Ödemeler Dengesi

advertisement
Ödemeler Dengesi
1
Ödemeler Dengesi
 Ödemeler Dengesi : Bir ülke sakinlerinin diğer ülke
sakinleriyle, belli bir dönemde yaptığı tüm ekonomik
faaliyetlerin sistematik şekilde kaydedildiği tablodur.
Bilançonun ana bölümleri şunlardır:
A. CARİ İŞLEMLER HESABI
B. SERMAYE HESABI
C. FİNANS HESABI
GENEL DENGE
D. NET HATA VE NOKSAN
E. REZERV VARLIKLAR
Dr. Dilek Seymen©
Dr. Mert Ural
2
ÖDEMELER BİLANÇOSU KALEMLERİ
CARİ İŞLEMLER
A. İhracat (fob) (a+b+c)
a. İhracat
b. Bavul ticareti
c. Transit ticaret
B. İthalat (fob) (a+b+c-d)
a. İthalat (cif)
b. Altın ithalatı
c. Transit ticaret
d. Navlun ve Sigorta
C. Dış Ticaret Dengesi (A-B)
D. Diğer Mal ve Hizmet Gelirleri (a+b+c)
a. Turizm
b. Faiz
c. Diğer
E. Diğer Mal ve Hizmet Giderleri (a+b+c)
a. Turizm
b. Faiz
c. Diğer
F. Toplam Mal ve Hizmetler Dengesi (C+D-E)
G. Özel Karşılıksız Transferler-net (a+b+c)
a. Göçmen transferleri
b. İşçi gelirleri
c. Diğer
H. Resmi Karşılıksız Transferler-net (a+b)
a. İşçi gelirleri
b. Diğer
I. CARİ İŞLEMLER DENGESİ (F+G+H)
Dr. Dilek Seymen©
Dr. Mert Ural
3
ÖDEMELER BİLANÇOSU KALEMLERİ
SERMAYE HAREKETLERİ
J. Doğrudan Yatırımlar (net)
K.K. Portföy Yatırımları (net)
L. Diğer Uzun Vadeli Sermaye Hareketleri-net (a-b+c)
a. Kullanımlar
b. Ödemeler
c. Mevduat (KMDTH-net)
M. Kısa Vadeli Sermaye Hareketleri
NET HATA VE NOKSAN
ULUSLARARASI (Resmi) REZERV HAREKETLERİ
a. Resmi Rezervler
b. IMF Kredileri
Dr. Dilek Seymen©
Dr. Mert Ural
4
Ödemeler Dengesi
ÖDEMELER DENGESİ ANALİTİK SUNUM
(Milyon ABD Dolar)
A- CARİ İŞLEMLER HESABI
1.
İhracat f.o.b.
2.
İthalat f.o.b.
Mal Dengesi
3.
Hizmet Gelirleri
4.
Hizmet Giderleri
Mal ve Hizmet Dengesi
5.
Yatırım Gelirleri
6.
Yatırım Giderleri
Mal, Hizmet ve Yatırım Geliri Dengesi
7.
Cari Transferler
Dr. Dilek Seymen©
Dr. Mert Ural
2005
2006
-22.708
76.950
-110.477
-33.527
26.531
-11.367
-18.363
3.684
-9.483
-24.162
1.454
-31.460
91.689
-131.752
-40.063
24.369
-10.831
-26.525
4.473
-11.095
-33.147
1.687
5
Ödemeler Dengesi
ÖDEMELER DENGESİ ANALİTİK SUNUM
(Milyon ABD Dolar)
B. SERMAYE HESABI
C. FİNANS HESABI
8.
Yurtdışında Doğrudan Yatırım
9.
Yurtiçinde Doğrudan Yatırım
10.
Portföy Hesabı-Varlıklar
11.
Portföy Hesabı-Yükümlülükler
12.
Diğer Yatırımlar-Varlıklar
13.
Diğer Yatırımlar-Yükümlülükler
Cari,Sermaye ve Finansal Hesaplar
D. NET HATA VE NOKSAN
GENEL DENGE
E. REZERV VARLIKLAR
14.
Resmi Rezervler
15.
Uluslararası Para Fonu Kredileri
16.
Ödemeler Dengesi Finansmanı
Dr. Dilek Seymen©
Dr. Mert Ural
2005
0
43.687
-1.078
9.801
-1.233
14.670
259
21.268
20.979
2.221
23.200
-23.200
-17.847
-5.353
0
2006
0
45.244
-934
20.168
-4.053
11.402
-12.358
31.019
13.784
-3.159
10.625
-10.625
-6.114
-4.511
0
6
Ödemeler Dengesi
 Ödemeler Dengesi (Balance of Payments-BP)
 BP = CAB + KAB
 BP = CAB [Y, Yf, (Pf/P).R] + KAB [i, (if + De)]
 CAB = Current Account Balance (Cari İşlemler Dengesi)
 KAB = Capital Account Balance (Sermaye Hesabı Dengesi)
 BP = 0 Dış Denge
BP > 0 Dış Fazla
BP < 0 Dış Açık
Dr. Dilek Seymen©
Dr. Mert Ural
7
Ödemeler Dengesi
 Ödemeler Dengesi (Balance of Payments-BP)
 BP = CAB [Y, Yf, (Pf/P).R] + KAB [i, (if + De)]
(-) (+)
(+)
(+) (-)
Cari İşlemler Dengesini Etkileyen Unsurlar
 Y = ülkenin gelir düzeyi ; M = f(Y)+
 Yf = Ticaret ortaklarının gelir düzeyi ; X = f(Yf)+
 (Pf/P).R = Reel döviz kuru
 Pf = Yabancı ülke fiyatlarının ulusal para cinsinden ifadesi
 P = Yurtiçi fiyatlar
 R = Nominal döviz kuru
 Eğer Y  M ; Yf  Mf
Dr. Dilek Seymen©
Dr. Mert Ural
Reel döviz kuru (Pf ve P sabit iken, R)  X ve M
8
Ödemeler Dengesi
 Ödemeler Dengesi (Balance of Payments-BP)
 BP = CAB [Y, Yf, (Pf/P).R] + KAB [i, (if + De)]
(-) (+)
(+)
(+) (-)
Sermaye Hesabı Dengesini Etkileyen Unsurlar
 i = yurtiçi faiz oran
 if = yurtdışı faiz oranı
 De = Beklenen devalüasyon ya da depresiasyon oranı
 Eğer i  Yabancı sermaye girişi
(if + De)  Yabancı sermaye çıkışı
Uzun vadede faiz oranı (i), Cari İşlemler Dengesini de etkiler.
Dış borç faizleri cari işlemlere kaydedilir (Hizmet Giderleri).
Dr. Dilek Seymen©
Dr. Mert Ural
9
Ödemeler Dengesi

