Slayt 1 - Manisa Sağlık Müdürlüğü

ÖZEL SAĞLIK HİZMETLERİ,
ECZACILIK VE TIBBİ CİHAZ ŞUBE MÜDÜRLÜĞÜ
AKILCI İLAÇ KULLANIMI
ULUSAL EYLEM PLANI 20142017
AKILCI
İLAÇ KULLANIMI
AKILCI ANTİBİYOTİK
ECZANELERDE
SATIŞI
KULLANIMI
REÇETESİZ İLAÇ
1985 yılında Nairobi’de yapılan Dünya Sağlık Örgütü
toplantısı Akılcı İlaç Kullanımı çalışmaları için başlangıç
sayılmaktadır.
Akılcı İlaç Kullanımı, Dünya Sağlık Örgütü tarafından;
“Kişilerin klinik bulgularına ve bireysel özelliklerine uygun
ilaca, uygun süre ve dozda, en düşük maliyette ve kolayca
ulaşabilmeleri “ olarak tanımlanmıştır.
Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de yanlış ve
gereksiz ilaç kullanımı halk sağlığını etkileyen ciddi bir
sorundur. Akılcı İlaç Kullanımı öncelikli olarak halkın sağlığını
ve toplumun çıkarını gözetir.
AKILCI İLAÇ KULLANIMI
NEDİR?





Bir hastalığın önlenmesi, kontrol altına
alınması veya tedavi edilmesi için;
DOĞRU İLACIN
DOĞRU ZAMANDA
DOĞRU DOZDA
DOĞRU
ŞEKİLDE (Yutma, çiğneme, suda
eritme gibi)
UYGUN FİYATLA kullanılması demektir.
AKILCI İLAÇ KULLANIMININ
AMACI NEDİR?
 Sağlık
hizmetinin kalitesini artırmak
 Tedavi maliyetlerini azaltmak
 Hastayı bilinçlendirmek
HEKİM TARAFINDAN YAZILAN
ECZANEDEN TEMİN EDİLEN
İLAÇLARIN;
 Nasıl,
 Hangi Dozda,
 Hangi sıklıkta,
 Ne kadar süre kullanılacağı,
 Hangi koşullarda saklanacağı,
 Olası yan etkileri,
 Besin-ilaç ve ilaç-ilaç etkileşimleri
anlatılmalı
hastaya tam olarak
Hekim tarafından reçete edilen ilaç veya ilaçlar da, hasta
veya hasta yakını tarafından eksiksiz olarak uygulanmalı
Akılcı İlaç Kullanımının sağlanmasında
sorumluluk sahibi taraflar:
 İlacın üreticisi
 Hangi ilacın kullanılacağına karar veren hekim
 İlacı uygun şartlarda sağlayan eczacı
 İlacı uygulayan hemşire ve/veya hasta/hasta
yakını
AKILCI İLAÇ KULLANIMI EYLEM
PLANI 2014-2017 KAPSAMINDA;
SERBEST
ECZACILARIN,
AKILCI
İLAÇ
KULLANIMINDA SORUMLULUKLARINI YERİNE
GETİRMELERİ VE HASTAYI BİLİNÇLENDİRMEDE
AKTİF GÖREVLERİ VARDIR.
1262
Sayılı
İSPENÇİYARİ VE TIBBİ
MÜSTAHZARLAR
KANUNU’nda;
“Tabip reçetesiyle meşrut olan ilaçların ancak
reçete mukabilinde satılması gerekmektedir.”
ibaresi yer almaktadır.
Bu durumda ilgili kanun hükmü gereği ile
ECZANELERDEN REÇETESİZ İLAÇ SATIŞI
YAPILAMAZ.
REÇETELİ ve REÇETESİZ İLAÇLAR
ARASINDAKİ FARK NEDİR?
REÇETELİ İLAÇLAR;
Sadece
DOKTOR REÇETESİ
ile
alınabilen ilaçlardır. (Antibiyotikler gibi)
eczaneden
REÇETESİZ İLAÇLAR;
Doktor reçetesi olmadan doğrudan eczanelerden
DOKTOR veya ECZACI TAVSİYESİ ile varsa kişinin
rutin kullandığı ilaçlarla etkileşimleri dikkate alınarak
satın alınabilen ilaçlardır. (vitaminler gibi)
Tüm Dünya’da olduğu gibi Ülkemizde de
akılcı olmayan ilaç kullanımı ciddi bir halk sağlığı
sorunudur.
Büyüme
Hormonları,
Antibiyotikler, Antidepresanlar,
Antihistaminikler vb. ilaçların
reçetesiz
satın
alınarak
bilinçsizce kullanılması insan
sağlığı için tehlike oluşturur ve
hatta ölümlere yol açabilir.
Akılcı Olmayan İlaç Kullanımı;
 Hastaların
tedaviye uyumunun azalmasına
 İlaç etkileşimlerine
 Özellikle Antibiyotiklere karşı direnç gelişmesine
 Hastalıkların tekrarlamasına ya da uzamasına
 İstenmeyen etkilerin görülme sıklığının artmasına
 Tedavi maliyetlerinin artmasına neden olur.
