SİGARA İÇEN ANNE BEBEĞİ

HAMİLELİK VE ÇOCUKTA
SİGARANIN ETKİLERİ
Dr Ülfet VATANSEVER
Trakya Ü Tıp Fak Pediatri
ABD
AMAÇ
 Bu seminerin amacı katılımcıların sigaranın natalpostnatal etkileri ve hangi çocukluk çağı
hastalıklarına yatkınlığı arttırdığı konusunda bilgi
sahibi olmalarını sağlamaktır
ÖĞRENİM HEDEFLERİ
 Katılımcılar bu seminerin sonunda;
Sigara içen annelerin bebeklerinde oluşan natalpostnatal sorunları sayabilecekler
Doğum sonrası (postnatal) aktif-pasif sigara
içimine maruz kalımın çocuk üzerine etkilerini
sayabilecekler
Sigaraya maruz kalımın yanidoğan ve çocuklarda
yaptığı etkilerin mekanizmaları konusunda bilgi
sahibi olacaklar
Sigara içen ergenlerin neden sigara içtiklerini
sayabilecekler
HAMİLELİKTE SİGARA
İÇMENİN (AKTİF-PASİF)
FETÜSE ETKİLERİ
PRENATAL ETKİLERİ
 Erken doğuma
 Membranların erken yırtılmasına (suyunun
erken gelmesi)
 Plasentanın aşağı yerleşmesine (plasenta
previa)
 Ablasyo plsentaya
 Dış gebeliğe, düşüğe
 Bebekte BÜYÜME geriliğine
 İdrar yolları anomalilerine
 Tüm bu nedenlerden dolayı sigara içen gebelerde
perinatal mortalite oranı içmeyenlere göre %150
daha fazla
 NASIL BU TÜR YAN ETKİLERİ GÖSTERİYOR
 Sigara dumanı içinde binlerce bileşik var
 En önemlisi nikotin ve karbon monoksid
 Nikotin plasentadan geçer, fetal dolaşımda saptanır
ve amnion sıvısında anne kanındaki miktarın %88’i
BULUNUYOR
 Nikotinin metaboliti olan ve yarı ömrü daha uzun
olan kotinin ise fetal plazmada daha yüksek
seviyelerde bulunur (nerdeyse anne kanındaki
kadar)
 Hayvan çalışmaları nikotinin
 Uterin arter kan akımını azalttığını
 Umblikal arter kan akımında değişikliklere yol açtığını
 Fetal oksijenizasyonu bozduğunu
 Asit baz denge bozukluğuna
 Fetal kalp hızının azalması ve ortalama arter basıncının
artışına yol açtığını göstermişlerdir
 Karbon monoksidde plasentayı hızla geçer
 Fetal kan dolaşımında annede bulunandan %15 daha
fazla bulunur
 Kanda karboksihemoglobine dönüşür ve oksijen
dissasyasyon eğrisini sola kaydırarak fetal dokulara
oksijen sağlamasını azaltır
 Askorbik asit eksikliği, çinko eksikliği, bakır
eksikliği (beslenme eksiklği)
 Kollojen matüritesinin olmamasına, elastin üretiminin
azalmasına yol açıyor, bu da gebelerde membranların
erken açılmasına neden oluyor
 Sigara içen gebelerde “immünolojik cevapta” da
azalma olduğu için gebelerde daha sık viral ve
bakteriyal infeksiyon görülüyor ve bu da preterm
doğumlara neden oluyor
 Düşük doğum ağırlığı nedenlerinin %
20-30’nun annenin sigara
kullanımına bağlı olduğu
düşünülmektedir.
 Genel olarak sigara kullanan
annelerin bebekleri 200-250 gram
daha düşük ağırlıkta ve 1 cm daha
kısa doğmaktadır.
 Ayrıca doğum kilosu düşük olan
bebeklerin kronik bir hastalığa
yakalanma ve doğumdan sonraki ilk
1 ay içerisinde ölüm riski 40 kat
artmaktadır.
