Niveli i dytë (II)

KİMYA
haftalık ders sayısı 2, yıllık toplam 36 ders saati
(18 haftada gerçekleştirilir)
GİRİŞ
Sekizinci sınıf Kimya dersi yedinci sınıf Kimya dersinin devamıdır.
Sekizinci sınıfta gerçekleştirilmesi gereken program içerikleri şunlardır:
Kimyasal hesaplamalar-stokiyometri, kimyasal reaksiyonların hızı, kimyasal elementler (metaller, ametaller ve metaloidler) – özellikleri ve
bileşikleri. Öğretim programında çevre korunumu ile ilgili içerikler de
yer almaktadır.
UZAK HEDEFLER:
§ Kimyasal hesaplamalar, kimyasal reaksiyonların hızı ve kimyasal
denge, kimyasal elementler-özellikleri ve bileşikleri hakkındaki
bilgileri genişletebilme;
§ Denel bir bilim olan Kimyanın günlük hayatımızın bir parçası
olduğunu ve toplumsal, bilimsel, ekonomik, kültürel ve teknolojik
gelişmeye katkıda bulunduğunu kavrayabilme;
§ Değişik aktiviteler, denel çalışmalar, kendi başına yapılan teorik ve
pratik çalışmalarda sorunları incelemeler sayesinde alışkanlık ve
yetenekleri geliştirebilme;
§ Bağımsız ve eleştirel olan, öğretmen ve velilerle, okul personeli ile
barışık ve işbirliği içinde olan bir öğrenci şahsiyeti kazandırabilme.
GENEL VE ÖZEL HEDEFLER:
Bilgi açısından:
q Mol, molar kütle ve molar hacim kavramlarını kavrayabilme;
75
q
Element ve bileşik özelliklerini kavrayabilme;
q
Metal, metaloid ve ametallerin elde edilişini kavrayabilme.
Anlama açısından:
q
Kimyasal reaksiyonların gerçekleştiği bilimsel teori, kanun ve
yöntemleri anlayabilme;
q
Periyodik sistemin, elementlerin özelliklerine göre yapıldığını
anlayablme;
q
Kimyasal reaksiyonların hızını ve bu hızı etkileyen etkenleri anlayabilme.
Uygulama açısından:
q
SI sistemine ait ölçme birimlerini ve kimyada hesaplama kurallarını uygulayabilme;
q
Uluslararası Saf ve Uygulamalı Kimya Birliği (İUPAC) sistemine
göre bileşikleri adlandırabilme;
q
Laboratuvar araç ve gereçleri, ayrıca kimyasal maddeleri kullanabilme ve koruyucu önlemleri alabilme.
Analiz açısından:
q
Element ve bileşiklerin fiziksel ve kimyasal özelliklerini inceleyebilme;
q
Metal, metaloid ve ametallerin özelliklerini inceleyebilme;
q
Kimyasal reaksiyonların hızını ve bu hızı etkileyen etkenleri inceleyebilme.
Sentez açısından:
q
İnorganik bileşikleri (oksitler, asitler, bazlar, tuzlar vb.) kavrayabilme.
Değerlendirme açısından:
76
q
Element ve bileşiklerin günlük yaşamdaki önemini değerlendirebilme;
q
Kimyasal maddelerin çevreye getirdiği zararları, çevrenin korunmasında alınması gereken önlemleri değerlendirebilme.
PROGRAM İÇERİĞİ
Kategori
I. Kimyanın Temelleri
II. Kimyasal Elementler
ve Sınıflandırılmaları
Alt kategori
Ders Saati
Yüzdelik %
1. Kimyasal Hesaplamalar
5
13. 8
2. Kimyasal Reaksiyonların Hızı ve Kimyasal Denge
7
19. 6
1. Ametaller ve Metaloidler ve Metaller
20
55. 5
2. Çevre Korunumu
4
11. 1
Kategori
Alt Kategori
Program İçeriği
I.
Kimyanın
Temelleri
I. 1.
Kimyasal
Hesaplamalar
I. 1. 1. Gerçek ve Bağıl
Atom Kütlesi
(Gerçek ve bağıl atom
kütlesinin, ayrıca bağıl
molekül kütlesinin
hesaplanması).
