LYS Kimya Notları

LYS Kimya Notları
Büyük patlama teorisi ve ilk elementlerin oluşumu
Evrende mevcut tüm madde ve enerjinin tek bir noktada sıkıştığını ve hayal bile
edilemeyecek ani bir patlama ile birlikte büyüyüp genişlediğini kabul eden teoriye big bang (büyük patlama) denir.Buna işaret eden bulgular şunlardır:
- Gök adaların sürekli uzaklaşması
- Merkezden uzakta bulunan gök adaların uzaklaşma hızlarının daha yüksek olması
- Uzayın görünür boş bölgelerinden mikrodalga ışınlarının yayılıyor olması
- Uzayın her doğrultusunda birim hacime düşen kütle yoğunluğunun aynı kalması
Bu teoriye göre evrenin bir başlangıcı vardır ve evren sürekli genişlemektedir.
Yaklaşık 14 milyar yıl önce büyük patlama ile temel parçacıklar oluşmuş ve
bunu izleyen çok kısa süre içinde de hidrojen, helyum ve lityum çekirdekleri
oluşmaya başlamıştır. Sıcaklık yeterince düştüğünde çekirdekler elektronları yakalamış ve ilk atomlar oluşmuştur.İlk oluşan atomlar hafif atomlardır.Big bang
de ortaya çıkmayan elementlerin sentezi, yıldızların merkezindeki füzyon reaksiyonları ile gerçekleşmiştir. İlk yıldızlar tamamen hidrojenden oluşmuştur. Bunların merkezinde gerçekleşen füzyon reaksiyonlarıyla da hidrojenden demire
doğru(He,C,N,O,Si,S,Fe) elementler oluşmuştur. Yıldızların içine doğru çökmesi,
bunu takip eden nova ve süpernova patlamalarıyla da diğer ağır elementler
sentezlenmiştir. Böylece 92 elementten oluşan bir yer küre meydana gelmiştir.
Evrenin kütlece %75 i H, %23 He dir. Diğerlerinin bolluk oranı %2 den azdır.
Yer kabuğundaki elementlerin bolluk oranları
Yer kabuğunu oluşturan elementler arasında O, Si, Al ve Fe elementleri çok boldur.
Bunun nedeni bu elementlere ait izotopların göreceli kararlı olması ve izotop
çekirdekleri ağırlaştıkça kaynaşmanın zorlaşmasıdır. Yer kabuğunda bolluk oranı yüksek elementler, bolluk oranı yüksek bileşikler oluşturur. Yer kabuğunda
silikat, oksit ve alüminosilikat tipi kayaçların çok bol olması bununla ilgilidir.
Füzyon şartları ancak yıldız büyüklüğündeki gök cisimlerinin merkezinde gerçekleşir. Yer kabuğundaki elementlerin bolluk oranları ve geçmişte gerçekleşen
füzyon olayları dikkate alındığında dünyamızın bir yıldızdan kopmuş olması gerektiği söylenebilir.
Mineral: Doğal yollarla kendiliğinden oluşmuş, farklı fiziksel özellikleri olan,
kimyasal bileşimi belli olan inorganik maddelere denir. Diğer bir ifadeyle mineraller, metallerin diğer elementlerle olan kimyasal bileşikleridir.
Cevher(filiz): Ekonomik değeri olan bir veya birkaç metal içeren minerallere denir.
Oksitler
Sülfürler
Sülfat, karbonatlar, silikatlar
Halojenürler
Al2O3 Boksit
Fe2S3 Pirit
CaSO4 Kalsit
NaCl Halit
Fe2O3 Hematit
CuS Kovalit
MgCO3 Manyezit
KCl Silvit
Fe3O4 Manyetit
Cu2S Kalkasit
FeCO3 Siderit
Na3AlF6 Kriyolit
Al2O3 Boksit
CuFeS2 Kalkopirit ZrSiO4 Zirkon
Cu2O Kuprit
HgS Zinnebar
FeCr204 Kromit ZnS Blend
MnO2 Pirolisit
Be3Al2(SiO3)6 Beril KCl.MgCl2 Karnalit
Sc2Si2O7 Thorvetit
PbS Galen
Tolga KIZGIN
CaF2 Florit
Kimya Öğretmeni
LYS Kimya Notları
Cevherlerden metal elde etme
Bu süreçte işlem basamakları
Kırma-Öğütme: Toz haline getirme işlemidir.
