ÇEMBERİN ANALİTİK İNCELENMESİ HAKKINDA GENEL HATIRLATMALAR ÇEMBER DENKLEMİ PRATİ PRATİK Bİ BİLGİ LGİ x2 + y2 = r2 çemberine üzerindeki P(c, d) noktasından y P(x, y) çizilen teğetin denklemi cx + dy = r2 r b M(a, b) PRATİ PRATİK Bİ BİLGİ LGİ (x – a)2 + (y – b)2 = r2 çemberine üzerindeki P(c, d) noktasından çizilen teğetin denklemi x a (x – a)(c – a) + (y – b)(d – b) = r2 MERKEZİL ÇEMBER Merkezi M(a, b) ve yarıçapı r olan çemberin denklemi PRATİ PRATİK Bİ BİLGİ LGİ iki nokta arası uzaklık formülünden x2 + y2 + Dx + Ey + F = 0 çemberine üzerindeki P(c, d) (x – a)2 + (y – b)2 = r2 dir. noktasından çizilen teğetin denklemi E D cx + dy + (x+c) + (y+d) + F = 0 2 2 Merkezi M(0, 0) ve yarıçapı r birim olan çemberin denklemi x2 + y2 = r2 dir ÇEMBERE DIŞINDAKİ BİR NOKTADAN ÇİZİLEN TEĞETİN DENKLEMLERİ Bu çembere merkezil (merkezcil) çember denir. normal ÇEMBERİN GENEL DENKLEMİ 2ax – 2by + a2 + b2 – r2 = 0 şeklinde de yazılabilir. –2a = D, – 2b = E ve a2 + b2 – r2 = F alınırsa, x2 + y2 + Dx + Ey + F = 0 r . P( c, d) ru su + y2 – Teğet doğrusu α .. α M(a,b) do ğ x2 . Te ğe t (x – a)2 + (y – b)2 = r2 çember denklemi, eks TR em yayınları mMP m1 genel çember denklemi elde edilir. |MP| uzunluğu iki nokta arasındaki uzaklık ile bulunur. r de belli olduğu için tanα bulunabilir. Bu yazılışa göre çemberin merkezinin koordinatları a=– D , b=– 2 E 2 ve r = 1 2 2 tanα = 2 D + E – 4F m1 − mMP 1 + m1.mMP Formülünden mmp bulunarak eğimi (mmp) ve geçtiği bir ÇEMBERE ÜZERİNDEKİ BİR NOKTADAN ÇİZİLEN TEĞETİN VE NORMALİN DENKLEMLERİ normal . P(c, d) mnormal noktası (P(c, d)) bilinen doğru denklemi yazılabilir. Bir noktanın çemberin neresinde? (İçinde mi,üzerinde mi d−b = c −a mnormal = yoksa dışında mı?) olduğunu anlamak için bu noktanın −1 mteğet koordinatları sıfıra eşitlenmiş çember denkleminde yerine yazılır, bulunan sayının işaretine bakılır. Buna göre; M(a,b) Teğet doğrusu – Eğer bu sayı pozitif ise nokta çemberin dışındadır. – Eğer bu sayı negatif ise nokta çemberin içindedir. P(c, d) noktası teğet ve normal doğrularının geçtiği noktadır. – Eğer bu sayı sıfır ise nokta çemberin üzerindedir. Eğimi ve bir noktası bilinen doğru denkleminden denklemler Kısaca kuvvet almak noktanın çembere göre durumunu kolayca bulunabilir.(ya da aşağıdaki yöntemler uygulanabilir.) tespit eder… 229 [email protected] Çemberin analitik incelenmesi hakkında genel hatırlatmalar ÇEMBERDE KUVVET PRATİ PRATİK Bİ BİLGİ LGİ T x2 + y2 = r2 çemberinde orta noktası P(c, d) olan kirişin uzunluğu: [Bu kiriş P den geçen en kısa kiriştir.] P(m, n) A d) . P( c, B | AB |= 2 | c 2 + d2 − r 2 | P noktasının çembere göre kuvveti: |PT|2 dir. PRATİ PRATİK Bİ BİLGİ LGİ P(m, n) T K (x – a)2 + (y – b)2 = r2 çemberinde orta noktası P(c, d) olan kirişin uzunluğu: [Bu kiriş P den geçen en kısa kiriştir.] P noktasının çembere göre kuvveti: |PT|.|PK| dir. A .) P( T c,d B | AB |= 2 | (c − a)2 + (d − b)2 − r 2 | P(m,n) K P noktasının çembere göre kuvveti: – |PK|.