Çilek gövde delen böceği

T.C.
KALKINMA BAKALIĞI
KONYA OVASI PROJESİ BÖLGE KALKINMA İDARESİ BAŞKANLIĞI
HAZIRLAYAN
Prof. Dr. Hüdai YILMAZ
Pamukkale Üniversitesi, Uygulamalı Bilimler Yüksekokulu, Denizli
ZARARLILAR
VE
MÜCADELE
Zararlılar ve mücadele
Çilek pek çok hastalık gibi pek çok zararlının da
saldırısına uğrayan bir türdür. Özellikle tarımın
yoğun yapıldığı bölgelerde, nemli alanlarda ve
yabancı ot kontrolünün yeteri kadar
yapılmadığı alanlarda böceklerin ciddi zararı ile
karşılaşılır. Kırmızı örümcek, tripsler, yaprak
bitleri, güve, tırtıllar ve salyangoz en fazla
zarara yol açan böcekler arasında yer alır.
• Ticari çilek yetiştiriciliğinde böcek zararlılarına karşı alınabilecek bazı
kültürel önlemler vardır. Bunlar dikkatli bir şekilde yapılabilirse, en
başta alınan önlemler nedeniyle ilaçlı mücadele en az düzeye
indirilmiş olur. Bu, çilek yetiştiriciliğinde maliyet düşüşü dolayısıyla
kar artışı demektir.
• Şayet mümkünse, zararlıların yoğun etkili olduğu tarım alanlarından
uzak bölgelerde çilek yetiştiriciliği yapılmalıdır. Mümkün değilse
arazinin çok iyi bir şekilde solarizasyon veya kimyasal maddeler ile
fumigasyon yapılmalıdır. Bu mikro organizma ve yabancı otların yanı
sıra böcek yumurtalarını ve larvalarını da kontrol altına alacaktır.
• Bazı tür böceklerin yayılımı çok yavaş olur. Bunların yoğun olduğu
alanlardan yaklaşık 300-500 m kadar uzakta bahçe kurulması daha
doğru olur.
• Arazide yabacı ot kontrolü iyi yapılmalıdır. Çoğu böcek
gelişmelerinin bir kısmını yabancı otlarda gelişmesini sürdürür. Çilek
yetiştiriciliği alanlarında kışa girerken kurumuş bitki artıkları mutlaka
temizlenmelidir. Çoğu böcekler kışı kurumuş bitki artıkları altında
geçirirler. Bunların temizlenmesi böcek varlığının kontrol altına
alınmasında önemli sonuçlar verebilir.
Türkçe
Afidler (yaprak ve kök afidleri)
Çilek kök biti
Çilek gövde delen böceği
Kırmızı örümcekler
Beyazsinekler
Lekeli böcek
Çilek göz kurdu
Çilek emici böceği
Çiçek tripsi (buğday başak tripsi)
Çayır köpük böceği
Çilek kök kurdu
Siklamen akarı
Çilek yaprak bükeni
Yaprak piresi
Beyaz kurtlar
Sirke sineği (Meyve sineği)
Tuzla tırtılı
Bahçe güvesi
Bahçe kırkayağı
Kulağakaçan
Bozkurt
Mısır yeşil kurdu
Lahana mühendis tırtılı
Pamuk çizgili yaprak kurdu
Sülükler
Çilek gövde delen böceği
Çilek gövde güvesi
Latince
Chaetosiphon fragaefolii
C. thomasi
C. minor
C. jacobi
Otiorhynchus ovatus
Otiorhynchuscripricollis
Tyloderma fragariae
Tetrancychus urticae
Tetrancychus cinnabarinus
Tetrancychus turkestani
Tetrancychus telarius, Tetrancychus lobutus
Trialeurodes vaporariorum
Aleyrodes spiroeoides
Trialeurodes packardii
Lygus lineolaris
Lygus hesperus
Anthonomus signatus
Stelidota geminata
Frankliniella tritici
Frankliniella occidentalis
Philaenus spumarius
Paria fragariae
Phytonemus pallidus
Ancylis comptana fragariae
Empoasca fabae
Phyllophaga ssp
Drosophila melanogaster
Estigmene acrea
Ptycholoma (=Clepsis) peritana
Scutigerella immaculata
Forficula auricularia
Agrotis ipsilon
Athetis mindara
Peridroma saucia
Helicoverpa(=Heliothis) zea
Trichoplusia ni
Spodoptera exigua
Decocearas (Agriolimax) ssp
Arion ssp
Monochroa fragariae
Synanthedon bibionipennis
Yeni bahçe kurulacağı zaman yapılması gereken kültürel kontrol işlemleri
A. Yer seçimi
1. Drenajı iyi yapılmış bir alan seçilmelidir.
2. Arazi üzerinde önceden çimen ya da alçak boylu bitkiler yetiştirilmişse, bu
arazide beyaz kurtların çok olabileceği hesap edilerek araştırılmalıdır.
3. Kesici böceklerden ve kök kurtçuklarından sakınmak üzere büyük ağaç
topluluklarından ve tahta çitlerden uzak durulmalıdır.
4. Çeşitli hastalık ve zararlılardan korunmak amacıyla yeni dikim alanının eski
dikim alanından uzakta yer alması daha doğru olur.
B. Yer hazırlığı
1. Çilek dikimden öce yıl boyu bir örtü bitkisi yetiştirilmelidir.
2. Toprak pH sı incelenmeli 5.5-6.5 aralığına getirilmelidir.
3. Toprak derince sürülmelidir.
C. Çeşit seçimi
1. Çeşitli hastalık ve zararlılardan korunmak amacıyla güvenilir fideliklerden
fide alınmalıdır.
2. Yörede yaygın bulunan hastalık ve zararlılara karşı dayanıklı çeşitler
seçilmelidir.
D. Bahçe tesisi
1. Meyve ve köklerin çeşitli hastalıklardan korunması ve taban suyundan
bitkinin zarar görmemesi için yükseltilmiş yastıklar üzerinde dikim
yapılmalıdır.
2. Meyve ve yapraklardaki fungal hastalıklardan en az etkilenmek için bitki
sıraları arasında yeteri kadar boşluk bırakılmalıdır.
1. Kurulu bahçelerde kültürel önlemler
A. Çayır köpük böceği ve bitki tahtakurusu ile sorunlarla karşılaşmamak için arazi
kenarlarında ve içinde yabancı ot kontrolü yapılmalıdır.
B. Meyve çürüklüğü ve emici böceklerin zararını en aza indirmek için olgun
meyvelerin ve işe yaramaz meyvelerin derhal toplanması gerekir.
C. Meyve çürüklüklerini engellemek ve yabacı ot gelişimini baskı altına almak için
sıra aralarına malç serilebilir.
D. Kök afidlerine karşı sıralar arası işlenmelidir.
E. Hasat tan sonra mümkün olduğu kadar hızlı bir şekilde bahçe yenilenmelidir.
1. Yer yer oluşan yabancı ot problemlerinin alanları belirlenmelidir.
2. Kesici, emici böceklerin, örümceklerin ve fungal hastalıkların kontrol altına
alınmasında yardımcı olması nedeniyle tüm yapraklar toplanmalıdır.
3. Yaprak ve meyvelerdeki fungal hastalıkları en aza indirmek amacıyla sıra
aralarındaki yaprak ve ot yığınlarının işlenerek toprağa karıştırılması ya da
tamamen toplanması gerekebilir.
4. Şayet sıra aralarındaki toprakta aşırı bir sertleşme olduğu düşünülüyorsa,
siyah kök çürüklüğünün oluşumunu azaltmak için toprak işlemesi yapılmasında
fayda olacaktır.