Zenginleştirme: Cevherdeki işe yaramayan maddelerin ayrılması için uygulanan
fiziksel yöntmlerdir.Flotasyon, yoğunlukla ayırma, magnetik ayırma, sıvılaştırarak ayırma.
Kavurma: Metal sülfürlerin yada karbonatların ısıtılarak oksitlerine dönüştürülmesidir.
İndirgeme: İndirgeme işlemi ile metalin serbest hale getirilmesidir.
a)Kömürle indirgeme: Demir, krom, kurşun, bakır gibi element oksitleri karbon (kok) ile indirgenir. Metaloksit ile katı karbon arasındaki tepkimenin hızı
düşük olduğundan CO kullanılabilir. FeO(k) + CO(g)
Fe(s) + CO2(g)
b)Hidrojenle indirgeme: Mobilden, tungsten gibi indirgenme potansiyelleri
H den büyük metallerin indirgenmesi için kullanılır. Hidrojden enle indirgenme
sonucu elde edilen metaller toz halindedir.
c)Aktif metal ile indirgeme: İndirgenme potansiyeli yüksek bir metali bileşiklerinden açığa çıkarmak için indirgenme potansiyeli düşük (aktif) bir metal
kullanılır.
d)Elektroliz ile metal üretimi: Hiçbir indirgen ile element haline dönüştürülemeyen metallerin elde edilmesinde kullanılır. En aktif metaller ve ametaller,
erimiş halde bulunan bileşiklerinin elektroliziyle elde edilir.
1A ve 2A grubu elementleri
a)Eldeleri
- Laboratuvarda hidrojen gazı üretimi
1) Alkali ve toprak alkali metallerin suyla tepk,mesi ile elde edilir. Aktifliği az
olan metaller (Mg, Fe gibi) su buharı ile tepkime vererek H2 oluşturur.
2) Metallerin asit çözeltileriyle tepkimesi ile H2 gazı oluşur.(Soy metaller hariç)
3) NaBH4 tuzunun suyla tepkimesindenH2 gazı oluşur.
4) Suyun elektrolizi ile H2 elde edilir.
- Endüstride hidrojen gazı üretımi
1) Kızgın kok üzerinden su buharı geçirildiğinde H2 elde edilir.
2) Hidrokarbonların yüksek sıcaklıkta Ni katalizörlüğünde su buharı su buharı
ile tepkimesinden H2 oluşur.
3) Suyun elektrolizi ile H2 elde edilir.
4) Kızıl derceye kadar ısıtılan metallerin üzerinden su buharı geçirilmesi ile H2
elde edilir. Bu yöntemde genellikle hurda demir kullanılır.
Alkali ve toprak alkali metalleri
Erimiş saf halojenürlerinin elektrolizinden elde edilirler.
Her iki grup metalleri yüksek aktiviteleri nedeniyle hep bileşikleri halinde bulunurlar. Li;
magmatik kayaçlarda, Na ve K feldspatlarda, Mg, Ca, Sr ve Ba karbonatlarda bulunur.
Hidrojen: Amonyak üretimi, katı ve sıvı yağların hidrojenlenmesi, metalik cevherlerin indirgenmesi..Hidrojen yakıldığında sadece su buharı oluşturur. Patlama özelliği
dışında zararlı ve tehlikeli bir yönü yoktur. Bu nedenle yakıt olarak kullanılabilir. En
temiz ve en verimli yanma enerjisine sahiptir. Ne var ki hidrojen doğada hazır olarak bulunmaz. Döteryum ve bileşikleri, döteryum lambaları, nükleer reaktörlerdeki
soğutma/nötron yavaşlatma sistemleri ve bilimsel araştırmalarda; trityum kendinden ışıldayan yazı ve işaretler ve nükleer füzyon sistemlerinde kullanılır.
Tolga KIZGIN
Kimya Öğretmeni
LYS Kimya Notları
Alkali ve toprak alkali metaneri: Li kolay yükseltgendiğinden pillerde anot
olarak kullanılır. Li pili kalp pili olarak kullanılır. Sıvı sodyumun erime noktası
düşük, kaynama noktası yüksek olduğundan nükleer reaktörlerde ısı transfer
ortamı olarak kullanılır. Magnezyum hafiftir ve herhangi bir yapı metalinden de
daha düşük yoğunluğa sahiptir. Bu özelliği nedeniyle uçak parçaları, magnezyumun alüminyum ve diğer metallerle oluşturduğu alaşımlardan yapılır. Kolaylıkla
oksitlendiğinden anotların korozyonunu önlemede kullanılır.
