Döküntülü Hastalıklar
advertisement
Döküntülü Hastalıklar Doç.Dr.M.Kürşat FİDANCI Kutular içinde ne yazıyorsa büyük çoğunlunu( hepside olabilir) söyledi hoca.extraları yazdım.çok kolay gelsin. Döküntülü Hastalıklar Sınıflandırma SIRA HASTALIK Birinci Kızamık (Rubeola) İkinci Kızıl Üçüncü Kızamıkçık (Rubella) Dördüncü Dukes Hastalığı Beşinci Eritema Enfeksiyosum Altıncı Roseola İnfantum (Ekzantum Subitum) prodrom=ön belirti Döküntülü Hastalıklar (kızamık yoksul ülke hastalığıdır sene 40 60 70 lerde kırsal bi bölgeye gelince kızamık 6 7 çocuktan 2 sini filan enfekte edip her evden bir çocuk öldürürmüş .2010 da eradike edilmiş ama göçmen dalgasıyla beraber gözüküyor şimdi.sınav için koplik lekesi önemli kızamığa spesifik) Kızamık Epidemiyoloji İsim Measles, Rubeola Etken Paramiksovirus RNA En sık yaş 5-10 yaş Görüldüğü mevsim Geç kış ve ilkbahar Bulaşma Solunum yolu Kuluçka süresi 10-12 gün Bulaştırıcılık(özellikle Döküntü öncesi 4 gün-döküntü çıktıktan sonraki 4. güne kadar Ateş, 3 C (kuru öksürük, nezle, konjunktivit), fotofobi, Koplik lekeleri damlacık yoluyla) Prodrom Döküntülü Hastalıklar Kızamık Resim konjunktivit Klinik Döküntülü Hastalıklar Kızamık bu koplik lekesidir.ağız içinde bukkal mukozada tuz dökülmüş gibi görüntü olur bu hastada 24 saat boyunca sürer bu safhada çocuğu muayene edersek çocuğa yüzde yüz kızamık tanısı koyabiliriz.önemli Klinik Döküntülü Hastalıklar Kızamık Klinik Alın, saç çizgisi, kulak arkasından başlar Yüz, boyun, gövde ve ekstremitelere yayılır Döküntü Üçüncü günde tüm vücuda yayılır Döküntüler birbiriyle birleşebilir Başladığı sıra ile solar Pigmentasyon bırakır Makülepapüler döküntü gözlenir.(makül=ciltte renk değişmesi papül=ciltte kabarık) Döküntülü Hastalıklar Kızamık Klinik BİRİNCİ GÜN Döküntülü Hastalıklar Kızamık Klinik ÜÇÜNCÜ GÜN İKİNCİ GÜN kızamığın kendisi değil komplikasyonları öldürür ya da sakat bırakır. SSPE diğer komplikasyonlar gibi gürültülü zamanda değil aylar sonra ortaya çıkar.sspe de nörolojik bulgular ön planda entelektüel bozulması,myoklonik konvülziyonlar,beyin sapı Döküntülü Hastalıklar tutulmasında koma,ölüm neyseki nadir görülüyo ama kızamık diyince aklımıza sspe gelmeliymiş Kızamık Komplikasyon Otitis media(en sık), bronşiolit, krup Komplikasyon Görülme sıklığı (%) 6-8 Pnömoni (Dev hücreli)(en ölümcül) Ensefalit 0.1 Hastaneye yatırılma 18 Ölüm 0.2 SSPE (Subakut Sklerozan Panensefalit) 0.001 Döküntülü Hastalıklar Kızamık Tanı Bildirim zorunluluğu Klinik tanı Virüs izolasyonu Serolojik test Referans Laboratuvarı: Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığı, Viroloji Araştırma Laboratuvarı Şefliği, Ulusal Kızamık/Kızamıkcık Laboratuvarı (Tel: 0 312 435-5680/14161261; e-mail: [email protected] ) Döküntülü Hastalıklar Kızamık Canlı aşı=aktif virüsü miktarı az olarak vermek, enfeksiyon yapacak kadar değil ^kkk=kızamık,kızamıkçık,kabakulak^ kızamık temas edince aktif bağısıklama aşısı ilk 72 saat içinde korur eğer bu süre geçerse immünglobin uygulayarak 6 gün