devlet muhasebes - İç Denetim Birimi Başkanlığı
advertisement
Genel Yönetim ve Merkezi Yönetim Muhasebesi Orman Ve Su İşleri Bakanlığı Denetim Tekniği ve Uygulamaları ANTALYA 10.11.2015 2 MUHASEBE KAVRAMI Muhasebe, bir örgütün varlıklarında ve değişime neden olan mali nitelikteki kaynaklardan toplanması, sınıflandırılması, özetlenmesi, analiz yorumlanmasıdır. kaynaklarında olayların ilgili kaydedilmesi, edilmesi ve Muhasebe, mali nitelikli işlemleri ve olayları para ile ifade edilmiş şekilde kaydetme, sınıflandırma, özetleyerek rapor etme ve sonuçları yorumlama bilim ve sanatıdır. 3 DEVLET MUHASEBESİ KAVRAMI Devlet muhasebesi, Devletin icra ettiği faaliyetlere ilişkin meydana gelen mali nitelikteki işlemlere ait bilgilerin toplanması, kaydedilmesi, sınıflandırılması ve analiz edilip yorumlanması suretiyle ilgili kişi ve kurumlara raporlar halinde sunan bir bilgi sistemidir. Başka bir tanıma göre Devlet muhasebesi, ekonomide yer alan tüm çıkar gruplarını ilgilendiren, devletin yaptığı işlemleri, varlıkların değerlerini göstererek kaydeden, bu verilerden dönemler itibariyle yoruma ve denetime elverişli dökümler hazırlayarak sonuç özetleri çıkaran bir hesap yöntemidir. 4 DEVLET MUHASEBESİ KAVRAMI (5018 say. Kanun) Muhasebe sistemi; malî raporların düzenlenmesi ve kesin hesabın çıkarılmasına temel olacak ve karar, kontrol ve hesap verme süreçlerinin etkili çalışmasını sağlayacak şekilde kurulur ve yürütülür. Genel yönetim kapsamındaki idarelerde uygulanacak muhasebe ve raporlama standartları, çerçeve hesap planı ile düzenlenecek raporların şekil, süre ve türleri; uluslararası standartlara uygun olarak (oluşturulacak bir kurulca) belirlenir ve Maliye Bakanlığının önerisi üzerine Bakanlar Kurulu kararıyla yürürlüğe konulur (G.Y.M.Y.). Merkezî yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin çerçeve hesap planına uygun detaylı hesap planları ilgili idarelerin görüşü alınarak Maliye Bakanlığınca; merkezî yönetim kapsamı dışındaki kamu idarelerinin uygulayacakları hesap planları ise Maliye Bakanlığı ile ilgili idareler tarafından birlikte hazırlanır (M.Y.M.Y.). 5 DEVLET MUHASEBESİNİN AMACI Demokrasi rejiminde; idare edenlerin, idare edilenlere hesap vermesi ilkesi esastır. Devletin elinde bulundurduğu mallar, kamu hizmetlerinin görülmesinde zorunlu araçlar ne hale gelmiştir? Vatandaştan toplanan vergiler nasıl toplanmıştır? Bu vergiler (gelirler) kamu islerinin icap ettirdiği yerlere uygun olarak sarf edilmiş midir? Bunları tespiti ve kontrolü, hükümetin açık hesap tutması ve milletin bu hesabı sorması, aramasıyla mümkündür. İste, devlet muhasebesi konusunu bu fikirden almaktadır. Devlet muhasebesinin konusuna paralel olarak amacı da yine bu fikirden doğmaktadır. 6 DEVLET MUHASEBESİNİN AMACI Devlet muhasebesinin temel amacı, devletin ve diğer kamu kuruluşlarının bir mali yıla ait faaliyet sonuçlarının bütçelenmiş gelir ve giderlere uygunluğunun kontrolünü sağlamaktır. Başka bir deyişle, Devlet muhasebesinin amacı; devletin gelir ve giderlerinin, bütçeye paralel olarak kontrolünü sağlayacak şekilde tasnif ve tespit etmektir. Devlet muhasebesinin diğer bir amacı ise, genel yönetim birimlerine ait varlık ve kaynakları en iyi şekilde izlemek ve dönem sonlarında ilgililere ihtiyaçlarına uygun bir şekilde raporlamaktır. Devlet muhasebesinin mali yönetim aracı olma yönündeki bir diğer amacı ise, devletin gerçekleştirdiği hizmetlerin maliyetlerini ortaya koyarak, verimlilik analizlerine temel oluşturmaktır. Devlet Muhasebesi Alanında Dünyadaki Gelişmeler 7 Ulusal Hesaplar Sistemi 1993 (SNA 93) Devlet Mali İstatistikleri Elkitabı 2001 (GFSM 2001) Avrupa Hesap Sistemi 1995 (ESA95) Uluslararası Muhasebeciler Federasyonu Kamu Kesimi Muhasebe Komitesi (IFACIPSASB) 8 Ulusal Hesaplar Sistemi 1993 (SNA 93) Avrupa Birliği (EU), Uluslararası Para Fonu (IMF), Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı (OECD), Dünya Bankası (WB) ve Birleşmiş Milletler (UN) tarafından birlikte hazırlanan ulusal ekonomilerin kurumlar, sektörler ve alt sektörler bazında sınıflandırılması, akımlar, stoklar ve muhasebe kuralları, üretim hesabı, gelir dağılımı, sermaye hesabı, mali hesaplar, bilanço, dış dünya ile yapılan ekonomik faaliyetler, fiyat ve değer değişimleri, nüfus ve işgücü girdileri, fonksiyonel sınıflandırma gibi ulusal ekonominin ölçümüne yönelik standartlar ve kurallar oluşturulması amacıyla hazırlanmıştır. 9 Devlet Mali İstatistikleri Elkitabı 2001 (GFSM 2001) IMF tarafından dünyada tahakkuk esaslı muhasebe ve raporlama alanında ilerleme kaydetmiş Avustralya, Kanada, Amerika Birleşik Devletleri gibi ülkelerden ve WB, UN, OECD ve Avrupa Komisyonundan uzmanların da katılımıyla hazırlanan ve tahakkuk esasına göre, bilanço, faaliyet raporu gibi, devlet mali raporlarının hazırlanmasını ve stokların, yükümlülüklerin, gelirlerin ve giderlerin her ülke de aynı sınıflandırmaya tabi tutulmasını ve raporlanmasını amaçlayan bir düzenlemedir. 10 Avrupa Hesap Sistemi 1995 (ESA95) Avrupa Birliğinin istatistik alanında çalışmalar yapan alt kuruluşu olan EUROSTAT tarafından hazırlanan ve Birliğe üye ve aday ülkelerde aynı tabandan karşılaştırılabilir ve konsolide edilebilir istatistikler oluşturulmasını amaçlayan bir çalışmadır. 11 Uluslararası Muhasebeciler Federasyonu Kamu Kesimi Muhasebe Komitesi (IFAC-IPSASB) International Public Sector Accounting Standards Board IFAC’ın bir alt komitesi olan Kamu Kesimi Muhasebe Komitesi dünya ülkelerine yönelik olarak devlet muhasebe ve raporlama standartları oluşturulmasına yönelik olarak çalışmalar yapmaktadır. Bu çalışmalar uluslararası mali kuruluşlar, bölgesel birlikler ve dünya ülkelerince de kabul görmektedir. 12 Devlet Muhasebesi Standartlarına Uyum Uluslararası Muhasebeciler Federasyonu’nun (IFAC) alt kurulu olan Uluslararası Kamu Sektörü Muhasebe Standartları Kurulu (IPSASB) tarafından bugüne kadar 31 Uluslararası Kamu Sektörü Muhasebe Standardı yayımlanmıştır Yayımlanan bu standartlar Bakanlığımız bünyesinde oluşturulan Devlet Muhasebesi Standartları Kurulunca ele alınarak 23 Devlet Muhasebesi Standardı hazırlanmış ve Resmi Gazete’de yayımlanmıştır. 13 DEVLET MUHASEBESİNİN KAPSAMI Devlet muhasebesinin kapsamı genel yönetimdir. Devlete ait mali ve mali olmayan şirketler, genel idare ile birlikte kamu sektörünü oluşturmaktadır. KİT’lerin ekonomik faaliyetlerinin amacı pazar için özel hukuk muhasebe ve raporlama ilkelerine göre mal ve hizmet üretip kar elde etmek olduğundan devlet muhasebesinin kapsamı dışındadırlar. 