türkiye`de psikiyatrik epidemiyol türkiye`de yatrik epidemiyoloji

TÜRKİYE’DE PSİKİYATRİK EPİDEMİYOLOJİ PSİKİYATRİK EPİDEMİYOLOJİ
P R O F . D R . C A N C İ M İ L L İ D E Ü T F P S İ K İ Y A T R İ A D Açıklam a 2008­2009 a 2008 Araştırmacı: Danışman: Konuşmacı: Lundbeck İlaçları AŞ
Lundbeck İlaçları AŞ TÜRKİYE’DE PSİKİYATRİK EPİDEMİYOLOJİ ARAŞTIRMALARI ► Birinci dönem (1960 öncesi) à Kurum içi kayıtlar Kurum içi kayıtlar ► İkinci dönem (1960­75) à Erken dönem alan araştırmaları Erken dönem alan araştırmaları ► Üçüncü dönem (1975­90) à Metodolojisi güvenilir alan araştırmaları Metodolojisi güvenilir alan araştırmaları ► Dördüncü dönem (1990’lar) à Birinci basamakta ruhsal bozukluklar, Birinci basamakta ruhsal bozukluklar, ruh sağlığı hizmetlerinin kullanımı, ruhsal bozukluklarda yetiyitimi ► Beşinci dönem (2000'ler) à Travma sonrası ruhsal bozukluklar, Travma sonrası ruhsal bozukluklar, madde kullanım bozuklukları, kadın ruh sağlığı madde kullanım bozuklukları, kadın ruh sağlığı
KURUMLARDA YAPILAN EPİDEMİYOLOJİK ÇALIŞMALAR — Retrospektif çalışmalar à Belirli zaman dönemindeki tüm başvurular Belirli zaman dönemindeki tüm başvurular incelenmiş (standart tanı araçları kullanılmamış) — Prospektif çalışmalar à Belirli bir zaman diliminde başvuranlara tanı Belirli bir zaman diliminde başvuranlara tanı
araçları uygulanmış ERKEN ÇALIŞMALAR Yatan hasta çalışmaları à En sık görülen tanı: En sık görülen tanı: Bipolar bzk (% 32­46) — Uzman (1941) — Aksel (1959) — Zeyneloğlu ve Dağyolu (1965) Alan çalışmaları — Noyan (1963) à İstanbul, kentsel, n=10,413, ruhsal bozukluklar İstanbul, kentsel, n=10,413, ruhsal bozukluklar — Baykan (1968) à Ankara, yarı kırsal, şizofreni, fonksiyonel psikozlar, Ankara, yarı kırsal, şizofreni, fonksiyonel psikozlar,
epilepsi ve oligofreni yaygınlığı YATAN/AYAKTAN HASTA ÇALIŞMALARI Kent Yıl Kurum Yaş aralığı Örneklem büyüklüğü Tanı aracı Tanı sistemi İzmir 1988 Ege Üniversitesi Ø11 4290 ­ ­ İzmir 1990 Ege Üniversitesi 14­24 24 127 SCL­90 DSM­III­R İzmir 1990 Ege Üniversitesi 18­60 60 54 SCL­90 DSM­III­R Ankara 1986 1989 Gülhane Askeri Tıp Akademisi Ø15 Ø15 201 187 ­ ­ ­ ­ İzmir 1990 Dokuz Eylül Üniversitesi Ø16 973 ­ ­ İzmir 1993 Atatürk Eğitim Hastanesi 14­90 90 120 ­ DSM­III­R
ALAN ÇALIŞMALARI Kent Yıl Yerleşim Yaş aralığı Örneklem büyüklüğü Örnekleme yöntemi Bozukluk Ankara 1980 Yarı kırsal 20­49 300 Rasgele Affektif bozukluklar Ankara 1981 Yarı kentsel 20­49 200 Rasgele Psikotik olmayan sendromlar Ankara 1981 Kentsel 20­49 200 Küme Psikotik olmayan sendromlar Ankara 1981 Yarı kırsal 20­60 255 Rasgele Depresyon Ankara 1981 Kırsal 20­60 214 Tümü Depresyon Ankara 1981 Kırsal 18­65 415 Tümü Affektif bozukluklar İzmir 1985 Yarı kentsel 18­65 200 Küme Affektif bozukluklar