Ödemeler Dengesi (Balance of Payments-BP)
 BP = CAB [Y, Yf, (Pf/P).R] + KAB [i, (if + De)]
(-) (+)
(+)
(+) (-)
 BP’yi türetmek için Y ve i dikkate alınıp, Yf, P, Pf, R sabit
kabul edilir. Aksi halde, BP sağa veya sola hareket eder.
 BP = CAB [Y] + KAB [i]
(-)
(+)
 Y  M böylece (X-M) olumsuz etkilenir.
 if ve De sabit kabul edilirse,
i  Yabancı sermaye girişi
 Bu durumda, genel dış denge, gelir düzeyi ve faiz oranlarının bir
fonksiyonudur.
Dr. Dilek Seymen©
Dr. Mert Ural
10

Ödemeler Dengesi
Cari
Hesap
Açığı
BP=0
Cari
Hesap
Açığı
(M-X)2
(M-X)2
(M-X)1
(M-X)1
) 450
0
KAS1
KAS2
i

Net
Sermaye
Girişi
0
i
2
2
i
i
1
1
Dr. Dilek Seymen©
Dr. Mert Ural
KAS1
KAS2
Y1
Net
Sermaye
Girişi
0

Y
Y2
i
KAS
i
0
(M-X)
BP=0
B

A
Y1
Y2
Y
11

Ödemeler Dengesi
Cari
Hesap
Açığı
Cari
Hesap
Açığı
(M-X)
(M-X)2
(M-X)2
(M-X)2
(M-X)1
(M-X)1
BP=0
) 450
0
Net
Sermaye
Girişi
KAS1
KAS2
0
Y1
i

BP2
i
KAS
i
i
2
2
i
i
1
1
i
0
Dr. Dilek Seymen©
Dr. Mert Ural
KAS1
KAS2
Y
Y2
KAS2

