Ödemeler Dengesi
advertisement
Ödemeler Dengesi 1 Ödemeler Dengesi Ödemeler Dengesi : Bir ülke sakinlerinin diğer ülke sakinleriyle, belli bir dönemde yaptığı tüm ekonomik faaliyetlerin sistematik şekilde kaydedildiği tablodur. Bilançonun ana bölümleri şunlardır: A. CARİ İŞLEMLER HESABI B. SERMAYE HESABI C. FİNANS HESABI GENEL DENGE D. NET HATA VE NOKSAN E. REZERV VARLIKLAR Dr. Dilek Seymen© Dr. Mert Ural 2 ÖDEMELER BİLANÇOSU KALEMLERİ CARİ İŞLEMLER A. İhracat (fob) (a+b+c) a. İhracat b. Bavul ticareti c. Transit ticaret B. İthalat (fob) (a+b+c-d) a. İthalat (cif) b. Altın ithalatı c. Transit ticaret d. Navlun ve Sigorta C. Dış Ticaret Dengesi (A-B) D. Diğer Mal ve Hizmet Gelirleri (a+b+c) a. Turizm b. Faiz c. Diğer E. Diğer Mal ve Hizmet Giderleri (a+b+c) a. Turizm b. Faiz c. Diğer F. Toplam Mal ve Hizmetler Dengesi (C+D-E) G. Özel Karşılıksız Transferler-net (a+b+c) a. Göçmen transferleri b. İşçi gelirleri c. Diğer H. Resmi Karşılıksız Transferler-net (a+b) a. İşçi gelirleri b. Diğer I. CARİ İŞLEMLER DENGESİ (F+G+H) Dr. Dilek Seymen© Dr. Mert Ural 3 ÖDEMELER BİLANÇOSU KALEMLERİ SERMAYE HAREKETLERİ J. Doğrudan Yatırımlar (net) K.K. Portföy Yatırımları (net) L. Diğer Uzun Vadeli Sermaye Hareketleri-net (a-b+c) a. Kullanımlar b. Ödemeler c. Mevduat (KMDTH-net) M. Kısa Vadeli Sermaye Hareketleri NET HATA VE NOKSAN ULUSLARARASI (Resmi) REZERV HAREKETLERİ a. Resmi Rezervler b. IMF Kredileri Dr. Dilek Seymen© Dr. Mert Ural 4 Ödemeler Dengesi ANALİTİK SUNUM A. CARİ İŞLEMLER HESABI YILLIK 2000 2001 2002 2003 2004 -9,819 3,390 -1,522 -8,037 -15,410 İhracat f.o.b. 30,721 34,373 40,124 51,206 66,955 İthalat f.o.b. -52,680 -38,106 -47,407 -65,216 -90,747 MAL DENGESİ -21,959 -3,733 -7,283 -14,010 -23,792 Hizmet Gelirleri 20,364 16,030 14,783 19,025 24,028 Hizmet Giderleri -8,996 -6,900 -6,904 -8,520 -11,255 MAL ve HİZMET DENGESİ -10,591 5,397 596 -3,505 -11,019 Yatırım Gelirleri 2,836 2,753 2,486 Yatırım Giderleri -6,838 -7,753 -7,040 -7,805 -8,169 MAL, HİZMET ve YATIRIM GELİRİ DENGESİ Cari Transferler Dr. Dilek Seymen© Dr. Mert Ural -14,593 2,246 2,651 397 -3,958 -9,064 -16,537 4,774 2,993 2,436 1,027 1,127 5 Ödemeler Dengesi 2000 B. SERMAYE HESABI C. FİNANS HESABI 2001 2002 2003 2004 9,584 -14,643 1,161 7,091 16,965 -870 -497 -175 -499 -859 Yurtdışında Doğrudan Yatırım 982 3,266 1,038 1,694 2,568 Yurtiçinde Doğrudan Yatırım -593 -788 -2,096 -1,386 -1,388 1,503 3,955 9,411 -79 -16 1,009 1,427 1,126 -3,648 1,519 2,946 7,984 Portföy Hesabı-Varlıklar Portföy Hesabı-Yükümlülükler Hisse Senetleri Borç Senetleri 1,615 -3,727 489 -1,939 -601 -777 -986 -7,341 1 -39 -30 -28 -24 Merkez Bankası 0 0 0 0 0 Genel Hükumet -1,574 233 643 348 -5,331 -795 -1,390 -1,306 -1,986 1,668 4,313 14,574 735 1,336 497 -209 117 -1,977 -669 -2,194 -1,163 Genel Hükumet 3,736 -9,644 -2,016 2,846 6,498 Bankalar 5,917 -1,410 3,017 3,164 9,448 -235 -11,253 -361 -946 1,555 Diğer Yatırımlar-Varlıklar Bankalar Diğer Sektörler Diğer Yatırımlar-Yükümlülükler Merkez Bankası Diğer Sektörler -366 10,389 -12,296 619 Cari,Sermaye ve Finansal Hesaplar Dr. Dilek Seymen© Dr. Mert Ural 6 Ödemeler Dengesi 2000 2001 2002 2003 2004 -2,762 -1,671 149 5,043 2,787 GENEL DENGE -2,997 -12,924 -212 4,097 4,342 E. REZERV VARLIKLAR 2,997 12,924 212 -4,097 -4,342 D. NET HATA VE NOKSAN Rezerv Varlıklar Uluslararası Para Fonu Kredileri Ödemeler Dengesi Finansmanı -354 2,694 -6,153 -4,047 3,351 10,230 6,365 - - - -824 -50 -3,518 - - Kaynak: Merkez Bankası Dr. Dilek Seymen© Dr. Mert Ural 7 Ödemeler Dengesi Ödemeler Dengesi (Balance of Payments-BP) BP = CAB + KAB BP = CAB [Y, Yf, (Pf/P).R] + KAB [i, (if + De)] CAB = Current Account Balance (Cari İşlemler Dengesi) KAB = Capital Account Balance (Sermaye Hesabı Dengesi) BP = 0 Dış Denge BP > 0 Dış Fazla BP < 0 Dış Açık Dr. Dilek Seymen© Dr. Mert Ural 8 Ödemeler Dengesi Ödemeler Dengesi (Balance of Payments-BP) BP = CAB [Y, Yf, (Pf/P).R] + KAB [i, (if + De)] (-) (+) (+) (+) (-) Cari İşlemler Dengesini Etkileyen Unsurlar Y = ülkenin gelir düzeyi ; M = f(Y)+ Yf = Ticaret ortaklarının gelir düzeyi ; X = f(Yf)+ (Pf/P).R = Reel döviz kuru Pf = Yabancı ülke fiyatlarının ulusal para cinsinden ifadesi P = Yurtiçi fiyatlar R = Nominal döviz kuru Eğer Y M ; Yf Mf Dr. Dilek Seymen© Dr. Mert Ural Reel döviz kuru (Pf ve P sabit iken, R) X ve M 9 Ödemeler Dengesi Ödemeler Dengesi (Balance of Payments-BP) BP = CAB [Y, Yf, (Pf/P).R] + KAB [i, (if + De)] (-) (+) (+) (+) (-) Sermaye Hesabı Dengesini Etkileyen Unsurlar i = yurtiçi faiz oran if = yurtdışı faiz oranı De = Beklenen devalüasyon ya da depresiasyon oranı Eğer i Yabancı sermaye girişi (if + De) Yabancı sermaye çıkışı Uzun vadede faiz oranı (i), Cari İşlemler Dengesini de etkiler. Dış borç faizleri cari işlemlere kaydedilir (Hizmet Giderleri). Dr. Dilek Seymen© Dr. Mert Ural 10 Ödemeler Dengesi Ödemeler Dengesi (Balance of Payments-BP) BP = CAB [Y, Yf, (Pf/P).R] + KAB [i, (if + De)] (-) (+) (+) (+) (-) BP’yi türetmek için Y ve i dikkate alınıp, Yf, P, Pf, R sabit kabul edilir. Aksi halde, BP sağa veya sola hareket eder. BP = CAB [Y] + KAB [i] (-) (+) Y M böylece (X-M) olumsuz etkilenir. if ve De sabit kabul edilirse, i Yabancı sermaye girişi Bu durumda, genel dış denge, gelir düzeyi ve faiz oranlarının bir fonksiyonudur. Dr. Dilek Seymen© Dr. Mert Ural 11 Ödemeler Dengesi Cari Hesap Açığı BP=0 Cari Hesap Açığı (M-X)2 (M-X)2 (M-X)1 (M-X)1 ) 450 0 KAS1 KAS2 i Net Sermaye Girişi 0 i 2 2 i i 1 1 Dr. Dilek Seymen© Dr. Mert Ural KAS1 KAS2 Y1 Net Sermaye Girişi 0 Y Y2 