Alerji ve Astım Dünya Astım Günü 05.05.2015 Öredekli Kültür Merkezi

Alerji ve Astım
Dünya Astım Günü
05.05.2015
Ördekli Kültür Merkezi
Doç Dr Dane Ediger
Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi
Göğüs Hastalıkları Allerjik Hast. Bilim Dalı
ASTIM TEDAVİSİNİN İLKELERİ
1.Tetikleyici etkenlerden kaçınmak
ASTIM TEDAVİSİNİN İLKELERİ
2.Sürekli hekim kontrolüyle ve kendi kendine
ölçümlerle hastalığın gidişini denetlemek.
ASTIM TEDAVİSİNİN İLKELERİ
3.İlaçları
düzenli
kullanmak.
ASTIMDA KULLANILAN İLAÇLAR
1.Belirti gidericiler
2.Koruyucu ve iltihap gidericiler
Belirti Gidericiler
• Hava borusunun kaslarını gevşeterek, hava
yolunun genişlemesini sağlarlar.
• İhtiyaç hissedildiğinde kullanılırlar.
Koruyucular (iltihap giderici)
• Solunum yollarının iç tabakasındaki iltihabı giderirler.
• Sürekli kullanılmaları gerekir.
• Solunum yoluyla alındıklarından yan etkileri yoktur.
Koruyucular (iltihap giderici)
Astım ilaçlarının solunum yolu ile alınma
nedenleri
1.Hava yollarına
doğrudan
uygulama
mümkün olur.
Astım ilaçlarının solunum yolu ile alınma
nedenleri
2.Etki daha
çabuk ortaya
çıkar
Astım ilaçlarının solunum yolu ile alınma
nedenleri
3. İlaç çok az
miktarda kan
dolaşımına geçer
• Böylece yan etki
azalır
Solunum yolu ile uygulama
• Solunum yolu ile uygulamada üç tip cihaz
kullanılır.
Solunum yoluyla kullanılan cihazlar
1.Sprey tipi
Bunlara gerektiğinde ara parça eklenebilir.
2. Kuru Toz Cihazları
• Turbuhaler
• Diskhaler/ Diskus
• İnhaler kapsül
Kuru Toz Cihazları
• Kuru toz cihazlarının
kullanım biçimi de
sprey tipi ilaçlara
benzer.
• Ancak bu sistemlerde
ilaçlar çok ince toz
halinde olduğundan
kuvvetli bir çekişle
kolayca solunum
yollarına ulaşırlar.
Solunum yoluyla kullanılan cihazlar
3.Nebulizatör
HASTANE TİPİ
EV TİPİ
Normalde ve astım krizinde solunum
yolları
NORMAL
ATAKTA
AĞIR
ATAKTA
Astımda tetikleyiciler
•
•
•
•
•
Alerjenler
İnfeksiyonlar
Sigara dumanı
Hava kirliliği
Ağır kokular
•
•
•
•
•
Kimyasal maddeler
Egzersiz
Hava ısısı değişimleri
İlaçlar
Besin katkı
maddeleri
Alerji NEDİR?
• Alerji; doğada bulunan bazı
maddelere karşı aşırı duyarlılık
halidir
• Kalıtsaldır
• Alerjen: Alerjik kişilerde
duyarlılık yapan maddelere
alerjen denir
• Alerjik kişiler alerjenle
karşılaşınca bir yanıt verirler
HAVA ALLERJENLERİ
İç ortam allerjenleri
• Ev tozu akarları
• Hamam böceği
• Mantarlar
• Evcil hayvanlar (kedi,
köpek)
Dış ortam
allerjenleri
• Polenler
• Mantarlar
Allerjene nasıl yanıt veririz?