Net
Sermaye
Girişi
3
0
BP=0
C
B

BP1
A
D
Y1
Y2
Y
12
Ödemeler Dengesi
 Ödemeler Dengesi (Balance of Payments-BP)
 C gibi bir noktada, milli gelir düzeyinin üzerinde bir faiz oranı
(i2>Y1) olduğu için, Dış Fazla vardır.
 Y gibi bir noktada, milli gelir düzeyinin altında bir faiz oranı (Y1>i3)
olduğu için, Dış Açık vardır.
 (M-X) fonksiyonunun kayma nedenleri; Yf, Reel Kur, if, De
 Reel KurX, M ve (M-X) fonksiyonu ile BP sağa kayar. [BP1]
 if  ve iNet SG ve KAS fonksiyonu ile BP sola kayar. [BP2]
Dr. Dilek Seymen©
Dr. Mert Ural
13
Ödemeler Dengesi
 Ödemeler Dengesi (Balance of Payments-BP)
 BP doğrusu, üzerindeki her noktada dış dengeyi sağlayan uygun
i-Y bileşimlerini gösterir.
i
Yurtiçi Faiz Oranı
i2
i1
0
Dr. Dilek Seymen©
Dr. Mert Ural
BP = 0
Dış Fazla
E2 '
E1
Y1
E2 Dış Açık
Y2
Y
Ülkedeki Gelir Düzeyi
14

Ödemeler Dengesi
Ödemeler Dengesi (Balance of Payments-BP)
 Bu doğru üzerinde dış denge, milli gelirin doğurduğu dış ticaret
bilançosu açığının (fazlasının), faiz oranlarının uyardığı net
sermaye bilançosu fazlası (açığı) ile dengelendiğini ifade eder.
 Y1  BP = 0 çünkü i1 faiz oranı dengesizliğe izin vermiyor.
 i1  BP = 0 çünkü Y1 gelir düzeyi dengesizliğe izin vermiyor.
 BP doğrusunun sağı, ödemeler bilançosu açığı bölgesidir. Çünkü,
bu bölgede dış dengenin sağlanması için gerekli milli gelir düzeyi
çok yüksek veya faiz oranı çok düşüktür.
 BP doğrusunun solu, ödemeler bilançosu fazlası bölgesidir.
Çünkü, bu bölgede dış dengenin sağlanması için gerekli milli gelir
düzeyi çok düşük veya faiz oranı çok yüksektir.
Dr. Dilek Seymen©
Dr. Mert Ural
15

Ödemeler Dengesi
Ödemeler Dengesi (Balance of Payments-BP)
 Dış denge doğrusunun (BP) eğimi, sermaye akımlarının faiz
oranlarına karşı duyarlılığına bağlıdır. Bu duyarlılık (sermayenin
faiz esnekliği) ne kadar yüksek olursa, BP doğrusu o derece
yatıklaşır (eğimi azalır).
i
i
BP
Dış
Fazla
i
BP1
Dış
Fazla
Dış
Açık
BP2
BP
Dış
Açık
0
Y 0
Sermaye Mobilitesi=0
Dr. Dilek Seymen©
Dr. Mert Ural
Y 0
Sermaye Mobilitesi=
Y
Sınırlı Sermaye Mobilitesi
e(BP1) < e(BP2)
16

Ödemeler Dengesi
Ödemeler Dengesi (Balance of Payments-BP)
 Sermaye girişi 1.000.000 $, 1$=1.400.000 TL, i=%20
 1.000.000 * 1.400.000 = 1.400.000.000.000 TL
 Her 1 TL, %20 faizden 1,2 TL olacak.
(Anapara + Faiz = 1 + 0,20 =1,20)
 1.400.000.000.000 * 1,20 = 1.680.000.000.000 TL vade sonunda elde
edilecek toplam gelir.
 Eğer t+1 döneminde;

1$ = 1.400.000 TL : 1.680.000.000.000 / 1.400.000 = 1.200.000 $ çıkar.

1$ = 1.100.000 TL : 1.680.000.000.000 / 1.050.000 = 1.600.000 $ çıkar.