14 GENEL YÖNETİM MUHASEBE YÖNETMELİĞİ Amaç; Kamu İdarelerinin; Bütçe Uygulama Sonuçlarını (Nakit Esasında), Faaliyet Sonuçlarını (Tahakkuk Esasında), Varlık, Yabancı Kaynak ve Öz Kaynaklarını izlemek, Bilgi İhtiyacına Uygun Mali Rapor Üretmek Hesap ve kayıt düzeninde saydamlık,hesap verilebilirlik ve tekdüzenin sağlanması GYMY KAPSAMI 15 GENEL YÖNETİM MERKEZİ YÖNETİM SOSYAL GÜVENLİK KURUMLARI MAHALLİ İDARELER (IV)SAYILI CETVEL GENEL BÜTÇEYE DAHİL İDARELER SOSYAL GÜV. KUR. BELEDİYELER (I) SAYILI CETVEL TÜRKİYE İŞ KURUMU İL ÖZEL İDARELERİ ÖZEL BÜTÇELİ İDARELER MAHALLİ İDARE BİRLİKLERİ (II)SAYILI CETVEL ÖZEL İDARELER DÜZENLEYİCİ VE DENETLEYİCİ KURUMLAR (III)SAYILI CETVEL 16 Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliği Merkezi Yönetim Muhasebe Yönetmeliği Mahalli İdareler Bütçe Ve Muhasebe Yönetmeliği Türkiye İş Kurumu Muhasebe Uygulama Yönetmeliği Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı Muhasebe Yönergesi 17 Yönetmeliklerin Genel Gerekçeleri Yayımlanmış Devlet Muhasebesi Standartlarına Uyum Sayıştaya Kamu İdare Hesaplarının Verilmesi Kamuya Ait Tahsisli Taşınmazların Tahsisli Oldukları İdarelerin Mali Tablolarında Yer Alması Kamuoyuna ve Uluslararası Kuruluşlara Uygun Raporlama Yapılması Sayıştay Raporlarında Yer Alan Tespit ve Öneriler Teknolojik Gelişmeler, Kamu İdarelerinin Talepleri ve Muhtelif Mevzuatta Yapılan Değişikliklere Uyum 18 DEVLET MUHASEBESİNİN TEMEL KAVRAMLARI Belgelendirme: Muhasebe kayıtları, gerçek durumu yansıtan ve usulüne uygun olarak düzenlenmiş belgelere dayandırılır. Dönemsellik: Kamu idarelerinin faaliyetleri, belirli dönemlerde raporlanır ve her dönemin faaliyet sonuçları diğer dönemlerden bağımsız olarak saptanır. İhtiyatlılık: Muhasebe uygulamasında muhtemel risklere ve olaylara karşı bu Yönetmelikte belirtilen durumlarda karşılık ayrılır. Maliyet Esası: Para mevcudu, alacaklar ve maliyetinin belirlenmesi mümkün veya uygun olmayan kalemler hariç, kamu idareleri tarafından edinilen varlık ve hizmetler, bunların elde edilme maliyet bedelleriyle muhasebeleştirilir. 19 DEVLET MUHASEBESİNİN TEMEL KAVRAMLARI Sosyal Sorumluluk Kavramı: Muhasebe sisteminin yapısında, muhasebe uygulamalarının yürütülmesinde, mali tabloların düzenlenmesinde, sunulmasında, toplumun çıkarlarının gözetilmesi ve bilgi üretiminde gerçeğe uygun, tarafsız ve dürüst davranılması esastır. Süreklilik: Kamu idarelerinin faaliyetleri, sınırlamasına tabi olmaksızın sürdürülür. herhangi bir zaman Parayla Ölçülme: Parayla ölçülebilen ekonomik olay ve işlemlere ilişkin muhasebe kayıtları, ortak ölçü olarak ulusal para birimi ile yapılır. Tam açıklama: Mali tablolar, bu tablolardan yararlanacak olanların doğru karar vermelerine yardımcı olacak ölçüde yeterli, açık ve anlaşılır şekilde düzenlenir. Tarafsızlık: Muhasebe kayıtlarının oluşturulmasında esas alınacak yöntemlerin seçilmesinde tarafsız ve ön yargısız hareket edilmesi esastır. 20 DEVLET MUHASEBESİNİN TEMEL KAVRAMLARI Tutarlılık: Muhasebe uygulamalarının, faaliyet ve bütçe uygulama sonuçlarının ve bunlara ilişkin yorumların birbirini izleyen dönemlerde tutarlı bir şekilde karşılaştırılabilirliğinin sağlanması esastır. Uygulanan muhasebe politikalarının değişmesi durumunda, değişikliklerin ve mali etkilerinin mali tablo dipnotlarında açıklanması zorunludur. Önemlilik: Bir hesap kalemi veya mali bir olayın nispî ağırlık ve değerinin, mali tablolara dayanılarak yapılacak değerlendirmeleri veya alınacak kararları etkileyebilecek düzeyde olmasını ifade eder. Önemli hesap kalemleri, mali olaylar ve diğer hususların mali tablolarda yer alması zorunludur. Özün Önceliği: İşlemlerin muhasebeye yansıtılmasında ve bunlara ilişkin değerlendirmelerin yapılmasında biçimlerinden çok özleri esas alınır. 21 Nakit ve Tahakkuk Esaslı Muhasebe Bir muhasebe sistemi belirli bir zaman dönemi boyunca oluşan tüm işlemleri olabildiğince doğru olarak yansıtılmalıdır. Pek çok iş, bir muhasebe dönemi (örneğin 1 yıl gibi) içinde başlanıp bitirilemez. Muhasebenin tahakkuk esası, birden fazla muhasebe dönemini etkileyen işlemlerin kaydedilmesi ve raporlanması için uygun bir ortam oluşturur. Tahakkuk esaslı muhasebede, hasılat kazanıldığı dönem içinde alacaklandırılır ve giderler işin yapıldığı dönemde o döneme yüklenir. Nakit esaslı muhasebede, kayıtlar defterlere nakden ödenme ya da tahsil edilme zamanlarına bağlı olarak kaydedilir. Nakit esaslı olmayan işlemler genellikle kaydedilmez ve raporlanmaz. Bu nedenle bu sistemde doğru bir gelir (kâr) rakamı elde edilemez. Tahakkuk esaslı muhasebe, maliyetin (giderin) ilgili hasılatla (gelirle) eşlenmesi ilkesi ile tutarlıdır. Örneğin, duran varlıkların 20 yıllık bir ömrü varsa, bu kalemin maliyeti, bu zaman boyunca ilgili dönemlere dağıtılmalıdır. Çünkü bu varlıktan sağlanacak yarar, gelecek dönemlerde kazanılacak hasılat biçiminde ortaya çıkacaktır. 22 Tahakkuk Esaslı ve Nakit Esaslı Devlet Muhasebesi Ulusal ekonomide, Devletin rolünün az olduğu dönemlerde, ekonominin yönetimi için bilgi ihtiyacı daha az ve basitti. Bu nedenle, geçmişte Devlet Muhasebesi uygulamaları, bütçenin uygulanması işlemleri üzerinde yoğunlaşmıştır. Bunun için bütçe yılı içinde tahsil edilen gelirler ile yapılan giderlerin kaydı ve raporlanması yeterli görülmüştür. Zaman içinde hükümetlerin ekonomik faaliyetleri ve etkileri artmış ve bunun sonucu olarak hükümetlerce alınan ekonomik kararlar ulusal ekonomiye yön vermeye başlamıştır. Bu gelişmeler, dikkatleri hükümetlerin aldıkları mali kararların ve yaptıkları mali işlemlerin kaydı ve raporlanmasına yani, Devlet Muhasebesi ve mali raporlamaya çekmiştir. Bunlarla birlikte Devlet Muhasebesi ve mali raporlama alanında bir değişim ve gelişim süreci yaşanmaya başlanmıştır. 23 Tahakkuk Esaslı ve Nakit Esaslı Devlet Muhasebesi Muhasebe sistemleri uzun yıllar, bütçelerle verilen ödenekleri, bunlardan yapılan harcamaları, harcamaların finansmanı için toplanan gelirleri ve ihtiyaç duyulan diğer bazı bilgileri kapsayan, esas olarak da gelirlerin tahsil edildiğinde, harcamaların ödendiğinde kaydı anlamına gelen, nakit esasına dayanmıştır. Dolayısıyla nakit esasına dayalı muhasebe sistemi esas olarak modern anlamda Devlet Muhasebesinin başlangıç noktasıdır. Devlet Muhasebesinin diğer ucunda, maddi duran varlıklar dahil, doğan ve ilerde gerçekleşecek her türlü mali işlemin kaydedilmesi anlamına gelen tam tahakkuk esaslı muhasebe uygulaması yer almaktadır. Bu ikisinin arasında ise, çeşitli uyarlanmış nakit ve tahakkuk esaslı muhasebe sistemleri bulunmaktadır. 