menkul sermaye iratları

Menkul Sermaye İradı
Menkul Sermaye İradının Tanımı
Menkul Kıymetler veya Sermaye Piyasası
Araçları Üzerinden Elde Edilen Gelirler
 Gerçek kişilerin menkul kıymetler ya da daha geniş
tanımıyla sermaye piyasası araçlarından elde edilen
gelirleri, GVK’nda;
 Bu kıymetlerin vade tarihine kadar elde tutulmasından
sağlanan gelirler menkul sermaye iratları,
 Vade tarihinden önce elden çıkarılmasından sağlanan alım
satım kazançları,
olmak üzere iki kategoride ele alınmaktadır.

Örneğin, hisse senedinin alım-satım kazancı, değer artışı kazancı (diğer kazanç ve
irat) grubuna girerken aynı hisse senedinin kâr payı, menkul sermaye iradı
sayılmaktadır. Benzer şekilde, devlet tahvili ve hazine bonosundan elde edilen faiz,
menkul sermaye iradı, tahvil ve bononun vadesine kadar beklenmeden satışından elde
edilen kazanç ise “değer artışı kazancı (diğer kazanç ve irat)” sayılmaktadır.
Menkul Kıymet
 Menkul kıymetler;
 Ortaklık veya alacaklılık hakkı sağlayan,
 Belli bir meblağı temsil eden,
 Yatırım aracı olarak kullanılan,
 Dönemsel gelir getiren,
 Misli nitelikte,
 Seri halinde çıkarılan,
 İbareleri aynı olan ve,
 Şartları Sermaye Piyasası Kurulunca belirlenen kıymetli evrak
olarak tanımlanmıştır. (SPK, 3)
Diğer Sermaye Piyasası Araçları
 Menkul kıymetler dışında kalan ve şartları Sermaye
Piyasası Kurulunca belirlenen evraktır.
(MSİ) Tanımı
 MSİ; Sahibinin ticari, zirai veya mesleki faaliyeti dışında,
 Kişisel servete dahil parasal sermaye veya para ile temsil
edilen değerlerden oluşan sermaye dolayısıyla elde edilen
kar payı, faiz, ve benzeri gelirleri (Menkul Kıymet Geliri)
ifade eder. (GVK, 75)
 Bu gelirler, kişinin kendisinin ticari, zirai veya mesleki
kazancının dışında kalıp (aksi taktirde ticari, zirai, mesleki
kazanç), sadece parasını bu faaliyetleri yürüten diğer gerçek
ve tüzel kişilere yatırarak elde ettiği gelirlerdir. Kişiler bu tür
bir geliri;
1.
Faiz karşılığında ödünç vererek,
2.
Sorumluluğu sınırlı işletmelerden pay alarak, sağlarlar.
Para İle Temsil Edilebilen Değerler
 Tahvil, hisse senedi ve benzeri menkul kıymetlerdir.
MSİ Sayılan Değerler
Kaynağına bakılmaksızın menkul sermaye iradı sayılacak
gelir unsurları
Hisse Senedi Kar Payları (Temettü)
 Hisse senedi, A.Ş., ve sermayesi paylara bölünmüş
komandit şirket ortaklarının şirketteki paylarını
gösterir menkul kıymettir. Hisse senedi sahipleri, şirket
karından hisseleri oranında kar alırlar.

A.Ş., ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirket ortaklarının şirketten
aldıkları paylar ile,

Hisse senetleri ve tahvillerin vadesi gelmemiş kuponlarının satışından elde
edilen bedeller,

Kurucu hisse senetleri ve intifa hisse senetlerine verilen kar payları,

Pay sahiplerine hazırlık dönemi içinde yapılan ödemeler,

Menkul kıymetler yatırım fonları katılma paylarına ödenen kar payları,

Konut finansmanı fonlarını temsilen ihraç edilen ipoteğe dayalı menkul
kıymetlere ve varlık finansmanı fonlarını temsilen ihraç edilen varlığa dayalı
menkul kıymetlere ödenen faiz, kâr payı veya benzeri gelirler,

Kontrol edilen yabancı kurumlardan elde edilen kar payları, MSİ sayılır.