ALAN ÇALIŞMALARI Kent Yıl Yerleşim Yaş aralığı Örneklem büyüklüğü Tanı aracı Tanı sistemi Bozukluk İzmir 1988 Yarı kırsal Ø65 378 Weissman Ölçeği DSM­III­R Depresyon Sivas 1989 Kentsel 16­70 220 SCL­90 ­ Ruhsal belirtiler İstanbul 1992 Kent varoşu 18­65 413 SCID DSM­III­R Duygudurum ve anksiyete bozuklukları Sivas 1991­93 Kentsel 8­12 1367 Hacettepe Ruhsal Uyum Ölçeği ­ Uyum bozukluğu Sivas 1991­93 Kentsel 16/18­63 900 DIS DSM­III­R Ruhsal bozukluklar Gölbaşı­ Ankara 1991 Yarı kırsal 15­65 400 GHQ CIDI ICD­10 Depresif Bzk Anksiyete Bzk Alkol Kul Bzk Türkiye 1997 Kentsel ve kırsal 18­85 7479 GHQ CIDI ICD­10 Yetiyitimi, ruh sağlığı hizmeti kullanımı
SİVAS ÇALIŞMALARI — Sivas il merkezi çalışma dönemi nüfusu à 200­250 bin 200 — Kurum à Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri AD (1987) — Yaş aralığı à 16­18’den 65’e — Örneklem büyüklüğü à 900 — Araçlar à Sosyodemografik bilgi formu, Tanısal Görüşme Ölçeği (DIS), DSM­III­R Tanı Sosyodemografik bilgi formu, Tanısal Görüşme Ölçeği (DIS), DSM Ölçütleri Listesi, DIS­III­R Skoru, Disosiyatif Deneyimler Ölçeği (DES), Disosiyatif R Skoru, Disosiyatif Deneyimler Ölçeği (DES), Disosiyatif
Bozukluklar Görüşme Ölçeği (DDIS) SİVAS ÇALIŞMALARININ SONUÇLARI — Bir aylık yaygınlık (%) à MDB 18.8, OKB 2.6 — Bir yıllık yaygınlık (%) à YAB 10.5, Özgül fobi 6.9, Distimi 5, Panik bozukluğu 4.3, Agorafobi 3.4, Sosyal fobi 3, Somatizasyon bozukluğu 2.9, Antisosyal kişilik bozukluğu 1.8, Disosiyatif bozukluklar 1.7, Şizofreni 0.5, Disosiyatif kimlik bozukluğu 0.4 — Yaşamboyu yaygınlık (%) à YAB 12.1, Özgül fobi 7.1, Distimi 5.4, Panik bozukluğu 5.1, Agorafobi 4.1, Sosyal fobi 3, Antisosyal kişilik bozukluğu 3, Somatizasyon bozukluğu 2.6, Şizofreni 0.5 — Diğer analizler à Cinsiyet, yaş grubu, eğitim, evlilik durumu, aile tipi, gelir düzeyi
Cinsiyet, yaş grubu, eğitim, evlilik durumu, aile tipi, gelir düzeyi TÜRKİYE RUH SAĞLIĞI PROFİLİ (1998) — Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı — Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Psikiyatrisi Anabilim Dalı — Sağlık Bakanlığı — Örneklem büyüklüğü à 7479 (kadın %55, erkek %45) 7479 (kadın %55, erkek %45) — Yaş aralığı à 18­85 (ort 39.3) — Araçlar à Birleşik Uluslararası Tanı Görüşmesi (CIDI), Genel Sağlık Anketi Birleşik Uluslararası Tanı Görüşmesi (CIDI), Genel Sağlık Anketi (GHQ), Kısa Yetiyitimi Ankati (BDQ), Sağlık Hizmeti Kullanımı Anketi (GHQ), Kısa Yetiyitimi Ankati (BDQ), Sağlık Hizmeti Kullanımı Anketi
TÜRKİYE RUH SAĞLIĞI PROFİLİ ICD­10 TANILARININ BİR YILLIK YAYGINLIĞI 10 TANILARININ BİR YILLIK YAYGINLIĞI Tan ı % Tan ı % Panik bozukluğu 0.4 OKB 0.5 Agorafobi 0.6 Anoreksiya nervoza 0 YAB 0.7 Bulimiya nervoza 0.2 Depresif nöbet 4.0 Sosyal fobi 1.8 Distimi 1.6 Özgül fobi 2.7 Kısa yineleyici depresyon 1.6 Hipokondriyazis 2.4 Ağrı bozukluğu 8.4 Nevrasteni 2.4 Somatizasyon bozukluğu 0.2 Alkol bağımlılığı 0.8 Herhangi bir ruhsal bzk 17.2