24 Nakit Esasına Dayalı Devlet Muhasebesi NEDDM, nakit akımlarından doğan işlemleri kaydeder. Bu sistemde mali işlem ve olaylar nakit muhasebeleştirilmektedir. NEM, alındığında işlemlerden veya ödendiğinde sağlanan hizmet ve faydaların ne zaman ortaya çıktığı ile ilgilenmez. Böyle bir muhasebe sisteminde mali raporlar, asıl olarak bütçe gelir ve giderlerini; nakit giriş ve çıkışlarını; nakit varlıkları gösterir. NEDDM, Devletin mal varlığını, tahakkuk eden gelir ve giderlerini, aktifleştirilmesi gereken varlıklara yapılan harcamalarını, Devlet borçları ile diğer yükümlülüklerini, taahhüt ve garantiler ile varlık ve yükümlülüklere ilişkin fiyat ve miktar değişmelerini, yarı mali nitelikli işlemlerini, ertelenen ödemelerini, hazine garantilerini harcamalarını kapsamaz, kaydetmez ve raporlamaz. ve vergi 25 Nakit Esasına Dayalı Devlet Muhasebesi Sonuç olarak işlemlerin basit anlaşılması ve muhasebe NEDDM, kapsadığı olması nedeniyle, yönetilmesi sistemidir. kolay bir Muhasebe sisteminin kapsadığı işlemler nakit akımları ile sınırlı olduğundan saydamlık ve hesap verilebilirlilik amaçlarına hizmet etmez. 26 Tahakkuk Esasına Dayalı Devlet Muhasebesi Kamu sektöründeki sorumluluğun yapısı, harcama limitlerine uygunluk şeklindeki nispeten dar bir bakış açısından, ürünler üzerindeki sorumluluğu, faaliyetlerin etkinliğini ve sonuçlarını, operasyonların tam maliyetini, uzun dönemli yükümlülükleri ve genel olarak mali durumu kapsayan bir bakış açısına kaymıştır. Bu nedenle muhasebe ve raporlama sistemlerinin bu gerekleri karşılaması gerekir. TE işlemler ve olaylar, nakit akımlarının ne zaman olduğuna bakılmaksızın, ortaya çıktıklarında kaydedilirler. Gelirler hesabı, nakit olarak tahsil edilip edilmediklerine bakılmaksızın, mali yıl boyunca tahakkuk eden ve genel kabul görmüş muhasebe ilkelerine göre gelir olarak kaydedilmesi gereken gelir işlemlerini, giderler hesabı da, yine, nakit olarak ödenip ödenmediklerine bakılmaksızın, mali yıl boyunca tahakkuk eden giderlerin toplamını gösterir. 27 Tahakkuk Esasına Dayalı Devlet Muhasebesi Tahakkuk Esasına Dayalı Devlet Muhasebesinde mali raporlar stoklara ve akımlara ilişkin işlemlerin hepsini kapsar ve stoklarda akımlara bağlı olarak ortaya çıkan bütün değişimleri gösterir. Bu sisteme göre üretilecek mali raporlar gelirleri, giderleri (amortisman dahil), varlıkları (mali ve fiziksel varlıkları, cari ve sermaye varlıklarını), yükümlülükleri ve diğer ekonomik akımları içerir. Bu yönü ile kamu kaynaklarının etkin, verimli ve ekonomik kullanılıp kullanılmadığını ya da diğer bir ifade ile kamu yöneticilerinin performanslarının yani iyi yönetici olup olmadıklarının ölçümünde sağlam bir alt yapı oluşturur. 28 Ülkemizi Devlet Muhasebesinde Reforma Zorlayan Nedenler Genel Yönetim kapsamındaki kamu idarelerinde uygulanacak devlet muhasebe standartlarının yetersizliği Devlet muhasebesinin kapsamının dar olması ve kamuda muhasebe birliğinin bulunmaması Nakit esasına göre tutulan kayıt sisteminin gerçek durumu yansıtmadaki yetersizliği Hesapların yeterli detaya sahip olmaması Hesaplar muhasebe mantığı içinde sınıflandırılmamış olması 29 Ülkemizi Devlet Muhasebesinde Reforma Zorlayan Nedenler Devlet muhasebesinin ödenek ve nakit planlamasında kullanılabilecek sağlıklı veriler sağlamaması Devlet borçlarının muhasebe kayıtlarında tam olarak ve sağlıklı bir biçimde görülememesi Devlet muhasebesinin bütçe hazırlık çalışmalarına katkısının yetersiz olması Muhasebe bilgilerinden doğrudan “Kesin Hesap Kanun Tasarısı”nın elde edilememesi Kurumsal mali tabloların üretilememesi Devlet muhasebesinin uluslararası standartlara uygun mali raporları üretecek sağlıklı bir veri tabanı sunmaması 30 TAHAKKUK ESASLI DEVLET MUHASEBESİ İLE GETİRİLEN YENİLİKLER DEVLET MUHASEBESİNİN KAPSAMI 31 GENİŞLETİLMEKTEDİR Genel bütçeli daireler ile özel mevzuatındaki hükümler saklı kalmak üzere özel bütçeli idareleri kapsayan ekonomi ve milli ekonominin politikalarının hazırlanıp planlanması ile uygulanmasının önünde bir engel oluşturan Devlet Muhasebesi uygulaması terk edilerek, genel idareyi kapsayan Devlet Muhasebesi sistemine geçilmektedir. 32 DEVLET MUHASEBESİNDE KAYITLAR TAHAKKUK ESASINA GÖRE TUTULACAKTIR Bu sistemde, alınan mal ya da yaptırılan hizmet karşılığı doğmuş olan bir devlet borcu gerçekleştiğinde gider, gelirler ise tahakkuk ettiğinde gelir kaydedilecektir. Devletin varlıkları ve sorumlulukları ile ilgili bilgiler tam ve zamanında kayıt altına alınacaktır. 33 TÜM DEVLET FAALİYETLERİ MUHASEBE SİSTEMİ TARAFINDAN KAYIT ALTINA ALINACAKTIR NEMS, tamamen bütçeye odaklanmaktadır. Bütçenin kavradığı işlemler muhasebeleştirilmekte, bütçe dışında kalan kamu faaliyetleri ise muhasebe sistemi içerisinde izlenememektedir. Muhasebe sisteminin bütçe odaklı olması, mali mevzuat veya idari kararlarla oluşturulan ve bütçe hesaplarıyla ilişkilendirilmeyen işlemlerin muhasebeye yansımaması ile sonuçlanmakta ve Devletin gerçek faaliyet sonuçları hakkında bilgi sahibi olunamamaktadır. Örneğin bir yıl, bütçe açığı 2,2 trilyon iken net borçlanma hasılatı 3 trilyon lira olarak gerçekleşmiştir. Bu durumda gerçek açığın 2,2 değil 3 trilyon olduğu anlaşılmaktadır. Bu iki rakam arasındaki fark (800 milyon lira) bir nevi gizli bütçe açığıdır. 34 MADDİ DURAN VARLIKLAR KAYIT ALTINA ALINACAKTIR Maddi duran varlıkların muhasebeleştirilmemesi, bunlara yapılan harcamaların tamamının o yılın bütçesine gider yazılmasını gerektirmektedir. Oysa, bir mali yıl içinde alınan bir araç, yapılan bir bina sonraki yıllarda da kullanılmaktadır. Bu nedenle maddi duran varlıklar kullanıldıkları yıllar itibari ile gider yazılmalıdır. TEDM’de üretilen mali tablolar maddi duran varlıkları kapsayacak, değerleme, amortisman ve yıl sonlarında yeniden değerleme uygulamaları ile de duran varlıklar, olması gereken değerde görüntülenecektir. 35 YETERLİ DETAYDA VE SINIFLANDIRILMIŞ BİLGİ ÜRETİLECEKTİR NEMS’de hesaplar sistemli bir kodlamaya sahip değildir. Zaman ayırıcı hesaplar yoktur. <2010DHP> <1999DMY> Hesaplara uygun birer kod numarası verilmiş ve belli bir kodda tanımlanan hesabın herkes için aynı şeyi ifade etmesi için standartlar geliştirilmiştir. Hesaplar niteliklerine göre gruplara ayrılarak, Devletin varlık ve yükümlülükleri kısa dönem ve uzun dönem ayrımına tabi tutulmuştur. Gerçek bir aktifi veya pasifi ifade etmeyen, sadece muhasebenin bilgi verme görevini yüklenen hesaplar nazım hesaplar grubunda tanımlanmıştır. NEM’de, elde edilemeyen, ya da bir takım cetvellerle veya muhasebe dışı işlemlerle elde edilebilen bir çok mali bilgi, olması gerektiği gibi muhasebeden doğru, açık, anlaşılır ve net bir şekilde elde edilecektir. 