içinde temas eden virüs için korur.aşısız kişilerde bu önemli. Birde erişkinlerde daha ağır seyreder Korunma ve Tedavi Korunma Aktif bağışıklama: Canlı kızamık aşısı KKK olarak 12 aylık ve ilkokul birinci sınıf Temasdan sonraki ilk 72 saat içinde koruyucu Pasif bağışıklama: İmmunglobulin Temastan sonraki ilk 6 gün içinde koruyucu Döküntülü Hastalıklar En kısa süreli kuluçka süresi olan döküntülü hastalık.prodromu gürültülüdür ek olarak lenf nodları şişmiştir,kafayı kaldıramayacak durumda olunuyomuş Kızıl Epidemiyoloji İsim Scarlet fever Etken A grubu beta hemolitik streptokok En sık yaş 5-15 yaş Görüldüğü mevsim Kışın ve baharın erken dönemlerinde artar Bulaşma Damlacık, besin Kuluçka süresi 1-7 gün (ortalama 2-4 gün)(En kısa) Bulaştırıcılık Penisilin tedavisinden 24-48 saat sonra bulaşıcı değil Prodrom Yüksek ateş, boğaz ağrısı, kusma Döküntülü Hastalıklar Döküntü Kızıl Klinik Enantem(ağız mukozasından bahsediyor) Tonsiller: Hiperemik, hipertrofik, eksudalı Farenks: Ödemli, hiperemik Dil: Çilek dili (beyaz ve kırmızı) Yumuşak damak: Peteşiler Ekzantem(deriyle alakalı) Küçük papüler döküntü Ağız çevresi solukluğu PASTİA çizgileri Deskuamasyonla iyileşme Ekzotoksin a gurubu beta streptokoklarda döküntüden sorumlu.ekzotoksine karşı gelişen immünite kalıcı yani döküntüyü geçirdikten sonra ya 1 kez daha geçirir ve başka geçirmez.ha bundan sonra a grubu beta streptokok geçirir ama boğaz enfeksiyonu şeklinde geçirir.tekrar hatırlatıyorum yazılı yerlerden hep söylüyor. çilek dili önemli. Döküntü: 12-48 saat sonra.Tedavi başlangıcından sonraki 12-24 saatte ateş düşer Döküntülü Hastalıklar Kızıl Tonsiller hiperemik,hipertrofik.s oldaki resim sağdakine göre normal. Klinik Eksudatif tonsillit Döküntülü Hastalıklar Kızıl Dilin özel görünümü; 1-4 günlerde beyaz çilek,4. günden sonra kırmızı çilek Klinik Beyaz çilek dili Kırmızı çilek dili Döküntülü Hastalıklar Kızıl Döküntüsü nispeten hafiftir ama döküntüden sonra deride bu görüntüye zımpara ya da tavuk derisi görüntüsü denirmiş. Klinik Döküntülü Hastalıklar Kızıl Pastia çizgileri aksiller,cubital gibi kıvrım yerlerinde gözükür.en son döküntü geçtikten sonra deskuamasyonla yani deride soyulmayla döküntü iyileşir. Klinik Pastia çizgileri Deskuamasyon Döküntülü Hastalıklar Kızıl Günler 1 Ateş 37,5 Döküntü Boğaz ağrısı İlk 24-48 saat içerisinde klinik seyir çok gürültülüdür.ateş 37,5 derecenin çok üstüne geçer.bakteri enfeksiyonlarının genel özellikleri ilk 72 saat içerisinde gürültülüdür.daha sonra immün yanıtla ya da tedaviyle klinik belirtiler gerilemeye başlar.döküntüde ilk 24 saat içinde başlar ve ilk 1 hafta içerisinde yoğundur. Boğaz ağrısı hastalığın en rahatsız edici bulgusu 4-5 güne kadar etkilidir.ateşle korelasyon gösterir.böylece tabloyu yorumlamış olduk. Klinik 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Döküntülü Hastalıklar Kızıl Klinik -3-7. gün -1. gün 0. gün İnkübasyon Bulaşma Prodrom 5-7. gün 3-4 hafta Ateş (Tedavi edilmezse) Prodrom Döküntü başlangıcı başlangıcı