1$ = 1.750.000 TL : 1.680.000.000.000 / 1.750.000 = 960.000 $ çıkar.
Dr. Dilek Seymen©
Dr. Mert Ural
17
Ödemeler Dengesi
 Genel Denge
 Ekonomide genel denge iç denge (IS=LM) ve dış dengenin (BP)
birlikte sağlandığı durumu ifade eder.
i
Yurtiçi Faiz Oranı
LM
IS
i0
0
Dr. Dilek Seymen©
Dr. Mert Ural
BP
E0
Y0
Y
Ülkedeki Gelir Düzeyi
18
Ödemeler Dengesi
 Dış Açık Durumu
 Ekonomide iç denge (IS=LM) varken dış açık (BP<0) durumunu
ifade eder. Milli gelir daha düşük ya da faiz oranı daha yüksek
olmalıydı ki dış açık olmasın.
i
IS
LM
E'
i0
0
 Milli gelir çok yüksek (ithalat artar)
BP
A
Dr. Dilek Seymen©
Dr. Mert Ural
E1
 Faiz oranı çok düşük (sermaye çıkışı olur)
 Faiz oranı veri iken, dış dengenin
sağlanabilmesi için gelir düzeyi AE1 kadar
düşük olmalıdır.
 Dış Açık, AE1 ile marjinal ithalat eğiliminin
(m) çarpımına eşittir. Dış Açık = [AE1 * m]
Y
Y0
19
Ödemeler Dengesi
 Dış Fazla Durumu
 Ekonomide iç denge (IS=LM) varken dış fazla (BP>0) durumunu
ifade eder. Milli gelir daha yüksek ya da faiz oranı daha düşük
olmalıydı ki dış fazla olmasın.
i
 Milli gelir çok düşük (ithalat düşer)
IS
LM
BP
i0
E2
B
E''
0
Dr. Dilek Seymen©
Dr. Mert Ural
 Faiz oranı çok yüksek (sermaye girişi olur)
 Faiz oranı veri iken, dış dengenin
sağlanabilmesi için gelir düzeyi BE2 kadar
düşük olmalıdır.
 Dış Fazla, BE2 ile marjinal ithalat eğiliminin
(m) çarpımına eşittir. Dış Fazla = [BE2 * m]
Y
Y0
20
Ödemeler Dengesi
 Dış Açık veya Fazlanın Sürdürülebilmesi
 Ekonominin dış dengesizliklerin bulunduğu E1 ve E2 noktalarında
kalabilmesi için, bu dengesizliklerin parasal etkilerinin sterilize
edilmesi gerekir.
 Sterilizasyon politikasının amacı; dış dengesizliklerin parasal
etkilerini ters yönde açık piyasa işlemleri ile önlemek ve böylece,
IS ve LM’de kaymaların ortaya çıkmasını engellemektir.
 Dış Açık : Döviz Geliri < Döviz Gideri  Döviz Miktarı
 Döviz Miktarı  Ms  LM sola kayar ve yeni denge kurulur.
Para otoriteleri, piyasada Ms düşmesini istemiyorsa, ters yönde
açık piyasa işlemleri ile para arzını eski düzeyine getirir.
Dr. Dilek Seymen©
Dr. Mert Ural
21

Ödemeler Dengesi
Sabit Kur Sisteminde İç ve Dış Denge Amacıyla
İzlenebilecek Politikalar ve Etkinlikler
1. Harcama Değiştirici Politikalar
a. Para Politikası
b. Maliye Politikası
2. Harcama Kaydırıcı Politikalar
a. Döviz Kuru Politikası (Sabit Kur Sisteminde olmaz.)
b. Dolaysız Kontroller (Gümrük vergileri, ithalat yasakları,
ihracat sübvansiyonları.)
Dr. Dilek Seymen©
Dr. Mert Ural
22

Ödemeler Dengesi
Sabit Kur Sisteminde İç ve Dış Denge Amacıyla
İzlenebilecek Politikalar ve Etkinlikler
Dış Denge : Ödemeler bilançosunun otonom gelir ve gider
kalemlerinin
eşitlenmesiyle
sağlanmakta,
yani,
döviz
piyasasında arz ve talebin eşit olması anlamına gelmektedir.
İç Denge : Fiyat istikrarı ile tam istihdamın birlikte
gerçekleşmesi, yani, milli gelirin tam istihdam düzeyinde
dengeye gelmesidir.