36 DEVLET MUHASEBESİNDE SÜREKLİLİK SAĞLANACAKTIR NEDM sisteminde faaliyet ve bütçe uygulamaları ait oldukları mali yılda kalmaktadır. Oysa faaliyet ve bütçe uygulamasının gelecek yıllara olan etkilerinin de muhasebe sisteminde gösterilmesi gerekir. TEDM, bütçe uygulamasında varlığa dönüşen değerleri aktifleştirecek, dönemsel faaliyet sonuçlarını çıkartmak ve bilanço düzenlemek suretiyle muhasebede sürekliliği sağlayacaktır. 37 DEVLET MUHASEBESİ, ÖDENEK VE NAKİT PLANLAMASINA DESTEK SAĞLAYACAKTIR NEDM sisteminde, ödenek yokluğu nedeniyle ödenememiş borçlar ve girişilen taahhütler kaydedilmediği için ödenek ve nakit dağılımı sağlıklı bir şekilde planlanıp gerçekleştirilemez. Devlet sektörünün hangi zaman dilimlerinde hangi yükümlülüklerle karşılaşılabileceği tespit edilememekte orta-uzun vadeli planlar yapılamamaktadır. TEDM’de (322- Bütçeleştirilecek Borçlar H., 950-Taahhütler H.) ödenek yokluğu nedeniyle ödenemeyen borçlar ile taahhütlerin muhasebe sisteminde izlenmesi sonucu genel idare sektörünün hangi zaman dilimlerinde hangi yükümlülüklerle karşılaşılabileceği tespit edilecek ve böylece de ödenek ve nakit planlaması yapılabilecektir. 38 DEVLET BORÇLARININ KAYITLARDA GÖRÜLMESİ SAĞLANACAKTIR NEDM’de, Devlet Muhasebesinin ürettiği rapor ve cetvellerden, bu borçların tutarını tam ve doğru bir biçimde görmek mümkün değildir. Hazine saymanlıklarının kesin mizanında Devlet borçlarına ilişkin vade yapılarının görünememesinin yanı sıra gösterilen borç tutarları da sağlıklı değildir. TEDM sistemine geçilmesi ile birlikte bu borçların ve vade yapılarının Devlet hesaplarında görülmesi sağlanmıştır. 39 BÜTÇE HAZIRLANMASINA KATKI SAĞLAYAN BİR MUHASEBE SİSTEMİ KURULMAKTADIR NE’daki bütçe uygulamasında, bütçenin hazırlık çalışmalarında muhasebe bilgilerinden hiçbir şekilde yararlanılmamaktadır. Bütçe ödenekleri kurumlara ilkel pazarlık süreçleri sonunda, bir takım alışkanlıklar ve basit istatistiki yöntemler kullanılarak verilmektedir. TEDM ile birlikte ödenek yokluğu nedeniyle ödenememiş devlet borçları ile girişilen taahhütlerden yıllara sari olanlar muhasebe disiplini içine kaydedilecek raporlanabilecektir. ve kurumlar Böylelikle itibariyle bütçenin detaylı bir biçimde hazırlanmasına ve uygulanmasına destek sağlayacak bir borç ve taahhüt izleme sistemi kurulmuş olacak, Devlet sektörünün hangi zaman dilimlerinde hangi yükümlülüklerle karşılaşılabileceği tespit edilebilecek ve orta-uzun vadeli planlar muhasebeden elde edilen bilgilerle yapılabilecektir. 40 KESİN HESAP KANUN TASARISINA İLİŞKİN BİLGİLER MUHASEBEDEN ELDE EDİLECEKTEDİR Kesin Hesap Kanunu, literatürde, Devletin hesap verme araçlarından en önemlisidir. NEDM sistemi kesin hesap kanun tasarısının hazırlanmasına destek sağlamakla birlikte bir çok noktada yetersiz kalmaktadır. Bu nedenle kesin hesaba ilişkin bilgiler muhasebe dışı çalışmalar sonucunda elde edilebilmektedir. TEDM ile birlikte, gerek taahhütler hesabı altında formüle edilecek kesin hesaba ilişkin bilgiler yardımıyla; gerekse tüm bütçe uygulamalarına ait sonuçların, ekonomik, kurumsal, finansal ve fonksiyonel ayrımının da gösterildiği “895- Bütçe Uygulama Sonuçları Hesabı” yardımıyla Kesin Hesap Kanun Tasarısına İlişkin bütün bilgiler muhasebeden elde edilecektir. VERGİ HARCAMALARI RAPORLANABİLECEKTİR 41 Vergi harcamaları, aslında vergiye tabi olması gerekirken Devletin çeşitli ekonomik ve sosyal nedenlerle vergi istisnaları ve benzeri uygulamalar yoluyla vazgeçtiği vergi gelirlerini ifade etmektedir. NEDM sisteminde, bunların hesaplanması ancak anketler ve istatistiksel yöntemler kullanılarak yapılabilmektedir. TEDM ile “Giderler Hesabı”nın altına formüle edilen vergi harcamaları (fazla ve yersiz tahsilatlar dışında vergiden yapılan her türlü indirim ve iadeler) belirli dönemler itibariyle detaylı bir biçimde raporlanabilecektir. 42 KURUMSAL MUHASEBE SİSTEMİNE GEÇİLMEKTEDİR NEDM sistemi, genel bütçeli idarelerde kurumlar bazında değil il ve ilçe bazında işletilmekte, dolayısıyla da kurum hesabı yerine, deyim yerindeyse il veya ilçe hesabı tutulmaktadır. Bulundukları yer, tabi oldukları bütçe rejimi ve bağlandıkları saymanlık dışında hiç bir ortak yanları bulunmayan bakanlık şube müdürlüklerinin bütün gelir ve gider işlemlerinin kaydından oluşan hesaplar, bir çok ekonomik birimin tüm işlemlerinin karma bir şekilde kaydından ibarettir. TEDM sistemiyle geliştirilen kurumsal kodlama ile aynı kurumun farklı saymanlıklarda tutulan muhasebeleri bir merkezde konsolide edilebilmekte, böylelikle de kurumsal muhasebe bilgileri ve kurumsal mali tablolar istenilen detayda üretilebilmektedir. Bir Giderin Muhasebeleştirilmesi 43 Tüketim Malzemesi Alımı (Yakıt Alımı) Varlık Alımı (Taşıt alımı) Nakit Esası 830 100 Bütçe Giderleri H. 2.500,00 Kasa H. 830 2.500,00 100 Bütçe Giderleri H. 2.500,00 Kasa H. 2.500,00 Tahakkuk Esası 630 Giderler H. 835 Gider Yansıtma Hesapları 2.500,00 254 Taşıtlar H. 2.500,00 835 Yansıtma Hesapları Gider Yansıtma Hesapları 2.500,00 2.500,00 ÇERÇEVE HESAP PLANI 44 I-VARLIKLAR 1.Dönen Varlıklar 2.Duran Varlıklar II-KAYNAKLAR 3.Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar 4.Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar 5. Net Değer (Öz Kaynaklar) Bilanço Hesapları III-FAALİYET HESAPLARI 6. Gelirler ve Giderler Faaliyet Hesapları IV-BÜTÇE HESAPLARI 8.Bütçe Gelirleri ve Bütçe Giderleri Bütçe Hesapları V-NAZIM HESAPLAR 9. Nazım Hesaplar Hesap Planı Nazım Hesaplar G.Y.M.Y 45 GENEL YÖNETİM MUH. YÖN. ESASLARI 46 MUHASEBE İŞLEMİ NEDİR? Bir kamu idaresinin başka bir kamu idaresi veya diğer üçüncü kişilerle olan karşılıklı ekonomik ilişkileri veya kamu idaresinin kendi içinde muhasebe işlemi olarak değerlendirilmesi ve raporlanması gereken ve para cinsinden ifade edilebilen her türlü işlemi muhasebe işlemidir. Muhasebe işlemi; a) Karşılıklı yükümlülük doğuran mübadele ilişkisi, b) Bir mal veya hizmetin karşılıksız olarak başka bir kuruma veya diğer üçüncü kişilere devri, c) Kamu idaresinin kendi içinde muhasebe işlemi olarak değerlendirilmesi gereken ve para cinsinden ifade edilebilen amortisman hesaplanması, enflasyon düzeltmesi yapılması, stokların kullanılması, ve benzeri şekillerde gerçekleşir. İşlemlerin belgeye dayanması ve belge düzeni 47 Bütün muhasebeleştirme işlemlerinin kanıtlayıcı belgelere dayandırılması zorunludur. Kanıtlayıcı belgeler, muhasebeleştirme belgesinin hazırlanmasını gerektiren ve ilgili mevzuatında belirtilen belgelerden oluşur. Merkezî yönetim kapsamındaki kamu idarelerinde muhasebeleştirme belgesi olarak bu Yönetmelik eki Ödeme Emri Belgesi (Örnek:1) ve Muhasebe İşlem Fişi (Örnek:2) kullanılır. Bu kamu idareleri, asgari bu belgelerde yer alan bilgileri taşıması kaydıyla, muhasebeleştirme belgelerini kendi düzenleyici metinlerinde farklı içerik ve şekilde ayrıca belirleyebilirler. Mahallî idareler ve sosyal güvenlik kurumlarında kullanılacak muhasebeleştirme belgeleri ise bu Yönetmeliğe göre Bakanlığın uygun görüşü alınmak suretiyle hazırlanan kendi düzenlemelerinde belirlenir. 48 Kayıt zamanı, kamu gelir ve giderleri ile bütçe gelir ve giderlerinin yılı (1) Bir ekonomik değer; yaratıldığında, başka bir şekle dönüştürüldüğünde, mübadeleye konu edildiğinde, el değiştirdiğinde veya yok olduğunda muhasebeleştirilir. (2) Kamu hesapları malî yıl esasına göre tutulur. (3) Kamu gelir ve giderleri tahakkuk ettirildikleri malî yılın hesaplarında gösterilir. (4) Bütçe gelirleri tahsil edildiği, bütçe giderleri ise ödendiği yılda muhasebeleştirilir. 49 Çift taraflı kayıt sistemi Kapsama dâhil kamu idarelerinin her türlü muhasebe işlemi çift taraflı kayıt sistemine göre kaydedilir. Bir hesaba borç veya alacak kaydedilen tutar, başka hesap ya da hesaplara alacak veya borç kaydedilir. 50 Kayıt düzeni ve kayıt düzeltmesi Kamu idarelerinin muhasebe birimleri, muhasebe işlemlerini, gerçekleşme sırasına göre düzenli bir şekilde hesap dönemi başında “1” den başlamak üzere hesap döneminin sonuna kadar numaralandırarak kaydederler. Muhasebe kayıtları ancak yeni bir muhasebe kaydı ile düzeltilir. Muhasebe belgesinde düzeltme işleminin gerekçesine yer verilir. 51 Yatırım amaçlı varlık edinimleri Kira veya sermaye geliri veya bunların her ikisini elde etmek amacıyla edinilen ve kısa dönemde satış veya diğer işlemlere konu edilmesi düşünülmeyen yatırım amaçlı varlıklar, maliyet bedeliyle kaydedilir. 52 Mali varlıklar ve sınıflandırılması Mali varlıklar; kasadaki nakit, banka hesaplarındaki mevcutlar, verilen borçlardan doğan alacaklar, senet, tahvil ve benzeri menkul varlıklar, sermaye payları, mali türevler, bir sözleşmeden doğan alacağı ifade eden haklar ve hesaplarda kayıtlı alacaklar gibi maddi ve maddi olmayan varlıklar dışındaki her türlü değerleri kapsar. Mali varlıklar, kaynaklarına ve türlerine göre sınıflara ayrılarak kaydedilir ve raporlanır. Mali olmayan varlıklar ve sınıflandırılması 53 Mali olmayan varlıklar; bir üretim süreci sonunda ortaya çıkan ve zaman içinde tekrarlanarak bir yıldan fazla kullanılabilen binalar ve yapılar, yeraltı ve yerüstü düzenleri, makine ve teçhizatlar, taşıtlar, demirbaşlar ve diğer maddi duran varlıkları kapsayan maddi duran varlıkları; üretim veya yönetim hizmetlerinde kullanılmak veya satış amacıyla edinilen stoklar ile madde ve malzemeler, üretim aşamasında veya üretim aşamaları tamamlanmış olan ve satılmak veya tüketilmek üzere elde bulundurulan mallar gibi diğer varlıkları kapsayan stokları; değerli taşlar ve metaller, sanat eserleri, antikalar ve mücevherat gibi öncelikli amacı üretim sürecinde kullanılmak veya tüketilmek olmayan taşınır varlıkları; arsa, arazi, yeraltı varlıkları, diğer doğal olarak ortaya çıkan üretilmemiş maddi duran varlıklar, telif ve patent hakları ile lisans gibi maddi olmayan duran varlıkları ifade eder. 54 Maddi duran varlıkların kayıt değerleri (1) Gerek yatırım ve gerekse kullanım amacıyla edinilen maddi duran varlıklar maliyet bedeliyle muhasebeleştirilir. Maddi duran varlıkların maliyet bedeli, alış bedeline, vergi, resim ve harçlar ile diğer doğrudan giderlerin ilave edilmesi suretiyle bulunur. Ancak, katma değer vergisi mükellefi olan kamu idarelerinin, edindikleri maddi duran varlıklar için ödedikleri katma değer vergisi tutarları, maliyet bedeline dâhil edilmez. Alım işlemlerinde yapılan indirimler veya herhangi bir nedenle alış bedeli üzerinden yapılan iadeler, alış bedelinden düşülür. Genel yönetim giderleri ve varlığın elde edilmesi veya kullanılabilir duruma getirilmesiyle doğrudan ilişkilendirilmeyen giderler, maliyet bedeline ilave edilmez. (2) Maddi duran varlıkların bütünleyici parçaları ve eklentileri, ilgili maddi duran varlıkla birlikte değerlendirilir. Maddi duran varlıkların bütünleyici parçası ya da eklentisi olan bilgisayar yazılımı gibi varlıklar da maddi duran varlık olarak değerlendirilir. 55 (3) Herhangi bir maliyet yüklenilmeksizin edinilen maddi duran varlıklar, gerçeğe uygun değeriyle muhasebeleştirilir. Varlığın gerçeğe uygun değeri bilinemiyorsa idarece tespit edilen değeri esas alınır. (4) Sanat eserlerinden hesaplara alınmasına karar verilenler, sigorta değerleri veya takdir edilen değerleriyle, sigortalanmamaları veya değer takdir edilememesi durumunda ise iz bedeliyle muhasebeleştirilir. (5) Kullanım değeri kalmayan ve kullanımı veya satışından herhangi bir ekonomik fayda beklenilmeyen maddi duran varlıklar, kayıtlı bulundukları maddi duran varlık hesabından çıkarılarak elden çıkarılacak stoklar ve maddi duran varlıklar hesabına alınır. 56 Ödenemeyen giderler ve emanet hesapları (1) Kamu idarelerinin nakit mevcudunun tüm ödemeleri karşılayamaması halinde giderler, muhasebe kayıtlarına alınma sırasına göre ödenir. Ancak, kanunları gereğince diğer kamu idarelerine ödenmesi gereken vergi, resim, harç, prim, fon kesintisi, pay ve benzeri tutarlara, tarifeye bağlı ödemelere ve ödenmesi talep edilen emanet hesaplarındaki tutarlara sırasıyla öncelik verilir. (2) Malî yıl içinde ödeme emri belgesine bağlandığı halde, hak sahibinin talep etmemesi veya başka nedenlerle ödenemeyen tutarlar, bütçeye gider yazılarak emanet hesaplarına alınır ve buradan ödenir. Ancak, hesaba alındığı malî yılı izleyen beşinci yıl sonuna kadar talep edilmeyen emanet hesaplarındaki tutarlar bütçeye gelir kaydedilir. Gelir kaydedilen tutarlar, mahkeme kararı üzerine ödenir. (3) İlgili olduğu malî yılın sonundan başlayarak beş yıl içinde alacaklıları tarafından geçerli bir mazerete dayanmaksızın, yazılı talep edilmediğinden veya belgeleri verilmediğinden dolayı ödenemeyen borçlar zamanaşımına uğrayarak kamu idareleri lehine düşer. 