Not: Hisse senedinin satışı sonucunda elde edilen kazanç “diğer kazanç ve
iratlar” olarak vergilendirilir.
İştirak Hisselerinden Doğan Kazançlar
 Limitet şirket ortakları, iş ortaklığı ortaklarının kar
payları, komanditerlerin, kooperatiflerin dağıttıkları
kazançlar,
 Kontrol edilen yabancı kurumlardan elde edilen iştirak
kazançları,
 İştirak hisselerinin sahibi adına henüz tahakkuk
etmemiş kâr paylarının devir ve temliki karşılığında
alınan para ve ayınlar MSİ sayılır.
 Not: İştirak hisselerinin satışı sonucunda elde edilen
kazanç “diğer kazanç ve iratlar” olarak vergilendirilir.
Tahvil ve Hazine Bonosu Gelirleri
 Her nevi tahvil ve Hazine bonosu faizleri ile Toplu Konut
İdaresi, Kamu Ortaklığı İdaresi ve Özelleştirme
İdaresince çıkarılan menkul kıymetlerden sağlanan
gelirlerdir.
 Tahvillerin itfası vergiye tabi değildir. Bununla birlikte
tahvillerin vadesinden önce elden çıkarılması “değer
artış kazancı” olarak değerlendirilir.
Senetli ve Senetsiz Her Çeşit Alacak Faizi
 Her türlü senetlerin iskonto ettirilmesi (kırdırılması)
karşılığında alınan iskonto bedelleri de MSİ sayılır.
 Sürekli olarak ödünç para verme işi ile uğraşılması veya
belli bir ticari organizasyonun varlığı, başlı başına bir
ticari faaliyet teşkil ettiğinden, bu tür alacaklar
karşılığında elde edilen faiz menkul sermaye iradı
kapsamında
değil,
ticari
kazanç
kapsamında
değerlendirilmektedir.
Bankalardaki Mevduat Ve Katılım
Fonlarına Ödenen Faiz Ve Kar Payları
 Bankalardaki mevduat ve katılım fonlarına ödenen faiz
ve kar paylarıdır.
Repo Gelirleri
 Repo, menkul kıymetlerin geri alma taahhüdü ile
satılmasıdır.
Tüzel Kişiliği Haiz Emekli Sandıkları, Yardım
Sandıkları İle Sigorta ve Emeklilik Şirketleri
Tarafından Ayrılmalar Nedeniyle Yapılan
Ödemelerin İçerdiği İrat Tutarları
 Tüzel kişiliği haiz emekli sandıkları, yardım sandıkları
ile sigorta ve emeklilik şirketleri tarafından;
 a) On yıldan az süreyle prim veya aidat ödeyerek
ayrılanlara ödenen irat tutarları,
 b) On yıl süreyle prim veya aidat ödeyerek ayrılanlar ile
vefat, maluliyet veya tasfiye gibi zorunlu nedenlerle
ayrılanlara ödenen irat tutarları
Bireysel Emeklilik Ödemeleri
 Bireysel emeklilik sisteminden;
 a) On yıldan az süreyle katkı payı ödeyerek ayrılanlar ile
bu süre içinde kısmen ödeme alanlara yapılan ödemelerin
içerdiği irat tutarı
 b) On yıl süreyle katkı payı ödemiş olmakla birlikte emeklilik
hakkı kazanmadan ayrılanlar ile bu süre içinde kısmen
ödeme alanlara yapılan ödemelerin içerdiği irat tutarı,
 c) Emeklilik hakkı kazananlar ile bu sistemden vefat,
maluliyet veya tasfiye gibi zorunlu nedenlerle ayrılanlara
yapılan ödemelerin içerdiği irat tutarı.
Kurumların İdare Meclisi Başkanı Ve
Üyelerine Verilen Kâr Payları (Temettü
İkramiyesi)
 Kurumların idare meclisi başkanı ve üyelerine verilen
kâr payları (Temettü İkramiyesi)
Menkul Kıymet Sayılmayan Haller
 Menkul kıymetin kuponlu ve kuponsuz olarak satılması,
 İştirak hisselerinin devir ve temliki,
 Menkul kıymetler ile iştirak hisselerinin tamamen veya
kısmen itfa olunması karşılığında alınan paralarla itfa
dolayısıyla verilen ikramiyeler,
menkul sermaye iradı sayılmamaktadır.
Vergiyi Doğuran Olay (Elde Etme)
 Tahsil ilkesine göre belirlenir.
 Menkul
sermaye
iratlarında
sermayenin
Türkiye’de yatırılmış olması, gelirin Türkiye’de
elde edildiğini göstermektedir.
 Menkul kıymet gelirleri, menkul kıymetin itfa olduğu,
satıldığı veya kupon faizi ödemesinin yapıldığı tarihte
elde edilmiş sayılır.
 Mevduat ve repo işlemlerinde elde etme, mevduat
hesabının veya repo işleminin vadesinde gerçekleşir.
 Temettülerde ise, şirketin temettü dağıtım tarihinde
elde edilmiş olur.
Menkul Sermaye İratlarının
Vergilendirilmesi
 İkili bir düzenleme vardır;
 GVK’ nun MSİ’ na ilişkin genel hükümleri
 GVK’ na daha sonra eklenen geçici 67. madde.
 Geçici 67. madde tümüyle stopaj esasını kabul eden bir
düzenlemedir. Diğer bir deyişle, stopaj nihai
vergilemedir.
 Stopaj işlemini, işleme aracılık eden bankalar ve aracı
kurumlar yapmaktadırlar.
 Bankalar ve aracı kurumlar dışında veya yurt dışında
elde edilen MSİ’ ları 67. madde kapsamı dışındadır.
Belli Başlı Menkul Sermaye
İratlarının Vergilendirilmesi
Beyana Tabi MSİ’ ları
Kar Payları
Kar Payı Sayılan Gelirler
1. Her nevi hisse senedi kar payı
2. İştirak hisselerinden doğan kazançlar
3. Kurumların idare meclisi başkan ve üyelerine verilen
kar payları
Kar Payları
 Geçici 67. maddenin kapsamı dışındadır.
 Elde
edilen kar payları istisna tutarı dikkate
alınmaksızın (%15) stopaja tabi tutulur.
 Kar paylarının % 50’si vergiden istisna edilmiştir.
İstisnadan sonra kalan bölüm beyan sınırını aşarsa
(2015/29.000 TL) ayrıca yıllık beyanname ile bildirilir.
Aşmazsa stopaj nihai vergileme olur.
Eurobond Faizleri
Eurobondlar
 Geçici 67. maddenin kapsamı dışındadır.
 Eurobondlar’dan elde edilen faiz gelirleri;
 Tam mükellefler, % 0 stopaja tabidir.