Akılcı olmayan antibiyotik kullanımı sonucunda
karşılaşılan en ciddi sorunlardan biri bakterilerin
antibiyotiklere karşı direnç geliştirmesi ve antibiyotiklerin o
bakterilere
karşı
etkisiz
hale
gelmesidir.
Son
yıllarda
yeni
antibakteriyel
etkili
moleküllerin
geliştirilememesi nedeniyle
antibiyotiklerin
AKILCI
kullanılması daha önemli
hale geldi.
Antibiyotik direnci nedeniyle yakın gelecekte
basit enfeksiyonlar ve küçük yaralanmalar bile
ölümcül olacaktır.
ANTİBİYOTİK NEDİR?
Antimikrobiyal ilaçlar olarak da bilinen antibiyotikler insanlarda,
hayvanlarda ve bazen bitkilerde ortaya çıkan enfeksiyonları tedavi
etmek amacıyla bakterileri öldürmek veya çoğalmasını durdurmak
için üretilen ilaçlardır.
ANTİBİYOTİKLER YALNIZCA BAKTERİLER İÇİN ETKİLİDİR,
VİRÜSLERE BAĞLI ENFEKSİYONLARI TEDAVİ EDEMEZ.
GRİP VE SOĞUK ALGINLIĞI GİBİ HASTALIKLARDA
ANTİBİYOTİĞİN TEDAVİDE YERİ YOKTUR. İYİ BİR BAĞIŞIKLIK
SİSTEMİ BU TÜR HASTALIKLARI YENER.
HER ANTİBİYOTİK DE HER HASTALIKTA KULLANILMAZ.
ANTİBİYOTİK DİRENCİ NEDİR?
Bir antibiyotiğin belli bir bakteriyi öldürme ve
çoğalmasını durdurma özelliğini kaybetmesi
halinde, o bakteri o antibiyotiğe karşı direnç
geliştirmiş demektir.
Bazı bakteriler belli antibiyotiklere karşı doğal
olarak dirençlidir. Endişe verici sorun olan ise
kazanılmış dirençtir.
KAZANILMIŞ DİRENÇ NEDİR?
Normalde antibiyotiklere duyarlı olan bazı
bakterilerin genetik değişiklik yani mutasyonu sonucu
tedavi için kullanılan antibiyotiğe karşı direnç
göstermesidir.
ANTİBİYOTİKLERİN DOZUNUN YETERSİZ VEYA
AŞIRI OLMASININ YANI SIRA DOZ ARALIKLARININ
DA UYGUNSUZ OLMASI ANTİBİYOTİK DİRENCİ
GELİŞMESİNİN ANA SEBEBİDİR.
Dirençli bakteri antibiyotiğe rağmen hayatta kalır,
çoğalmaya devam eder ve bu durumda hastalık daha
uzun sürebilir veya ölüme yol açabilir.
Dirençli bakterilerin neden olduğu enfeksiyonların
tedavisinde daha ciddi yan etkileri olan ve daha pahalı olan başka
antibiyotiklerin kullanılması gerekir ve tedavi daha uzun sürer.
BU DİRENÇLİ BAKTERİLER TOPLUMDA HIZLA
YAYILARAK DİĞER İNSANLARDA DA ENFEKSİYONLARA
NEDEN OLUR.
ETKİLİ ANTİBİYOTİKLER OLMADAN YOĞUN BAKIM,
ORGAN NAKLİ, KANSER KEMOTERAPİSİ,YENİ DOĞAN
BEBEKLERİN BAKIMI, DİZ VEYA KALÇA PROTEZİ AMELİYATI
GİBİ YAYGIN CERRAHİ İŞLEMLERİN UYGULANMASI
MÜMKÜN OLAMAYACAKTIR.
DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ,
“TOPLUMLARI BÜYÜK TEHLİKELERİN
BEKLEDİĞİ KONUSUNDA UYARDIĞINI VE
ANTİBİYOTİK DİRENCİNİN ARTIK KÜRESEL BİR
TEHDİT OLUŞTURDUĞUNU”
BİLDİRMİŞTİR.
ARTAN ANTİBİYOTİK DİRENCİ, DİRENÇLİ BAKTERLERİN
NEDEN OLDUĞU ENFEKSİYON HASTALIKLARI;
ANTİBİYOTİKLERİN ETKİNLİĞİNİ, DÜNYADA VE
ÜLKEMİZDE İNSANLIĞI TEHDİT EDEN CİDDİ BİR
SORUNDUR.
ANTİBİYOTİK KULLANIMI HAKKINDA
DOĞRU VE YANLIŞLAR:
 Antibiyotikler
ateş düşürmez, sadece doğru doz ve
şekilde kullanılan antibiyotik, hastalığa neden olan
enfeksiyonu ortadan kaldırdığından ateş düşer.
 Soğuk algınlığı ve gripte antibiyotik gerekmez,
çoğunlukla kendi kendine iyileşebilen hastalıklardır.
 Antibiyotik ağrıyı dindirmez, burun akıntısını,
öksürüğü hafifletmez.
