irritabl bağırsak sendromu - Pratisyen Hekimlik Derneği

İRRİTABL BARSAK SENDROMU
Dr. Alper Tunga TÜRKBAYRAK
Zümrütevler ASM, Bursa
14. Pratisyen Hekimlik Kongresi
30 Ekim 2009
SUNUM AKIŞI
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
TANIM
EPİDEMİYOLOJİ
ETYOPATOLOJİ
TANI
TANI KRİTERLERİ
AYIRICI TANI
İBS ALEHİNE BULGULAR
İrritabl Barsak Sendromu
2
• A. Fonksiyonel özofagiyal hastalıklar
• B. Fonksiyonel gastroduodenal hastalıklar
• C. Fonksiyonel bağırsak hastalıkları
–
–
–
–
–
•
•
•
•
•
C1 - İrritabl Barsak Sendromu
C2 - Fonksiyonel şişkinlik
C3 - Fonksiyonel konstipasyon
C4 - Fonksiyonel diyare
C5 - Spesifiye edilemeyen fonksiyonel bağırsak hastalıkları
D. Fonksiyonel abdominal ağrı sendromu
E. Fonksiyonel safra kesesi ve oddi sfinkteri hastalıkları
F. Fonksiyonel anorektal hastalıklar
G. Fonksiyonel hastalıklar : Yeni doğanlar ve bebekler
H. Fonksiyonel hastalıklar : Çocuklar ve adolesanlar
İrritabl Barsak Sendromu
3
TANIM
İrritabl Barsak Sendromu
4
TANIM
– organik bir hastalık olmaksızın
• dışkılama alışkanlıklarında değişiklik,
• karında rahatsızlık ve
• ağrı hissinin
ana yakınmaları oluşturduğu bir
sendromdur.
İrritabl Barsak Sendromu
5
EPİDEMİYOLOJİ
• Drossman ve arkadaşlarınca yayınlanan
derlemede Amerika, Avrupa ve Avustralya’da
yapılan 11 çalışmada (toplam 23294 hasta)
Total İBS prevalansı 4,3 - 21,8
İrritabl Barsak Sendromu
6
EPİDEMİYOLOJİ
• Avrupa’da yapılan bir çalışmada IBS
prevalansı %21.6
– Jones R, Zydeard S: Irritable bowel syndrome in the general
population. BMJ 1992; 304, 87-90.
İrritabl Barsak Sendromu
7
EPİDEMİYOLOJİ
• Elazığ çevresinde %6.3
• Sivas bölgesinde %19.1
S.Çelebi ve ark.: Epidemiological features of IBS in a Turkish urban
society. J Gastroenterol Hepatol 2004; 59; 361-9.
Karaman N, Türkay C, Yönem O. The irritable bowel syndrome
prevalence in city center of Sivas. Türk J Gastroenterol 2003; 14;
128-31.
İrritabl Barsak Sendromu
8
EPİDEMİYOLOJİ
• Ege Üniversitesi
– 20 il
– 3214 kişi
– Roma II kriterleri
– fonksiyonel barsak hastalıkları %22.4,
– IBS ise %2.7
İrritabl Barsak Sendromu
9
• 2005 , 32 il
• birinci basamak sağlık kuruluşuna başvuran olgular
Rastgele seçilen 7520 olguda
GİS yakınmaları
GİS dışı yakınmalar
(2157-%31.5)
(5363-%68,5)
ROMA II
1461 olgunun %41
742 olgunun %19
İBS
The frequency of irritable bowel syndrome in primary care centers of Turkey
Ali ÖZDEN1, Aydın Şeref KÖKSAL2, Dilek OĞUZ3, Bahattin ÇİÇEK3, Uğur YILMAZ4, Ülkü DAĞLI3,
Erkan PARLAK3, Kadir BAHAR1, Burhan ŞAHİN3, Jülide ÖZLER5, Aslı ÖZDEN6
İrritabl Barsak Sendromu
10
EPİDEMİYOLOJİ
•
•
•
•
En sık görülen GI fonksiyonel düzensizliktir.
Toplumların % 15-20’ inde var.
K/E =2/1
20-50 yaşlarında sık
İrritabl Barsak Sendromu
11
BU SENDROM ÖNEMLİ ÇÜNKÜ…
•
•
•
•
Kronik bir hastalıktır
İş gücü kaybı
İş kaybı
Ekonomik kayıp
İrritabl Barsak Sendromu
12
• İBS birinci basamakta çalışan doktorların
tanılarının %12’sini oluşturmaktadır.
• Gastroenterologlara refere edilen hastaların
%25-50’sini,
• Gastroenterologların koydukları tanıların
%28-36’sını oluşturmaktadır.
