protein ve amino asit metabolizması ı

advertisement
PROTEİN VE AMİNO ASİT
METABOLİZMASI I
Doç.Dr. Mustafa ALTINIŞIK
ADÜTF Biyokimya AD
2006
1
Proteinler, amino asitlerin belirli türde, belirli sayıda
ve belirli diziliş sırasında karakteristik düz zincirde
birbirlerine kovalent bağlanmasıyla oluşmuş
polipeptitlerdir.
Proteinler, amino asitlerin polimerleridirler.
20 standart amino asit, protein yapısının dilinin
yazıldığı bir alfabe gibi düşünülebilir
2
20 standart amino asit, aynı karbon atomuna
bağlanmış bir amino grubu ve bir karboksil grubu
içermektedir.
3
Hayvansal gıdalar ve baklagiller gibi bitkisel
gıdalarda bulunan proteinler, sindirim kanalında
amino asitlere parçalanırlar ve buradan
aminoasitler vücuda katılırlar.
4
Besinlerden kaynaklanan amino asitlere ek olarak önemli
miktarda amino asit doku metabolizması sırasında ortaya
çıkmaktadır:
1) Vücuttaki proteinlerin yıkılması sonucunda amino
asitler ortaya çıkar.
2) Metabolik ara ürünlerden ve diğer amino asitlerden
amino asitler sentezlenir.
5
Vücutta metabolik ara ürünlerden amino asit sentezi için
azot gerekmektedir.
6
Azot, havadaki gazların yaklaşık %78’ini
oluşturur. Hava azotundan yararlanmamız, azot
döngüsü ile sağlanmaktadır.
7
Standart aminoasitlerin hepsi vücutta metabolik ara
ürünlerden sentez edilememektedir. Vücutta
sentezlenemeyen, protein yapısı için besinlerle alınması
zorunlu olan amino asitlere esansiyel amino asitler
denir.
8
Vücutta metabolik ara ürünlerden sentez edilebilen
amino asitler, esansiyel olmayan amino asitler olarak
bilinirler.
9
Esansiyel olmayan amino
asitlerin biyosentezi
Esansiyel olmayan amino asitlerin oluştuğu metabolik
ara ürünler üç gruba ayrılabilir:
-Glikolitik yoldaki ara ürünler
-Trikarboksilik asit döngüsünün (TCA döngüsü) ara
maddeleri
-Diğer amino asitler
10
Glikolitik yoldaki ara ürünlerden sentezlenen amino
asitler, alanin, serin, glisin ve sisteindir.
11
Glukoz
Glisin
Metionin (S)
3-fosfogliserat
Serin
Pirüvat
Sistein
Alanin
12
Trikarboksilik asit döngüsünün (TCA döngüsü) ara
maddelerinden sentezlenen amino asitler, aspartat,
asparajin, glutamat, glutamin ve prolindir.
13
Tirozin sentezi için esansiyel bir amino asit olan
fenilalanin gereklidir. Sistein için gerekli kükürt de
esansiyel bir amino asit olan metiyoninden
sağlanmaktadır.
14
Alanin biyosentezi
Alanin, pirüvik asit ve glutamattan alanin
aminotransferaz (ALT,GPT) etkisiyle
sentezlenir
ALT
15
16
Serin biyosentezi
Serin, 3-fosfogliserattan bir dizi reaksiyon
sonucu sentezlenir.
Serin, fosfogliserat
dehidrojenazın allosterik
inhibitörü gibi görev
yapar ve kendi oluşumunu
düzenler.
17
Glisin biyosentezi
Glisin, serin hidroksimetil transferaz enziminin
katalizlediği reaksiyonda serinden sentezlenir.
18
Sistein biyosentezi
Sistein, serin ve metioninden sentezlenir. Serin, karbon iskeleti
ve amino grubunu, metionin ise transsülfürasyon vasıtasıyla
kükürt sağlar.
19
20
Sistein kalıntılarının polipeptit zincirlerine
katılımından sonra, NAD-bağımlı sistin redüktaz ile
oksidasyonları sonucu sistin oluşur.
21
Sisteinden, O2 ve Fe2+ veya Cu2+ gibi katyonların
varlığında, enzimatik olmayan bir yol ile de sistin
oluşabilmektedir.
22
Histidin biyosentezi
Histidin, erişkinlerde esansiyel değildir;
olasılıkla riboz-5-fosfattan oluşan PRPP’tan bir
dizi reaksiyon sonunda oluşur.
23
Download