Kısa dönemde iki dengeden birisi tercih edilebilir.

Uzun dönemde iç ve dış denge birlikte sağlanmalıdır.
Dr. Dilek Seymen©
Dr. Mert Ural
23

Ödemeler Dengesi
Sabit Kur Sisteminde İç ve Dış Denge Amacıyla
İzlenebilecek Politikalar ve Etkinlikler
İç Dengesizlikler :
Enflasyon  Daraltıcı Para ve Maliye Politikaları
İşsizlik  Genişletici Para ve Maliye Politikaları
Dış Dengesizlikler :
Dış Açık  Daraltıcı Para ve Maliye Politikaları
Dış Fazla  Genişletici Para ve Maliye Politikaları
Dr. Dilek Seymen©
Dr. Mert Ural
24


Ödemeler Dengesi
Sabit Kur Sisteminde İç ve Dış Denge Amacıyla
İzlenebilecek Politikalar ve Etkinlikler
1.
Enflasyon + Dış Açık  Çelişki Yok (Daraltıcı Politikalar)
2.
Enflasyon + Dış Fazla  Çelişki Var
3.
İşsizlik + Dış Açık  Çelişki Var
4.
İşsizlik + Dış Fazla  Çelişki Yok (Genişletici Politikalar)
Çelişkili durumlar için Robert A. Mundell’in “Etkin Piyasa
Sınıflaması İlkesi” dikkate alınır. Yani, politikalar hangi
alanda daha etkinse o alanda kullanılmalıdır. Buna göre;
 Maliye Politikası – iç dengede daha etkilidir. (Vergiler = G)
 Para Politikası – dış dengede daha etkilidir. (Para Arzı = Ms)
2.
Enflasyon + Dış Fazla  Daraltıcı Maliye P. + Genişletici Para P.
3.
İşsizlik + Dış Açık  Genişletici Maliye P. + Daraltıcı Para P.
Dr. Dilek Seymen©
Dr. Mert Ural
25
Ödemeler Dengesi

Sabit Kur Sisteminde İç ve Dış Denge Amacıyla
İzlenebilecek Politikalar ve Etkinlikler

Para Politikası – Amaç: Dış açığı düşürmek.
Ms  i  I  Y  M
 Net YSG
Cari İşlemler yoluyla
Sermaye Hareketleri yoluyla
Dış Açık
Likidite tuzağı olmamalıdır. Yatırımın faiz elastikiyeti önemlidir.

Maliye Politikası – Amaç: Dış açığı düşürmek.
G  Y  M
Cari İşlemler yoluyla
Dış Açık
 Md (Ms)  i  Net YSG
Dış Açık
Sermaye Hareketleri yoluyla
Sonuç Belirsizdir. Para Politikası dış dengede daha etkindir.
Dr. Dilek Seymen©
Dr. Mert Ural
26

Ödemeler Dengesi
Sabit Kur Sisteminde Para ve Maliye Politikalarının
Etkinliği (Tam Sermaye Mobilitesi varsayımı)
Para Politikası
 E0 noktasında IS = LM = BP
i
LM LM
1
IS
i0
 Ekonomi eksik istihdamda ise, tam
istihdama ulaşmak için Genişletici Para
Politikası uygulandığında (Ms ve LM 
LM1) yeni denge E1 noktasında oluşur.
 E1 noktasında Dış Açık vardır. Daraltıcı
para politikasıyla (Ms ve LM1  LM) denge
BP tekrar E0 noktasında oluşur.
E0
E1
Dış Açık  Sonuçta: Genişletici Para Politikası etkin
değil.
0
Y
Y0
Dr. Dilek Seymen©
Dr. Mert Ural
27

Ödemeler Dengesi
Sabit Kur Sisteminde Para ve Maliye Politikalarının
Etkinliği (Tam Sermaye Mobilitesi varsayımı)
Maliye Politikası
i
IS
IS1
LM LM
1
E’
i0
E0
 E0 noktasında IS = LM = BP
 Ekonomi eksik istihdamda ise, tam
istihdama ulaşmak için Genişletici Maliye
Politikası uygulandığında (G ve IS  IS1)
yeni denge E’ noktasında oluşur.
Dış Fazla  E’ noktasında Dış Fazla vardır. Genişletici
E1
para politikasıyla (Ms ve LM  LM1) denge
BP E1 noktasında oluşur (Y).
 Sonuç: Genişletici Maliye Politikası çok
etkin.
0
Y
Y0
Dr. Dilek Seymen©
Dr. Mert Ural
Y1
28

