ÇOCUKLUK ÇAĞI ADRENOKORTİKAL KANSERLER Çocukluk çağı

ÇOCUKLUK ÇAĞI ADRENOKORTİKAL KANSERLER
Çocukluk çağı adrenokortikal kanserleri nadir olup, sıklıkla Li-Fraumeni sendromu ve
Beckwith-Wiedeman sendromu ile ilişkilidir. Herhangi bir yaşta görülebilir, ancak sıklıkla 5
yaş altında tanı alırlar. Dünyada sıklığı hakkında bilgiler oldukça azdır. Ülke çapında geniş
tarama çalışması sadece Brezilyada yapılmış, diğer ülkelere oranla Brezilyada adrenokorikal
kanserin 10 kat daha sık olduğu, kız çocuklarında daha fazla görüldüğü gösterilmiştir.
Hastalar genellikle endokrin hastalık semptomları ile kliniğe getirilirler. En sık semptom ve
bulgular Cushing sendromu semptom ve bulguları, periferik erken puberte bulguları ile
getirilir. Tümörlerin çoğu endokrin hiperfonksiyone (testosteron, DHEAs, aldosteron, östrojen
hormonlarında artış), artan hormona özgün klinik bulgular sergilerler. Prognoz tümörün
büyüklüğüne, yaygınlığına ve cerrahi olarak tam rezeksiyon yapılıp yapılamamasına göre
değişkenlik gösterir. Kemoterapi ilaçlarından mitotan ve sisplatine cevap vermelerine rağmen
ilerlemiş olgularda prognoz kötüdür. Bu nedenle adrenokortikal kanserlerde erken tanı en
önemli prognostik faktördür.
Hem erken tanı hem de proflaktik önlem açısından günümüzde en önemli çalışma genetik
analizlerin yapılmasıdır. Gerek Li-Fraumeni sendromu, gerekse Beckwith Wiedeman
sendromu genetik analiz ile erkenden tanısı doğrulanabilecek tümör ile ilişkili hastalıklardır.
Li-Fraumeni sendromu nadir görülmesine rağmen, ailede tanımlanmış çocukluk çağı bir
indeks adrenokortikal kanser olgusunun olması durumunda, diğer aile bireyleri de rutin
tarama programına alınarak erkenden tümör tanısı konulabilmektedir. Li-Fraumeni sendromu
çocuklarda ve genç erişkinlerde birden fazla tümörün görülmesi ve bu tümörlerden ailenin
diğer bireylerinde de görülebilme olasılığının yüksek olması ile karakterizedir. Li-Fraumeni
sendromu ile ilişkili kanserer; kemik kanseri (osteosarkoma), yumuşak doku kanserleri
(sarkoma), beyin tümörleri, lösemiler ve adrenokortikal kanserlerdir.
Li-Fraumeni sendromunda tümör süpressör geni TP53’de mutasyonlar gösterilmiştir. LiFraumeni olgularının toplandığı bir merkezde, 64 aileden 400 vaka rapor edilmiştir. Ailelerin
yarısından fazlasında TP53 geninde mutasyon tanımlanmıştır. Bu gende mutasyon saptanan
olgularda ise yaşamın herhangi bir döneminde sendrom ile ilşikili tümörlerden bir veya birden
fazlası ortaya çıkmaktadır. Bu nedenle Li-Fraumeni sendromu tanımlanmış indeks olgunun
tüm aile bireyleri TP53 geni mutasyonu açısından taranması, mutasyon saptanan olguların da
en azından yılda bir kez sık görülen tümörler açısından endokrinolojik ve görüntüleme
yöntemleri ile değerlendirilerek takibe alınması önerilmektedir.
Biz kliniğimizde bir adrenokortikal kanser olgusunda TP53 geni mutasyonu saptadık. Aile
bireyleri tarandığında iki kardeşinde ve babasında da benzer mutasyon saptandı. Mutasyon
saptanan kardeşi rutin takip altında iken erkenden adrenokortikal kanser saptanarak, cerrahi
ile tam rezeksiyon yapıldı, 6 ay kemoterapi aldı. 5 yıllık izleminde her iki kardeşte
adrenokortikal kanser ile ilişkili bir semptom ve bulguya rastlanmadı. Li-Fraumeni
sendromunda kemik, yumuşak doku, meme ve hematolojik malignensiler de yaşamın
herhangi bir döneminde çıkabileceğinden, aile bireyleri yıllık rutin olarak izlenmektedir.
Bu çalışmanın amacı
Ulusal Çocuk Endokrinoloji Derneği çatısı altında, çocuk endokrinoloji uzmanlarının olduğu
tüm merkezlerin işbirliği ile, tanı konulan çocukluk çağı adrenokortikal kanser (18 yaşın
altındaki her olgu) olgusunda TP53 geni mutasyonu araştırılması ve bu mutasyonun Türkiye
prevalansının gösterilmesidir. Mutasyon saptanan olgular ilgili merkeze bildirilerek,
mutasyon (+) olan bireylerin yıllık tümör taramasının yapılmasını sağlamaktır. Çalışma
süresinde çalışmaya katılacak tüm merkezlerin (olgu sayısı ne olursa olsun) ortaklaşa katılımı
ile yayına dönüştürülmesi sağlanacak.
Materyal ve Metod
Li-Fraumeni sendromu tanısı (Chompret kriterleri)1
1. İndeks olgudaki tümörün LFS tümör spektrumunda olması – yumuşak doku sarkomu,
osteosarkoma, pre-menapozal meme kanseri, beyin tümörü, adrenokortikal kanser, lösemi
veya 45 yaş öncesi bronkoalveolar akciğer kanseri
ve
2. Aşağıdaki bulgulardan birisi;
a. Birinci veya ikinci dereceden yakınlarından birisinde 56 yaş öncesi Li-Fraumenis
spektrumundan bir tümör ( osteosarkom, premenapozal meme kanseri, beyin
tümörü, adrenokortikal kanser) veya multipl tümör
b. İndeks olguda Li-Fraumeni sendromu spektrumundan birden fazla tümör
c. İndeks olguda aile öyküsü olmadan da adrenokortikal kanser.
Çalışmaya Çocuk Endokrinoloji merkezlerinde tanı almış tüm adrenokortikal kanser
olguları alınacak, TP53 mutasyonu saptanan indeks olgunun tüm birinci derece
yakınlarından TP53 mutasyonu taraması yapılacak. Mutasyon saptanan her olgu ilgili
merkeze bildirilerek ailenin yıllık takibe girmesi sağlanacak.
Çalışma için Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Rektörlüğü Bilimsel Araştırma Projesinde 1
yıllık destek sağlanmıştır. Çalışma etik kurul onayı alınmıştır. Çalışma üniversitemiz Genetik
Hastalıkları Anabilim Dalı Genetik Araştırma Merkezinde yapılacaktır.
Çalışma süresi Ocak 2016 ile Ocak 2017 tarihleri arasında gerçekleştirilecektir. Çalışma için
her olgudan 2 adet EDTA’lı tüplere (Tam kan sayım tüpü-mor kapaklı) 2 ml kan alınarak
Yurtiçi kargo ile ortam sıcaklığında aşağıdaki adrese gönderilmesi gerekmektedir. Çalışmanın
alt yapısını oluşturabilmek HASTA FORMU doldurularak kan örnekleri ile birlikte
gönderilmesi gerekmektedir.
İletişim adresi:
Prof.Dr.Enver ŞİMŞEK
Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi
Çocuk Endokrinoloji Bili Dalı
26480 Meşelik, Eskişehir
E-mail: [email protected]