Cilt belirtileri Döküntünün geçmesi ATEŞ Hastaya antibiyotik uygulanmadığında görülen klinik seyir BULAŞTIRICILIK 1 ile 7 gün kuluçka(inkübasyon) dönemi var.eğer tedavi edilmezse yaklaşık 5-7 içerisinde tüm klinik bulgular gözlenir ve tedavi uygulanmazsa 7 gün içerisinde bulaştıcılığı vardır.7.günden sonra hastalığın seyri geriler..nedense bu sayfa bana sıkıcı geldi. Döküntülü Hastalıklar Kızıl Klinik bulgular Tanı Boğaz kültürü (taşıyıcılığı ayırt etmez) Hızlı antijen testleri %78-100 özgüllük %44-100 duyarlılık Anti-streptolizin O titresi (ASO) Boğaz kültürü gold standart.dezavantajı geç sonuç verir. Hızlı antijen testinin spesitesi sensitivesine göre daha yüksek.bu yüzden hızlı antijen testinde pozitif çıkarsa tedaviye hemen başlarız negatif çıkarsa hastalık olmadığı anlamına gelmez boğaz kültürü alırız. Aso hastalığın akut döneminde yükselen markır değil. 1.haftadan sonra yükselir yani hastalık nerdeyse gerilemiş.bu yüzden kızıl geçiren birine aso bakmak saçmalıktır.bakan bir sürü doktor varmış bilginize..peki aso ya ne zaman bakarız.cevap=geçirilmiş streptokok enfeksiyonu varsa bakarız.geçirilmiş strep enfeksiyonunun bizim için önemi ne diye hoca sorunca kalp diyenler yaklaştı cevaba neyse akut romatizmal ateş vardır.meşhur bi laf ARA kalbi ısırır eklemleri yalar.eklem romatizması kardit şeklinde.ARA strep enfeksiyonundan sonra gelişir.kanıt için aso kullanılır..ülkemizde edinsel kalp hastalığının en sık şekli ARA dır. Döküntülü Hastalıklar Kızıl Komplikasyon Erken dönem Geç dönem Servikal adenit Akut romatizmal ateş Sinüzit Akut glomerülonefrit Bronkopnömoni Mastoidit Septisemi Osteomiyelit TEDAVİ İLE ARA ÖNLENEBİLİR AMA AGN DEĞİL. . Fakat AGN genelde akut romatizmal ateş gibi tablosu yoktur. Ülkemizde kalp kapak ameliyatının en sık sebebi ARAdır. Akut glomerülonefrit immün tip3 reaksiyon.antijen antikor birikip bu bölgede inflamasyon yapıyor. Kızılı ARA sekeli bırakmasın diye tedavi etmemiz lazım. Döküntülü Hastalıklar Hemolitik hastalığı olanlarda sıkıntıdır.aplastik kriz oluşturabilir.birde özellikle gebelere bulaşmaması lazım. Normalde nispeten hafif bir hastalıktır. Eritema Enfeksiyozum İsim Etken En sık yaş Epidemiyoloji 5. Hastalık Parvovirus B19 (DNA virüsü) 5-15 yaş Görüldüğü mevsim Geç kışın ve ilkbaharın erken dönemlerinde Bulaşma Kuluçka süresi Bulaştırıcılık Prodrom Postnatal enfeksiyon damlacıkla ve kanla Konjenital enfeksiyon transplasental 4-14 gün Döküntüden önceki 7-10 gün- döküntü başlangıcı (aplastik kriz:çok bulaştırıcı) Genellikle yok Hafif ateş, baş ağrısı, artralji, myalji Döküntülü Hastalıklar Eritema Enfeksiyozum Klinik 1.Evre: Tokat atılmış yüz Nazal, periorbital ve perioral bölgede döküntü yoktur Döküntü 2. Evre: Genelde ekstremitelerin ekstansör yüzlerinde ,bazen avuç içi ve ayak tabanlarında eritematöz maküler döküntüler 3. Evre: Döküntüler dantelimsi Döküntülü Hastalıklar 1.Evrede tokatlanmış yüz görünümü olur çocuklarda.(sınavda tokatlanmış yüz görünümü verilen döküntülü hastalık hangisidir diye sorulabilir.) 