Alerji Gelişimi
Allerjen
Duyarlanma
ALERJİ GELİŞİMİ
Allerjenler
Duyarlanma
alerjik Hastalık
Allerjik nezle ve allerjik astım
• Örneğin bahar aylarında
saman nezlesi
• Polenler ile karşılaşınca
• gözlerde ve burunda
• Sulanma, kaşınma
• burun akıntısı, hapşırık
• Bahar aylarında allerjik
astım
• Polenler ile karşılaşınca
• Nefes darlığı
• Öksürük
• Hırıltılı soluma
• Göğüste baskı hissi
Allerjik nezle ve allerjik astım
• Tüm yıl boyu
• Ev tozu akarlarıyla
karşılaşınca
• Burunda tıkanıklık
• Geniz akıntısı
• Sık sünüzit, koku alamama
•
•
•
•
•
Tozlu ortamda artan
Nefes darlığı
Öksürük
Hırıltılı soluma
Göğüste baskı hissi
Alerjik Astımda Tanı
Yöntemleri
Allerji tanısı
Cilt Prick Testi
Önkoldan yapılır
Çeşitli alerjenler deriye
damlatılır
Küçük bir lancet ile
deriye işlemesi sağlanır
15 dakika sonra test yeri
incelenir
Bir alerjene duyarlılık
varsa o bölgede bir
ödem kızarıklık ve
kaşıntı olur
Cilt Prick Testi
Testten önce
antihistaminik ilaçlar
kesilmelidir
Testte pozitif bulunan
her alerjen hastalık
nedeni olmayabilir
Yakınmalarla uyumuna
bakılmalıdır
Alerjide Tedavi Yaklaşımları
Yrd Doç Dr Dane Ediger
İÇ ORTAM ALLERJENLERİ
• Günümüz insanı yaşamının çok büyük bir
kısmını
• ev,
• işyeri,
• okul gibi iç ortamlarda geçirmektedir
• Çok küçük yaşlardan itibaren bu
maddelerle
– uzun süreli
– sürekli temas
alerjik bir hastalığın gelişmesine neden
olmaktadır
Allerjenler Ev Tozu Akarları
AKARLAR
• Dermatophagoides
deri-yiyen
• 0.2- 0.3 mm çıplak gözle zor
görülür
• bir böcekçik ( artropod )
AKARLAR NEYLE BESLENİR?
• İnsan deri döküntüleri
ile beslenirler
• Pamuk, yün ile de
besleneblirler
AKARLAR İÇİN UYGUN ORTAM
NASILDIR?
• Akarlar
% 55’in üzeri nem
250’C üzeri ısıda
• Akarlar ürerler
AKARLAR NEREDE YAŞARLAR?
• Kuru iklimde ve yüksek
rakımda DAHA NADİR
• Deniz kenarı ve nem
oranı yüksek
bölgelerde DAHA
YOĞUN bulunurlar
Ev içi ortamda akar
kaynakları
• Yatak yorgan nevresim
• Yastık, battaniye ve
halı
• Perde
• Kumaş kaplı mobilyalar
• Çocuk odasındaki tüylü
oyuncak hayvanlardır
Ev içi ortamda akar
kaynakları:
Yatak Yorgan
• Yoğun bulunur
• İnsan deri
döküntüleri ve
yeterli ısı
• Gece uykusunda
kişi akar
allerjenlerini
solur
AKARLAR
• Ev tozu akarı duyarlılığı olan
astımlıların yakınmaları bütün yıl
boyunca sürebilir
EV TOZU
AKARI
ÖNLEMLERİ