5. Yabancı otların gelişiminin engellenmesi için çıkış öncesi etkili olan
herbisitlerin kullanılması faydalı olur.
F. Çeşitli böcek, hastalık ve yabancı ot zararını azaltmak amacıyla, 2-4 yılda bir 2-3
yıl süresince farklı bitkiler yetiştirilmelidir. Yani münavebe sistemi uygulanmalıdır.
Aksi takdirde aynı hastalık, zararlı ve yabancı otların ciddi zararları görülmeye
başlanır.
G. Diğer bahçelerden çilek bahçesine doğru yağmur veya diğer nedenlerle suyun akışı
mutlaka engellenmelidir. Diğer bahçelerdeki hastalık ve zararlıların taşınmasını
engellemek için bu gereklidir.
H. Yaprak yuvarlayan böcekleri, kök kurtları ve fungal hastalıklarının zarar düzeyini en
aza indirmek amacıyla arazi çevresindeki ve içindeki ot yığınları kaldırılmalıdır. I. Kök
ve gövde ile beslenen böceklerin yayılımını azaltmak amacıyla, bu zararlıların
görüldüğü alanlar derhal temizlenmelidir.
Biyolojik ve mekanik kontrol seçenekleri
A.iki noktalı kırmızı örümceklere karşı avcı
böcekleri bahçeye salınabilir.
B.İki noktalı kırmızı örümceklere karşı emici
cihazlar kullanılarak temizlenebilir.
Böcek varlığını belirlemek amacıyla bazı ön gözlemler.
A. Çiçeklenmeden yaklaşık bir hafta öncesi
1. Çilek tomurcuklarının kesilmesiyle oluşan sarkmış haldeki tomurcukların
mevcudiyeti. Düz bir sıra boyunca 30 cm lik alanda 5 adet tomurcukta bu
görülüyorsa ciddi önlem alınmalıdır.
2.Yaprakçıklarda iki noktalı kırmızı örümcek varlığı. Hassas çeşitlerde orta
sıradaki yaprakçıklarda 5-20 adet kırmızı örümcek varlığı önemlidir.
3. Bitki tahtakurusu için kurulan tuzaklar incelenmelidir. 10 tuzakta 2 yetişkin
yakalanması eşik olarak kabul edilmelidir.
4. Bitkilerde afid varlığı incelenmelidir. Her bitkide 30 ve üzeri sayıda afid
bulunması mücadeleyi gerektirir.
5. Çilek kökleri ve gövdesi incelenerek böcekler tarafından açılmış deliklerin
veya zararlanmaların olup olmadığı kontrol edilir ve böceklerin teşhisi
yapılarak mücadeleye başlanmalıdır.
B. Çiçeklenme ve hasat süresince;
1. Çiçek tripsleri için çiçekler kontrol edilir. Meyve başına 0.5 tripsin
bulunması eşik olarak kabul edilir. Bunun üzerindeki trips sayısı mücadeleyi
gerektirir.
2. Çiçekler bitki tahtakurusu için kontrol altında tutulmalı. Şayet Çiçeklerin
%10 u enfekteli veya her çiçek başına 0.25 nifin olması eşik olarak kabul
edilmelidir.
3. Bitki gövdeleri çayır köpük böceğinin varlığı ile ilgili incelenmelidir. Her
bir metrede bir veya daha fazla köpüğe rastlanıyorsa böcek zararının etkili
olabileceği düşünülmeli ve buna karşı etkili önlemler alınmalıdır.
4. Yaprakçıklar iki noktalı kırmızı örümcek mevcudiyetinin durumu için
incelenmelidir. Hassas çeşitlerin yaprakçıklarında 5-20 adet iki noktalı kırmızı
örümceğin olması önlem almak için uygun zamanın geldiğini ifade etmesi
açısından önemlidir.
5. Her bitkide ortalama 30 afıdin bulunması, afıd zararının artışını işaret eder.
Bu değer afıd zararı için eşik değer olduğu unutulmamalıdır.
3. Maymuncukların varlığını belirlemek amacıyla yaprakların kenarlarında
ısırma izinin olup olmadığı incelenmelidir.
Hasat sonrası her iki haftada bir yapılması gerekenler;
1. Yaprakçıklarda iki noktalı kırmızı örümcek varlığı. Hassas çeşitlerde orta
sıradaki yaprakçıklarda 5-20 adet kırmızı örümcek varlığı önemlidir. Eşik
değer aşıldığında derhal mücadeleye girişilmelidir.
2. Yapraklar üzerinde kök kurdu erişkinlerinin zararının olup olmadığını
araştırın. Şayet var olduğu yönünde bilgiler varsa önemleler alınmalı.
3. Yaprak yuvarlayan, beyazsinek ve afıdlerin var olup olmadığı incelenmeli,
varsa hemen yayılmadan önlemler alınmalı.
4. Yabancı ot bulaşığı olan bölgeler belirlenerek bu bölgelerde gerekli önlemler
alınmalı.
Zararlılar
Çilek bitkisinin otsu olması ve nemli alanlara ihtiyaç
duyması daha fazla zararlı ile mücadele etme zorunluluğunu
gerektirir. Çilek zararlılarını üç ana grupta toplamak
mümkündür:
(1) Yaprak ve saplarda zarara yol açanlar,
(2) Meyve ve çiçeklerde zarara yol açanlar ve
(3) Kök ve gövdede zarara yol açanlar.
Bazı böcekler ifade edilen üç gruptan ikisinde de zarara yol
açabilmektedir. Bu böcekler sınıflandırılırken en belirgin
zarara neden oldukları organlar esas alındığı
unutulmamalıdır.
Yaprak ve saplarda zarara yol açan böcekler
Afidler (yaprak ve kök afidleri)
Çilekte zarara neden
bitlerinden görünümler
olan
yaprak
Mücadelesi: Herhangi bir insektisid ile
kolaylıkla kontrol altına alınabilir. Ayrıca
Syrphidae familyasına ait sinekler ve
yeşil zar kanatlılar (Chrysopidae
familyası ) yaprak bitlerinin larvalarıyla
beslenmeleri nedeniyle biyolojik
kontrol amacıyla kullanılabilir.
Kırmızı örümcekler
İki noktalı kırmızı örümcekler ve yumurtaları
• Mücadele: Çilek bahçesinin her yıl
yenilenmesi örümcek zararını
sınırlar. Bahçe yerlerinin,
mümkünse, her yıl değiştirilmesi
zararı azaltan bir başka kültürel
önlemdir. Varsa, örümcek
beslenmesine karşı dayanıklı olan
çeşitler kullanılmalıdır. Yaz
dikimlerinde kısa gün çeşitlerinin
örümcek beslenmelerine daha
dayanıklı olduğu gözlenmiştir.
Sonbahar dikimlerinde ise günnötr çeşitlerin daha dayanıklı
olduğu gözlenmiştir. Özellikle
meyve verme döneminin geç
olması örümcek zararının etkisini
azalttığı belirlenmiştir.
Örümceklerle biyolojik olarak ta mücadele etme
yolları bulunmaktadır. Phytoseiulus persimilis,
Galendromus occidentalis, Amblyseius californicus ve
Neoseiulus fallacis gibi avcı böcekler kullanılarak
örümceklerin çoğalması baskı altına alınabilir.
Phytoseiulus persimilis en yaygın kullanılan avcı
böcektir. Ülkemizde avcı böcek ile örümcek mücadelesi
yapılmamaktadır.
Örümceklerin kontrol altına alınmasında kimyasal
ilaçlardan yararlanılabilir. Bazı böcek ilaçları (insektisit)
ve örümcek ilaçları (mitisit) bu amaçla kullanılabilir.