I. 1. 2. Madde Miktarı Mol
(Madde miktarı ve molar
kütlenin hesaplanması).
I. 1. 3. Elementlerin
Bileşiklerdeki Yüzdelikleri, Reaksiyona Giren
ve Reaksiyondan Çıkan
Maddelerin Kütleleri
Kazanımlar
Bu konuları tamamlayan her
öğrenci:
1. Atomların gerçek atom kütlelerini
hesaplayarak kütle birimiyle
gösterir.
2. Periyodik cetvelden yararlanarak
bağıl molekül kütlelerini hesaplar.
3. Molün ne olduğunu açıklar ve
molar hesaplamalar yapar.
4. Atom ve molekül gram
kavramlarını tanımlar.
5. Elemetlerin bileşiklerdeki
yüzdeliklerini hesaplar.
6. Kimyasal denklemleri denkleştirir.
7. Reaksiyon maddelerinin molekül
Dersler Arası
İlişki
§ Fizik (Ölçme
birimlerinin
kullanılması).
§ Matematik
(Kimyasal
hesaplamalarda matematiksel işlemlerin
uygulanması).
§ Enformatik
(İnternetteki
bilgilerden
yararlanma).
77
I.
Kimyanın
Temelleri
78
I. 2.
Kimyasal
Reaksiyonların
Hızı ve Kimyasal
Denge
(Elementlerin bileşiklerdeki yüzdeliklerinin hesaplanması. Reaksiyona giren
ve reaksiyondan çıkan
maddelerin kütlelerinin
hesaplanması).
kütle ve molar hacımlarını hesaplar.
I. 2. 1. Kimyasal Reaksiyonların Hızı ve Bu Hızı
Etkileyen Etkenler
(Kimyasal reaksiyon hızı
kavramı.Yoğunluk, sıcaklık ve katalizörlerin kimyasal reaksiyon hızına
etkisi).
I. 2. 2. Kimyasal Denge
(Tersinir olmayan ve
tersinir olan reaksiyonlar).
I. 2. 3. Oksido-Redüksiyon Reaksiyonları ve
Elektrik Akımının
Kimyasal Kaynakları
(Oksidasyon ve redüksiyon kavramı ve oksidoredüksiyon reaksiyonlarının denkleştirilmesi.
Elektroliz olayı ve piller).
Bu konuları başarıyla tamamlayan
her öğrenci:
1. Kimyasal reaksiyon hızı kavramını
tanımlar.
2. Reaksiyon hızını etkileyen etkenleri
belirler.
3. Tersinir olmayan reaksiyonları
tersinir olanlardan ayırt eder.
4. Oksidasyon ve Redüksiyon
olaylarını açıklar.
5. Oksido-redüksiyon reaksiyonlarında
oksitlenen ve redüklenen maddeleri
birbirlerinden ayırt eder.
6. Basit örneklerde oksido-redüksiyon
reaksiyonlarını denkleştirir.
7. Elektrik akımının kimyasal
kaynaklarını belirler.
§ Fizik
(Elektroliz
kanunları).
§ Enformatik
(İnternetteki
bilgilerden
kullanılması).
§ Biyoloji
(Canlılardaki
oksidoredüksiyon
reaksiyonları).
§ Endüstri
(Elektrik
akımının
kimyasal
kaynaklarından
yararlanma).
II.
Kimyasal
Elementler
ve
Sınıflandırılmaları
II. 1.
Ametaller ve
Metaloidler
II. 1. 1. Ametaller ve
Metaloidler
(Bulunuşu, özellikleri, elde
edilişi ve kullanılışı).
II. 1. 2. Klor
(Özellikleri, elde edilişi,
bileşikleri ve kullanılışı)
II. 1. 3. Oksijen ve
Kükürt
(Özellikleri, elde edilişi,
bileşikleri ve kullanılışı).
II. 1. 4. Azot
(Özellikleri, elde edilişi,
bileşikleri ve kullanılışı).
II. 1. 5. Fosfor
(Özellikleri, elde edilişi,
bileşikleri ve kullanılışı).