2.Evrede ekstremitelerin ekstansör yüzlerinde daha fazla döküntü olur. En son döküntüler dantelimsi görüntü bırakarak ortadan kalkar Eritema Enfeksiyozum Klinik Döküntülü Hastalıklar Prodromal dönemi belirsizdir.hafif halsizlik kendini iyi hissetmeme ile başlar.ilk 5 gün içerisinde döküntüyle beraber ateş olur.bazen 5.günden sonra döküntü hafif halde tekrarlayabilir Eritema Enfeksiyozum -4-14. gün İnkübasyon Bulaşma -7-10gün Prodrom Klinik 0. gün İnkübasyon 5. gün 1. evre 2. evre Ateşin düşüşü Döküntü başlangıcı ATEŞ BULAŞTIRICILIK Hafta/ay 3. evre Döküntü tekrarlayabilir Döküntülü Hastalıklar En önemli komplikasyon aplastik krizdir(Kronik hemolitik anemilide).eritema enfeksiyozum eritroid(eritrosit öncül hücresi) dokuyu tutar.o halde eritrosit olgunlaşmasını durdurur ve aplastik kriz oluşturur.normal insanda eritrosit ömrü 120 gündür normal insan bu durumu idare edebilir. Diğer en önemli komplikasyon konjenital enfeksiyon.gebelerde dikkat.(devam ediyoruz konuya) Eritema Enfeksiyozum Komplikasyon Artrit (en sık) Kronik anemi (İmmün yetmezliği olanlarda) Aplastik kriz (Kronik hemolitik anemilide) Aseptik menenjit Hemofagositik sendrom Trombositopenik purpura Konjenital enfeksiyon Döküntülü Hastalıklar Bunların çoğu abortus ile sonuçlanıyor.Önemli bi tablosuda hidrops fetalis ile sonuçlanır.hidrops fetalis fetüsün son derece ödemli bi hal almasıdır.eritema enfeksiyozum non immün hidrops fetalisin en sık nedeni.eritroblastosis fetalis de immün sebepli en sık nedenidir. Eritema Enfeksiyozum Komplikasyon Konjenital Enfeksiyon Abortus Ciddi anemi Hidrops fetalis (non immün hidrops fetalisin en sık nedeni) Kalp yetmezliği Tanı Tedavi Seroloji ve PCR (gebe kanı, İntrauterin kan tranfüzyonu? fetus kanı, amniyon sıvısı) Döküntülü Hastalıklar Eritema Enfeksiyozum Komplikasyon Döküntülü Hastalıklar Roseola İnfantum Epidemiyoloji İsim 6. Hastalık, Ekzantum Subitum Etken Human Herpesvirus-6 ve 7 En sık yaş 6-36 ay Görüldüğü mevsim İlkbahar ve sonbaharda sık Bulaşma Asemptomatik kişilerin sekresyonlarıyla yakın temasla Kuluçka süresi 5-15 gün (ortalama 10 gün) Prodrom 3-5 gün süren yüksek ateş, huzursuzluk Febril konvülsiyon Notu arkada Klinikte 6.hastalık olarak geçer. Bebek hastalığıdır. Asemptomatik bir bulaş vardır. Son derece yüksek ateş görülür 40-41 derece ile acile gelirler, febril konvülsiyon görülür, febril konvülsiyona en sık sebep olan virüstür Döküntülü Hastalıklar 3-4 gün süren yüksek ateş sonucunda ateş düşer ve düşmesiyle birlikte makülopapüler döküntü görülür. Roseola İnfantum Ateşin düşmesi ile belirir Döküntü Makulopapüler Gövdeden başlar ve yayılır Kısa sürelidir (1-3 gün ) Klinik Döküntülü Hastalıklar Diğerlerinde ateşle birlikte döküntü vardı, bunda ise ateş düşünce döküntü başlar. Roseola İnfantum Klinik Döküntülü Hastalıklar Roseola İnfantum Günler 1 Ateş 37,5 Döküntü İrritabilite 2 3 4 Klinik 5 6 7 8 9 10 Döküntülü Hastalıklar Roseola İnfantum Tanı Klinik tanı Ateşin ilk 24-36. saatinde lökositoz daha sonra lökopeni Serolojik tanı İzlemle tanısı konur. 