Çoğu kere örümcek ilacı ile böcek ilacını karıştırarak
mücadele yapılmaktadır. Çoğu örümcek ilacı
yumurtaları öldürmez. Bu yüzden uygulanan ilaçlar
hareket eden örümcekleri öldürür. İlk uygulamadan
beş-yedi gün sonra ikinci bir uygulama daha yaparak
yumurtadan çıkanlarda kontrol altına alınır.
Çilekte yaygın zarara neden olan iki noktalı kırmızı örümceklerin yaprak üzerinde neden
oldukları görünüm
Beyazsinekler
Çilekte zarara neden olan beyaz sinekler Trialeurodes
vaporariorum (sera beyazsineği), Aleyrodes spiroeoides (iris
beyazsineği) ve Trialeurodes packardii (çilek beyazsineği) türleridir.
Beyaz sinekler çilek bitkilerinde etkili zarara yol açmazlar. Ancak
tarımın yoğun yapıldığı sıcak ve nemli bölgelerde önemli zararlara
yol açabilirler.
Beyazsinekler diğer böceklerden kolaylıkla ayırt edilebilirler.
Tüm beyazsinek türlerinin erişkinleri 0.03 cm civarında iriliğe ve
mumsu beyaz bir tabaka ile kaplı 4 zarlı kanada sahip böceklerdir.
Yumurtaları yaprak altlarında yer alır. Atlı safhadan geçtikten sonra
erişkin olurlar. Doğrudan yaprak dokusu üzerinde özsuyu emerek
beslenir. Bu yüzden bitkide zayıflık ve bodurlaşma göze çarpar.
Verim miktarı ve kalitesinde düşüşlere neden olur. Olgunlaşan
meyvelerin şeker oranlarını düşürürler. Beyaz sinekler yaprak
üzerinde beslenirken tatlı yapışkan bir sıvı salgılarlar. Tatlı yapışkan
sıvı, beyazsineklerin sayısına bağlı olarak, tüm bitkiyi kaplayabilir ve
bu sıvı bazı siyah mantarların çoğalmasını teşvik eder.
Sera beyazsineği ergininin görünümü
İris beyazsineği ergininin görünümü
Mücadele: Beyazsineklerle kültürel ve biyolojik yöntemlerle
mücadele edilebilir. Yaz dikimi yapılmış bitkilerin ilkbahar
dönemi başında üst kısmında budama yapmanın kışı
geçirmiş ama henüz ergin olmamış beyazsineklerin
kontrolünde etkili olduğu gözlenmiştir. Budama artıkları
mutlaka araziden uzaklaştırılarak yakılmalı veya
gömülmelidir. Beyaz sineklere konukçuluk yapan, bahçe
kenarındaki yabancı otlar mutlaka yok edilmelidir. Ayrıca
çilek bahçesinin, aşırı toz yükü bulunan, yollara yakın
olmamasına dikkat etmelidir.
Beyazsineklerin doğal düşmanlarını kullanarak
biyolojik mücadele yapma imkanı da vardır. Parazit arılar ve
genel avcı böcekler bu amaçla kullanılabilir. Encarsia,
Eretmocerus, Prospaltella cinsi böcekler beyazsineklerin
baskı altında tutulmasında etkin olarak kullanılabilir.
Ağır beyazsinek varlığına sahip alanlarda ilaçlı
mücadele de yapılabilir. Ancak ilaçlamanın meyve
hasadından sonra yapılması gerekir. Bu amaçla genel böcek
ilaçları kullanılabilir.
Çayır köpük böceği
Philaenus spumarius çayır köpük böceği olarak
bilinen zararlıdır. Yetişkinleri kalın vücutlu, kama biçimli
ve yaklaşık 0.64 cm uzunluğundadır. Genellikle
kahverengi veya krem renkli lekelere sahip olmakla
birlikte renkler kremden siyaha kadar değişkenlik
gösterebilir. Nadiren uçabilirler, ancak çok hızlı
zıplayabilirler ve ses çıkartırlar. Çekirgeye benzerler. Bu
yüzden çoğu kişi tarafından, yanlış bir şekilde, çekirge
olarak tanımlanırlar. Yumurtaları küçük sarımsı
beyazımsı renkte olup kapsüller halinde dizili olarak
yaprakların sapla birleştiği bölgede veya çiçek
saplarının birleştiği bölgede bulunur. Nifler sarı veya
turuncu renktedir.
Çilek çiçek salkımında çiçek saplarının
birleştiği noktada köpük böceğinin oluşturduğu
köpük yığını
Çilek yaprağının üzerinde köpük böceği
tarafından oluşturulan köpük yığını
Çilek yaprağı üzerinde köpük
böceğinin nifi
Köpük böceği erişkini
• Mücadele: Köpük böcekleri otlu alanlarda
daha çok kendini gösterir. Bu yüzden yabancı
ot mücadelesi köpük böceğinin kontrol altına
alınmasına yardımcı olur. Ağır yağmur veya
sulama köpüklerin yıkanmasına neden olacağı
için faydalı olur. Kimyasal mücadele çok etkili
ve karlı olmaz. Karlı olabilmesi için yapılan
sayımda bitki başına ortalama bir nifin
düşmesi gerekir.
Çilek kök kurdu
Çilek kök kurdu olarak bilinen tür Paria
fragariae dır. Yetişkin çilek kök kurtları
kahverengi-siyah renkli, parlak, oval şekilli ve
kabuk gibi sarak kanatların üzerinde dört leke
bulunan bir böcektir. Erginleri ve kurtçukları
(larva) yaklaşık 3 mm uzunluğundadır.
Kurtçuklar kremsi beyaz renkte olup üç çift
bacağa sahiptir.
Çilek kök kurdu erişkininin görünümü. Bu
böcek yaklaşık 3 mm uzunluğundadır.
Çilek kök kurdu larvası. Erişkini ile yaklaşık
aynı büyüklüktedir.
Çilek kök kurdu erişkinlerinin çilek yaprağı
üzerinde oluşturduğu zararın görünümü.
Mücadele: Erişkinlerinin geceleri beslenmesi
nedeniyle, bir el lambası ile bitkiler incelenerek
bu böceğin varlığı incelenmelidir. 30 cm2 lik bir
alanda 10-20 adet çilek kök kurdunun bulunması
bahçenin ciddi anlamda bulaşık olduğunu
gösterir. Bu durumda mücadeleye girişilmelidir.
Diğer kök üzerinde veya içinde beslenen
böceklerde olduğu gibi bu böcekte de larva
döneminde mücadele oldukça güçtür. Larva
dönemi yerine erişkinlerin görüldüğü dönemde
mücadele daha iyi sonuçların alınmasına neden
olur. Mayıs-Haziran döneminde erişkinlerin ortaya
çıkmasıyla ilaçlı mücadele yapılırsa çilek
yapraklarındaki zarar azaltılmış olur.
Siklamen akarı
İlk olarak depolanan siklamen soğanları
üzerinde belirlenmiştir. Latince tür adı
Phytonemus pallidus dur. Çoğu süs bitkisine
zararı olan bir akardır. Portakal-pembeden
beyaz veya yeşile kadar geniş bir reng
yelpazesine sahip, gözle görülemeyecek kadar
küçük (dişilerin uzunluğu yaklaşık 250-260 µ,
erkekler ise dişilerin %75 i düzeyinde uzunluğa
sahip) ve ince yapılı akarlardır. Yumurtaları 125
µ X 75 µ büyüklüğündedir.
Siklamen akarları gözle görülemeyecek
düzeyde küçüktürler.