II. 1. 6. Karbon
(Özellikleri, elde edilişi,
bileşikleri ve kullanılışı).
II. 1. 7. Silisyum
(Özellikleri, elde edilişi,
bileşikleri ve kullanılışı).
Bu konuları başarıyla tamamlayan
her öğrenci:
1. Metal, metaloid ve ametalleri
birbirinden ayırt eder.
2. Klorün fiziksel ve kimyasal
özelliklerini açıklar.
3. Klor bileşiklerini tanımlar ve
kullanılışlarını açıklar.
4. Oksijenin ve kükürdün bulunuşunu,
özelliklerini, bileşiklerini ve
kullanılışını açıklar.
5. Oksijen ve kükürdün bileşiklerini
inceler ve kullanılışlarını açıklar.
6. Oksijenin solunumdaki önemini
açıklar.
7. Azotun bulunuşunu ve özelliklerini
açıklar.
8. Azotun önemli bileşiklerinin
fomüllerini yazar, özellik ve
kullanılışların açıklar.
9. Azot gübrelerinin tarımdaki
önemini değerlendirir.
10. Fosforun elde edilişini,
özelliklerini, bileşiklerini ve
kullanılışını açıklar.
11. Karbonun bulunuşunu, özelliklerini, inorganik bileşiklerini ve
§ Fizik
(Metal,
metaloid ve
ametal
özellikleri).
§ Enformatik
(İnternetteki
bilgilerden
yararlanma).
§ Biyoloji
(Biyolojik
elementlerin
önemi).
§ Endüstri
(Metal,
metaloid,
ametal ve
bileşiklerinin
kullanılışı).
79
kullanılışını açıklar.
12. Karbonun allotropik şekillerini
ayırt eder.
13. Karbonun inorganik bileşiklerini
organik bileşiklerinden ayırt eder.
14. Silisyumun bulunuşunu, özelliklerini ve bileşiklerini açıklar.
15. Silisyumun elektronikte,
silikatların inşaattaki önemini
açıklar.
II.
Kimyasal
Elementler
ve
Sınıflandırılmaları
80
II. 1.8. Metaller
(Bulunuşu, özellikleri, elde
edilişi, alaşımları ve
kullanılışı).
II. 1. 9. Sodyum
(Özellikleri, elde edilişi,
bileşikleri ve kullanılışı).
II. 1. 10. Magnezyum ve
Kalsiyum
(Özellikleri, elde edilişi,
bileşikleri ve kullanılışı).
II. 1. 11. Demir.
Paslanma – Korozyon ve
Önlenmesi
(Bulunuşu, özellikleri, elde
edilişi, bileşikleri ve
Bu konuları başarıyla tamamlayan
her öğrenci:
1. Metal ve filizlerinin bulunuşunu
açıklar.
2. Metal ve alaşımlarının özelliklerini,
elde ediliş ve kullanılışlarını
açıklar.
3. Sodyumun fiziksel ve kimyasal
özelliklerini, elde edilişini,
bileşiklerini ve kullanılışını açıklar.
4. Magnezyum ve kalsiyumun bulunuşunu, özelliklerini, bileşiklerini
ve kullanılışlarını açıklar.
5. Magnezyum ve kalsiyum
bileşiklerini ve onların canlılar için
önemini inceler.
kullanılışı. Paslanma
olayı).
II. 1. 12. Bakır
(Bulunuşu, özellikleri, elde
edilişi, bileşikleri ve
kullanılışı).
II. 1. 13. Kurşun ve
Çinko
(Bulunuşu, özellikleri, elde
edilişi, bileşikleri ve
kullanılışı).
II. 1. 14. Alüminyum
(Bulunuşu, özellikleri, elde
edilişi, bileşikleri ve
kullanılışı)
6. Kalsiyum ve bileşiklerinin
inşaattaki önemini açıklar.
7. Kalsiyum ve magnezyum tuzlarının
doğal sulardaki önemi.
8. Demirin bulunuşu, özellikleri,
filizlerinden elde edilişi.
9. Demirin önemli olan alaşım ve
bileşiklerini ve kullanılışını açıklar.
10. Paslanma ve zararları;
paslanmanın önlenmesi.
