Ergenlik ça¤›nda kanserler

68
Derleme Review
DOI: 10.4274/tpa.46.38
Ergenlik ça¤›nda kanserler
Malignancies in adolescence
‹nci Y›ld›z
‹stanbul Üniversitesi Cerrahpafla T›p Fakültesi, Pediatrik Hematoloji-Onkoloji Bilim Dal›, ‹stanbul, Türkiye
Özet
Son 30-40 y›lda çocuk kanserlerinde büyük aflamalar kaydedilmifl ve çok yüksek sa¤kal›m oranlar›na ulafl›lm›flt›r. Ergenlik döneminde görülen
kanserlerin kendine has özellikleri vard›r. Bu dönemde görülen kanser tipleri farkl› oldu¤u gibi elde edilen sa¤kal›m oranlar› da farkl›d›r. Bunda
ergenin fiziksel yap›s› kadar psikolojik etmenler de rol oynamaktad›r. Çocukluk yafl›na göre daha çok say›da ergen kanser tan›s› almaktad›r.
Ergende lösemi ve sarkomlar›n iyileflme oranlar› çocuklara göre daha düflüktür. Bu yafl grubunda Hodgkin hastal›¤› ve kemik tümörleri de daha
s›k gözlenmektedir. Ergene konusunda deneyimli, psikolojik destek ve e¤itim sa¤layacak bir ekibin tedavisi baflar›y› art›rmaktad›r. (Türk Ped Arfl
2011; 46 Özel Say›: 68-9)
Anahtar sözcükler: Kanser, ergen, tedavi, sa¤ kal›m
Summary
Great progresses were achieved in chilhood cancers in the last 30-40 years and high survival rates are obtained. Cancer in adolescents have
special features and survival rates. This is because of adolescent’s physical status and psychological needs. More adolescents are
diagnoseed with cancer in comparison to children. The overall survival and cure rates of leukemias and sarcomas in the adolescent period
are much lower than childhood. Hodgkin’s disease and bone tumors are more frequent in adolescents. Success in the treatment of adolescent
cancers will increase with the treatment of these cases in specialised centers with good medical, psychologic and educative staff. (Turk Arch
Ped 2011; 46 Suppl: 68-9)
Key words: Canser, adolescent, treatment, survival
Girifl
Son 30-40 y›lda çocuk kanserlerinde büyük aflamalar
kaydedilmifl ve çok yüksek sa¤kal›m oranlar›na ulafl›lm›flt›r (1).
Lösemilerde, böbrek tümörlerinde, lenfomalarda %80-90
l›k yaflam oranlar› sa¤lan›r olmufltur. Bu baflar› yeni ilaçlar›n
bulunuflu, kombine ilaç protokolleri ile çok yo¤un
kemoterapilerin verilifli, radyoterapi, çocuk cerrah› ile
pediatrik onkoloji uzman›n›n bir ekip zihniyeti içinde
ortak protokoller uygulamalar› ve destek tedavilerin geliflmesi ile olmufltur. Ergenlik döneminde görülen kanserlerin
kendine has özellikleri vard›r. Ergen ve genç eriflkinde
görülen kanser tiplerinin s›kl›¤› farkl› oldu¤u gibi, elde
edilen sa¤kal›m oranlar› da farkl›d›r. Bunda ergenin
fiziksel yap›s› etkili oldu¤u gibi, psikolojik etmenler de rol
oynamaktad›r. Ayr›ca 15-25 yafllar aras›nda çocukluk
yafl›na göre daha çok say›da ergen kanser tan›s› almaktad›r (2). Bu yafl grubunda özellikle lösemi ve sarkomlar›n
iyileflme oranlar› çocuklara göre daha düflüktür. Herfleyi
ile özel bu yafllarda kanser tedavilerinin deneyimli bir ekip
ile özel ergen kanseri kliniklerinde yap›lmas› önerilmektedir.
Ergenlerde y›lda milyonda 200 yeni kanser olgusu
beklenmektedir. Çocukluk ça¤›nda bu oran›n yar›s› kadar
olgu gözlenir.
Yaz›flma Adresi/Address for Correspondence: ‹nci Y›ld›z,
‹stanbul Üniversitesi Cerrahpafla T›p Fakültesi, Pediatrik Hematoloji-Onkoloji Bilim Dal› ‹stanbul, Türkiye E-mail: [email protected]
Türk Pediatri Arflivi Dergisi, Galenos Yay›nevi taraf›ndan bas›lm›flt›r. / Turkish Archives of Pediatrics, Published by Galenos Publishing.
Türk Ped Arfl 2011; 46 Özel Say›: 68-9
Turk Arch Ped 2011; 46 Suppl: 68-9
‹nci Y›ld›z
Ergenlik ça¤›nda kanserler/Malignancies in adolescence
Afla¤›daki flekilde Türk Pediatrik Onkoloji Grubunun
yapt›¤› tümör istatistik verileri görülmektedir (3). Burada
son yedi y›lda bildirilmifl olan ergen tümörleri verilmifltir.
Bu yafl grubunda daha az say›da tümör bildirilmifl
oluflunu olgular›n bir k›sm›n›n eriflkin onkoloji uzmanlar›na
gitmesi ile aç›klayabiliriz.
Bu yafl grubunda kanser da¤›l›mlar› fiekil 2’ de görülmektedir. Bu da¤›l›m ABD istatistiksel verileridir (4):
Çocukluk ça¤›ndan farkl› olarak lösemiler oldukça
düflük oranda olup, Hodgkin lenfoma, germ hücreli tümör
ve kemik tümörü s›kl›¤› artmaktad›r.