Siklamen akarı yapraklar ve çiçek tomurcukları
üzerinde belirgin değişikliklere neden olur.
Siklamen akarı yaprakları pürüzlü ve uç kısımlarından itibaren kırışık, düzensiz katlanmış,
kenarlardan itibaren yivli ve damarları bir baloncuk gibi şişkin bir görünüme sahip olmalarına
neden olur. Soldaki iki yaprak bulaşık, diğer iki yaprak ise sağlıklı.
Siklamen akarı bitkilerde cüceleşme ve
yaprakların merkezde bir arada topluca
bulunmalarına neden olur.
Siklamen akarı belirtilerinden şüphe
edildiğinde mutlaka arazi iyice incelenerek
kesin teşhis konmalıdır. Özellikle yeni açan
çilek yaprakları incelenmeli ve ortalama on
yaprağa bir siklamen akarı düştüğü
belirlenirse mücadele etme zamanının
geldiğine karar vermelidir.
Siklamen akarına karşı kültürel,
biyolojik ve ilaçlı mücadele yapılabilir.
Siklamen akarları biyolojik
yöntemlerle de kontrol altına alınabilir.
Siklamen akarı ile beslenen Typhlodromus
bellinus ve T. Reticulatus akarları bu amaçla
kullanılabilir. Ancak popülasyonlarının artışı
yok yavaş olduğu için tam ekonomik bir
kontrol sağlamak zordur. Ticari olarak
üretilen Amblyseius califormicus’un erken
dönemde bahçeye salınmasıyla siklamen
akarının kontrolünde daha başarılı olduğu
belirlenmiştir. Ayrıca diğer bazı
böceklerinde siklamen akarıyla
beslendikleri bilinmektedir.
Çilek yaprak bükeni
Tür adı Ancylis comptana fragariae olan,
larvaları ve erişkinleri (kanatları açık halde)
yaklaşık olarak 1.25 cm büyüklüğündedir.
Larvalar genç dönemlerinde soluk yeşil renkte,
gelişmenin ileri dönemlerinde ise grimsikahverengi görünümündedir. Erişkin formları
kırmızımsı kahve renkli güve görünümleri
vardır. Kanatlarının ön tarafı hafif sarımsı bir
renge sahiptir.
Çilek yaprak büken böceklerinin kanatları açık
biçimde genel görüntüsü.
Çilek yaprak büken böceğinin tırtıl görünümlü
larvası.
Mücadele: Çilek yaprak büken böceklerinin
bahçeye bulaşma düzeyi düşükse, bitki gelişimine
ve meyve verimine olumsuz etkisi olmayacaktır.
Hatta bir sonraki yıl verim düzeyinde de soruna
yol açmayacaktır. Bu yüzden mücadele yapmaya
gerek olmaz. Bulaşma düzeyinin az olup
olmadığını belirlemek için kesin bilgiler yoksa da,
genel kabul edilen görüş hasaddan sonraki
dönemde çilek yapraklarında %10-20 düzeyinde
yaprak büken böceğinin görülmesi kabul edilebilir
olduğudur.
Çilek yaprak büken böcekleri erken dönemde
belirlenebilirse bulaşık yaprakların kopartılarak
temizlenmesi oldukça faydalı olacaktır.
Yaprak piresi
Yaprak piresi (Empoasca fabae) erişkinleri 3-4
mm uzunluğunda yeşil kama biçimli, kafa bölgesi
vücudun kalan kısmına göre biraz daha geniş olan
bir böcektir. Kafalarının gerisinde 6 adet küçük
beyaz nokta yer alır. Kanatları mevcut olup ani ve
çok hızlı zıplayarak yer değiştirebilme özelliğine
sahiptirler. Nifler kanatsız olup yetişkinlere benzer
ve soluk yeşil renge sahiptir. Nifler de erginler gibi
çok ani ve hızlı biçimde zıplayarak yer değiştirme
özelliğine sahiptir. Yaprak piresi sadece çilekte
değil yonca, patlıcan, patates, soya fasulyesi,
ahududular ve bazı çiçekler gibi farklı bitki türleri
üzerinde de zarara neden olabilir.
Yaprak piresinin ergininin (kanatlı) ve nifinin (kanatsız) genel görünümü.
Yaprak piresinin yapraklarda ortaya çıkardığı genel
görünüm bozukluğu. Yapraktaki büzüşmeler ve
yaprak kenarlardaki renk değişimleri en önemli
belirtilerdir.
Yaprak pirelerinin çilek yaprağının
uç kısımlarındaki damarlar arasında
ortaya çıkardığı sarı renklerin
görünümü.
Mücadele
Kültürel mücadele ile sonuç
alınamamaktadır. Eldeki bilgilere göre şu an
tek yöntem ilaçlı mücadele ile bitkileri
korumaktır. Kimyasal mücadelede yaygın etkili
böcek ilaçları kullanılabilir.
Tuzla tırtılı
Tür adı Estigmene acrea olan, çilek ile birlikte
bir çok kültür bitkisine de zarar verebilen bir
böcektir. Erişkinler, kanat genişliği 3.5-4.5 cm
büyüklüğünde olup hafif irice bir güve
görünümüne sahiptir. Beyaz renk genel görünüme
hakimdir. Kanatlarında düzensiz ve çok sayıda
nokta şeklinde siyah lekeler mevcuttur. Erkek
erginlerin kanat arkaları hafifçe sarımsı
görünümde olup, dişilerde ise beyaz renk kendini
gösterir. Dişiler, genellikle, 4-5 gün yaşar; ancak
çok sayıda yumurta bırakır. Dişiler yumurtaları
yaprak altlarına bırakırlar.
Tuzla tırtılı ergini
Tuzla tırtılı larvaları
İnci tanesi gibi tuzla tırtıl yumurtaları
Mücadele: Çok sayıdaki
yumurtadan çıkan larvaların
yaşam oranları düşüktür. Buna
virüs hastalıklarının yanı sıra
bazı avcı böceklerinde buna
neden olduğu görülmüştür.
Tırtılların yakın bahçelere veya
boş arazilere göç edebileceği
unutulmamalıdır. Bu yüzden
tuzla tırtılı bulaşmasının önüne
geçmek için arazinin çevresine
hendek açmak veya içi su dolu
bir hendek bulundurmak veya
dikey konumda 5-10 cm eninde
kaygan alüminyum folyo ile çit
yapmak gibi kültürel
uygulamalar yapılabilir.
Tırtılla mücadelede daha
çok ilaçlı mücadeleye yer
verilmektedir.
Bozkurtlar
Siyah bozkurt (Agrotis ipsilon), kırışık bozkurt
(Athetis mindara) ve alacalı bozkurt (Peridroma saucia)
türlerinden oluşan çilek zararlılarıdır. Açık griden siyaha
kadar değişen renklere sahip ve tam iriliğe kavuşunca
yaklaşık 4 cm kadar uzun bir kurttur. Siyah bozkurtlar
çilekte en fazla zarara neden olan türdür. Diğer türlerde
zarara neden olur. Ancak çok yaygın değildir. Yetişkinleri
4 cm kadar irilikte kahverengi veya gri renkte
kelebeklerdir. Larvalar toprakta yaşar ve rahatsız
olduklarında kıvrılarak “C” şeklini alırlar.
Bozkurtlar aktif olarak gece beslenirler ve gün boyu
biti diplerinde toprak içersinde gizlenirler. Çoğu bozkurt
kışı çilekte genç larva ve olgun larva olarak geçirir.
İlkbaharda pupaya döner.
