PowerPoint Sunusu
advertisement
• Dünya belli bir düzen ve uyum içerisinde kurulmuştur ve bu durumu devam ettirmektedir. Biyolojik Süreçler ve Denge • Bu işleyiş içerisinde bütün canlılar hayat aktivitelerini sürdürebilmek için çevre ve diğer canlılarla etkileşim halindedir. • Bu etkileşime yaşamsal denge denir. Denge (Homeostasi) • İnsanda kan hücreleri, insanda homeostasi oluşmasını sağlar. • Homeostasi değişen dış koşullara rağmen nispeten sabit bir iç fizyolojik ortamı sürdürme sürecidir. • Böylece vücut organlarının, normal sınırlarda verimli bir şekilde çalışmasını sağlar. • Tek hücreli ya da çok hücreli tüm organizmalarda denge (homeostasi) görülmektedir. Bu sürece bazı örnekler; • Hücresel düzeyde pH değerinin ayarlanması • Organizma düzeyinde vücut sıcaklığının sabit tutulması • Ekosistem düzeyinde bitkilerin karbondioksit fazlalığında daha hızlı büyümesi Denge (Homeostasi) Denge (Homeostasi) • Canlı vücudunda gerçekleşen denge sistemleri: • Yaşamak için gerekli olan tüm fizyolojik ve kimyasal işlemler (metabolizma) su ile gerçekleşir. • Sıvı – elektrolit dengesi • Asit – baz dengesi • Vücut ısısının değişmesi • Kanda karbondioksit taşınması Denge (Homeostasi) • O yüzden suyun olmadığı bir ortamda canlılıktan söz edilemez. • Canlıların metabolizmasında sadece sudan bahsedilemez. • Hem su hem de su içerisinde yer alan elektrolit ve elektrolit olamayan maddeler içerir Sıvı-Elektrolit Dengesi 1 • Suyun vücudumuzdaki fonksiyonları; • Maddelerin hücre içine ve dışına taşınmasını sağlar • Hücredeki faaliyetler için gerekli olan katı madddeleri çözer • Vücut sıvılarının fizyolojik ve kimyasal işlemlerinin devamlılığını sağlar • Besinlerin en küçük birimlerine bölünmesini ve sindirilmesini sağlar • Kan hacmini ayarlar. Metabolizma sonucu oluşan atıkların vücuttan atılmasını sağlar • Vücut ısısını düzenler Sıvı-Elektrolit Dengesi • Bir yetişkinin ağırlığının yaklaşık %60’ı sudur • Yeni doğan bebeklerde bu oran %75’tir • Normal koşullarda 24 saat içinde, vücudumuza alınan ve vücuttan atılankaybedilen sıvı miktarları dengededir. • Bu denge, ateşli hastalıklar, ishal-kusma gibi durumlarda bozulabilmektedir. • Bazen de alınan çıkandan fazla olabilmektedir. • Bu durumda vücudun dengeleme sistemi devreye girerek herhangi bir sorunun oluşmasını engeller. Sıvı-Elektrolit Dengesi • Su kaybında vücudun tepkileri: • Toplam vücut ağırlığına göre; • %1: susama hissi oluşur • Hücre içindeki (intrasellüler) sıvı= %45 • %5-8: halsizlik, nabızda ve vücut ısısında artma • Hücre dışındaki (ekstrasellüler) sıvı= %15 • %11-15 (Deliryum): genellikle bilinç durumunda oluşan bozukluklarla ortaya çıkan akut organik beyin sendromudur. • %20 (Ağır dehidrasyon): deri buruşur, vücuttan terle karışık kan sızar, gözyaşı yerine kan gelir. Sıvı-elektrolit Dengesi Sıvı-Elektrolit Dengesi • Normal bir kişinin günlük su ihtiyacı: • Az su tüketimi • Yaşa • Cinsiyete • Vücut yapısına • Vücut metabolizmasına • Ne is yaptığına (fiziksel aktivitesine) • Hava sıcaklığına • Sağlık durumuna (mide bozulması, ishal vb.) değişkenlerine bağlıdır Sıvı-Elektrolit Dengesi • Depolanan yağ miktarında artış gözlenir • Vücut kendinde bulunan suyu tutmaya çalışır • Metabolizmanın yavaş çalışmasına sebep olur • Besinlerin sindirilmesinde ve emilmesinde problemler meydana gelir Sıvı-Elektrolit Dengesi 2 • Aşırı su tüketimi • Kandaki sodyum miktarının düşmesine (hiponatremi) • Hücrelerin su alarak şişmesine • Ciddi fiziksel sorunlara • Beyin ödemine ve ölümüne neden olabilmektedir Sıvı-Elektrolit Dengesi • Elektrolitler, vücut sıvılarında çözünmüş olarak bulunan yüklü taneciklerdir. • Vücut sıvısında bulunan eriyik halindeki maddelerin çoğunu elektrolitler oluşturur. • Elektrolitlerin görevleri şunlardır: • Vücut sıvılarının ozmolaritesini (bir litre suda çözünen toplam partikül sayısı) sağlar • Nöromuskular (sinir-kas) uyarımını sağlar • Vücut sıvılarının olması gerektiği oranlarda dağılımını sağlar Elektrolitler • Sıvı ve Elektrolitlerin Hareketi Sıvı – Hücre Etkileşimi • Ozmolarite: Bir litre suda çözünen toplam partikül sayısıdır. Yoğun olarak adlandırılan sıvının ozmolaritesi fazladır. • Ozmoz: Yarı geçirgen zarla ayrılmış farklı ozmolariteleri olan iki sıvı söz konusu olduğunda, su ozmolaritesi fazla olan tarafa geçmeye çalışır. Diğer bir ifadeyle, ozmoz, suyun düşük yoğunluklu ortamdan yüksek yoğunluklu ortama geçme isteğidir. Hipertonik Sıvı ve Hücre Hipotonik Sıvı ve Hücre • Ozmotik basınç: Ozmozu engellemek üzere gereken basınç miktarıdır. Elektrolitler • Hipertonik Sıvı ve Hücre • Hücre dışındaki ortamın ozmotik basıncının hücre içi ozmotik basıncından daha yüksek olduğu ortamlara hipertonik ortam denir • Hipertonik ortamdaki hücreler dış ortamdan daha yoğun oldukları için su kaybederek büzüşürler • Hücrenin su kaybetmesi olayına plazmoliz denir • Hipotonik Sıvı ve Hücre • Hücre içindeki ortamın ozmotik basıncının hücre dışı ozmotik basıncından daha yüksek olduğu ortamlara hipotonik ortam denir. • Hipotonik ortamdaki hücrelerde iç ortam daha yoğun olduğu içi su alarak şişerler. • Hücrenin su alarak şişmesi olayına deplazmoliz denir. Elektrolitler Elektrolitler • Canlıların metabolizmasındaki reaksiyonların hemen hepsi optimum bir pH ortamında gerçekleşir. • Ortamın pH değerinin değişmesi, önemli bozukluklara hatta ölümlere bile sebep olabilir. • Asit-baz dengesini koruyan ve sürdüren sistemler: • Tampon sistemler • Solunum sistemleri • Boşaltım sistemleri Asit-Baz Dengesi 3 • Asit-baz dengesini koruyan ve sürdüren sistemler • Tampon sistemler: Asit-baz dengesi bozulduğu anda hemen tepkime verir • Solunum sistemi: Biraz geç tepkime verir. Soluk alıp vermeyi hızlandırarak ya da yavaşlatarak CO2 atılımını dengelemeye çalışır • Boşaltım sistemi: Oldukça geç tepki verir. Asit-Baz Dengesi 4