AMAÇ: Evdeki akar allerjen miktarını azaltmak
• Çevresel kontrolün
hastanın en fazla zaman
geçirdiği odadan başlar
• Örneğin yatak ve
oturma odası gibi
Akar Önlemleri
Yatak çarşafları sık yıkanmalı
Özel yatak kılıfları kullanılmalı
Halılar kaldırılmalı
Zeminde ıslak temizlik yapılmalı
Etkin ve filtreli elektrikli süpürgeler
kullanılmalı
• Odadan toz tutucu eşyalar kaldırılmalı
• Ev akar öldürücülerle ilaçlanmalı
•
•
•
•
•
Akar Önlemleri
Yatak çarşafları sık yıkanmalı
• Nevresimler haftada bir 60 C
de yıkanmalı
• Soğuk su ve deterjanlar
akarları öldürmez
• Battaniye ve yorganlar ayda bir
akar öldürücü deterjanla
yıkanmalıdır
YASTIKLAR
• Tüm yastıklarda akarlar
gelişebilir
• En çok yün ve pamuk dolgu
olanlarda, akar bulunur
• Elyaf-sentetik malzeme
doldurulmuş yastık
kullanmaktır
• Bu yastıklar düzenli yıkanıp, 2
yılda bir değiştirilmelidir
Özel yatak kılıfları kullanılmalı
• Yatak, yorgan ve yastıklar
fermuarlı alerjen
geçirgen olmayan özel
kılıflarla kaplanmalıdır
KUMAŞTAKİAK
ARLAR
ALERJEN GEÇİRGEN
KUMAŞ
ALERJEN GEÇİRGEN
OLMAYAN KUMAŞ
Halılar kaldırılmalı
• Halı akarlar için iyi bir
rezervuardır
• Yatak odasındaki halı
varsa kaldırılmalıdır
• Halı yerine cilalı bir
zemin veya ahşap
zemindir
Zeminde ıslak temizlik yapılmalı
HEPA filtreli elektrikli süpürgeler
kullanılmalı
• HEPA Filtresi
• 'High Efficiency Particulate
Absorbing'
• Yüksek Etkili Partikül
Emicisi
• Görevi havadaki
zerrecikleri filtrelemek
• Makineden çıkan havanın
temiz olmasını sağlar
Maske takılması
• Hasta temizlik sırasında
uzak durmalıdır veya o
esnada maske
takmalıdır
İdeal Yatak Odası
Odadan toz tutucu eşyalar kaldırılmalı
• Yatak odasında toz
toplayabilecek
• kitap,
• gardrop
• evcil hayvan
• doldurulmuş hayvan
• döşenmiş mobilya
bulunmamalı
Kumaşla kaplanmış mobilya
kullanılmamalı
• En fazla akar kanepede
saptanmıştır.
• Kanepelerin yerine ahşap,
sentetik veya deri kaplamalı
eşya kullanılmalıdır.
Oturma Odası
Yanlış
Doğru
Perdeler
• Kumaş perde yerine yıkanabilir gölgelikler
konulmalı ve ayda bir yıkanmalıdır
Yanlış
Doğru
Ev akar öldürücülerle ilaçlanmalı
• Düzenli olarak kanape
ve halıları allerjenleri
denatüre eden antiallerjik
sprey
ve
köpüklerle ilaçlamalıdır
Evin Havalandırılması
Nem kontrol edilmeli,
mümkünse
%50´nin
altında tutulmalıdır.
• Air conditioner veya
nem gidericiler yararlı
olabilir.