i KAS i 0 (M-X) BP=0 B A Y1 Y2 Y 12 Ödemeler Dengesi Cari Hesap Açığı Cari Hesap Açığı (M-X) (M-X)2 (M-X)2 (M-X)2 (M-X)1 (M-X)1 BP=0 ) 450 0 Net Sermaye Girişi KAS1 KAS2 0 Y1 i BP2 i KAS i i 2 2 i i 1 1 i 0 Dr. Dilek Seymen© Dr. Mert Ural KAS1 KAS2 Y Y2 KAS2 Net Sermaye Girişi 3 0 BP=0 C B BP1 A D Y1 Y2 Y 13 Ödemeler Dengesi Ödemeler Dengesi (Balance of Payments-BP) C gibi bir noktada, milli gelir düzeyinin üzerinde bir faiz oranı (i2>Y1) olduğu için, Dış Fazla vardır. Y gibi bir noktada, milli gelir düzeyinin altında bir faiz oranı (Y1>i3) olduğu için, Dış Açık vardır. (M-X) fonksiyonunun kayma nedenleri; Yf, Reel Kur, if, De Reel KurX, M ve (M-X) fonksiyonu ile BP sağa kayar. [BP1] if ve iNet SG ve KAS fonksiyonu ile BP sola kayar. [BP2] Dr. Dilek Seymen© Dr. Mert Ural 14 Ödemeler Dengesi Ödemeler Dengesi (Balance of Payments-BP) BP doğrusu, üzerindeki her noktada dış dengeyi sağlayan uygun i-Y bileşimlerini gösterir. i Yurtiçi Faiz Oranı i2 i1 0 Dr. Dilek Seymen© Dr. Mert Ural BP = 0 Dış Fazla E2 ' E1 Y1 E2 Dış Açık Y2 Y Ülkedeki Gelir Düzeyi 15 Ödemeler Dengesi Ödemeler Dengesi (Balance of Payments-BP) Bu doğru üzerinde dış denge, milli gelirin doğurduğu dış ticaret bilançosu açığının (fazlasının), faiz oranlarının uyardığı net sermaye bilançosu fazlası (açığı) ile dengelendiğini ifade eder. Y1 BP = 0 çünkü i1 faiz oranı dengesizliğe izin vermiyor. i1 BP = 0 çünkü Y1 gelir düzeyi dengesizliğe izin vermiyor. BP doğrusunun sağı, ödemeler bilançosu açığı bölgesidir. Çünkü, bu bölgede dış dengenin sağlanması için gerekli milli gelir düzeyi çok yüksek veya faiz oranı çok düşüktür. BP doğrusunun solu, ödemeler bilançosu fazlası bölgesidir. Çünkü, bu bölgede dış dengenin sağlanması için gerekli milli gelir düzeyi çok düşük veya faiz oranı çok yüksektir. Dr. Dilek Seymen© Dr. Mert Ural 16 Ödemeler Dengesi Ödemeler Dengesi (Balance of Payments-BP) Dış denge doğrusunun (BP) eğimi, sermaye akımlarının faiz oranlarına karşı duyarlılığına bağlıdır. Bu duyarlılık (sermayenin faiz esnekliği) ne kadar yüksek olursa, BP doğrusu o derece yatıklaşır (eğimi azalır). i i BP Dış Fazla i BP1 Dış Fazla Dış Açık BP2 BP Dış Açık 0 Y 0 Sermaye Mobilitesi=0 Dr. Dilek Seymen© Dr. Mert Ural Y 0 Sermaye Mobilitesi= Y Sınırlı Sermaye Mobilitesi e(BP1) < e(BP2) 17 Ödemeler Dengesi Ödemeler Dengesi (Balance of Payments-BP) Sermaye girişi 1.000.000 $, 1$=1.400.000 TL, i=%20 1.000.000 * 1.400.000 = 1.400.000.000.000 TL Her 1 TL, %20 faizden 1,2 TL olacak. (Anapara + Faiz = 1 + 0,20 =1,20) 1.400.000.000.000 * 1,20 = 1.680.000.000.000 TL vade sonunda elde edilecek toplam gelir. Eğer t+1 döneminde; 1$ = 1.400.000 TL : 1.680.000.000.000 / 1.400.000 = 1.200.000 $ çıkar. 1$ = 1.100.000 TL : 1.680.000.000.000 / 1.050.000 = 1.600.000 $ çıkar. 