Ödemeler Dengesi
Sabit Kur Sisteminde
Mekanizması
Otomatik
Dengelenme
 P  (X-M)  Dış Açık
Dış Açık  Ms (Parasal Etki)  Y  (X-M)  Dış Açık
 i  Net YSG  Dış Açık
Dr. Dilek Seymen©
Dr. Mert Ural
29

Ödemeler Dengesi
Esnek Kur Sisteminde İç ve Dış Denge Amacıyla
İzlenebilecek Politikalar ve Etkinlikler

Sabit kur sisteminde, fiili dengesizliklerin ortadan kalkması
şeklinde olan otomatik dengelenme mekanizması; Esnek
kur sisteminde, potansiyel dengesizliklerin giderilmesi gibi
farklı bir nitelik kazanmaktadır.

Sabit kur sisteminde, gelir ve nispi fiyat değişmeleri
dengelenme mekanizmasında ortaklaşa rol oynarken;
Esnek kur sisteminde, nispi fiyat değişmeleri ön plana
geçmekte, gelir değişmeleri ise otomatik dengelenme
sürecinde tersine çevirici ve dengelenmenin etkinliğini
azaltıcı bir etkiye sahip olmaktadır.
Dr. Dilek Seymen©
Dr. Mert Ural
30

Ödemeler Dengesi
Esnek Kur Sisteminde İç ve Dış Denge Amacıyla
İzlenebilecek Politikalar ve Etkinlikler

Sabit kur sisteminde, dolaylı olarak ortaya çıkan nispi fiyat
değişmeleri, para arzı ve fiyatlar genel düzeyindeki
değişmelere bağlıdır.

Esnek kur sisteminde, dolaysız olarak ortaya çıkan nispi
fiyat değişmeleri, döviz kuru değişmelerine bağlıdır.
Dr. Dilek Seymen©
Dr. Mert Ural
31
Ödemeler Dengesi

Esnek Kur Sisteminde İç ve Dış Denge Amacıyla
İzlenebilecek Politikalar ve Etkinlikler

Sabit Kur Sistemi [Para Politikası]
Ms  i  I  Y  M
 Net YSG

Cari İşlemler yoluyla
Sermaye Hareketleri yoluyla
Dış Açık
Esnek Kur Sistemi [Para Politikası] – Fiili değil, Potansiyel Açık
Ms  i  I  Y  M  R
Cari İşlemler yoluyla
 Net YSG  R Sermaye Hareketleri yoluyla
Dr. Dilek Seymen©
Dr. Mert Ural
Y
32

Ödemeler Dengesi
Esnek Kur Sisteminde İç ve Dış Denge Amacıyla
İzlenebilecek Politikalar ve Etkinlikler
 Para politikasının iç denge üzerindeki etkisi esnek kur
sisteminde artmaktadır. Bunun istisnaları vardır:
a. Likidite Tuzağı Durumunda,
Ms  i  i  İç Denge üzerinde Para P. etkisiz.
 Dış Denge üzerinde Para P. etkisiz.
b. Yatırım Talebinin Faiz Elastikiyeti = 0 ise,
Ms  i  I  I devam etmiyor. Çünkü YTFE=0.
 Net YSG
Dr. Dilek Seymen©
Dr. Mert Ural
33
Ödemeler Dengesi

Esnek Kur Sisteminde İç ve Dış Denge Amacıyla
İzlenebilecek Politikalar ve Etkinlikler

[Maliye Politikası] – Genişletici Maliye Politikası Uygulaması
SKS
Cari
İşlemler
yoluyla
EKS
G  Y  M (Dış Açık)  R
 Md  i  Net YSG (Dış Fazla)  R
Sabit Kur
Sisteminde iş
burada bitiyor
SKS
EKS
R?
Sermaye
Hareketleri
yoluyla
Esnek Kur Sisteminde Devam Eden Durum: R  Y
R  Y
Hangi etki ağır basarsa, o sonuç oluşur. R ise, Genişletici
Maliye Politikasının Gelir üzerindeki etkisi artırıcı olur.
Dr. Dilek Seymen©
Dr. Mert Ural
34