Küf Mantarları
KÜF MANTARLARI
• Serin ve nemli
ortamlarda ürerler
• Ev duvarı, tavanı veya
döşemesi gibi
• Eşyalarda da
bulunabilirler
KÜF MANTARLARI- ÖNLEMLER
• Evdeki rutubetli
ortamlar düzeltilmeli
• Bu odalara
girilmemeli
• Küflenmiş malzeme
ve kitaplardan uzak
durulmalı
HAMAMBÖCEĞİ
• Hamamböceği de
akarlar gibi
alerjeniktir
• Hamam böceğinin en
yoğun olarak
bulunduğu ortamlar,
mutfaklar , besin
saklanan dolaplardır
Kedi tüyü allerjisi
• Kedi olan evde
büyüyen çocuklarda
kedi alerjisini daha
az raporlandı
Kedi tüyü allerjisi
• Erişkin yaşta kedi sahibi
olmak duyarlanma
riskini 2 kat arttırır
Polenler
•
•
•
•
Çayır Polenleri
Yabani ot polenleri
Tahıl polenleri
Ağaç polenleri
POLEN MEVSİMİ
•
•
•
•
Ocak-Mart: Ağaç poleni
Nisan-Mayıs: Çayır poleni
Mayıs-Haziran: Tahıl poleni
Eylül- Ekim: Yabani ot poleni
Polenler
• Önlemler yalnızca polen
mevsiminde alınır
• Sabah öğle arası açık havada
bulunulmamalı
• Piknik ve doğa yürüyüşü gibi
etkinlikler polen mevsiminde
yapılmamalı
• Camlar kapalı tutulmalı
• Eve girince elbiseler değiştirilmeli
ve duş alınmalı
Türk Allerji ve İmmünoloji Derneği web
sayfası
www. aid.org.tr
Gıdalara bağlı Astımda
• Sorumlu gıdalardan
kesinlikle kaçınılması
esastır
• Gıdalara ek olarak gıda
boya ve katkı maddeleri
de allerjiye neden
olabilir
ALERJİ AŞILARI
ALLERJEN İMMÜNOTERAPİSİ
ALERJEN İMMÜNOTERAPİSİ
• Hastanın duyarlı olduğu allerjen
• Artan dozlarda uygulanır
• Böylece o kişinin verilen alerjene duyarsız
hale getirilmesini amaçlamaktadır
Allerji Aşıları
• 6 hafta haftada bir daha
sonra devamlı ayda bir
uygulanır
• Aşı tedavisinin klinik yararı
– 6 ay ile bir yıl arasında görülür
– 5 yıl devam ettirilir
• Allerji aşıları Allerji uzamnı
tarafından uygulanmalı
• Allerjenden korunma
yöntemleri ve uygun ilaç
tedavisi beraberinde devam
edilmelidir.
Deri içi aşısı
Dil altı aşısı
Hangi allerjenlerle aşı yapılır
•
•
•
•
•
•
•
Polen karışımı (tüm yıl / mevsim öncesi)
Akar karışımı
Kedi / köpek tüyü
Küf mantarı
Bal arısı zehiri
Yaban arısı zehiri
Lateks
ALLERJİ AŞISI KİMLERE
YAPILIR?
Kişide allerji olmalı
Bu allerji hastanın şikayetlerine neden olmalı.
Astım hafif ya da orta şiddette olmalı
(Ağır astımda aşı yapılmaz)
Hastanın yakınmaları ilaca rağmen devam
etmeli
 Hasta aşı tedavisine uyumlu ve istekli olmalı
 Hastanın aşı tedavisine engel durumu olmamalı
•
•
•
•

AŞI TEDAVİSİ VERİLEMEYEN
DURUMLAR
 Ağır astımlılarda
 5 yaşından küçük çocuklar
 Kanser, bağışıklık sistemi hastalıkları
psikolojik bozukluk kalp hastalığı
 Gebelik durumunda aşı başlanmaz ama
başlanmış olan aşı tedavisi devam
ettirilebilir
Allerji aşısının yararları
•
•
•
•
•
Allerjene duyarsızlaşma yapar
Hastalık belirtilerini hafifletir
Allerjenle tetiklenme azalır
İlaç kullanımı azalır
Yeni allerjenlere duyarlanma azalır
Aşı Tedavisinin Yan Etkileri
• Lokal
• Aşı yerinde
kızarıklık, kaşıntı
• Sistemik
– Yaygın vücut kaşıntısı ve
kabarması, yüzde dil ve
dudakta şişme, nefes darlığı,
ses tellerinde ödem, burun
akıntısı, tansiyon düşüklüğü
ve şuur kaybı
• Sistemik reaksiyon olasılığı
nedeniyle aşı tedavisi
Allerji uzmanı gözetiminde
ve
• Hastane şartlarında
yapılmalıdır
HALK ASTIM OKULUNA
KATILIMINIZ İÇİN TEŞEKKÜRLER