 Hekim önerisi ve eczacı danışmalığı olmadan
kullanılan antibiyotikler, hızla dirençli bakterilerin
gelişmesine yol açar.
AKILCI ANTİBİYOTİK
KULLANIMINDA
İZLENMESİ GEREKEN YOL
NEDİR?




Hekim tarafından kanıtlanmış bir enfeksiyonun varlığı
sorgulanmalıdır.
Hekimin hastada tespit ettiği enfeksiyon için hasta kişi için
uygun olan antibiyotiği reçete etmesi gerekmektedir.
Hekimin reçeteye yazdığı antibiyotiği eczaneden temin eden
hastanın eczacı danışmanlığında; doğru yoldan, doğru zaman
aralıklarında, doğru doz ve belirtilen süre boyunca kullanması
gerekmektedir.
Nezle ve Grip gibi virüslere bağlı solunum yolu
enfeksiyonlarında hastalığın ilerlememesi, enfeksiyon etkeninin
topluma yayılmaması için yatak istirahati, izolasyon, C
vitamininden zengin beslenmek ve bol sıvı tüketmek yeterli
olacaktır.
Eğer kişinin hastalığı on günden fazla sürüyorsa, ateşi düşmüyorsa,
komplikasyon geliştiyse; tedavinin tekrar gözden geçirilmesi için
doktor kontrolünden geçirilmelidir.
 Toplumda kişiler arası nezle-grip gibi hastalıkların geçişinin
önlenmesi için hijyenik önlemler alınmalıdır. Bir mendile
hapşırdıktan veya öksürdükten sonra o mendil atılmalı, diğer
nesnelerle ve insanlarla temas etmeden önce eller yıkanmalıdır.
 Hekim dışında kimsenin tavsiyesiyle ilaç kullanılmamalıdır.
 İlaçların eczane ortamından çıktıktan sonra eczacının önerdiği
uygun saklama koşulları dışında bulundurmanın ilacın etkinliğinin
azaltacağı ve zararlı etkilerinin ortaya çıkabileceği konusunda
bilinçlenmeli, toplum da bilinçlendirilmelidir.

Hekimlerin
elektronik
ortamda
reçeteleme
davranışlarının analiz edilmesine imkan sağlayan “Reçete Bilgi
Sistemi (RBS)”nden yararlanılarak, birinci basamakta 2011 yılında
düzenlenmiş reçeteler değerlendirildiğinde; toplam 439.539.673
kutu ilacın reçete edildiği ve bunun %12,71 oranıyla 55.878.010
kutusunun antibiyotiklerden oluştuğunu tespit edilmiştir.
Düzenlenmiş reçetelerin maliyet analizleri yapıldığında
ise genel maliyetin %14,14’ünü antibiyotikler oluşturmaktadır. Bu
durum ülkemizdeki ilaç tüketiminde önemli bir yeri olan
antibiyotiklerin akılcı kullanımının önemini göstermektedir.
TOPLUMUN:
% 45’i kendi karar vererek antibiyotik
kullanıyor.
% 16’sı şikayetleri geçince ilacı kendi kararı
ile kesiyor.
% 81’i soğuk algınlığı için antibiyotik
gerektiğini düşünüyor.
ÖZETLE :
İDEAL ANTİBİYOTİK KULLANIMI İÇİN:
 DOĞRU TANI
SONRASI DOĞRU
ANTİBİYOTİK
 EN UYGUN YOLDAN
 ETKİN DOZDA
 OPTİMUM ARALIKLARLA
 UYGUN SÜREYLE
VERİLMELİDİR.
İLACI HEKİM REÇETEYE YAZAR.
İLAÇ ECZANEDEN TEMİN EDİLİR.
İLAÇ, HEKİM VE ECZACI DANIŞMANLIĞINDA
KULLANILIR.
Bütün bunlar gösteriyor ki; akılcı ilaç kullanımında
özellikle ANTİBİYOTİKlerin akılcı olmayan kullanımı
konusunda, HEKİM VE ECZACILAR başta olmak üzere
BÜTÜN
SAĞLIK
PERSONELLERine
TOPLUMUN
BİLİNÇLENDİRİLMESİNDE
ÖNEMLİ
GÖREVLER
DÜŞMEKTEDİR.
REÇETESİZ ALINMIŞ ANTİBİYOTİKLER YERİNE HER
ZAMAN
TIBBİ
REÇETELİ
ANTİBİYOTİKLER
KULLANILMALIDIR.
BAKTERİYEL ENFEKSİYONLARA KARŞI EN
ÖNEMLİ SİLAHIMIZ OLAN ANTİBİYOTİKLERE KARŞI
DİRENÇ GELİŞİMİNİ ÖNLEMEK İÇİN ANTİBİYOTİKLERİ
DOĞRU KULLANMA KONUSUNDA TOPLUM OLARAK
FARKINDALIĞIMIZI ARTIRMAMIZ GEREKMEKTEDİR.
ARTIK REÇETESİZ İLAÇLAR
DIŞINDA ECZANELERDE HEKİM
REÇETESİ OLMADAN İLAÇ
SATIŞINA
SON VERİLMELİ!