57 Faiz giderleri ve faiz gelirleri Kamu idarelerinin başka kamu idarelerinden, yurtiçindeki veya yurtdışındaki mali kuruluşlardan veya devletlerden yaptıkları borçlanmalar dolayısıyla tahakkuk eden faizler, ilgili oldukları dönemlere gider yazılır. Kamu idarelerinin başka kamu idarelerine, yurtiçinde veya yurtdışındaki mali kuruluşlara veya devletlere verdikleri borçlar dolayısıyla tahakkuk eden faizler, ilgili oldukları dönemlere gelir kaydedilir. 58 Sübvansiyonlar ve transferler (1) Sübvansiyon, kamu idareleri tarafından mal ve hizmet üreten işletmelere üretim miktarı, birimi veya mal ve hizmetin değeri esas alınarak yapılan karşılıksız cari ödemelerdir. Transfer ise kamu idarelerince diğer kamu idarelerine veya diğer kişilere nakit, mal, hizmet veya diğer bir varlık şeklinde karşılıksız olarak yapılan ödemelerdir. (2) Kamu idarelerince mal ve hizmet üreten işletmelere üretim, satış, ithalat, ihracat veya üretim aşamalarında yapılan sübvansiyonlar ile bir kamu idaresinden doğrudan hane halkına veya kâr amacı olmayan kuruluşlara, diğer kamu idarelerine, başka devletlere veya uluslararası kuruluşlara yapılan cari transfer veya sermaye transferleri, bu transferlerden yararlanan kişi veya kuruluşları gösterecek şekilde faaliyet hesapları içinde bu amaçla açılacak hesaplara kaydedilir ve raporlanır. 59 Sosyal yardımlar (1) Kamu idareleri tarafından nüfusun tamamını veya belli bir kesimini sosyal risklerden korumak amacıyla yapılan sağlık hizmetleri ödemesi, işsizlik ödeneği, hastalık ve malullük yardımları, aile ve çocuk yardımı, emeklilik aylığı veya ölüm yardımı gibi belli bir sosyal güvenlik güvencesi altında veya dışında yapılan nakdi ve ayni yardımlar faaliyet hesaplarına kaydedilir ve raporlanır. Gayri safilik ilkesi (1) Gelir ve giderler, herhangi bir düzenleme veya standart ile aksi kararlaştırılmadıkça netleştirilmeden kaydedilir. 60 Bütçe ödenek işlemleri Kapsama dâhil kamu idarelerinin ödeneklerine ilişkin her türlü muhasebe bütçelerindeki sınıflandırmaya uygun muhasebe sisteminde nazım hesaplar ana grubu içindeki hesaplarda izlenir. bütçe işlemi, olarak hesap 61 Kesin hesap (1) Kapsama dâhil kamu idarelerinin bütçe uygulama sonuçlarını gösteren kesin hesapları, bütçelerindeki sınıflandırmaya uygun olarak muhasebe kayıtlarından çıkarılır. Kamu idarelerinin kesin hesapları ilgili mevzuatında belirlenen esas ve usullere uygun olarak yetkili organların denetim ve bilgisine sunulur. 62 Hesap verme sorumluluğu (1) Her türlü kamu kaynağının elde edilmesi ve kullanılmasında görevli ve yetkili olanlar, kaynakların etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak elde edilmesinden, kullanılmasından, muhasebeleştirilmesinden, raporlanmasından ve kötüye kullanılmaması için gerekli önlemlerin alınmasından sorumludur ve yetkili kılınmış mercilere hesap vermek zorundadır. 63 ÖRNEK MUHASEBE İŞLEMLERİ 1 DÖNEN VARLIKLAR 64 Dönen varlıklar ana hesap grubu, nakit olarak veznede veya bankada tutulan değerler ile normal koşullarda en fazla bir yıl veya faaliyet dönemi içinde paraya çevrilmesi, tüketilmesi veya tahsil edilmesi öngörülen varlık ve alacak unsurlarını kapsar. 1 10 11 12 13 14 15 16 18 19 DÖNEN VARLIKLAR Hazır Değerler Menkul Kıymet Ve Varlıklar Faaliyet Alacakları Kurum Alacakları Diğer Alacaklar Stoklar Ön Ödemeler Gelecek Aylara Ait Giderler Ve Gelir Tahakkukları Diğer Dönen Varlıklar 65 10 HAZIR DEĞERLER Nakit olarak veznede veya bankada bulunan değerler ile istenildiği zaman değer kaybına uğramadan paraya çevrilme imkânı bulunan varlıkları kapsar. 10 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 Hazır Değerler Kasa Hesabı Alınan Çekler Hesabı Banka Hesabı Verilen Çekler Ve Gönderme Emirleri Hesabı ( - ) Proje Özel Hesabı Döviz Hesabı Döviz Gönderme Emirleri Hesabı ( - ) Elçilik Ve Konsolosluk Nezdindeki Paralar Hesabı Diğer Hazır Değerler Hesabı Banka Kredi Kartlarından Alacaklar Hesabı 100 KASA HESABI 66 Muhasebe birimi veznelerince, kanuni dolaşım niteliğine sahip ulusal paraların alınması, verilmesi ve saklanmasına ilişkin tüm işlemler kasa hesabında izlenir. Beyoğlu Devlet Hastanesince açılan yemek ihalesine katılan Kar Gıda Ltd Şti ye ait 1.600.-TL geçici teminat, alındı belgesi karşılığında muhasebe müdürlüğü veznesine yatırılmıştır. 100 330 Kasa H. 1.600,00 Alınan Dep. Ve Teminatlar H. 1.600,00 İhale anılan firmanın üzerine kalmadığından teminat olarak alınan tutar, ilgili idarenin yazısı üzerine aynı gün kasadan iade edilmiştir. 330 100 Alınan Dep. Ve Teminatlar H. Kasa H. 1.600,00 1.600,00 100 KASA HESABI 67 Kadıköy Malmüdürlüğü veznesinde yapılan kasa sayımında 3.500.-TL‘ lik noksanlık tespit edilmiştir. 197 100 Sayım Noksanları H. Kasa H. 3.500,00 3.500,00 Yapılan inceleme sonucunda, noksanlığın 1.850.-TL lik kısmının geçici görev yolluğu avansı ödemesinin kayda geçirilmesinin unutulmasından kaynaklandığı tespit edilmiştir. Nedeni tespit edilemeyen 1.650.-TL lik noksanlığın nedeni tespit edilemediğinden veznedar tarafından kasaya yatırılmıştır. 161 100 197 Personel Avansları H. Kasa H. Sayım Noksanları H. 1.850,00 1.650,00 3.500,00 Veznedar tarafından kasaya yatırılamaması durumunda; 161 140 197 Personel Avansları H. Kişilerden Alacaklar H. Sayım Noksanları H. 1.850,00 1.650,00 3.500,00 16 ÖN ÖDEMELER 68 Bu grup; muhasebe birimlerince bütçe içi veya bütçe dışı olarak ya da okul pansiyonları dâhil emanet niteliğindeki hesaplardan verilecek ön ödemelerden; iş avans veya kredileri, personel avansları, bütçe dışı avans ve kredileri, akreditifler, mahsup dönemine aktarılan avans ve krediler ile dış proje kredilerinden verilen avans ve açılan akreditiflerin izlenmesi için kullanılır. 16 160 161 162 164 165 166 167 Ön Ödemeler İş Avans Ve Kredileri Hesabı Personel Avansları Hesabı Bütçe Dışı Avans Ve Krediler Hesabı Akreditifler Hesabı Mahsup Dönemine Aktarılan Avans Ve Krediler Hesabı Proje Özel Hesabından Verilen Avans Ve Akreditifler Hesabı Doğrudan Dış Proje Kredi Kullanımları Avans Ve Akredifleri Hesabı 160- İş Avans Ve Kredileri Hesabı 69 Mevzuatı gereğince; Harcama yetkilisi mutemetlerine ön ödeme şeklinde verilen avanslar ile adlarına açılan krediler, mahalli giderlere harcanmak üzere kamu idarelerinin yurtdışı teşkilatlarına gönderilen avanslar, madeni para basımı için darphane döner sermayesine verilen avanslar ve jandarma mutemedlerine yiyecek ve yem bedelleri için verilen avanslar ile gemi mutemedlerine aylık ve diğer giderler için verilen avans ve krediler bu hesapta izlenir. 