1$ = 1.750.000 TL : 1.680.000.000.000 / 1.750.000 = 960.000 $ çıkar. Dr. Dilek Seymen© Dr. Mert Ural 18 Ödemeler Dengesi Genel Denge Ekonomide genel denge iç denge (IS=LM) ve dış dengenin (BP) birlikte sağlandığı durumu ifade eder. i Yurtiçi Faiz Oranı LM IS i0 0 Dr. Dilek Seymen© Dr. Mert Ural BP E0 Y0 Y Ülkedeki Gelir Düzeyi 19 Ödemeler Dengesi Dış Açık Durumu Ekonomide iç denge (IS=LM) varken dış açık (BP<0) durumunu ifade eder. Milli gelir daha düşük ya da faiz oranı daha yüksek olmalıydı ki dış açık olmasın. i IS LM E' i0 0 Milli gelir çok yüksek (ithalat artar) BP A Dr. Dilek Seymen© Dr. Mert Ural E1 Faiz oranı çok düşük (sermaye çıkışı olur) Faiz oranı veri iken, dış dengenin sağlanabilmesi için gelir düzeyi AE1 kadar düşük olmalıdır. Dış Açık, AE1 ile marjinal ithalat eğiliminin (m) çarpımına eşittir. Dış Açık = [AE1 * m] Y Y0 20 Ödemeler Dengesi Dış Fazla Durumu Ekonomide iç denge (IS=LM) varken dış fazla (BP>0) durumunu ifade eder. Milli gelir daha yüksek ya da faiz oranı daha düşük olmalıydı ki dış fazla olmasın. i Milli gelir çok düşük (ithalat düşer) IS LM BP i0 E2 B E'' 0 Dr. Dilek Seymen© Dr. Mert Ural Faiz oranı çok yüksek (sermaye girişi olur) Faiz oranı veri iken, dış dengenin sağlanabilmesi için gelir düzeyi BE2 kadar düşük olmalıdır. Dış Fazla, BE2 ile marjinal ithalat eğiliminin (m) çarpımına eşittir. Dış Fazla = [BE2 * m] Y Y0 21 Ödemeler Dengesi Dış Açık veya Fazlanın Sürdürülebilmesi Ekonominin dış dengesizliklerin bulunduğu E1 ve E2 noktalarında kalabilmesi için, bu dengesizliklerin parasal etkilerinin sterilize edilmesi gerekir. Sterilizasyon politikasının amacı; dış dengesizliklerin parasal etkilerini ters yönde açık piyasa işlemleri ile önlemek ve böylece, IS ve LM’de kaymaların ortaya çıkmasını engellemektir. Dış Açık : Döviz Geliri < Döviz Gideri Döviz Miktarı Döviz Miktarı Ms LM sola kayar ve yeni denge kurulur. Para otoriteleri, piyasada Ms düşmesini istemiyorsa, ters yönde açık piyasa işlemleri ile para arzını eski düzeyine getirir. Dr. Dilek Seymen© Dr. Mert Ural 22 Ödemeler Dengesi Sabit Kur Sisteminde İç ve Dış Denge Amacıyla İzlenebilecek Politikalar ve Etkinlikler 1. Harcama Değiştirici Politikalar a. Para Politikası b. Maliye Politikası 2. Harcama Kaydırıcı Politikalar a. Döviz Kuru Politikası (Sabit Kur Sisteminde olmaz.) b. Dolaysız Kontroller (Gümrük vergileri, ithalat yasakları, ihracat sübvansiyonları.) Dr. Dilek Seymen© Dr. Mert Ural 23 Ödemeler Dengesi Sabit Kur Sisteminde İç ve Dış Denge Amacıyla İzlenebilecek Politikalar ve Etkinlikler Dış Denge : Ödemeler bilançosunun otonom gelir ve gider kalemlerinin eşitlenmesiyle sağlanmakta, yani, döviz piyasasında arz ve talebin eşit olması anlamına gelmektedir. İç Denge : Fiyat istikrarı