3-4 gün sonra ateş düşmesiyle birlikte döküntü olur ve bu tanı koydurucudur. Döküntülü Hastalıklar Roseola İnfantum Febril konvülsiyon: ateşli havale Ateşli havalenin en sık sebebi olan viral enfeksiyondur(önemli) Febril konvulsiyon (en sık) Hepatit Ensefalit Pnömoni Hemofagositik sendrom Komplikasyon Döküntülü Hastalıklar Su Çiçeği Etken Epidemiyoloji Varisella-Zoster virüsü En sık yaş <15 yaş (1-6 yaş en sık) Görüldüğü mevsim Kış ve ilkbaharda sık Postnatal enfeksiyon damlacıkla ve Bulaşma lezyonla direkt temasla Konjenital enfeksiyon transplasental Kuluçka süresi 11-21 gün (ortalama 14-16 gün) Bulaştırıcılık Döküntüden 2 gün önce, 7. güne kadar Prodrom Döküntüden 24 saat önce hafif ateş, Notu arkada halsizlik, iştahsızlık Sık görülür. Varisella zoster virüsü etkendir. Su çiçeğinin ileri yaş komplikasyonu daha fazladır. Son derece bulaşıcıdır(damlacık yoluyla). Döküntü kuruyana kadar bulaştırıcılığı vardır. Yani ortalama 1 hafta sürer. Su Döküntüsü diğer hastalıklardan farklıdır. Biz buna polimorfik ya da pleomorfik diyoruz. Yani papül,vezikül ve kabuklu lezyon birarada bulunur. Farklı evredeki Döküntülü Hastalıklar görünümlerin birarada bulunması patognomiktir. Çiçeği Klinik Her yerde çıkabilir. Döküntü son derece kaşıntılıdır. Erişkin bir bireyin geçirmesi daha komplikasyonludur. Gövdeden başlar tüm vücuda dağılır Papül, vezikül ve kabuklu lezyon (farklı evrede) 3 gün çıkmaya devam eder Döküntü Ağız içi ve genital bölgede ağrılı lezyonlar Saçlı deride ve mukozalarda Kaşıntılı Ateş döküntülü dönemde genellikle yüksek Görüldüğü üzre papül,vezikül ve kabuklu lezyon birarada görülür. Üçünün birarada görüldüğü Döküntülü Hastalıklar tek hastalıktır. Su Çiçeği Klinik Su 3-4 gün yüksek seyreder, 5-6. günde ise kuruma görülür. Kaşıntılı olduğundan Döküntülü Hastalıklar dolayı seconder bakteriyel deri enfeksiyonlarına sebep olabilirler. Çiçeği Klinik Günler 1 2 3 4 5 6 Ateş 37,5 Döküntü Vezikül Kurut 7 8 9 10 Döküntülü Hastalıklar Su Çiçeği -13-22. gün İnkübasyon Bulaşma Klinik -1-2. gün 0.gün Prodrom Prodrom Döküntü başlangıcı başlangıcı 7. gün Döküntü ATEŞ BULAŞTIRICILIK Döküntülü Hastalıklar Su Çiçeği Komplikasyon Sekonder bakteriyel deri infeksiyonu (en sık) Reye sendromu (aspirin kullanımı) Konjenital varisella sendromu Serebellar ataksi, ensefalit, menenjit Herpes zoster Pnömoni, Hepatit, Artrit Trombositopeni Notu arkada Reye sendromu beyin ve karaciğer i tutar o yüzden suçiçeği hastalarına aspirin verilmez. Diğer bir önemli komplikasyon herpes zoster(zona) dır. Geçirilmiş suçiçeği enfeksiyonunda bu virüsler gangliyonlarda latent kalmakta ve immün sistem baskılanınca zona ortaya çıkmaktadır. Son derece ağrılıdır. Zona geçirenlerde ya emosyonel sebepler ön plandadır ya da altta yatan bir malignite vardır. Döküntülü Hastalıklar Su Çiçeği okudu Komplikasyon Yüksek Riskli Grup Sağlıklı erişkinler İmmün yetersizliği olan kişiler Doğumdan 5 gün önce ya da 2 gün sonra