Gelişmiş bir bozkurt larvasının görünümü
Bozkurtlar rahatsız olduklarında içe
girerek C şeklini alırlar
Bozkurtlar çiçekler üzerinde de delikler açarak verim
üzerinde olumsuz sonuçlar doğurabilirler
Mücadele: Bahçenin kenarlarındaki çilek
bitkileri incelenerek bozkurt istilasının
olup olmadığına bakılmalıdır. Şayet varsa
derhal bahçe kenarlarındaki yabancı
otlar temizlenmeli ve bazı tuzak yemler
veya local ilaçlamalar ile mücadeleye
başlanmalıdır. Bozkurtlarla mücadelede
en önemli kültürel uygulamanın yabancı
otların temizlenmesi olduğu
unutulmamalıdır. Bozkurt kelebeklerinin
yumurtalarını bırakmak için otlu alanlar
her zaman cazibe alanlarıdır. Tek yıllık
dikimler bozkurt larvalarının yaşamasını
zorlaştırır.
Kuşların önemli bir kısmı
bozkurtları yer. Bu yüzden kuşlar
bozkurtlarla mücadelede önemlidir.
Bunun yanı sıra Bacillus thuringiensis ve
spinosad (Saccharopolyspora spinosa)
içeren ilaçların püskürtülmesi de
bozkurtlarla mücadelede etkili sonuçların
alınmasını sağlayabilir. Üstelik
bunlar(Bacillus thuringiensis ve
Saccharopolyspora spinosa )organik
yetiştiricilikte kabul edilebilir
uygulamalardır.
Lahana mühendis tırtılı
Çilek bitkilerinde de zarara yol açabilen bu
türün Latince adı Trichoplusia ni olup, yeşil
renkli, dar yapılı, her kenarında beyaz renkli
ince şeritler bulunan tırtıllardır. En belirgin
özelliği hareket ederken kemerli (kamburlu)
veya düğümü andıran bir şekil kazanmasıdır.
Lahana mühendis tırtılının en belirgin özelliği
hareket ederken oluşturduğu kemer veya
düğüm şeklidir.
Ergin lahana mühendis tırtılları güvelerinde
ön kanatlarının tam ortasında gümüş renkli
lekelerin bulunmasıdır.
Lahana mühendis tırtılı
yumurtaları yuvarlak fakat hafif
basık bir görünüme sahiptir.
• Mücadele: Çileklerde çok yaygın zarara yol açabilen
böcekler değildir. Mücadeleye pek gerek kalmaz. Zaten
doğal olarak bir çoğu parazitik arılar tarafından yumurtaları
yenir ve zarar eşiğinin altında kalırlar. Önceden marul ve
lahana gibi yapraklı sebzelerin yetiştirildiği alanlarda çilek
bahçesi kurulması bu böceğin çileklerde de zarara yol
açmasına sebep olduğu görülmüştür. Bu yüzden lahana
mühendis tırtılının bolca görüldüğü bu gibi alanlarda çilek
bahçesi kurmadan önce iyice düşünülmelidir.
• Yaygın bulunması durumunda biyolojik olarak Hyposoter
exiguae, Copidosoma truncatellum ve Trichogramma spp.
türü parazitik arılar kullanılarak mücade edilebilir. Ayrıca
polyhedrosis (NPV) virüsleri de bu amaçla kullanılabilir. BT
(Bacillus thuringiensis) ve spinosad (Saccharopolyspora
spinosa) içeren preparatlarda bu böceğin mücadelesinde
etkili sonuçlar alınmasını sağlamaktadır.
• Lahana mühendis tırtılı ile kimyasal ilaçlarla da mücadele
edilebilir.
Pamuk çizgili yaprak kurdu
Latince adı Spodoptera exigua dır. Pamuk çizgili
yaprak kurdu erişkinleri gri ve kahve renkli
güvelerdir. Erişkin dişiler soluk renkli ve yuvarlak
yumurtalarını kanatlarından elde ettiği pamuğa
benzer yumuşak tüylü bir örtünün altına
bırakırlar. Yumurtaları çatlatarak ortaya çıkan
kurtçuklar yeşil renkli olup gruplar halinde
yaprakların alt kısmında beslenirler. Bundan
dolayı yapraklar delik deşik olup iskelet halinde
bir görünüm kazanırlar. Yaşlı pamuk çizgili
kurtlarının larvaları yeşil renkli olup uzunlamasına
şerit halinde parlak çizgilere sahiptir. Genellikle,
ikinci bacağının üst kenarında siyah bir lekeye
sahiptirler.
Pamuk çizgili yaprak kurdunun larvası
Pamuk çizgili yaprak kurdu güvesinin genel
görünümü
Mücadele:
Pamuk çizgili yaprak kurdu dişilerinin
yumurta bıraktığı özel tüysü yapı ve
yumurtalar
Özellikle Güney bölgelerde
yeni dikilen çilek bahçelerinde
önemli bir tehdit haline gelebilir.
Feromon (ürettiği koku ile karşı cinsi
kendine çeken) tuzaklar hazırlayarak
erişkinler takip edilmelidir.
Başlangıçta yapılacak en iyi
mücadele, çilek bahçesi kurulacak
alanın çevresindeki yabancı otların
tamamen temizlenmesidir. Çünkü
pamuk çizgili yaprak kurtları için bu
bitkiler yumurta bırakmak için en
cazip bitkilerdir.
Spinosad (Saccharopolyspora
spinosa) ve BT (Bacillus thuringiensis
ssp. aizawai) kullanımı pamuk çizgili
yaprak kurtları ile mücadelede
kullanılabilecek mikro
organizmalardır. Bunlar aynı
zamanda organik olarak kabul
edilebilen uygulamalardır.
Meyve ve çiçeklerde zarara yol açan böcekler
Lekeli böcek
Lygus lineolaris ve Lygus hesperus böcekleri bu
grup çilek zararlılarının türleridir. 0.65 cm
uzunluğunda, oval şekilli, bakır-sarımsı veya
sarımsı parlak renkte, kanatlarının üzerinde
kırmızımsı kahverengi işaretler bulunan ve sırt
kısmının ortasında üçgen biçimli sarı veya mat
yeşil renkli leke bulunan böceklerdir. Sırtlarının
ortasında yer alan üçgen biçimli leke diğer
böceklerden kolaylıkla ayırt edilmelerini sağlar.
Henüz olgunlaşmamış olanlarının rengi mat yeşil
olup afidlere benzer.
Lygus lineolaris erişkini
Lygus hesperus erişkini
Lygus lineolaris nimfi
Lekeli böceklerin beslenmesi nedeniyle çilek
meyvelerinde oluşan şekil bozuklukları
Mücadele: Kültürel, biyolojik ve kimyasal yöntemler kullanarak lekeli
böceklerin zararı sınırlandırılabilir.
Yakın çevrede lekeli böceğin konukçusu olabilecek yabancı otlar
mutlaka temizlenmelidir. Çünkü lekeli böcekler yumurtalarını kışı
geçirmesi için bu bitkiler üzerine bırakırlar. Burada kışı geçiren böcekler
mart ve nisan aylarında yumurtadan çıkarlar ve konukçu bitki kuruduktan
sonra, beslenmek amacıyla, çilek bitkilerine hareket ederler. Bir başka
kültürel uygulama ise çilek bahçesine yakın yerde, lekeli böceklerin
beslenmesi için, çiçekli bitkilerin yetiştirilmesidir. Ancak daha büyük
sorunlara yol açmaması için böcek hareketleri çok iyi takip edilmelidir.
Bazı böceklerin lekeli böcek yumurtalarıyla beslendikleri
bilinmektedir. Bu böcekler kullanılarak lekeli böceklerin çoğalması
sınırlandırılabilir. Bu böceklerin başında parazit arılar (Anaphes iole)
kullanılmaktadır. Bunun yanı sıra nimflerle beslenen Geocoris spp., Nabis
spp., Orius tristicolor türleri ile bazı örümcek türleri kullanılabilir.