ile tam istihdamın birlikte gerçekleşmesi, yani, milli gelirin tam istihdam düzeyinde dengeye gelmesidir. Kısa dönemde iki dengeden birisi tercih edilebilir. Uzun dönemde iç ve dış denge birlikte sağlanmalıdır. Dr. Dilek Seymen© Dr. Mert Ural 24 Ödemeler Dengesi Sabit Kur Sisteminde İç ve Dış Denge Amacıyla İzlenebilecek Politikalar ve Etkinlikler İç Dengesizlikler : Enflasyon Daraltıcı Para ve Maliye Politikaları İşsizlik Genişletici Para ve Maliye Politikaları Dış Dengesizlikler : Dış Açık Daraltıcı Para ve Maliye Politikaları Dış Fazla Genişletici Para ve Maliye Politikaları Dr. Dilek Seymen© Dr. Mert Ural 25 Ödemeler Dengesi Sabit Kur Sisteminde İç ve Dış Denge Amacıyla İzlenebilecek Politikalar ve Etkinlikler 1. Enflasyon + Dış Açık Çelişki Yok (Daraltıcı Politikalar) 2. Enflasyon + Dış Fazla Çelişki Var 3. İşsizlik + Dış Açık Çelişki Var 4. İşsizlik + Dış Fazla Çelişki Yok (Genişletici Politikalar) Çelişkili durumlar için Robert A. Mundell’in “Etkin Piyasa Sınıflaması İlkesi” dikkate alınır. Yani, politikalar hangi alanda daha etkinse o alanda kullanılmalıdır. Buna göre; Maliye Politikası – iç dengede daha etkilidir. (Vergiler = G) Para Politikası – dış dengede daha etkilidir. (Para Arzı = Ms) 2. Enflasyon + Dış Fazla Daraltıcı Maliye P. + Genişletici Para P. 3. İşsizlik + Dış Açık Genişletici Maliye P. + Daraltıcı Para P. Dr. Dilek Seymen© Dr. Mert Ural 26 Ödemeler Dengesi Sabit Kur Sisteminde İç ve Dış Denge Amacıyla İzlenebilecek Politikalar ve Etkinlikler Para Politikası – Amaç: Dış açığı düşürmek. Ms i I Y M Net YSG Cari İşlemler yoluyla Sermaye Hareketleri yoluyla Dış Açık Likidite tuzağı olmamalıdır. Yatırımın faiz elastikiyeti önemlidir. Maliye Politikası – Amaç: Dış açığı düşürmek. G Y M Cari İşlemler yoluyla Dış Açık Md (Ms) i Net YSG Dış Açık Sermaye Hareketleri yoluyla Sonuç Belirsizdir. Para Politikası dış dengede daha etkindir. Dr. Dilek Seymen© Dr. Mert Ural 27 Ödemeler Dengesi Sabit Kur Sisteminde Para ve Maliye Politikalarının Etkinliği (Tam Sermaye Mobilitesi varsayımı) Para Politikası E0 noktasında IS = LM = BP i LM LM 1 IS i0 Ekonomi eksik istihdamda ise, tam istihdama ulaşmak için Genişletici Para Politikası uygulandığında (Ms ve LM LM1) yeni denge E1 noktasında oluşur. E1 noktasında Dış Açık vardır. Daraltıcı para politikasıyla (Ms ve LM1 LM) denge BP tekrar E0 noktasında oluşur. E0 E1 Dış Açık Sonuçta: Genişletici Para Politikası etkin değil. 0 Y Y0 Dr. Dilek Seymen© Dr. Mert Ural 28 Ödemeler Dengesi Sabit Kur Sisteminde Para ve Maliye Politikalarının Etkinliği (Tam Sermaye Mobilitesi varsayımı) Maliye Politikası i IS IS1 LM LM 1 E’ i0 E0 E0 noktasında IS = LM = BP Ekonomi eksik istihdamda ise, tam istihdama ulaşmak için Genişletici Maliye Politikası uygulandığında (G ve IS IS1) yeni denge E’ noktasında oluşur. Dış Fazla E’ noktasında Dış Fazla vardır. Genişletici E1 para politikasıyla (Ms ve LM LM1) denge BP E1 noktasında oluşur (Y). Sonuç: Genişletici Maliye Politikası çok etkin. 