Çocukta ve ergenlerde henüz kanserin nedeninini
bilmiyoruz. Az say›da genetik geçiflli kanser olsa da
çevresel etkenlerin belli kanser tiplerine yatk›nl›k ile birlikte
etkili oldu¤u tahmin ediliyor. Örne¤in; annenin gebeli¤inde
“dietilstilbestrol” kullanmas›n›n, ergen k›zlarda vajina ya da
Turk›sh Pediatric Oncology Group (TPOG) &
Turkish Pediatric Hematolgy Society (TPHD)
Pediatric Tumor Registry, 2002-2009
Age Groups
Age Group
n
7.35%
%
0,12%
0-4
5-9
10-14
15-19
20+
5134
3294
2756
886
15
Total
12087
42,48
27,25
22,80
7,35
0,12
22,80%
42,48%
100,00
27,25%
fiekil 1.
NHL
7,6%
Kaynaklar
1.
Hodgkin’s
16,1%
CNS
10,0%
2.
3.
Thyroid
7,2%
Other
11,6%
Melanoma
7,0%
ALL
6,4%
AML
4,2%
ABD istatistiksel verileri
4.
Rhabdomyosarcoma (RMS)
Eving’s
2,3%
Osteosarcoma
4,6%
Non-RMS sarcoma
5,9%
fiekil 2.
serviks kanseri yapt›¤›n›, erken çocukluk döneminde
kanser nedeniyle kemoterapiye ek olarak ›fl›n tedavisi
uygulanmas›n›n ergenlik ve genç eriflkin döneminde
ikincil kanserlere sebep olabildi¤i biliniyor. Ergende
Hodgkin lenfoma riski, kardeflinde ayn› hastal›k olanlarda,
normal popülasyona göre 7 kez fazlad›r. Epstein-Barr
virus de etyolojide rol oynamaktad›r (5). Uganda’da,
Nijerya’da Kaposi sarkomu s›kl›¤› artm›flt›r. Nedeni de
AIDS’dir. Ergende Kaposi sarkomu k›zlarda daha fazlad›r.
Bu durum k›zlar›n daha erken yaflta cinsel etkinlik
yaflamas› ve daha yüksek oranda HIV tafl›mas› ile aç›klanabilir (5). Hepatosellüler karsinom olgular›n›n ço¤unlu¤u
Hepatit B tafl›y›c›l›¤›n›n yüksek oldu¤u do¤u Asya’da
karfl›m›za ç›kmaktad›r. Afl›laman›n yayg›nlaflmas›n›n bu
oran› düflürece¤i umulmaktad›r.
‹nmemifl testis ve testislere travma da testis tümörü
oluflumu için risk etkenleridir. Geç püberte testis tümörlerine
karfl› koruyucudur.
Tiroid bezi, radyasyona çok duyarl›d›r ve tiroid kanseri
için en yüksek risk, erken yaflta radyasyonla karfl›lafl›lmas›d›r. Bu risk radyasyon sonras› 40 y›l boyunca sürer.
1986 y›l›ndaki Chernobyl nükleer reaktör kazas›nda do¤u
Avrupa’da çok say›da küçük çocuk radyasyona maruz
kalm›flt›r. Kazadan 10 y›l sonra bu çocuklarda tiroid
kanseri 7-10 kat artm›fl bulunmufltur. Ayr›ca guatr ve
selim tiroid nodül ve adenomlar›n›n tiroid kanseri için güçlü
risk faktörü oldu¤u bilinmektedir.
Erken yaflta ultraviyole ›fl›nlara fliddetli, ama aral›kl›
maruz kalma genç yaflta melanom riskini artt›r›r (6).
Çevresel karsinojenlerin (tütün, günefl ›fl›n›, diyet gibi)
somatik hücrelerde DNA hasar› yaparak kanser oluflturmas› yaflla do¤ru orant›l›d›r, en az 20 y›l sonra karsinojenik
etkileri ortaya ç›kar, bu yüzden ergen için etken demek
zordur, yine de çevresel zararl› etmenleri azaltarak çocuklar›m›z› ilerideki kanserlerden korumal›y›z.
Türk Pediatrik Onkoloji Grubu istatistikleri
Germ Cell
15,2%
69
5.
6.
Reaman GH, Bleyer WA. Infants and adolescents with cancer.
In; Pizzo PA, Poplack DG ed (s). Principles and Practice of
Pediatric oncology. 5th ed. Philadelphia: Lippincott Williams
Wilkins, 2006: 452-75.
Bleyer WA, Viny A, Barr R. Cancer in 15 to 29 year-olds by
primary site. Oncologist 2006; 11: 590-601. (Full Text)
Kutluk T, Yeflilipek A. On behalf of Turkish Pediatric Oncology
Group (TPOG) and Turkish Pediatric Hematology Society
(TPHD). Turkish National Pediatric Cancer Registry
2002-2008. 41st Congress of SIOP (International Society for
Pediatric Oncology). 5-9 October 2009, Sao Paulo, Brazil.
Pediatric Blood and Cancer 2009; 851.
Smith MA, Gurney JG, Ries LAG. Cancer among adolescents
15-19 years old. In: Ries LAG ed. Cancer incidence and
survival among children and adolescents: United States SEER
Program 1975-1995. NCI, SEER Program NIH Pub No
99-4649 Bethesda MD, 1999.
Stiller C. Epidemiology of cancer in adolescents. Med Pediatr
Oncol 2002; 3: 149-55.
Bleyer WA. Cancer in older adolescents and young adults:
epidemiology, diagnosis, treatment, survival and importance of
clinical trials. Med Pediatr Oncol 2002; 38: 1-10. (Abstract) / (PDF)