160- İş Avans Ve Kredileri Hesabı 70 Isınmasını elektronik kartlara yüklenen doğalgazla sağlayan DSİ Genel Müdürlüğüne Başkent Doğalgaz Dağıtım A.Ş. İşletmesinden gaz alımı için 40.000 TL kredi açılmış ve kredi tutarından damga vergisinin mahsubu yapıldıktan sonra kalan tutarın ödenmesi için nakit talep edilmiştir. 160 600 325 805 800 İş Avans ve Kredileri H. Gelirler H. (DV 40.000*%0,825) Nakit Talep ve Tahsisleri Gelir Yansıtma Hes. Bütçe Gelirleri H. 40.000,00 330,00 39.670,00 330,00 330,00 Talep edilen nakit Hazinece karşılanmış ve ilgili tutar muhasebe biriminin Merkez Bankası hesabına gelmiştir. 102 510 Banka H. 39.670,00 Nakit Hareketleri H. 39.670,00 160- İş Avans Ve Kredileri Hesabı 71 Banka hesabına gelen tutarın ilgili Başkent Doğalgaz Dağıtım AŞ’nin hesabına aktarılması için gönderme emri düzenlenmiştir. 325 103 Nakit Talep ve Tahsisleri H. Verilen Çek ve Gönderme Emirleri H. 39.670,00 39.670,00 Gönderme emri tutarının ilgilinin hesabına geçtiğine ilişkin hesap özet cetveli muhasebe birimine gelmiştir. 103 102 Verilen Çek ve Gönderme Emirleri H. Banka H. 39.670,00 39.670,00 160- İş Avans Ve Kredileri Hesabı 72 Kredili alım işlemi tamamlanmış ve mahsup evrakı, kredi işlemini yürüten personelce 3 ay içerisinde DSİ Genel Müdürlüğü Muhasebe Birimine ödeme emri belgesi ekinde teslim edilmiştir. 630 160 830 835 Giderler H. İş Avans ve Kredileri H. Bütçe Giderleri H. Gider Yansıtma H. 40.000,00 40.000,00 40.000,00 40.000,00 25 MADDİ DURAN VARLIKLAR 73 DSİ ile yıllara sari baraj yapım ihalesini üstlenen müteahhit firma arasında 2010 yılında 900.000 TL lik (KDV hariç) sözleşme imzalanmıştır ve yüklenici firmadan kesin teminat olarak 54.000 TL tutarında banka teminat mektubu alınmıştır. 920 921 Gider Taahhütleri H. Gider Taahhütleri Karşılığı H. 910 911 Teminat Mektupları H. Teminat Mektupları Emanetleri H. 900.000,00 900.000,00 54.000,00 54.000,00 25 MADDİ DURAN VARLIKLAR 74 İşe ilişkin 590.000 TL tutarındaki ilk hakediş (500.000 TL+ %18 KDV) aynı yıl tahakkuka bağlanarak muhasebe birimine getirilmiş olup, tahakkuk tutarından yasal kesintiler yapıldıktan sonra kalan miktarın ödenebilmesi için Hazineden nakit talebinde bulunulmuştur. 258 600 600 600 325 830 835 805 800 800 800 Yapılmakta Olan Yatırımlar H. Gelirler H. (GV 500.000*%3)* Gelirler H. (DV 500.000*%0,825) Gelirler H. (1/6 KDV Tevkifatı)** Nakit Talep ve Tahsisleri H. Bütçe Giderleri H. Gider Yansıtma H. Gelir Yansıtma H. Bütçe Gelirleri H. Bütçe Gelirleri H. Bütçe Gelirleri H. 590.000,00 921 920 Gider Taahhütleri Karşılığı H. Gider Taahhütleri H. 500.000,00 15.000,00 4.125,00 15.000,00 555.875,00 590.000,00 590.000,00 34.125,00 15.000,00 4.125,00 15.000,00 500.000,00 25 MADDİ DURAN VARLIKLAR 75 İşe ilişkin 472.000 TL tutarındaki son hakediş (400.000 TL+ %18 KDV) 2011 yılında muhasebe birimine getirilmiştir. Tahakkuk tutarından yasal kesintiler yapıldıktan sonra 300.000 TL lik tutar için Hazineden nakit talebinde bulunulmuştur. Kalanı ise nakit yetersizliği sebebiyle ödenemediğinden bütçeye emanet alınmıştır. 258 600 600 600 325 320 830 835 805 800 800 800 Yapılmakta Olan Yatırımlar H. Gelirler H. (GV 500.000*%3)* Gelirler H. (DV 500.000*%0,825) Gelirler H. (1/6 KDV Tevkifatı)** Nakit Talep ve Tahsisleri H. Bütçe Emanetleri H. Bütçe Giderleri H. Gider Yansıtma H. Gelir Yansıtma H. Bütçe Gelirleri H. Bütçe Gelirleri H. Bütçe Gelirleri H. 472.000,00 921 920 Gider Taahhütleri Karşılığı H. Gider Taahhütleri H. 400.000,00 12.000,00 3.300,00 12.000,00 300.000,00 144.700,00 472.000,00 472.000,00 27.300,00 12.000,00 3.300,00 12.000,00 400.000,00 25 MADDİ DURAN VARLIKLAR 76 İşin geçici kabulü yapılmıştır. 251 258 Yeraltı ve Yerüstü Düzenleri H. (Barajlar) Yapılmakta Olan Yatırımlar H. 1.062.000,00 1.062.000,00 Geçici kabul işlemi tamamlandıktan ve 4735 Sayılı Kamu Sözleşmeleri Kanununda sayılı şartlar yerine getirildikten sonra kesin teminat firmaya iade edilmiştir. 911 910 Teminat Mektupları Emanetleri H. Teminat Mektupları H. 54.000,00 54.000,00 25 MADDİ DURAN VARLIKLAR 77 Maliye Bakanlığı ek hizmet binası yapım işini 500.000 TL bedelle üstlenen X Limited Şirketi ile bakanlık arasında yıllara sari bir sözleşme imzalanmıştır. 920 921 Gider Taahhütleri H. Gider Taahhütleri Karşılığı H. 500.000,00 500.000,00 Firmanın kesin teminat olarak idareye verdiği İş Bankasına ait 30.000 TL tutarındaki teminat mektubu idarece bankadan alınan teyit yazısı ile birlikte muhasebe birimine gönderilmiştir.. 910 911 Teminat Mektupları H. (01.01.Banka Teminat Mektupları) Teminat Mektupları Emanetleri H. 30.000,00 30.000,00 333-Emanetler Hesabı 78 Muhasebe birimlerince mevzuatı gereği emanet olarak nakden veya mahsuben tahsil edilen tutarlar ile bunlardan yapılan ödeme, iade ve göndermelerin izlenmesi için kullanılır. 333-Emanetler Hesabı 79 3091 sayılı Taşınmaz Mal Zilyetliğine Yapılan Tecavüzlerin Önlenmesi Hakkında Kanunun 17’inci maddesi uyarınca, soruşturma ve infaz işlemiyle görevlendirilen kadastro memurunun yevmiye ve yol giderlerine karşılık Çorum Muhasebe Müdürlüğü veznesine 60 TL yatırılmıştır. 100 Kasa H. 333 Emanetler H. 60,00 60,00 İlgili tutar daha sonra görevlendirilen memura ödenmiştir. 333 Emanetler H. 100 Kasa H. 600 Gelirler H. (60*%0,825) 805 Gelir Yansıtma H. 800 Bütçe Gelirleri H. 60,00 59,51 0,49 0,49 0,49 333-Emanetler Hesabı 80 Maltepe Vergi Dairesi müdürlüğünce X Ltd Şti.’ne 8.000’TL ihracatta KDV iadesi tahakkuk ettirilmiştir. 630 Giderler H. 8.000,00 333 Emanetler H. 810 Bütçe Gelirlerinden Ret ve İadeler H. 805 Gelir Yansıtma H. 8.000,00 8.000,00 8.000,00 Emanete alınan tutar ilgili şirketin muaccel hale gelen başka bir borcu olmadığı anlaşıldıktan sonra iade edilmiştir. 333 Emanetler H. 103 8.000,00 Verilen Çek ve Ödeme Emr.H 8.000,00 333-Emanetler Hesabı 81 Sungurlu Vergi Dairesi Müdürlüğü Personelinin Temmuz Ayı Maaş bordrosu muhteviyatı kayda alınmış ve ödenecek tutar Gönderme Emri Belgesi ile G Bankasındaki maaş hesabına aktarılmıştır. Aylık 2.500,00 Ek Gösterge 1.900,00 Temel Maaş 7.500,00 Kıdem Aylığı 390,00 Aile Yardımı 700,00 Yan Ödeme 540,00 Özel Hizmet Tazminatı Emeklilik Keseneği Tahakkuk Toplamı Gelir Vergisi Damga Vergisi 20,700,00 4.500,00 38.730,00 1.100,00 190,00 Emeklilik Keseneği %20 4.500,00 Emeklilik Keseneği %16 3.600,00 Kefalet Aidatı 125,00 Sendika Aidatı 295,00 İcra Kesintisi 300,00 Tahsildar C’nin Osmancık Malmüdürlüğüne olan kişiborcu kesintisi 100,00 Kesinti Toplamı 10.210,00 Ödenecek Tutar 28.520,00 333-Emanetler Hesabı 82 630 Giderler H. 325 Nakit Talep Ve Tahsisleri H. 600 Gelirler H. 600 Gelirler H. 362 Fonlar ve Diğer Kamu İdareleri Adına Yapılan Tahsilatlar H. 361 Ödenecek Sosyal Güvenlik Kesintileri H. 361 Ödenecek Sosyal Güvenlik Kesintileri H. 333 Emanetler H. 333 Emanetler H.