11. Bakırın bulunuşunu, elde edilişini,
alaşımlarını, bileşiklerini ve
onların önemini açıklar.
12. Kurşun ve çinkonun bulunuşunu,
elde edilişini, özelliklerini, alaşım
ve bileşiklerini, kullanılışlarını
açıklar.
13. Kurşun ve çinkonun, ayrıca
alaşımlarının endüstri ve
yaşamdaki önemini açıklar.
14. Alüminyumun bulunuşunu, elde
edilişini, özelliklerini, alaşımlarını, bileşiklerini ve kullanılışlarını
açıklar.
81
II.
Kimyasal
Elementler
ve
Sınıflandırılmaları
II. 2.
Çevre Korunumu
II. 2. 1. Hava, Su ve
Toprak Kirliliği Kirliliğin Önlenmesi
(Hava, su ve toprak
kirliliği ve neticeleri;
kirliliğin önlenmesi).
II. 2. 2. Atıkların
Yeniden Kazanılması Resiklaj
(Atıkların yeniden
kazanılması yöntemleri).
Bu konuları başarıyla tamamlayan
her öğrenci:
1. Kirli havayı temiz havadan ayırt
eder.
2. Hava kirlilik kaynaklarını tespit
eder.
3. Su kirlilik kaynaklarını belirler ve
suların temizlenme yollarını
açıklar.
4. Toprak kirlilik kaynaklarını ve bu
kaynakların canlılara etkisini
açıklar.
5. Atıkların yeniden kazanılması –
resiklaj yöntemlerini açıklar.
6. Kirli hava, su ve toprağın insana
etkisini açıklar.
82
§ Enformatik
(İnternetteki
bilgilerden
yararlanma).
§ Biyoloji (Kirli
hava, su ve
toprağın
ekosistemlere
etkisi).
§ Endüstri
(Kirliliğin
önlenmesi ve
atıkların
yeniden
kazanılması).
METODOLOJİ
Kimya dersi plan ve programının gerçekleştirilebilmesi için çalışmalarda değişik öğretim yöntem ve tekniklerinin (bilgi edinme, tekrarlama, pekiştirme, ödev yapma, proje yapma, pratik çalışma, ayrıca çizim,
diyagram, grafik, laboratuvar araçları, ölçme araçları gibi teknik araç ve
gereçleri kullanma, internet kullanma) uygulanması gerekir.
Kimya dersinde uygulanacak olan öğretim yöntem ve teknikler öğretmenin seçimine bırakılmıştır. Yöntem ve teknik seçerken öğrencilerin
istem ve ihtiyaçları, konuların içeriği, didaktik kurallar, öğrencilerin bilgi
seviyesi vb. gözönünde bulundurulmalıdır.
Aynı bir derste öğretim yöntem ve tekniklerin birkaçı uygulandığında çalışmalar daha ilginç ve daha dinamik olur; monotoni kırılır,
neticede öğrenciler daha başarılı olur.
Öğrencilerle çalışmada uygulanabilecek olan öğretim yöntem ve
teknikler öğretim çeşitleri kadar çoktur. Öğretim yöntem ve tekniklerin
program içeriklerinin kolay öğrenilmesini sağlayabileceği gibi, bilgi ve
alışkanlıkların, yetenek, tutum ve değerlerin, özellikle günlük problemlerin çözümü için gereken bilgilerin de uygulanmasını sağlamalıdır.
Öğretimde uygulanabilecek bazı yöntem ve teknikler aşağıda
verilmiştir:
· Doğrudan öğretim (anlatma, açıklama, alıştırma, örnek verme);
· Dolaylı öğretim (inceleme, keşfetme, problem çözme);
· Soru sormakla öğretim ( öğrencilere soru sorma);
· Tartışma ve işbirliği yapmakla öğretim (eleştirel düşünme, yapıcı
düşünme, problemleri bilgisayar aracılığı ile çözme);
· Proje yapmakla öğretim;
· Gösteri ve deney yapmakla öğretim;
· Multimedyal araçlar, özellikle bilgisayar aracılığı ile öğretim;
· Bağımsız inceleme ile öğretim;
· Doğa ve endüstri objelerinde öğretim.