Tam mükelleflerin eurobond faiz gelirleri yıllık
(2015/29.000 TL)’nin üzerinde ise beyanname verme şartı
var.
 Dar mükellefler, vergi kesintisine ve beyana tabi
değildir.
 Ödeme sırasında oluşan kur farkları gelir sayılmaz.
Beyana Tabi Diğer MSİ’ ları
Beyana Tabi Diğer MSİ’ ları
 Tam mükellef kurumlar tarafından yurt dışında
ihraç edilen tahviller ile tam mükellef varlık
kiralama şirketleri tarafından yurt dışında ihraç
edilen kira sertifikalarından elde edilen gelirler için,
yıllık (2015/29.000 TL)’nin üzerinde ise
beyanname verme şartı vardır.
(Sadece) Stopaja Tabi MSİ’ ları
Devlet Tahvili-Hazine Bonosu
Faizleri
Devlet Tahvili-Hazine Bonosu
Faizleri
 Geçici 67. madde kapsamında olup, (%10) tevkifata
tabidir.
 Söz konusu MSİ’ ları için beyanname verilmez.
 2006 yılından önce ihraç edilenlerden elde edilen
gelirler üzerinden stopaj yapılmaz.
Özel Sektör Tahvil ve Bonoları
 Geçici 67. madde kapsamında olup, (%10) tevkifata
tabidir.
 Tam mükellef kurumlar tarafından yurt dışında ihraç
edilen tahvillerden elde edilen faiz gelirlerinde ise
stopajın oranı tahvilin vadesine göre
 değişmektedir. Buna göre;
 Vadesi 1 yıla kadar tahvillerden elde edilen faizlerden % 10,
 Vadesi 1 yıl ile 3 yıl arası olan tahvillerden elde edilen
faizlerden % 7,
 Vadesi 3 yıl ile 5 yıl arası olan tahvillerden elde edilen
faizlerden % 3,
 Vadesi 5 yıl ve daha uzun olan tahvillerden elde edilen
faizlerden % 0,
oranında tevkifat yapılmaktadır.
Mevduat Faizleri
Mevduat Faizleri (TL, Döviz)
 Geçici 67. madde kapsamındadır.
 Mevduat
hesaplarına yürütülen faizler ile katılım
bankalarınca katılma hesaplarına ödenen kâr
paylarından yapılan tevkifatın oranı, vadesine ve türüne
(Döviz veya TL) göre değişmektedir. Buna göre bankalar
arası mevduat ile aracı kurumların borsa para
piyasasında değerlendirdikleri kendilerine ait paralara
yürütülen faizler hariç olmak üzere;
 Döviz tevdiat hesaplarına yürütülen faizler ile katılım
bankalarınca döviz katılma hesaplarına ödenen kâr
paylarından;
 Vadesiz ve ihbarlı hesaplar ile 6 aya kadar (6 ay dahil) vadeli
hesaplarda % 18
 1 yıla kadar (1 yıl dahil) vadeli hesaplarda % 15
 1 yıldan uzun vadeli hesaplarda % 13
Mevduat Faizleri (TL, Döviz)
 Mevduat faizlerinden;
 Vadesiz ve ihbarlı hesaplar ile 6 aya kadar (6 ay dahil) vadeli
hesaplarda % 15
 1 yıla kadar (1 yıl dahil) vadeli hesaplarda % 12
 1 yıldan uzun vadeli hesaplarda % 10
 Katılım bankaları tarafından katılma hesabı karşılığında
ödenen kâr payları üzerinden;
 Vadesiz, ihbarlı ve özel cari hesaplar ile 6 aya kadar (6 ay dahil)
vadeli hesaplarda % 15
 1 yıla kadar (1 yıl dahil) vadeli hesaplarda % 12
 « 1 yıldan uzun vadeli hesaplarda % 10
oranında tevkifat yapılması gerekmektedir.
Yatırım Fonları
 Sürekli olarak portföyünün en az % 51'i BİST’de işlem
gören hisse senetlerinden oluşan yatırım fonlarının