|PT| dir. PRATİ PRATİK Bİ BİLGİ LGİ KUVVET EKSENİ . O2 O1 Eğer çemberler kesişiyorsa, denklemlerdeki x2 , y2 li terimler x2 + y2 + Dx + Ey + F = 0 çemberinde orta noktası P(c, d) eks TR em yayınları Kuvvet ekseni Kuvvet ekseni olan kirişin uzunluğu: [Bu kiriş P den geçen en kısa kiriştir.] A . P(c,d ) B | AB |= 2 | c 2 + d2 + Dc + Ed + F | Demek ki herhangi bir noktanın koordinatlarını bir çember yok edilerek kuvvet ekseninin denklemi elde edilmiş olur. denkleminde yerine yazdığımızda elde edilen sayı bir şeylerin uzunluğunu veriyormuş!!!! (x – a)2 + (y – b)2 = r2 Eğer sayı pozitif ise bu bize noktanın çemberin dışında T r P(m, n) noktadan çembere çizilen teğet uzunluğudur. Eğer sayı negatif ise bu bize noktanın çemberin içinde Ye rin e ya za lım M(a,b) seçilmiş olduğunu gösterir ve bu sayının karekökü de (x – a)2 + (y – b)2 – r2 = 0 | PT |= (m − a)2 + (n − b)2 − r 2 P noktasının çembere göre kuvveti = |PT|2 (Tanım) seçilmiş olduğunu gösterir ve sayının mutlak değerce karekökünün iki katı da bu noktadan geçen en kısa kirişin uzunluğudur. |PT| uzunluğunu bulmak için P noktasının koordinatları sıfıra eşitlenmiş çember denkleminde Eğer sayı sıfır ise bu bize noktanın çember yayı üzerinde seçilmiş olduğunu gösterir. yerine yazar ve bulunan değerin karekökünü alırız. 230 [email protected] Çemberin analitik incelenmesi hakkında genel hatırlatmalar EKSENLERE TEĞET ÇEMBERLER y YARIM ÇEMBER DENKLEMLERİ y y y r M(– r,r) r r r M(r,r) r –r O r –r x (x – r)2 + (y – r)2 = r2 r O (x + r)2 + (y – r)2 = r2 y . –r x x .– r x y = − r 2 − x2 y = r 2 − x2 y –r r x y x y r –r M(– r, – r) –r M( r, – r) r . (x + r)2 + (y + r)2 = r2 . –r r O O x x (x – r)2 + (y + r)2 = r2 –r –r y y x = r 2 − y2 r=a b M r=b b Bir çemberin simetrisi alınırken merkezinin koordinatlarının simetrisi alınır, yarıçap korunur. a x eks TR em yayınları M a x (x – a)2 + (y – b)2 = a2 (x – a)2 + (y – b)2 = b2 MERKEZİ EKSENLER ÜZERİNDE BULUNAN y ÇEMBERLER Bir A(x0 , y0) noktası noktasının y = mx + n doğ doğruları rularına gö göre simetriklerinin geometrik yerinin denklemi: Merkezi M(0 , n) ve yarı yarıçap uzunluğ uzunluğu çemberin merkezi ile A(x0 , y0) arası arasındaki uzaklı uzaklık olan bir çemberdir. y b Bir A(x0 , y0) noktası noktasının y = mx doğ doğruları rularına gö göre r simetriklerinin geometrik yerinin denklemi: r a x = − r2 − y2 x Merkezi M(0 , 0) ve yarı yarıçap uzunluğ uzunluğu x x 02 + y02 birim olan bir merkezcil çemberdir. (x – a)2 + y2 = r2 x2 + (y – b)2 = r2 ÇEMBERİN DÜZLEMDE AYIRDIĞI BÖLGELER BİR NOKTANIN BİR ÇEMBERE UZAKLIĞI DIŞ BÖLGE A noktasının çembere |AB| = |MA| – r en kısa uzaklığı C r İÇ BÖLGE M r B A A noktasının çembere |AC| = |MA| + r en uzak uzaklığı İç Bölge: (x – a)2 + (y – b)2 < r2 İKİ ÇEMBER ARASI UZAKLIK Dış Bölge: (x – a)2 + (y – b)2 > r2 Çemberler arası en kısa uzaklık A r1 M1 A C r2 M2 B KUTUP DOĞRUSU |BC| = |M1M2| – (r1+r2) D P(a, b) AB: ax + by = r2 Çemberler arası en uzun uzaklık B |AD| = |M1M2| + (r1+r2) 231 x2 + y2 = r2 AB: kutup doğrusu [email protected]