TÜRKİYE RUH SAĞLIĞI PROFİLİ DİĞER SONUÇLAR — — — — — — — — — — — — Alkol bağımlılığı dışında ruhsal bozukluklar kadınlarda daha sık görülüyor Beş kadından birinde ruhsal bozukluk var On erkekten birinde ruhsal bozukluk var Ruhsal bozukluk oranı eğitimlilerde daha düşük Ruhsal bozukluk oranı dul ve boşanmışlarda daha yüksek Ruhsal bozukluk oranı Türkiye’nin Batısında daha yüksek Ruhsal bozukluk oranı kentlerde daha yüksek GHQ skoru kadınlarda daha yüksek En yüksek yetiyitimi skorları à Somatizasyon bzk, distimi, depresyon Bir yıl içinde ruhsal nedenle tedavi arama oranı à % 4.7 Bir yıl içinde ruhsal nedenle tedavi arama oranı
Ruhsal hastalığı olanların bir yıl içinde tedaviye başvurma oranı à % 13.8
Ruhsal hastalığı olanların bir yıl içinde tedaviye başvurma oranı
Psikotrop ilaç kullanım oranı à % 5 2000’LERDE YAPILAN ÇALIŞMALAR MADDE KULLANIM BOZUKLUKLARI Araştırmacılar Çalışılan grup Bozukluklar — Ögel ve ark (2000, 2001, — Genel nüfus — Tütün kullanımı 2003a, 2003b, 2003c, 2003d, 2004) — Akvardar ve ark (2001, 2003a, 2003b, 2004) — Delikaya ve ark (2000) — Maral ve ark (2001) — Doğan (2001) — Kaya ve Çilli (2002) — Yazıcı ve ark (2002) — Karaer ve ark (2003) — Eküklü ve ark (2004) — Özen ve ark (2005) — İlköğretim okulu öğrencileri — Alkol kulanımı — Lise öğrencileri — Madde kullanımı — Üniversite öğrencileri — Ecstasy kullanımı — Tıp öğrencileri — Kannabinoid kullanımı
— Hekimler 2000’LERDE YAPILAN ÇALIŞMALAR TRAVMAYLA İLİŞKİLİ DURUMLAR Araştırmacılar Çalışılan grup Çalışılan değişken — Kılıç ve Ulusoy (2003) — Depremzedeler — Psikolojik sonuçlar — Tural ve ark (2004) — Depremzede ergenler — PTSB, akut stres bozukluğu, — Karakaya ve ark (2004) — Kurtarma ekipleri — Özen ve Sır (2004) — Trafik kazası geçirenler depresyon ve anksiyete belirtilerinin görülme yaygınlığı
— Başoğlu ve ark (2004) — Askeri personel — Özaltın ve ark (2004) — Akbayrak ve ark (2005) 2000’LERDE YAPILAN ÇALIŞMALAR DEPRESİF BOZUKLUKLAR Araştırmacılar Çalışılan grup Çalışılan değişken — Sağduyu ve ark (2000) — Gülseren ve ark (2006) — Genel nüfus — MDB yaygınlığı — Meral ve ark (2001) — Ayvaz ve ark (2006) — Birinci basamak hastaları — Depresif belirtilerin — Demet ve ark (2002) — Özkan ve Baysal (2006) — Bedensel hastalığı olanlar — Cebeci ve ark (2002) — Akman ve ark (2007) — Yaşlılar — Elbi ve ark (2002) — Çalışkan ve ark (2007) — Huzurevinde yaşayanlar — Danacı ve ark (2002) — Dindar ve Erdoğan (2007) — Ergenler — İnandı ve ark (2002, 2005) — Can ve ark (2008) — Post­partum kadınlar yaygınlığı — Mevsimsel affektif bozukluk yaygınlığı — Depresyon şiddeti — Risk etmenleri