katılma belgelerinin, tam mükellef gerçek kişiler
tarafından bir yıldan fazla süreyle elde tutulduktan
sonra satılmasından sağlanan kazançlar tevkifat
uygulaması kapsamı dışında tutulmuştur. Diğer taraftan
hisse senedi yoğun fonların katılma belgelerinden elde
edilen kazançlar üzerinden yapılacak stopajın oranı da
% 0 (sıfır) olarak belirlenmiştir.
 Tam mükellef gerçek kişilerin, yukarıda belirtilen fonlar
dışındaki menkul kıymet yatırım fonu katılma
belgelerinden elde ettikleri kazançlar % 10 oranında
stopaja tabidir.
(Sadece) Stopaja Tabi Diğer MSİ’ ları
Stopaja Tabi Diğer MSİ
 Repo gelirleri, (%15)
 Vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri gelirleri, (%10)
 Menkul kıymet ve vadeli işlem ve opsiyon piyasalarında işlem
gören diğer menkul kıymetlerin gelirleri, (%0, %10)
 Hazine veya diğer kamu tüzel kişiliklerince çıkarılan menkul
kıymetlerin faiz gelirleri ve alım-satım kazançları, (%15)
 Menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası araçlarının
ödünç işlemlerinden sağlanan gelirler, (%15)
 Tüzel kişiliği haiz emekli sandıkları, yardım sandıkları ile
emeklilik ve sigorta şirketleri ile bireysel emeklilik
sisteminden ayrılanlara yapılan ödemelerin içerdiği irat
tutarları,
Stopaja Tabi Diğer MSİ
 Tam mükellef varlık kiralama şirketleri tarafından Türkiye’de
ihraç edilen kira sertifikalarından elde edilen gelirler; %10
 Tam mükellef varlık kiralama şirketleri tarafından yurt
dışında ihraç edilen ve vadesi 5 yıldan daha az olan kira
sertifikalarından elde edilen gelirler, vadesine göre % 3 ile %
10 arasında,
 Tam mükellef kurumlar tarafından yurt dışında ihraç edilen
ve vadesi 5 yıldan daha az olan tahvillerden elde edilen faiz
gelirleri, vadesine göre % 3 ile % 10 arasında,
Özel Beyan Sınırına Tabi MSİ
Özel Beyan Sınırına Tabi MSİ
 Aşağıda sayılan MSİ’ ları için tevkifat ve istisna
uygulaması bulunmamaktadır;
 Alacak faizleri
 Off-shore bankacılığından elde edilen faiz gelirleri
 Senetlerin iskonto bedelleri
 Yurt dışındaki bankalardan elde edilen faiz, repo, kar payları vb.
gelirler
 İştirak sahiplerinin henüz sahibi adına tahakkuk etmemiş kar
paylarının devir ve temliki karşılığında alınan paralar
 Bunlar için, özel bir beyanname sınırı (2015/1.500 TL)
vardır ve bu sınır aşıldığında yıllık beyanname verilmek
zorundadır. Aksi halde beyan dışı kalacaktır. Bu sınır bir
istisna tutarı değildir.
Menkul Kıymet Safi İradı
 Safi iradın bulunması için menkul sermaye iradından
aşağıdaki giderler indirilir;
 Depo etme ve sigorta ücretleri gibi menkul kıymetlerin
muhafaza giderleri.
 Temettü hisseleri ile faizlerin tahsil giderleri,
 Menkul kıymetler ve bunların iratları için ödenen her türlü
vergi, resim ve harçlar (gelir vergisi irattan indirilmez).
 Gider fazlalığı müteakip yılda dikkate alınır.
 Sermayede vukua gelen eksilme zarar addolunmaz.