Alkali ve toprak alkali metal bileşikleri:
NaCl (sofra tuzu): Fizyolojik tuz çözeltisinin ozmotik basıncı kanın ozmotik basıncına yaklaşık eşit olduğundan tıpta hastanın kan kaybettiği durumlarda kullanılır. NaOH ve KOH : Yağlarla birleşerek sabun ve gliserini oluştururlar.
Li2CO3 : Bipolar bozukluk, mani ve depresyon nöbetlerini içeren ruh hastalığının
tedavisinde kullanılır. CaCO3(kireç taşı): Sönmüş ve sönmemiş kireç yapımında,
çimentonun bileşeni olarak kullanılır.
Toprak Grubu (3A) Elementleri :
Doğal kaynakları :Bor,doğada serbest halde bulunmayıp mineralleri halinde bulunur. Boraks: Na2B4O7.10H2O , Kolemanit: Ca2B6O11·5H2O, Pandermit: Ca2B6O11·3H2O
Alüminyum, doğada kil ve boksit minerallerinin bileşiminde bulunur. Killer çok çeşitlidir ve çoğunun katyon değiştirme özelliği vardır. Kaolin: AI2(Si2O5)(OH)4
b)Kullanım alanları:
BOR: Geçiş elementlerinden demir, kobalt ve nikel ile alaşım yapabilir. Alaşımlı
çeliğe B ilave edilerek bor alaşımlı çelikler elde edilir. Yapısında %2,5 a kadar B
bulunan alaşımlı çelikler nükleer reaktörlerde kontrol çubuğu olarak kullanılır.
Bor bileşikleri: Borik asit(H3BO3). Borik asitin borat tuzları hidroliz olarak ortamı bazik yapar. Bu nedenle boratlar temizleyici olarak kullanılırlar.Borik asitin
seyreltik sulu çözeltisi antiseptiktir. Sodyum borhidrür: NaBH4 önemli bir indirgendir. Sodyum borohidrürün (NaBH4) kataliziyle hidrojen elde edildiğinden
hidrojen yakıtı için de önemli bir kaynaktır. Boronlar, bor ve hidrojenin ikili bileşiklerinin genişletilmiş serileridir. En basit yapıdaki boran diboran (B2H6) dır.
ALÜMİNYUM: Alüminyum, iyi ısı ve elektrik iletkenliği, düşük yoğunluğu, korozyona karşı dayanıklı olmasından dolayı, hem metal hem de alaşımları halinde uçak, gemi ve otomobil endüstrisinde, kaynakçılıkta, mutfak kaplarının bileşiminde, havai fişeklerde ve roket yakıtlarında, yapı malzemelerinde kullanılır.
Alüminyum iyi bir indirgendir ve yüksek sıcaklıklarda metal oksitlerden metali
açığa çıkarır. Bu tepkimeye termit tepkimesi denir ve tepkime sonunda büyük
miktarda ısı açığa çıktığından büyük metal parçaların kaynak yerlerinde kullanılır. KAI(SO4)2.12H2O (şap): Alüminyum sülfat ile potasyum sülfat, çift tuzlar
olarak adlandırılan şap oluştururlar. Dericilikte ve boyacılıkta kullanılır.
Galyum, İndiyum ve Ralyum: İleri teknolojide giderek artan ölçekte önem
kazanan grubun diğer elementleri, galyum, indiyum ve talyumdur. Bu elementlerin yarı iletken bileşikleri LCD ve LED teknolojilerinde kullanılır.
4A Grubu Elementleri:
Karbon: Doğalgaz, petrol ve kömürün bileşenidir. C nin grubun diğer üyelerinden
ayrılan bir özelliği kendi atomlarıyla ve diğer ametallerle çoklu bağlar oluşturabilTolga KIZGIN
Kimya Öğretmeni
LYS Kimya Notları
mesidir. Karbon, allotropları halinde ya da saf olmayan kömür şeklinde bulunur.
Karbonun önemli allotropları elmas, grafit ve fulleren dir. Bağ yapıları, karbon
atomlarının bağlanmalarındaki farklılık sonucu farklı fiziksel özelliklerde yapılar
ortaya çıkar. Elmasta, her bir C atomu değer 4 C atomuna düzgün dört yüzlü
oluşturacak şekilde bağlanır. Sonuçta kovalent bağların oluşturduğu üç boyutlu
bir yapı ortaya çıkar.Geometrik şekli düzgün dört yüzlüdür. Bağlanma türü sp3 tür.