(Sendika Aidatı) 333 Emanetler H. (İcra Kesintisi) 830 Bütçe Giderleri H. 830 Bütçe Giderleri H. 830 Bütçe Giderleri H. 830 Bütçe Giderleri H. 835 Gider Yansıtma Hesapları 805 Gelir Yansıtma H. 800 Bütçe Gelirleri H. 800 Bütçe Gelirleri H. 38.730,00 28.520,00 1.100,00 190,00 125,00 4.500,00 3.600,00 100,00 295,00 300,00 12.290,00 21.240,00 700,00 4.500,00 38.730,00 1.290,00 1.100,00 190,00 Ödeme Emri Belgesinde yer alacak hesaplar yandaki gibi olacaktır. Faaliyet Hesapları 83 5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun 51’inci Maddesi: Kamu gelir ve giderleri tahakkuk ettirildikleri malî yılın hesaplarında gösterilir. Merkezi Yönetim Muhasebe Yönetmeliğinin 506’ıncı maddesi: Faaliyet gelir ve giderleri tahakkuk ettirildikleri mali yılın hesaplarında gösterilir. Tahakkuk esaslı muhasebe uygulamasında, idarenin faaliyet dönemi içinde gerçekleştirilen bütün mali işlemleri; ‘Bütçe ile ilgili olsun ya da olmasın ve nakit hareketinin varlığına bağlı kalınmaksızın’ kaydedilir. Faaliyet Hesapları 84 Faaliyet Hesapları; kamu idarelerinin faaliyet dönemi süresince tahakkuk eden her türlü gelir ve giderlerinin ekonomik sınıflandırmaya uygun olarak izlenmesi ve faaliyet sonuçlarının üretilmesi için kullanılır. Tahakkuk esaslı muhasebe sisteminin faaliyet hesaplarına yüklemiş olduğu işlevlerin gerçekleştirilmesi amacıyla bu ana hesap grubu şu şekilde bölümlenmiştir: 6 60 600 61 610 63 630 69 690 FAALİYET HESAPLARI Gelir Hesapları Gelirler Hesabı İndirim, İade ve İskonto Hesapları İndirim, İade ve İskonto Hesabı Gider Hesapları Giderler Hesabı Faaliyet Sonuçları Faaliyet Sonuçları Hesabı 8 Bütçe Hesapları 85 Merkezi Yönetim Muhasebe Yönetmeliğinin 506’ıncı Maddesi: Bütçe gelirleri nakden veya mahsuben tahsil edildiği, bütçe giderleri ise ödendiği yılda muhasebeleştirilir. Bütçe hesapları ana hesap grubu, kamu idarelerinin bütçe gelir ve bütçe giderlerinin ekonomik sınıflandırmaya uygun olarak izlenmesi ve bütçe uygulama sonuçlarının üretilmesi için kullanılır. Bütçe hesapları ana hesap grubu; bütçe gelir hesapları, bütçe gelirlerinden ret ve iade hesapları, bütçe gider hesapları ve bütçe uygulama sonuçları hesap grupları şeklinde bölümlenmiştir. 8 Bütçe Hesapları 86 8 80 800 805 81 810 83 830 831 833 834 835 89 895 BÜTÇE HESAPLARI Bütçe Gelir Hesapları Bütçe Gelirleri Hesabı Gelir Yansıtma Hesabı Bütçe Gelirlerinden Ret Ve İade Hesapları Bütçe Gelirlerinden Ret Ve İadeler Hesabı Bütçe Gider Hesapları Bütçe Giderleri Hesabı Ödeneğine Mahsup Edilecek Harcamalar Hesabı Bütçeden Mahsup Edilecek Ödemeler Hesabı Geçen Yıl Bütçe Mahsupları Hesabı Gider Yansıtma Hesapları Bütçe Uygulama Sonuçları Bütçe Uygulama Sonuçları Hesabı 9 Nazım Hesaplar 87 9 NAZIM HESAPLAR 90 Ödenek Hesapları 91 Nakit Dışı Teminat ve Kişilere Ait Menkul Kıymet Hesapları 92 Taahhüt Hesapları 93 Verilen Garanti Hesapları 94 Değerli Kağıt ve Özel Tahakkuk Hesapları 95 Dış Borçlanma ile İlgili Nazım Hesaplar 99 Diğer Nazım Hesaplar Yönetim Dönemi 88 Yönetim Dönemi, bir malî yılın başından sonuna kadar yapılan bütün işlemler ile malî yıl geçtikten sonra, mahsup dönemi içinde önceki malî yıla ilişkin olarak yapılan mahsup işlemlerini kapsar. Yönetim Dönemi Hesabı, yönetim döneminde yapılan bütün malî işlemleri kapsayan malî tablo, defter ve cetveller ile sayım tutanaklarından oluşur. Görev başındaki muhasebe yetkilisi tarafından düzenlenen yönetim dönemi hesabı, mahsup dönemini takip eden bir aylık süre içinde mevzuatında belirtilen yetkili mercilere verilir. Yönetim dönemi hesabı dosyasının bir örneği de muhasebe biriminde muhafaza edilir. Yönetim Dönemi 89 Düzenlenen yönetim dönemi hesabı defter, cetvel ve tabloları ile bu Yönetmelik uyarınca düzenlenmesi gereken yıl sonu sayım tutanakları, mahsup dönemi sonu itibarıyla görev başında bulunan muhasebe yetkilisi tarafından yönetim dönemi hesabı adı altında oluşturulacak bir dosya ile en geç mahsup dönemini izleyen bir ay içinde Sayıştay Başkanlığına gönderilir. Ancak, hesapları yerinde incelemeye alındığı duyurulan muhasebe birimleri, Sayıştay’a gönderecekleri yönetim dönemi hesabı dosyasını, görevli Sayıştay denetçisine teslim etmek üzere aylık hesap belgeleri, cetvel ve tablolarla birlikte muhasebe biriminde bekletir. Mali Tablolar 90 Mali Tablolar, muhasebe sistemi içinde kaydedilen ve toplanan bilgilerin, belirli zaman aralıklarıyla bu bilgileri kullanacak olan kişilere iletilmesini sağlayan araçlar olup kurumsal birimlerin mali yapıları hakkında bilgi vermektedirler. • Kaynaklarının dağılımı ve kullanımını, • Faaliyetlerinin nasıl finanse edildiği ve nakit ihtiyacının nasıl karşılandığını, • Faaliyetlerini finanse edebilme ve sorumlulukları ile taahhütlerini yerine getirebilme yeteneğini, • Mali durumu ve mali durumundaki değişiklikleri, • Faaliyetlerindeki performans, etkinlik ve başarısını, • Kendilerine sağlanan kaynakları bütçelerine uygun ve yasal şekilde kullanıp kullanmadıklarını, • Mali işlemlerinde saydam olup olmadıklarını ve hesap verilebilirliğini göstermek amacıyla kullanılır. Mali Tablolar 91 MERKEZİ YÖNETİM MUHASEBE YÖNETMELİĞİNDE SIRALANAN MALİ TABLOLAR a) Mizan cetveli b) Bilanço c) Faaliyet sonuçları tablosu ç) Bütçe uygulama sonuçları tablosu d) Nakit akım tablosu e) Malî varlık ve yükümlülükler değişim tablosu f) İç borç değişim tablosu g) Dış borç değişim tablosu ğ) Şarta bağlı varlık ve yükümlülükler tablosu h) Gelirlerin ekonomik sınıflandırılması tablosu ı) Giderlerin kurumsal sınıflandırılması tablosu i) Giderlerin fonksiyonel sınıflandırılması tablosu j) Giderlerin ekonomik sınıflandırılması tablosu k) Bütçe gelirlerinin ekonomik sınıflandırılması tablosu l) Bütçe giderlerinin kurumsal sınıflandırılması tablosu m) Bütçe giderlerinin fonksiyonel sınıflandırılması tablosu n) Bütçe giderlerinin finansal sınıflandırılması tablosu o) Bütçe giderlerinin ekonomik sınıflandırılması tablosu ö) Bütçe giderleri ve ödenekler tablosu 92 TEŞEKKÜRLER