İrritabl Barsak Sendromu
13
ETYOPATOLOJİ
• Genetik
İrritabl Barsak Sendromu
14
ETYOPATOLOJİ
• Genetik
• Psikolojik faktörler
İrritabl Barsak Sendromu
15
ETYOPATOLOJİ
• Genetik
• Psikolojik faktörler
• Motilite bozukluğu
İrritabl Barsak Sendromu
16
ETYOPATOLOJİ
•
•
•
•
Genetik
Psikolojik faktörler
Motilite bozukluğu
Barsak sensitivitesi bozukluğu
İrritabl Barsak Sendromu
17
ETYOPATOLOJİ
•
•
•
•
•
Genetik
Psikolojik faktörler
Motilite bozukluğu
Barsak sensitivitesi bozukluğu
Beyin-barsak aksında bozulma
İrritabl Barsak Sendromu
18
ETYOPATOLOJİ
•
•
•
•
•
•
Genetik
Psikolojik faktörler
Motilite bozukluğu
Barsak sensitivitesi bozukluğu
Beyin-barsak aksında bozulma
Diyet ve enfeksiyon
İrritabl Barsak Sendromu
19
İBS TANI KRİTERLERİ
•
•
•
•
MANNİNG Kriterleri
ROMA I Kriterleri
ROMA-II (Revize edilmiş ROMA Kriterleri)
Roma III Kriterleri
İrritabl Barsak Sendromu
20
İBS TANI KRİTERLERİ
•
•
•
•
MANNİNG Kriterleri
ROMA I Kriterleri
ROMA-II (Revize edilmiş ROMA Kriterleri)
Roma III Kriterleri
İrritabl Barsak Sendromu
21
İBS TANI KRİTERLERİ
•
•
•
•
MANNİNG Kriterleri
ROMA I Kriterleri
ROMA-II (Revize edilmiş ROMA Kriterleri)
Roma III Kriterleri
İrritabl Barsak Sendromu
22
ROMA-II KRİTERLERİ
Son bir yıl içerisinde en az 12 hafta (üç ay) süre
ile (aralıklı veya sürekli) abdominal ağrı veya
rahatsızlık hissi ile birlikte aşağıdaki üç
kriterin en az ikisinin varlığı durumunda İBS
düşünülmelidir:
• Abdominal ağrı veya rahatsızlık hissinin dışkılama
ile birlikte azalması veya kaybolması
• Dışkılama sayısında değişim
• Dışkı kıvam ve görünümünde değişim
İrritabl Barsak Sendromu
23
ROMA III
• Hasta son üç ayda her ayın en az 3 günü karın ağrısı
abdominal rahatsızlık hissi ile birlikte
aşağıdakilerden en az 2 özelliğin varlığı;
– Ağrıların dışkılama ile geçmesi
– Ağrıların başlamasının dışkılama sıklığında
değişikliklerle birlikteliği
– Ağrıların başlamasının dışkı şeklinde veya
görünümünde değişikliklerle birlikteliği
İrritabl Barsak Sendromu
24
DESTEKLEYİCİ YAKINMALAR
– Dışkılama sıklığında değişiklikler
– Dışkı şeklinde değişiklik
– Dışkı çıkarmada değişiklik (Ikınma ve/veya acil
sıkışma)
– Dışkıda mukus varlığı
– Karında gaz artışı ve şişkinlik veya hastanın
hissettiği şişkinlik hissi.
İrritabl Barsak Sendromu
25
İBS AYIRICI TANISI
• DİYETETİK FAKTÖRLER: Laktoz, kafein, alkol,
yağ, gaz üreten besinler, ilaçlar.
• ENFEKSİYONLAR: Giardia lamblia, bakteriyel
enfeksiyonlar, Amip, yersinia, Strongyloides
stercoralis
• İNFLAMATUVAR DURUMLAR: İBH,
mikroskobik kolit
• KOLON CA:
İrritabl Barsak Sendromu
26
İBS AYIRICI TANISI
• MALABSORBSİYON SENDROMLARI: ( gluten
enteropatisi, postgastrektomik durumlar,
pankreatik yetersizlik vb.)
• PSİKOLOJİK DURUMLAR: Anksiyete, panik
bozukluklar, depresyon vb.)
• DİĞER: Endokrin hastalıklar (DM, hipotiroidi,
hipertiroidi), endometriozis, PID, endokrin
tümörler, AIDS, gastrik sarkoidozis
İrritabl Barsak Sendromu
27
IBS AYIRICI TANISINDA ALARM
BULGULARI
• ÖYKÜ: Kilo kaybı, ileri yaşta başlangıç, gece
uyandıran semptomlar, aile öyküsü (kanser, İBH)
• FİZİK MUAYENE: ateş, abdominal muayenede kitle,
hepatomegali, artrit, dermatit, malabsorbsiyon
bulguları
• BAŞLANGIÇ LAB: Anemi, lökositoz, ESH artış, gaitada
gizli kan varlığı, anormal biyokimya bulguları
İrritabl Barsak Sendromu
28
İleri tetkikler
•
•
•
•
Semptomların kısa süre önce başlamış olması,
Semptomların giderek yaygınlaşması
Semptomların ileri yaşlarda başlamış olması,
Aile anemnezinde kolon kanseri veya IBH
bulunması,
• Eşlik eden psikososyal problemlerin
bulunmaması
• Daha önce hiçbir laboratuvar araştırılması
yapılmamış olmasından dolayı psikolojik tatmin
gerektiren durumlarda
İrritabl Barsak Sendromu
29
İLGİNİZ VE SABRINIZ
İÇİN TEŞEKKÜRLER…