Ödemeler Dengesi
Esnek Kur Sisteminde İç ve Dış Denge Amacıyla
İzlenebilecek Politikalar ve Etkinlikler

Maliye politikasının iç denge üzerindeki etkisinin istisnaları
vardır:
a. Likidite Tuzağı Durumunda,
G  Y  M  R  Y
 Md  i  i
(2nci etki gerçekleşmez)
b. Para Talebinin Faiz Elastikiyeti = 0 ise,
G  Y olmayacaktır (Y). Çünkü bu durumda G’deki
artış tamamen faiz oranı yükselmesine yol açıp yatırımları
dışlayacaktır (crowding-out).
Dr. Dilek Seymen©
Dr. Mert Ural
35
Ödemeler Dengesi
Esnek Kur Sisteminde İç ve Dış Denge Amacıyla
İzlenebilecek Politikalar ve Etkinlikler

b.
Para Talebinin Faiz Elastikiyeti = 0 ise,
i
LM
 Yani, Klasik ve Paracı iktisatçıların
öngördüğü bu durumda, genişletici maliye
politikasının gelir üzerindeki etkisi olmaz.
i1
i0
E
A
 G  Y (crowding-out)
Çoğaltan
 i  R  Y (EKS’de Y azalır).
IS1
IS
0
Dr. Dilek Seymen©
Dr. Mert Ural
Y
iY
36

Ödemeler Dengesi
Esnek Kur Sisteminde Para ve Maliye Politikalarının
Etkinliği (Tam Sermaye Mobilitesi varsayımı)
Para Politikası
 E0 noktasında IS = LM = BP
 Amaç geliri (Y) artırmaktır. Genişletici Para
Politikası uygulandığında (Ms ve LM  LM1)
E' noktasına ulaşılır.
i
IS
i0
IS1
LM LM
1
E0
E1
 Ancak, E' noktasına fiilen ulaşılamaz. Bu
nokta potansiyel dış açık noktasıdır.
Potansiyel dış açık döviz kurunu (R) yükseltir.
BP
E’
 R  BP ve IS sağa kayar. Ancak tam
sermaye mobilitesi nedeniyle BP kaymaz.
 IS  IS1 olunca E’ noktası yerine fiilen E1
noktasına ulaşılır.
0
Y
Y0
Dr. Dilek Seymen©
Dr. Mert Ural
Y1
 Sonuç: Genişletici Para Politikası çok etkin.
37

Ödemeler Dengesi
Esnek Kur Sisteminde Para ve Maliye Politikalarının
Etkinliği (Tam Sermaye Mobilitesi varsayımı)
Maliye Politikası
 E0 noktasında IS = LM = BP
i
IS
IS1
 Burada, Genişletici Maliye Politikası
uygulandığında (G ve IS  IS1) yeni
denge E’’ noktasına ulaşılır. E’’ noktasında
potansiyel dış fazla vardır. Potansiyel dış
fazla, döviz kurunu (R) düşürür.
LM
E’’
i0
0
E0
 R  BP ve IS sola kayar. Ancak tam
sermaye mobilitesi nedeniyle BP kaymaz.
BP
Y
Y0
Dr. Dilek Seymen©
Dr. Mert Ural
 E0 noktasından E’’ noktasına geçemeyiz.
Sonuçta tekrar E0 noktasına geri döneriz.
 Sonuç: Genişletici Maliye Politikası etkin
değil.
38

Ödemeler Dengesi
Esnek Kur Sisteminde Para ve Maliye Politikalarının
Etkinliği (Tam Sermaye Mobilitesi varsayımı)
Maliye Politikası
 Devam…
i
 G  Y 
IS
IS1
 R  X, M  (X-M)  Y
LM
E’’
i0
0
 Y ve Y birbirini nötrler.
 Bu yüzden: Genişletici Maliye Politikası
etkin değil.
E0
BP
Y
Y0
Dr. Dilek Seymen©
Dr. Mert Ural
39

Ödemeler Dengesi
Tam Sermaye Mobilitesi Durumunda:
 Sabit Kur Sisteminde: Maliye Politikası Etkin
 Esnek Kur Sisteminde: Para Politikası Etkin
Dr. Dilek Seymen©
Dr. Mert Ural
40
Download