 Doğum ağırlığındaki düşüş ile içilen
sigara sayısı arasında direk bir
bağlantı bulunmaktadır.
 Yani çok yaygın bir inanış olan 5
sigaranın zararı yoktur düşüncesi
tamamen yanlış olup, sigaranın
zararlı etkileri ilk sigara ile
birlikte başlamaktadır.
 Gebeliğin ilk 16 haftasında
sigarayı bırakan anne bebeklerinde
doğum ağırlığı normal olmaktadır.
 Sigara içen gebelerde düşük ve
erken doğum olasılığı 2 kat
artmakta ve doğumdan sonraki ilk 1
yıl içerisinde ölüm riski
artmaktadır.
 Gebelik sırasında sigara bırakıldığı
zaman doğum sonrası bebek
ölümlerinde %10 ve gebeliğin son
dönemleri ile doğum sonrası erken
dönemde bebek kaybı riskinin ise
%12 düzeyinde azalacağı tahmin
edilmektedir.
 POSTNATAL ETKİLERİ
 Doğumdan sonra 2-5. aylar arasında “ani bebek
ölümü” en önemli bebek ölüm nedeni olup, sigara
içen annelerin bebeklerinde bu risk içilen sigara
sayısına bağlı olarak 2-6 kat artmaktadır.
 Solunum sistemi, sinir sistemi, duyu organları, deri
ve idrar yolları hastalıkları sigara içen annelerin
çocuklarında daha sık görülmektedir.
 Akciğer fizyolojisindeki
değişiklikler (rat çalışmaları)
 Akciğer volümlerinde azalma
 Gelişmiş alveol sayılarında
azalma
 Parankimal elastik dokuda
azalma
 İntersitisyum dansitesinde
artma
 Elastin ve kollajenin
gelişiminde azalma
 Clara hücrelerinden salınan
proteinde artma
 Akciğer fizyolojisindeki
değişiklikler (insan
çalışmaları)
 Solunum fonksiyonlarında
azalma
 Havayolu aşırı duyarlılığında
artma
 Gebelikte sigara içen annelerin yenidoğanlarının
sigara içmeyenlere göre FRC (fonksiyonel rezidüel
kapazite) düzeyindeki maksimal ekspiratuar
akımlarının %50.6 oranında azaldığı gösterilmiş
(Am Rev Respir Dis 1992;145:1129-1135)
 5263 çocuğun katıldığı bir çalışmada özellikle
astımlı çocuklarda annenin gebelikte sigara içmiş
olmasının FEV1/FVC oranını azalttığı bulunmuş.
Erkek çocuklarda bu etki daha belirgin saptanmış.
(Am J Respir Crit Care Med 2000;162:2097-2104)
 100 sigara içmeyen, 189 sigara içen annenin doğum
sonrası 72 saat içerisinde bebeklerine SFT’i
uygulanmış. Sigara içmenin doğum kilosu ve boyunda
azalmaya neden olduğu; akciğer hacimlerinde
belirgin bir fark yaratmadığı, erkek bebeklerde
kompliansı, kız bebeklerde konduktansı azalttığı
gösterilmiş.
(Arch Dis Child Fetal Neonatal Ed 1999;80:F8-14)
POSTNATAL ETKİLER
 Süt verme sorunları,
 Bebeğin fiziksel gelişimi,
 Sinir sistemi fonksiyonlarında bozukluk,
 Annenin süt vermesini etkileyen faktörler
 Nikotinin anne hormonal sistemine olan etkisi veya
direkt olarak göğüsleri besleyen kan akımlarına olan
etkisi
 Bebek direkt olarak etkilenerek beslenmeyi red eder
veya huzursuz sürekli ağlayan bir karaktere sahip olur
 Süt miktarını azaltır (tüm çalışmaların sonucu)
 Babanın sigara içmesinin de annenin süt verme kararını
etkilediği biliniyor
 Yapılan çalışmalarda doğum öncesi sigaraya
maruz kalan bebeklerde hiperaktivite, dikkat
eksikliği, heceleme ve okuma zorluklarının daha
sık olduğu görülmüştür.
