusunun iki katından fazla idi. Fakat buna rağmen Prusya iyi savaşıyordu. Sadowa
yenilgisinden sonra Avusturya barış istemiştir. 23 Ağustos 1866’da Prag Barışı imzalanmıştır.
4
4. Birliğin Kuruluşu
Prusya’nın,Fransa’yı Sedan’da yenişinin (1870) ve Alsace ile Lorraine’i ilhakının
ardından, Main ırmağının güneyindeki Alman
devletleri sırf ekonomik gereksinimleri
yüzünden yeni Alman birliğine katıldılar.2
Bismarck’ın
Fransa’yı
yenilgiye
uğratarak
gerçekleştirdiği
Almanya
İmparatorluğu’nun iki önemli problemi vardı. Birincisi ; Prusya’ya katılan Alman devletleri
kendi isteği ile değil askeri başarılar sonucu bu devlete katılmak zorunda kalmışlardır. Alman
birliğinin güçlenmesi için zamana ve dış münasebetlerde barışın egemen olmasına ihtiyaç
vardı. İkinci meselede Fransa meselesidir. Fransa, Alsas – Loren bölgesini geri almak ve
yenilginin öcünü almak için ilk fırsatta faaliyete geçecekti.3
2
3
Geffrey Barraclough, Times Dünya Atlası, İstanbul, Karacan, 1980, s. 217.
Fahir Armaoğlu, 19.yy Siyasi Tarihi (1789-1914), Ankara, TTK, 2003, s. 299-302.