0 Y Y0 Dr. Dilek Seymen© Dr. Mert Ural Y1 29 Ödemeler Dengesi Sabit Kur Sisteminde Mekanizması Otomatik Dengelenme P (X-M) Dış Açık Dış Açık Ms (Parasal Etki) Y (X-M) Dış Açık i Net YSG Dış Açık Dr. Dilek Seymen© Dr. Mert Ural 30 Ödemeler Dengesi Esnek Kur Sisteminde İç ve Dış Denge Amacıyla İzlenebilecek Politikalar ve Etkinlikler Sabit kur sisteminde, fiili dengesizliklerin ortadan kalkması şeklinde olan otomatik dengelenme mekanizması; Esnek kur sisteminde, potansiyel dengesizliklerin giderilmesi gibi farklı bir nitelik kazanmaktadır. Sabit kur sisteminde, gelir ve nispi fiyat değişmeleri dengelenme mekanizmasında ortaklaşa rol oynarken; Esnek kur sisteminde, nispi fiyat değişmeleri ön plana geçmekte, gelir değişmeleri ise otomatik dengelenme sürecinde tersine çevirici ve dengelenmenin etkinliğini azaltıcı bir etkiye sahip olmaktadır. Dr. Dilek Seymen© Dr. Mert Ural 31 Ödemeler Dengesi Esnek Kur Sisteminde İç ve Dış Denge Amacıyla İzlenebilecek Politikalar ve Etkinlikler Sabit kur sisteminde, dolaylı olarak ortaya çıkan nispi fiyat değişmeleri, para arzı ve fiyatlar genel düzeyindeki değişmelere bağlıdır. Esnek kur sisteminde, dolaysız olarak ortaya çıkan nispi fiyat değişmeleri, döviz kuru değişmelerine bağlıdır. Dr. Dilek Seymen© Dr. Mert Ural 32 Ödemeler Dengesi Esnek Kur Sisteminde İç ve Dış Denge Amacıyla İzlenebilecek Politikalar ve Etkinlikler Sabit Kur Sistemi [Para Politikası] Ms i I Y M Net YSG Cari İşlemler yoluyla Sermaye Hareketleri yoluyla Dış Açık Esnek Kur Sistemi [Para Politikası] – Fiili değil, Potansiyel Açık Ms i I Y M R Cari İşlemler yoluyla Net YSG R Sermaye Hareketleri yoluyla Dr. Dilek Seymen© Dr. Mert Ural Y 33 Ödemeler Dengesi Esnek Kur Sisteminde İç ve Dış Denge Amacıyla İzlenebilecek Politikalar ve Etkinlikler Para politikasının iç denge üzerindeki etkisi esnek kur sisteminde artmaktadır. Bunun istisnaları vardır: a. Likidite Tuzağı Durumunda, Ms i i İç Denge üzerinde Para P. etkisiz. Dış Denge üzerinde Para P. etkisiz. b. Yatırım Talebinin Faiz Elastikiyeti = 0 ise, Ms i I I devam etmiyor. Çünkü YTFE=0. Net YSG Dr. Dilek Seymen© Dr. Mert Ural 34 Ödemeler Dengesi Esnek Kur Sisteminde İç ve Dış Denge Amacıyla İzlenebilecek Politikalar ve Etkinlikler [Maliye Politikası] – Genişletici Maliye Politikası Uygulaması SKS Cari İşlemler yoluyla EKS G Y M (Dış Açık) R Md i Net YSG (Dış Fazla) R Sabit Kur Sisteminde iş burada bitiyor SKS EKS R? Sermaye Hareketleri yoluyla Esnek Kur Sisteminde Devam Eden Durum: R Y R Y Hangi etki ağır basarsa, o