 Yine bazı çalışmalarda bu bebeklerde
entellektüel gelişimde yetersizlik ve bazı
davaranış bozukluklarının daha sık olduğu
gösterilmiştir.
 Bunun sonucunda dikkat eksikliği, okuma ve
matematik problemlerinin öğrenilmesi ortalama
olarak 4-5 ay daha geç olmaktadır.
 Son zamanlarda yapılan bir çalışmada ise sigaraya
maruz kalan bebeklerin daha hiperaktif olduğu,
stressle başa çıkmada daha çok sorun yaşadıkları,
daha az uyudukları, daha sık soludukları, beslenme
sorunlarının daha sık olduğu, daha çok terledikleri
ve daha sık ateşlendikleri gösterilmiştir.
 NASIL BU TÜR YAN ETKİLERİ GÖSTERİYOR
 Sigara içerisindeki karbon monoksitin
 Beyin proteinleri, DNA, noradrenalin ve
serotonin konsantrasyonlarını azaltması,
 Dopamin dolaşımını değiştirmesi
 Nikotinin beyin oksijenlenmesini azaltması
POSTNATAL SİGARA DUMANINA
MARUZ KALIMIN ÇOCUK ÜZERİNE
ETKİLERİ
Nikotin ve metabolitleri
anne sütünden geçer
Esas olarak anne sütü
ile beslenen ve anneleri
sigara içen bebeklerde,
idrar kotinin düzeyleri
aktif sigara içiciler
düzeyinde bulunmuş.
(Acta Paediatr Scand
1992;81:550-557)
 Çocukların pasif olarak
sigara dumanına maruz
kalması çok yaygın
 Çocukların;
 ABD’de %33-70
 İngiltere’de %50
 Türkiye’de %75’i
pasif olarak sigara
dumanına maruz kalıyor
 Çocuklarda annenin
sigara içmesinin etkileri
daha fazla saptanmış
Babaların sigara içmesinin de
etkileri önemli
Ülkemizden yapılan 9-13 yaşları
arasındaki 360 çocuğun SFT ile
değerlendirildiği bir çalışmada
soru formları ile annelerin
%27.5, babaların %79 ve en az
bir ebeveynin sigara içme oranı
%81.5 olarak bulunmuş. Babaların
sigara içme oranı ile çocuklarda
SFT parametrelerinde azalma
arasında anlamlı istatistiksel ilişki
saptanmış.
Postgrad Med J 1999;75:339341.
 Evde içilen sigara sayısı
arttıkça, çocuğun
serumundaki kotinin
düzeyi artar
 Çocuğun bulunduğu
odada sigara içilmesi
çocuğun idrarındaki
kotinin düzeyini artırır.
 (JAMA 1998;280:135139)
 Çocuk akciğer ve solunum
yolları
 Çevresel sigara dumanına (ÇSD)
maruz kalma tüm yaşlarda çocuk
akciğer verimi ve fonksiyonunu
bozar.
 Çocukluk astımının hem sıklığını
hem de şiddetini arttırır.
 Kullanılmış sigara dumanı sinüzit,
rinit (nezle), kistik fibroz,
öksürük ve geniz akıntısı
problemlerini alevlendirir.
 Çocuklarda soğuk algınlığı ve
boğaz ağrısı sıklığını da arttırır.
 İki yaş altındaki çocuklarda
bronşit ve zatürre olasılığını
arttırır.
 Gerçekten, ABD’de Çevre Koruma
Ajansının 1992 deki bir çalışması,
ÇSD’nin 18 ay altındaki çocuk ve
bebeklerde her yıl 150. 000 ila
300. 000 alt solunum yolu
enfeksiyonuna sebep olduğunu
söylemektedir.