— Kayahan ve ark (2003) — Çam Çelikel ve Erkorkmaz (2008) — Doğurganlık çağındaki — Andrade ve ark (2003) — Eskin ve ark (2008) — Eküklü ve ark (2004) — Simsek ve ark (2008) — Buğdaycı ve ark (2004) — Sözeri Varma ve ark (2008) — Toros ve ark (2004) — Ünsal ve ark (2008) kadınlar — İnfertil kadınlar — Öğrenciler, askerler, hükümlüler, hekimler — Aydın ve ark (2005) — Çetinkaya ve ark (2009) — Cankurtaran ve ark (2005) — Nahcivan ve Demirezen (2005) — Uğuz ve ark (2009) 2000’LERDE YAPILAN DİĞER ÇALIŞMALAR Ar aştır m acılar Çalışılan değişk en — Akkuş ve ark (2002) — Erektil bozukluk yaygınlığı — Gören ve ark (2003) — Diyarbakır’da çocuk intiharları — Cansever ve ark (2003) — Öğrencilerde beden dismorfik bozukluğu yaygınlığı — Kaya ve ark (2004) — Cezaevinde yatanlarda psikiyatrik bozukluk yaygınlığı — Gören ve ark (2004) — Diyarbakır’da kadın intiharları — Ağargün ve ark (2004) — Okul öncesi çocuklarda parasomni yaygınlığı — Çilli ve ark (2004) — OKB yaygınlığı — Özdemir ve ark (2005) — Uyku bozukluklarının yaygınlığı
Uyku bozukluklarının yaygınlığı SONUÇLAR SONUÇLAR
OLUMLU OLUMSUZ — Erken çalışmaların metodolojik açıdan yetersiz olması — Ülke çapındaki çalışmaların sayısının az olması — 2000’lerde alan çalışmalarının az olması — Yapılandırılmış ölçek kullanımının az olması — Çalışmaların nicelik ve — — — — — niteliğinin hızla artması Uluslararası yayınlarda artış Belirli konularda uzmanlaşma Travmaya yönelik duyarlılığın artması Kadın ve yaşlılara yönelik duyarlılığın artması İntihar nedenlerine yönelik çözümleme çalışmaları
OLUMSUZLUKLARIN OLASI NEDENLERİ — Post­modernite à Tüm toplumu kucaklayan tasavvurların çağdışı kalması, bireysellik ve fragmantasyonun artması — Sağlıkta özelleşmeyi teşvik eden girişimler sonucunda koruyucu sağlık hizmetlerinin zayıflaması — Bütçe Uygulama Talimatı kısıtlamaları nedeniyle birinci basamakta depresyon tedavisinin önemini yitirmesi — SB Ruh Sağlığı Dairesinin işlev görmemesi — Psikiyatrik bozuklukların damgalanması nedeniyle diğer hekimlerden destek alamama
Psikiyatrik bozuklukların damgalanması nedeniyle diğer hekimlerden destek alamama — Proje başvuruları konusunda bilgi azlığı KORUYUCU RUH SAĞLIĞI İÇİN SLOGANLAR — Sağlık hizmeti kamu hizmetidir — Ruh sağlığı hizmeti de sağlık hizmetidir — Ruh sağlığı hizmeti hastane temelli olmak yerine toplum temelli olmalıdır — Toplum temelli hizmet verilebilmesi için hastalıkların toplumdaki dağılımının bilinmesi gerekir — Epidemiyolojinin temel amacı sağlık hizmetlerinin planlanmasına yönelik veri sağlamak olmalıdır — Bunu devlet yapmıyorsa ülkemiz psikiyatri hekimlerinin örgütlü sivil gücü olan TPD yapmalıdır — Epidemiyolojik çalışmaları yapmak TPD’nin yatay örgütlenmesi olan Bilimsel Çalışma Birimlerinin görevidir — Hepimizin görevi de Bilimsel Çalışma Birimlerine işlevsellik kazandırmak olmalıdır
Hepimizin görevi de Bilimsel Çalışma Birimlerine işlevsellik kazandırmak olmalıdır