Erime noktası yüksektir. Grafitte, karbon atomları elmasınkinden farklı bir şekilde
bağlanır. Karbon atomları bu yapıda geniş altıgen halkalar şeklinde düzenlenerek
tabakalar oluşturur. Geometrik şekli hekzagonaldir. Her bir C atomu kendine komşu üç C atomu ile çevrilidir. Diğer bir ifadeyle grafit, her bir C atomunun diğerinin
üzerinde olduğu C atomları düzlemlerinden ibarettir. Bağlanma türü sp2 dir. Erime
noktası yüksektir. Fullerenler, CSD ve üzeri karbon atomları içerirler. Karbonunun
yapay allotropudur. Futbol topu şeklinde olup 12 beşgen ve 20 altıgen yüzey içerir. Fullerenler, bucky topu diye de adlandırılır. Bağ yapıları grafitte olduğu gibi düzlemseldir. Elmas ve grafitin aktiflikleri, elmas kimyasal tepkimelere karşı ilgisizdir.
Asit ve bazlardan etkilenmez. Grafit kimyasal bakımdan aktiftir. Birçok kimyasal
madde kristal yapıdaki tabakalar arasına girerek tepkime verebilir.
Elmas, grafit ve fullerenin kullanım alanları
Elmas, bilinen en sert madde olduğundan aşındırıcı olarak kullanılır. Diğer maddeleri çizer. Ayrıca en iyi ısı iletkeni olduğundan çelik ve diğer sert maddeleri
delme ve kesme işlemlerinde matkapların uçlarında kullanılır. Elektriği iletmez.
Grafitte karbon atomu halkaları birbirlerini zayıf bir kuwetle çektiklerinden birbirleri üzerinden kolayca kayabilirler. Bu nedenle yağlama özelliğine sahiptir. Bu
özelliğinden dolayı kurşun kalem yapımında kullanılır. Elektriği iletir, pil ve endüstriyel elektrolizlerin elektrotlarında kullanılır. Yüksek sıcaklıklara kadar dayanabildiğinden döküm kalıplarında kullanılabilir. Fullerenlerin bir alt grubu olan
nanotüpler nano teknolojide kullanılır.
Kalay ve kurşun: Kurşun kimyasalolarak inerttir ve kolay şekil alır. Bu özelliği
nedeniyle yapı endüstrisinde kullanılır. Kurşun yüksek yoğunluğu nedeniyle iyi
bir radyasyon kalkanıdır. Yüksek enerjili radyasyonu absorplar. Kalay kaplamacılıkta (konserve kutuları için demiri kaplamada), alaşımlarda (lehim) kullanılır.
Lehim, telleri ya da metal parçalarını birleştirmede kullanılan düşük sıcaklıkta
eriyen bir alaşımdır. Kalayın bileşiklerinden kalay dioksit; cam ve sanayi endüstrisinde, kurşun oksitler; yağlı boyalarda, camlarda ve seramiklarde, kurşun
sülfat; akülerde camlarda, seramikte ve yağlı boyalarda kullanılır.
5A Grubu Elementleri:
Azot atomları küçük olduğundan p orbitallerini kullanarak çoklu bağlar oluşturabilir. Grubun diğer üyelerinden fiziksel ve kimyasal özellik yönüyle ayrılması
ve çok değişik yükseltgenme basamaklı bileşiklere sahip olmasının nedeni budur. Azot; oksijen ve hidrojen atomlarıyla -3 ten +5 e kadar değişen yükseltgenme basamaklarında bileşikler oluşturur.
N2 molekülü ve kullanıldığı yerler: Azot yüksek elektronegatifliğe sahip olmasına rağmen N2 molekülü inert karaktere sahiptir. Bunu da Lewis yapısı ile
açıklayabiliriz. N2 molekülünde atomlar birbirine üçlü bağlarla bağlandığından
ayrışmaya karşı oldukça dayanıklıdır. Bu nedenle hava oksijeninden olumsuz
Tolga KIZGIN
Kimya Öğretmeni
LYS Kimya Notları
etkilenen gıda ve ilaç gibi ürünler, azot atmosferinde saklanır.
N2 nin eldesi: Sıvılaştırılmış havanın ayrımsal damıtılması ile elde edilir. Laboratuvar koşullarında azot, amonyum nitritin ısı ile parçalanmasıyla elde edilir.