Yukarıda sözü edilen öğretim yöntem ve tekniklerin araç ve
gereçlerle birlikte uygulanması gerekir. Aksi halde beklenen sonuçlara
ulaşılamaz.
DEĞERLENDİRME
Bireylere verilen eğitim sonunda, istenen yönde bazı davranışların
oluşması beklenir. Bu davranışların oluşup oluşmadığını, oluştu ise ne
83
derecede oluştuğunu saptamak için değerlendirmeye; değerlendirmenin
yapılabilmesi için de ölçmeye ihtiyaç vardır. Öğretimde uygulanan
değerlendirmenin birkaç türü vardır:
· Yapıcı değerlendirme;
· Teşhis edici değerlendirme;
· Toplam değerlendirme;
· Teşvik edici değerlendirme.
Değişik konuların işlenmesinden sonra yapılan her değerlendirme iyi
sonuçlar vermektedir. Bu tür değerlendirmeler gerek öğrencilerde gözlenen davranışlar, gerekse eğitim sistemi hakkında önemli bilgiler sunar.
Son değerlendirme öğrencilerin tüm aktivitelerini (sözlü cevaplar, projeler, seminerler, davranışlar, deneyler sırasında kazanılan yetiler, ev
ödevleri, test sonuçları, sınavlar vb.) içine almaktadır.
Öğretim sürecinde öğrencilere kazandırılacak olan davranışlar üç
alanda toplanabilir:
· Bilişsel alan;
· Duyuşsal alan;
· Devinimsel alan.
Öğretmen, program içeriklerini değerlendirirken çeşitli araç ve
teknikler uygular. Program içerikleri (bir konu, bir bölüm, bir sömestre
ya da yarı yıl ve ders yılı sonunda) gerçekleştirildikten sonra öğrencilere
not vererek değerlendirme yapılır. Değerlendirme sonuçları öğrenci, veli
ve eğitim yöneticileri için açık olmalıdır.
Değerlendirme sonuçları değişik amaçların gerçekletirilmesinde
yararlı olur. Örneğin:
1. Öğrencilerin ilerlemesiyle ilgili bilgilerin saptanması;
2. Öğrencilere gereken bilgilerin saptanması;
3. Öğrencilerin teşvik edilmesi;
4. Öğrencilerin ilerlemeleri için gereken koşulların sağlanması;
5. Güncel amaçların gerçekleştirilmesi;
6. Öğrencilerde becerilerin saptanması;
7. Kendini ve diğerlerini değerlendirme sırasında öğretim kalitesinin
düzeltilmesi.
KAYNAKÇA VE DERS ARAÇ İLE GEREÇLERİ
Kimya dersi öğretim plan ve programının gerçekleştirilebilmesi için
öğretmen ve öğrenciler aşağıdaki kaynakça ve ders araç ile gereçlerinden
yararlanabilir:
84
Kaynakça:
1.
2.
3.
4.
H. Çağırgan, M. Ay: Fen Bilgisi 7, MEB-Ankara, 1999.
H. Çağırgan, M. Ay: Fen Bilgisi 8. MEB–Ankara, 1999.
Y Koroliya: Kimya 7, Priştine, 1996.
Y Koroliya: Kimya 8, Priştine, 1996.
Ders Araç ve Gereçleri:
1)
2)
3)
4)
Kimya laboratuvarı ya da mobil laboratuvar;.
Kimya kitapları, elkitapları, praktikumlar, iş defterleri;
Mesleki ve bilimsel dergiler, sözlükler, ansiklopediler;
Elementlerin periyodik cetveli, fotoğraflar, modeller, şemalar,
diyagramlar, maketler, mineraller koleksiyonu;
5) Multimedyal araçlar (bilgisayar programları, internet, CD);
6) Video rekorderli TV araçlar, grafoskop, fotoslaydlar, videokasetler vb.
Kaynakça ve ders araç ile gereçlerin seçimini Kimya öğretmeni,
okuldaki koşulları ve kimya dersi genel ve özel amaçlarını gözönünde
bulundurarak yapar.
Aynı imkânlar öğrencilere de tanınmalıdır.
85