 Bu hastalıklar 15. 000 hastane
yatışı ile sonuçlanmaktadır.
 Yarım paket ve daha fazla sigara içen ebeveynlerin
çocuklarının solunum yolu hastalığı nedeniyle
hastaneye yatma riski neredeyse iki katına çıkar.
 Çocuk ve akciğer kanseri
 İngiltere'de Imperial College bilim adamları
tarafından yapılan araştırmanın sonuçları, sigara
içilen evlerde büyüyen çocukların ilerleyen yaşlarda
akciğer kanseri olma risklerinin, içilmeyen evlerde
büyüyenlere göre üç kat daha fazla olduğunu
ortaya koydu.
 Rutin olarak sigara dumanıyla temas eden
çocukların akciğer kanseri risklerini araştıran bilim
adamları, bu amaçla 7 yılda 123 bin kişinin sağlık
durumlarını takibe aldı.
 Sonuçları British Medical Journal adlı tıp dergisinde
yayımlanan araştırmayla ''pasif içicilikle'' akciğer
kanseri arasında dikkat çekici bir bağlantı
bulunduğu belirlendi.
 Araştırmada izlenen 123 bin kişinin bir kısmının
sigara içtiğini, bir kısmınınsa pasif içici olduğunu
belirten bilim adamları, kendisi sigara içmeyip,
çocukluğunda sigara içilen evde oturan kişilerin
de büyük tehdit altında olduğunu tespit
ettiklerini vurguladı.
 ''Cancer Research'' Vakfı da araştırma
sonuçlarını değerlendirirken, bu sonuçların sigara
içen anne-babalara yeni sorumluluklar
yüklediğine dikkati çekti.
 Bu kişilerin sadece kendi yaşamlarını değil,
çocuklarının yaşamlarını da tehlikeye attığını
belirten vakıf yöneticileri, anne-babaların bir an
önce sigarayı bırakmaları gerektiğini bir kez
daha vurguladı.
 Sigara ve atopi
 Anneleri sigara içen çocuklarda cilt testlerinde
allerji daha sık saptanmış.
 Ebeveynleri sigara içen erkek çocukların kan IgE
ve eozinofil düzeyleri daha yüksek bulunmuş.
 Farelerde yapılan çalışmalarda sigara dumanına
maruz kalmanın TH2 yoluna kaymaya neden
olduğu bulunmuş.
 Kulak enfeksiyonları
 ÇSD’ye maruz kalma çocuklarda hem kulak
enfeksiyonu sayısını hem de hastalık süresini
arttırır.
 Solunan duman burun arkasını orta kulağa
bağlıyan östaki borusunu tahriş eder.
 Bu orta kulaktaki basıncın eşitlenmesini bozan
şişme ve tıkanıklığa ve sonuçta ağrı, sıvı birikimi
ve enfeksiyona yol açar.
 Kulak enfeksiyonları çocuk işitme kayıplarının en
sık sebebidir. İlaç tedavisine yanıt vermediğinde
kulağa tüp takılması gerekir.
NEDEN ÇOCUKLAR VE GENÇLER
SİGARA İÇİYOR
 Ebeveynlerin sigara
içmesi
 Arkadaşların sigara
içmesi
 Sigara reklamları
 Sigara içmek bir
büyüme sembolü
 Adölesan yaşta bir
gruba ait olmak için
önemli
Gençlik idollerinin sigara
içmesi veya basında
sigara içen görüntülerinin
yer alması
16 yaşından önce
sigaraya başlayan
çocukların 35 yaşına
geldiklerinde sigara
içmeye devam etme
oranları; 16 yaşından
sonra sigaraya
başlayanlara göre 2.1
kat daha fazla
(Addict Behavior
1999;24:673-677)
TEŞEKKÜR
EDERİM