Azot bileşikleri ve kulanıldığı yerler: Doğada azot bileşiklerinin sayısının çok
az olması N2 moleküllerinin düşük reaksiyon yatkınlığı ile ilgilidir. Azotlu bileşiklerin
başlıca kaynağı NH3 tür. Amonyak endüstride elementlerin doğrudan birleştirilmesiyle
elde edilir. NH3 temizlik ürünlerinde kullanılır. N2O anestezi gazı, NH4NO3 ve (NH4)2SO4
gübre olarak kullanılır. N2H4 havada yandığında büyük miktarda ısı açığa çıkar. Bu
özelliği nedeniyle roket yakıtı olarak kullanılır. Üre ((NH2)2CO) ve Hidrazin (N2H)
Fosfor: Allotropları, beyaz, kırmızı ve siyah fosfordur. Beyaz fosfor, yapısındaki gergin P - P bağları ve molekülün uçuculuğu nedeniyle diğer allotroplarından
daha reaktiftir. Kırmızı fosfor, beyaz fosforun havasız ortamda ısıtılmasıyla elde
edilir. Beyaz fosfor kadar etkin değildir. Siyah fosfor ise beyaz fosforun çok yüksek basınçlarda ısıtılmasıyla elde edilir. Bunun da etkinliği ve çözünürlüğü azdır.
Fosforik asit ve tuzlarının kullanım alanları : H3PO4 (fosforik asit), fosfat kayasından elde edilir. Fosforik asit kondenzasyon yoluyla zincir yapılı di, tri, ... ,
poli fosforik asit oluşturur. Zincir şeklindeki fosforik asitlere polifosforik asitler,
tuzlarına da polifosfat tuzları denir. En önemli poli fosfat tüm canlı hücrelerinde
bulunan ATP (adenozin tri fosfat) dir. Fosforik asit ve fosfatlar, gübrede, gıda
endüstrisinde, deterjanlarda kullanılır.
6A Grubu (16. Grup) Elementleri
Oksijen: Bulunuşu, oksijen doğada allotropları halinde bulunur. Oksijen gazı,
oksijen içeren bileşiklerin parçalanması ve suyun elektrolizi ile elde edilse bile
esas endüstriyel ölçekte sıvı havanın damıtılması ile elde edilir. Laboratuvarda
oksijen elde etmek için, KCIO3 katısı MnO2(k) katalizörlüğünde ısıtılır.
Oksijen demir ve çelik üretiminde kullanılır. Çelik yapımında safsızlıkları gidermek için özellikle, karbonu oksitlemek için eritilmiş demir içine oksijen pompalanır. Oksijen ayrıca, diğer metallerin üretim ve yapımında, suyun temizlenmesinde, roket yakıtlarının yakılmasında, yükseltgenme işlemlerinde, petrol rafinerisinde kullanılır. Oksijenin allotroplarından oksijen kararlı, diğer allotropu olan ozon
ise kararsızdır. Oksijen ve ozonun kimyasal etkinlikleri farklıdır. Oksijen diğer tüm
elementlerle birleştiği halde ozon kuwetli bir yükseltgendir. Ozon molekülü açısallığı nedeniyle simetrik değildir. Buna bağlı olarak kızıl ötesi ışınları soğurabilir.
Atmosferdeki ozonun oluşumu ve çevre açısından önemidir. Atmosferin üst kısmında
çok seyreltik ozon gazının oluşumunda süreç şöyle işler: Oksijen molekülleri
güneş ışınlarının etkisiyle parçalanır. Oksijen çok reaktif olduğundan oksijen molekülleriyle birleşerek ozonu oluşturur. Ozon gazının atmosferdeki işlevi, dünyayı
ve canlıları zararlı mor ötesi ışınlarından korumaktır. Diğer bir işlevi de ozon gazı
mor ötesi ışınları soğururken ısı açığa çıkar. Bu ısı da atmosferdeki ısıi dengenin
korunmasına katkı sağlar. Ozon azalımına yol açan başlıca kirleticiler, kloroflorokarbon (CFC) gazları, süpersonik jetlerin saldıkları NO gazlarıdır. Bu gazlar ozon
tabakasının incelmesine ve ozon dengesinin bozulmasına neden olmaktadır.
Kükürt: BulunuŞu,doğada elementel kükürt, sülfür ve sülfat mineralleri şeklinde, doğal gazda H2S formunda, petrol ve kömürde ise organokükürt bileşikleri
olarak bulunur. Kükürt elementinin molekül formları, S2,S4,S6 ve S8 dir. ElemenTolga KIZGIN
Kimya Öğretmeni
LYS Kimya Notları
tel kükürdün kullanım alanlarından biri kauçuğun vulkanize
edilmesi, bir diğeri üzüm salkımlarında küf öldürücü olarak kullanıl- masıdır.