Kimyasal ilaçlarla mücadele, önceki yıllarda önemli zararların
görüldüğü veya ekonomik zarar eşiğinin aşıldığı alanlarda yapılmalıdır.
Çilek göz kurdu
Latince tür adı Anthonomus signatus olan
bir böcektir. Erişkinleri koyu, kırmızımsı-kahve
renginde ve yaklaşık 0.25 cm uzunluğundadır.
Kafası ince formlu olup, en önde vücudunun
üçte biri kadar uzunluğunda eğri bir hortum
bulunur. Çilek göz kurdunun larvaları beyaz
renkli olup 1.6 mm büyüklüğündedir.
Çilek göz kurdu erişkini çilek
polenleri ile beslenirken
Göz kurtları henüz açmamış çiçek
tomurcuğu üzerindeki taç yapraklarında
açmış olduğu delikler ve çiçek sapında
meydana getirdikleri tahribat
Açan çiçekler üzerinde taç yapraklarda
görülen deliklerin nedeni, çiçekler henüz
açmadan önce göz kurtlarının beslenmek için
açtıkları deliklerdir
• Mücadele: Çilek bahçesi yakınındaki, özellikle
geniş yapraklı, yabancı otların temizlenmesi yaz
ortasında yeni gelişen erişkinler için beslenme
sorununu beraberinde getirecektir. Bu sorun
böceklerin çoğalmasını sınırlar. Yabancı otların
gelişmesine izin verilmeyen çilek bahçelerinde
çilek göz kurtlarının yaz ortasında polen bulmaları
engellenmiş olur. Bu durum, göz kurtlarının kışı
geçirmek için başka bahçe aramalarına yol açar.
Çilek göz kurtlarının yoğun zarara neden olduğu
bahçelerde, çilek bahçesinden son meyvelerde
hasad edildikten sonra hemen sürülmelidir.
Çilek emici böceği
Latince tür adı Stelidota
geminata’ dır. Yetişkinleri
yaklaşık 0,3 cm uzunluğunda,
oval şekilli, düz ve kahverengi
beneklere sahip bir böcektir.
Larvalar 0,25 cm uzunluğunda,
beyaz renkli ancak kahverengi
bir kafaya sahiptir.
Yetişkin ve larvalar aşırı
olgunlaşmış meyvelerle
beslenmeyi tercih ederler.
Ancak pazarlanabilir meyveler
üzerinde de zarara yol açtığı
gözlenmiştir.
Meyve üzerinde çilek emici böceğinin yol açtığı
zarar
Çilek emici böceği erişkini
Çilek emici böceği erişkini ve meyveyle
beslenen larvası
Mücadele: En iyi mücadele yöntemi kültürel
mücadeledir. Çilek emici böceği ile mücadele
etmek için mutlaka tüm meyvelerin toplanması
gereklidir. Çürümüş ve arazide kalmış meyveler
toplanarak imha edilmelidir. Bu böceğin daha
fazla çoğalmasını engeller. Hasad esnasındaki
emici böceğin zararını engellemek amacıyla çilek
bahçesinin sınırları dışına olgun meyve salkımları
asılarak tuzak kurulabilir. Böylece böceklerin
bahçe içersine girmesi sınırlandırılabilir. Çilek
emici böceğine karşı kültürel mücadele ilaçlı
mücadeleden daha etkili sonuçlar alınmasını
sağlar.
İlaçlı mücadele, zararın meyve hasadı yapıldığı
döneme rastlaması nedeniyle yapılmamalıdır.
Çiçek tripsi (buğday başak tripsi)
Frankliniella tritici ve Frankliniella
occidentalis, çilekte zarara neden olan trips
türleridir. Yaklaşık 1 mm uzunluğunda, ince, puro
biçimli çok küçük zararlılardır. Erginlerin tüysü
kanatları ve küçük koyu gözleri bulunmakla
birlikte, sarıdan kahverengine kadar oldukça farklı
renklere sahip olabilirler. Dinlenme halindeyken
kanatları katlanarak uzunlamasına gövde üzerinde
yer alır. Olgunlaşmamış tripsler (nifler) küçük
koyu renkli gözlü, kanatsız, hızlı hareket edebilen
ve beyaz veya sarımsı renkli gövdeli özelliklere
sahiptir.
Çiçek tripsi (Frankliniella tritici) ergininin
görünümü
Çiçek tripsinin (Frankliniella tritici) nif
halindeki görünümü
Çiçek tripsi çilek meyvelerinde bronz bir renk kazanmasına ve mat bir görünüme sahip
olmasına yol açar
Mücadele: Tripsler nadiren ekonomik zarara
yol açarlar. Az sayıda tripsin faydasından da
söz edilebilir. Çünkü tripsler kırmızı
örümceklerin yumurtalı ile beslenirler. Böylece
kırmızı örümcek zararını da sınırlamış olurlar.
Mücadele edilecek zamanı belirlemenin en iyi
yolu, şansa bağlı olarak seçilen çiçeklerin
üzerindeki tripslerin sayılmasıdır. Çiçekler düz
bir zemin üzerinde silkelenmeli ve düşen trips
sayısı çiçek başına ortalama 10 veya daha
yüksek rakamlara ulaşıyorsa tehlike sınırının
geçildiğine karar verilir
Sirke sineği (Meyve sineği)
Meyve sineği olarak da binen sirke sineğinin
tür adı Drosophila melanogaster olup hafif
sarımsı renkte sineklerdir. Hemen hemen tüm
meyve türlerinde meyvelerde fermantasyona
neden olarak ekşimelerine veya sirkeleşmiş bir
tat kazanmalarına yol açar.
Çilek meyvesi üzerinde sirke sineği larvaları
Sirke sineği erişkini
Mücadele:
Sirke sineklerinin etkili olduğunu
anlamanın en iyi yolu bazı yapışkan tuzaklar
kurmaktır. Bu yöntemle sirke sineklerine karşı
erken önlem alma zamanı belirlenebilir.
Öncelikli olarak aşırı olgunlaşan meyveler
sürekli toplanmalıdır. Arazide ıskarta bile olsa
aşırı olgun veya zarar görmüş meyveler
bırakılmamalıdır.
Bahçe güvesi
Tür adı Ptycholoma (=Clepsis) peritana olan,
erişkinlerinin şekli çan biçimli güvelerdir. Ten
rengini andıran kahverengimsi renkte ve 6 mm
civarında boya ve kanatlarının üst kısmında “V”
biçimli koyu kahverengi lekelere sahiptir. Bu
lekelerin ön kısımları beyazımsı bir çizgi ile
sınırlandırılmıştır. Olgun larvalar 1.25 cm
civarında ve ince yapılıdır. Larvalar kahverengiyeşil renkte vücuda sahip olup parlak kahve renkli
kafalara sahiptirler. Larvaların kafalarının her
kenarında küçük, belirgin koyu kahve renkli
lekeler vardır.
Bahçe güvelerinin en belirgin farkı çan
görünümlü ve kanatlarında “V” biçimli leke
bulunmasıdır.
Çilek meyvesi üzerinde beslenen olgun bir
bahçe güvesi larvası.
Mücadele: Bahçe güvesinin büyük sorun
oluşturduğu alanlarda, ilkbahar başlarında,
bitki diplerindeki artıklar temizlenip imha
edilebilir. Bu etkili bir sonucun alınmasına
neden olur. Meyve hasadı esnasında bahçe
güvesi ile bulaşık meyvelerin ayrılarak imha
edilmesi de faydalı sonuçların alınmasını
sağlar.