sonuç oluşur. R ise, Genişletici Maliye Politikasının Gelir üzerindeki etkisi artırıcı olur. Dr. Dilek Seymen© Dr. Mert Ural 35 Ödemeler Dengesi Esnek Kur Sisteminde İç ve Dış Denge Amacıyla İzlenebilecek Politikalar ve Etkinlikler Maliye politikasının iç denge üzerindeki etkisinin istisnaları vardır: a. Likidite Tuzağı Durumunda, G Y M R Y Md i i (2nci etki gerçekleşmez) b. Para Talebinin Faiz Elastikiyeti = 0 ise, G Y olmayacaktır (Y). Çünkü bu durumda G’deki artış tamamen faiz oranı yükselmesine yol açıp yatırımları dışlayacaktır (crowding-out). Dr. Dilek Seymen© Dr. Mert Ural 36 Ödemeler Dengesi Esnek Kur Sisteminde İç ve Dış Denge Amacıyla İzlenebilecek Politikalar ve Etkinlikler b. Para Talebinin Faiz Elastikiyeti = 0 ise, i LM Yani, Klasik ve Paracı iktisatçıların öngördüğü bu durumda, genişletici maliye politikasının gelir üzerindeki etkisi olmaz. i1 i0 E A G Y (crowding-out) Çoğaltan i R Y (EKS’de Y azalır). IS1 IS 0 Dr. Dilek Seymen© Dr. Mert Ural Y iY 37 Ödemeler Dengesi Esnek Kur Sisteminde Para ve Maliye Politikalarının Etkinliği (Tam Sermaye Mobilitesi varsayımı) Para Politikası E0 noktasında IS = LM = BP Amaç geliri (Y) artırmaktır. Genişletici Para Politikası uygulandığında (Ms ve LM LM1) E' noktasına ulaşılır. i IS i0 IS1 LM LM 1 E0 E1 Ancak, E' noktasına fiilen ulaşılamaz. Bu nokta potansiyel dış açık noktasıdır. Potansiyel dış açık döviz kurunu (R) yükseltir. BP E’ R BP ve IS sağa kayar. Ancak tam sermaye mobilitesi nedeniyle BP kaymaz. IS IS1 olunca E’ noktası yerine fiilen E1 noktasına ulaşılır. 0 Y Y0 Dr. Dilek Seymen© Dr. Mert Ural Y1 Sonuç: Genişletici Para Politikası çok etkin. 38 Ödemeler Dengesi Esnek Kur Sisteminde Para ve Maliye Politikalarının Etkinliği (Tam Sermaye Mobilitesi varsayımı) Maliye Politikası E0 noktasında IS = LM = BP i IS IS1 Burada, Genişletici Maliye Politikası uygulandığında (G ve IS IS1) yeni denge E’’ noktasına ulaşılır. E’’ noktasında potansiyel dış fazla vardır. Potansiyel dış fazla, döviz kurunu (R) düşürür. LM E’’ i0 0 E0 R BP ve IS sola kayar. Ancak tam sermaye mobilitesi nedeniyle BP kaymaz. BP Y Y0 Dr. Dilek Seymen© Dr. Mert Ural E0 noktasından E’’ noktasına geçemeyiz. Sonuçta tekrar E0 noktasına geri döneriz. Sonuç: Genişletici Maliye Politikası etkin değil. 39 Ödemeler Dengesi Esnek Kur Sisteminde Para ve Maliye Politikalarının Etkinliği (Tam Sermaye Mobilitesi varsayımı) Maliye Politikası Devam… i G Y IS IS1 R X, M (X-M) Y LM E’’ i0 0 Y ve Y birbirini nötrler. Bu yüzden: Genişletici Maliye Politikası etkin değil. E0 BP Y Y0 Dr. Dilek Seymen© Dr. Mert Ural 40 Ödemeler Dengesi Tam Sermaye Mobilitesi Durumunda: Sabit Kur Sisteminde: Maliye Politikası Etkin Esnek Kur Sisteminde: Para Politikası Etkin Dr. Dilek Seymen© Dr. Mert Ural 41