Kükürt, H2S04 üretiminde kullanılır. Çevre için zararlı kükürt bileşikleri, SO2’
SO3’ H2S, H2SO4, Na2SO3 gibi bileşiklerdir. H2S; sülfür tuzlarının üretiminde,
SO2; H2SO4 üretimi, kayısı, incir vb. kuru meyvelerde ağartıcı ve koruyucu olarak, kağıt endüstrisinde renk ağartıcı olarak, FeS; H2S üretiminde kullanılır.
7A Grubu (17. Grup) Elementleri
Flor: Teflon, florokarbon gibi önemli bileşiklerin sentezinde kullanılır. Diş korumada kullanılan NaF, uranyum yakıtının üretiminde kullanılan UF 6 gibi bir çok
anorganik bileşiğin bileşeninde bulunur.
Klor: PVC gibi polimer bileşiklerin ve DDT gibi böcek öldürücülerin üretiminde,
kağıt ve tekstil sanayinde ağartıcı olarak, suların dezenfekte edilmesinde kullanılır.
Brom Böcek ilacı olarak kullanılan BrCH2CH2Br gibi brom içeren organik bileşiklerin
üretiminde kullanılır. Ayrıca Ag ile oluşturduğu AgBr bileşiği fotoğrafçılıkta kullanılır.
İyot: %50 iyot içeren alkol çözeltisi tıpta antiseptik olarak kullanılır. Ag ile oluşturduğu AgI düşük oranlarda yağmur yağmasını sağlamak için bulutların tohumlanmasında ayrıca fotoğrafçılıkla ilgili emülsiyonların hazırlanmasında kullanılır.
Yaygın doğal halojen bileşikleri, CaF2 Florit , Na3AIF6 : Kriyolittir. Florürler, diş çürümelerini önler. HF cam dahil pek çok malzemeyi aşındırır. Bu özelliğinden dolayı
plastik ve inert (Örneğin Pt) metal kaplarda saklanır. Alüminyum üretiminde önemli
bir bileşiktir. Ayrıca freonların üretiminde kullanılır. Teflon florlanmış etilen polimeri
olan politetra floroetilendir. Yanmaz yüksek sıcaklığa dayanıklıdır. Bu nedenle elektrik yalıtımında, yüksek sıcaklık plastiklerinde, mutfak eşyalarında kullanılır.
Freon (HCFC) oda şartlarında sıkıştırılarak kolayca sıvılaştırılabilir. Klima soğuk hava
deposu gibi kullanım alanları mevcuttur. Klorürler (NaCl ve CaCI2) buzun erime
noktasını düşürürler. Kışın karlı yollara serpilerek don man ın önüne geçilebilir. HCl
kuwetli asittir. Anorganik klorürlerin üretiminde ve çeşitli metalürjik işlemlerde kullanılır. NaCl (Yemek tuzu) besin maddesi dışında dericilikte, su yumuşatmada ve kimya sanayinde kullanılır. NaCIO (Çamaşır suyu) Evlerde ağartıcı olarak, su arıtımında,
sebze ve meyvelerin temizlenmesinde kullanılır.KCIO3 Kloratlar yükseltgendirler. Katı
kloratlar, kibrit ve donanma fişeği yapımında kullanılır. PVC (Polivinilklorur) Berklik
özelliği olan ve kolay yanmayan bir plastiktir.
Geçiş Elementleri
Geçiş elementleri genellikle yüksek erime noktalı, yükseltgenme potansiyelleri
pozitif (Ag, Cu gibi H den pasif elementlerinki negatiftir.), çözeltileri renkli iyonlar içeren elementlerdir. Önemli demir cevherleri, hematit (Fe203), manyetit
(Fe3O4 ya da FeO.Fe203) tir. Demir, minerallerinin yüksek fırında kok kömürü ile
indirgenmesinden elde edilir. enir. Çeliğe katılan başlıca alaşım elementleri C,
Cr, Mn, B, Co, Ni, Ti, .... vb Çeliğe katılan karbon oranı artıkça çelik daha sert
ve kırılgan olur. Krom ise çeliğin korozyon direncini artırır ve % 15 krom içeren
paslanmaz çeliğin korozyon direnci oldukça yüksektir. Kobalt çeliğin yeterince
sert olmasını sağlar. Kobalt çeliklerinin, cerrahi aletler, matkap uçları gibi kullanım alanları vardır.
Tolga KIZGIN
Kimya Öğretmeni