İlaçlı mücadeleyi yapmayı gerektirecek
düzeyde bahçe güvesi var ise, uygulama
mayıs- haziran aylarında yapılmalıdır.
Kulağakaçanların çilek meyvelerindeki en
belirgin zararı uçlarından çatlamış ve delinmiş
meyvelerin sayısındaki artıştır.
Kulağakaçan
Tür ismi Forficula
auricularia olup ince,
kırmızımsı kahve renkli
12-19 mm uzunluğunda
böceklerdir. Geceleri
beslenen kulağakaçanlar,
gün boyu meyve
aralarında ve kök gövdesi
çevrelerinde saklanırlar.
Arkalarında belirgin bir
çift kıskaç vardır.
Yetişkinlerdeki kanatlar
derimsi olup kısadır.
Mücadele: Çilek meyvelerini hasad ederken çok sayıda
uç taraflarından yarılmış meyvelere rastlanıyorsa,
kulağakaçanlardan mutlaka şüphelenilmelidir.
Kulağakaçanların mevcudiyetini anlamak için tuzak
şu şekilde kurulabilir; İçi küçük kağıt parçalarıyla dolu
kap ters çevrilerek konur. Kabın dip tarafından kap
içersine girişi sağlayacak küçük delikler bırakılır. Sonraki
günler kap kaldırılarak kağıtlar içersinde kulağa kaçanlar
araştırılır. Şayet arazide varsa buraya da sığınmak amaçlı
olarak gireceklerdir. Tuzak şöyle de hazırlanabilir;
İçersinde bir miktar balık yağı bulunan bitkisel yağ bir
kabın üçte birine kadar doldurulur. Kulağakaçanlar balık
yağını çok sevdikleri için bitkisel yağın içersine dalarlar
ve boğulurlar.
Kağıt kutuyla hazırlanmış bir
kulağakaçan tuzağı
Balık yağı içeren bitkisel yağ bir kap içersine konarak
ta tuzak hazırlanabilir. Kulağakaçanlar balık yağından
çok hoşlanırlar
Mısır yeşil kurdu
Helicoverpa(=Heliothis) zea tür adı ile anılan mısır yeşil kurdu
erişkinleri kanat genişliği yaklaşık 4 cm kadar olan grimsi kahve renkli
güvelerdir. Çoğu çilek yetiştiriciliği alanlarında soruna neden olabilir.
Mısır yeşil kurdu olgunlaştıkça renk çeşitliliği
görülür.
Mısır yeşil kurdu meyveler üzerinde oyuklar
yaparak zarara yol açarlar.
Erişkin bir mısır yeşil kurdu güvesi.
Mısır yeşil kurtları yaprak altlarına küresel
yumurtalar bırakırlar.
Mücadele: Kışın daha ılık geçtiği güney bölgelerde bu zararlının
görülme olasılığı vardır. Soğuk ve çok soğuk alanlarda görülmez. Bu
yüzden ülkemizde kış aylarının ılık geçtiği Akdeniz ve Ege kıyı
bölgelerinde dikkatli olunmalıdır. Mısır yeşil kurdunun havaların
ısınmasının peşi sıra Nisan ayı ile birlikte zarara yol açabileceği
unutulmamalıdır. Meyve hasat sezonu boyunca kimyasal ilaçlama
yapılamaması nedeniyle larvalarla mücadele etmek oldukça güçtür.
Mücadeleye başlamadan önce kokulu tuzaklar kurarak bahçedeki
mısır yeşil kurdunun sayısı hakkında fikir sahibi olunmalıdır.
Kurulacak tuzaklarda bir hafta içersinde 10 veya daha fazla sayıda
erişkin yakalanmışsa gerekli mücadeleye girişilmelidir.
Mısır yeşil kurdu görülen bölgelerde çilek alanlarının
kenarlarına tatlı mısırların dikilmesi çilek meyvelerindeki zararı
azaltacaktır. Çünkü mısır yeşil kurdu dişileri yumurtalarını bırakmak
için mısır bitkilerinin püsküllerini tercih edecektir
Mısır yeşil kurdu ile avcı böcekler vasıtasıyla da mücadele
edilebilir. Çok sayıda böcek ve parazit mısır yeşil kurdunun
yumurtaları ile beslenir.
Kök ve gövdede zarara yol açan böcekler
Çilek kök biti
Çilek kök biti (Otiorhynchus ovatus,
Otiorhynchuscripricollis ) çilek köklerinde ciddi zararlara
yol açabilen bir böcektir. Bu böcekler sadece çileğe
değil diğer kültür bitkilerinde ve yabancı otlarda da
zarara yol açabilmektedir. Çilek kök biti beyaz ve
kahverengi başları olan larvaları ile taç ve köklerden
beslenmek suretiyle zarar verirler. Larva ve pupalar
ilkbahar döneminde gelişmelerini tamamlarlar ve
yetişkinler mayıs ve haziran ayında ortaya çıkarak zarar
vermeye başlarlar. Çileklerdeki asıl zararı larvalar
meydana getirir. Erişkinlerin zararının ekonomik önemi
pek yoktur.
Çilek kök biti yumurtası, larvası, pupası ve
erişkinin görünümü
Çilek kök bitinin bitkilerde meydana
getirdiği zarar
Çilek gövde delen böceği
Tyloderma fragariae, çilek gövde delen böceğinin
Latince adıdır. Bir veya daha fazla larvanın çilek
gövdesinden aşağıya doğru açtığı delikler nedeniyle
bitkin gelişimi çok geriler hatta bitki ölür. Uzun yıllar
çilek yetiştiriciliği yapılan alanda veya böyle alanların
yakınında kurulan çilek bahçeleri çilek gövde delen
böceğinden çok ağır bir zarara uğrayabilir. Zararlının
etkisi yavaş yavaş kendini gösterir. Böyle bitkilerde
yapraklar kırmızıya döner. Larvaların yanı sıra erişkinler
de zarara yol açabilir. Erişkinler yaprak üzerinde ısırarak
küçük deliklerin açılmasına neden olurlar. Erişkinlerin
yol açtığı zarar, genellikle, ekonomik öneme sahip
olmaz.
Tyloderma fragariae erişkininin
Tyloderma fragariae larva ve erişkini
görünümü.
Mücadele:
Yeni kurulacak bahçenin çilek gövde delen böceği ile bulaşık
arazilerden uzakta kurulması daha doğru olur. Bu uzaklığın en az 275
m olması gerekir. Çilek gövde delen böceği uçamadığı için diğer
arazilere hızlı bulaşamaz. Arazideki bitki kalıntılarının yok edilmesi
de önemlidir. Çünkü erginler kışı geçirmek için bitki kalıntılarını
sığınak olarak kullanırlar. Bu böceğe karşı bazı kimyasallar ile sonuç
alınabilir. Çiçeklenme öncesi bir insektisid ile ilaçlama yetişkinleri
öldürür. Ancak asıl yetişkin zararı daha sonraları yani çiçeklenmeden
sonra ortaya çıkar. Özellikle yumurta bırakan yetişkinler çiçeklenme
döneminde çok aktif olurlar. Fakat bu dönemde (çiçeklenme
dönemi) ilaç uygulanması tavsiye edilmez. Yapraklarda yetişkinler
zarar vermeye devam ediyorsa, çiçeklenme ile hasad arasındaki
dönemde ilaçlama yapılabilir. Böylece erişkinler ciddi bir şekilde
kontrol altında tutulabilir. Ancak ilaçlamadan sonra meyve toplama
için bekleme süresine dikkat edilmelidir.