suçiçeği döküntüsü ortaya çıkan annelerin bebekleri Su Cilt su çiçeğinin transplasental bulaş yoluyla ortaya çıkan tablosu; konjenital varisella. Döküntülü Hastalıklar Özellikle hipoplastik ekstremite görülür. Ekstremitelerde yapışıklıklar vb.. Durumlar Çiçeği Komplikasyon anomaliler görülür. Ama nadirdir. Konjenital Varisella Skatrisyel, hipopigmentasyon, büllöz lezyonlar Ekstremite Hipoplastik ekstremite, musküler atrofi/denervasyon Parmak anomalisi/yokluğu Göz Koryoretinit, mikroftalmi, anizokori SSS GİS Kortikal atrofi, ensefalit, mental retardasyon, konvülsiyon Özefageal dilatasyon/reflü Üriner Hidronefroz/hidroüreter Döküntülü Hastalıklar Su Çiçeği Komplikasyon Su su çiçeğini hiç geçirmediyseniz ve aşıda olmadıysanız ve bulaş şüpheside varsa ilk Döküntülü Hastalıklar 72 saat içinde aşı vurulmalısınız aksi halde varisella zostere dönüşebilir. Özellikle Çiçeği Korunma gebelerde. Aktif bağışıklama: Suçiçeği aşısı:Canlı-zayıflatılmış aşı 12 aylık ve 4-6 yaş (2 doz) Korunma Suçiçeği ile karşılaşanlara ilk 72 saatte aşı Pasif bağışıklama: Varicella-zoster immun globulin (VZIG) Suçiçeği ile karşılaşanlara ilk 96 saat içinde Döküntülü Hastalıklar Enteroviral Enfeksiyonlar Etken ECHO virus 2, 4, 5, 6, 9, 16, 17, 25 Koksaki virüs A2, A4, A9, A16, B3, B4, B5 Görüldüğü mevsim Sonbahar ve yaz Herpanjina El-ayak-ağız hastalığı Ağız içinde yaygın çok ağrılı ülserler Dil, sert damak ve yanak mukozasında ülserler, el ve ayak dorsal kısımlarında oval 2-10 mm çaplı veziküller Bunların en ünlüleri ECHO virüs ve koksaki virüstür. Bunların diğerlerinden önemli bir farkı vardır. Diğerleri kış ve ilkbahar hastalığıydı bunlar ise sonbahar ve yaz hastalığıdır. El-ayak-ağız hastalığıdır. Herpanjina özellikle koksaki virüsünün sebep olduğu ağız içi ülserlerdir. Bunun dışında da el ve ayaklarda veziküller görülür.bir de koksaki virüsler seröz dokuları tutarlar bunlar: periton,plevra ve perikard buralarda enfeksiyon yaparlar. Döküntülü Hastalıklar Enteroviral Enfeksiyonlar Epidemiyoloji Döküntülü Hastalıklar Meningokoksemi Etken N.menengitidis Ateş Klinik 4-6 saat sonra geçici iyilik hali 6-12 saat sonra döküntü 24 saat sonra ölüm (%50) Erken evre: Yaygın makulopapüler Döküntü Seyrek peteşiyal Geç evre: Purpura fulminans Notu arkada en kötü tabloda budur. Klasik döküntülü bir hastalık değildir ama döküntü ile gelir. Basit döküntü tablosu ile gelir(kötü olanda budur zaten) döküntüler arasındaki peteşileri saptamak çok önem arz etmektedir(dikkatli muayene bu yüzden çok önemlidir). İyi muayene etmezseniz hastanın hayatıyla oynarsınız ve dolaylı olarak hayatınızıda berbat edersiniz. Çünkü döküntü ve peteşiler çok hızlı ilerler. Birde peteşi ile maküla arasındaki fark şudur ve önemlidir: peteşi basmakla solmaz ancak maküla solar. Döküntülü Hastalıklar Meningokoksemi Artık purpura seviyesine gelmiş burada ‘Hastalara, ilaç isteyip istemediği danışılmaz, verilir; sonuna kadar kabul etmeyen ise ölümü kabul etmiş demektir.’ (Necip Fazıl KISAKÜREK) TEŞEKKÜRLER