Beyaz kurtlar
Yetişkinleri “mayıs böceği” veya “haziran
böceği” olarak da bilinen Phyllophaga türlerini
kapsayan böceklerdir. 1,25-2,5 cm uzunluğunda,
sarımsı kahve den koyu kahve rengine kadar
değişen renklerde ve parlak görünümlüdür.
Larvalar “C” şeklinde, yaklaşık olarak 1,25-4 cm
aralığında uzunlukta olup, kahve renkli kafa,
beyazımsı gri renkte vücuda ve 3 çift ayağa
sahiptir. Diğer bazı türlerin (Japon böceği: Popilla
japonica, gül mayıs böceği: Macrodactylus
subspinous, yeşil haziran böceği: Cotinis nitida)
larvalarına benzerlik gösterse de gerçek beyaz
kurtlar olarak Phyllophaga türleri anlaşılır.
Larva dönemindeki beyaz kurtlar.
Erişkin bir beyaz kurt
Mücadele: Bahçe tesisi alanı seçimi beyaz kurt riskinin
en aza inmesi için önemlidir. Çilek bahçesinin önceden
çayırlık veya çimenlik alan olarak kullanılan araziye
kurulmaması gerekir. Ayrıca bahçe sınırında bu tip
alanların olması beyaz kurt riskini arttırır. Böyle
alanlarda çilek tesisi kurulmak isteniyorsa arazi iyice
sürülmeli ve en az bir sezon boyunca ya nadasa
bırakılmalı ya da sudan otu, esmer buğday, kabak gibi
bitkiler ile yetiştiricilik yapılmalıdır. Büyük çayırlıkçimenlik alanlarda çilek bahçesi tesisinden uzak
durulmalıdır. Çünkü bu yerler beyaz kurtların kaynağı
konumundadır.
Bacillus popillae bakterisinin sporları beyaz
kurtlarla mücadelede biyolojik kontrol amaçlı olarak
kullanılabilmektedir.
Bahçe kırkayağı
Çileklerde zarara neden olan kırkayağın tür adı
Scutigerella immaculata olup ince-uzun yapılı, 10-12
çift ayağa ve bir çift antene sahip bir böcektir. Işıktan
hoşlanmazlar. Işığı görünce çok hızlı bir şekilde kaçarlar.
Çoğunlukla organik maddece yüksek nemli ve
havalanabilen topraklarda bulunurlar. Özellikle tam
parçalanmamış bitki artıklarınca zengin organik
topraklardan çok hoşlanırlar.
Kırkayaklar bitki kökleriyle beslenmeleri nedeniyle
bitkilerin gelişimde aksamalara yol açarlar. Toprağın iyi
fumige edildiği alanlarda etkili olamazlar. Çok büyük
zararlara neden olmasalar da, gerekli önlemler
alınmazsa bir süre sonra bahçenin kırkayakla bulaşık
olan alanlarında ciddi bitki ölümleri kendini gösterir.
Bahçe kırkayağının genel görünümü
Bahçe kırkayağının ciddi zarara neden olduğu bir bahçedeki zarara uğramış bölgenin genel
görünümü
Mücadele: Toprak fumigasyonu kırkayak ile ilgili
en etkili mücadele yöntemidir. Bahçe tesisinden
önce yapılacak iyi bir fumigasyon ile yabancı otlar,
mikro organizma kaynaklı hastalıkların yanı sıra
kırkayakları da yok edecektir. Fumige edilmemiş
alanlarda ve önceki üründen çok fazla bitki artığı
kalan arazilerde yaz döneminde en sıcak
zamanlarda ili-üç hafta süreyle sürekli bol su ile
sulamak kırkayak zararlısının sayısını
azaltabileceği bildirilmektedir. Bunun yanı sıra
aynı işlemin kışın da yapılabileceği ve etkili sonuç
alınabileceği ifade edilmektedir.
Araştırmalar havuç veya patatesi yem olarak
kullanarak tırtılların tuzağa çekilebileceğini
göstermiştir.
Çilek gövde delen böceği
Çilek gövde delen böceği, Monochroa
fragariae, çilekte ciddi zarar potansiyeline sahip
bir böcektir. Yaklaşık 10 mm uzunluğunda,
üzerinde kiremit rengine yakın lekeler bulunan
beyaz renkli bir kurttur. Larvalar gövde üzerinde
açtıkları delikler içersinde geçirirler. Önce pupaya
döner, daha sonra Haziran-Temmuz aylarında
güve haline dönerek çıkarlar. Erişkinler
yumurtalarını gövdeye yakın bulunan yaprakların
alt yüzeyine ve yaprak sapına bırakırlar. Üç
yaşındaki çilek bitki gövdelerinde 12 den fazla
larvaya rastlanabilmektedir. Larvalar ekim ayında
tam gelişimini tamamlar.
Çilek gövde delen böceği larvasının genel görünümü
Mücadele: En etkili mücadele yöntemi ürün rotasyonu
uygulamaktır. Çilek gövde delen böceği ile bulaşık yaşlı
bitkiler mevcutsa hasattan sonra arazi derin sürüm yapılarak
böceklerin toprağa karışmaları sağlanmalı.
Çilek gövde güvesi
Synanthedon bibionipennis türünün bir diğer adı da
çilek gövde güvesidir. Çilek gövde güvesinin erginler
genel görünümü itibariyle sarı arılara benzerlik gösterir.
Bazen eşek arılarıyla da karıştırılabilir. Ergin güveler
1.25 cm uzunluğunda siyah vücutlu, vücudu üzerinde
iki veya üç sarı halka biçimli işaret bulunan bir böcektir.
Diğer güvelere benzemez. Arka kanatları şeffaf, ön
kanatlar ise şeffaf iki lekeye sahiptir.
Çilek yaprak güveleri kışı çilek gövdeleri içersinde
olgun larvalar halinde geçirirler. İlk baharda sıcaklıklar
artmaya başladığında iki-altı hafta kadar beslenirler.
Larvalar Mayıs Haziran aylarında pupaya döner. Pupa
safhası yaklaşık üç hafta sürer ve Mayıstan Temmuza
kadar erginlerin çıkışı devam eder.
Çilek gövde güvesi larvaları kök gövdesi
kesildiğinde ortaya çıkar.
Çilek gövde güvesi sarı veya eşek arılarına
benzerlik gösterir.
Çilek gövde güvesinin diğer gövde
böceklerinden ayıran en önemli farkı
yapraklarda ortaya çıkan kırmızımsı
lekelerdir.
Çilek gövde güvesinin etkili olduğu bahçelerde
büyük öbekler halinde boşluklar oluşur.
Mücadele: Kimyasal ilaçlar kullanılarak çilek gövde
güvesi ile mücadelede yeteri kadar etkili olmadığı
gözlenmiştir. Hasad dönemi için erginlerin görüldüğü
dönemde ilaçlama yapmak ise risklidir. Kültürel
uygulamalar çilek gövde güvesinin kontrolünde önemli
başarılar sağlanmasını sağlayabilir. Bulaşık bitkilerin
kaldırılarak imha edilmesi zararlının yayılmasını
sınırlayabilir. Boş kalan alanlar yeniden dikilebilir.
Takip eden yıl dikim sıraları arasına çok boylanmayan
bitkiler dikerek dişilerin yumurta bırakmaları
sağlanarak çileklerden uzak kalmaları sağlanabilir. Bu
dikilen bitki sıraları Ağustos-Eylül döneminde sürülerek
imha edilmelidir. Önceki dönemde çok sayıda yumurta
bırakılmışsa, bu yöntem ile çok hızlı sonuç alma olasılığı
zayıftır.