2-muhasebe-bilgileri-eyup-kizilkaya-mayis-2012

advertisement
GENEL YÖNETİM
MUHASEBESİ
Eyüp KIZILKAYA
Sayıştay Savcısı
Mayıs-2012
Sunu Programı
 Dünyada Kamu Muhasebesine İlişkin
Gelişmeler
 2006 Öncesi Ülkemizde Kamu Muhasebesi
Uygulamaları
 5018 KMYKK Muhasebe Sistemi
 Devlet Muhasebesi Standartları Kurulu ve
Standartları
 GYMY Kavram, İlke ve Standartları
 Tahakkuk- Nakit Esası Kayıtları
 Çerçeve Hesap Planı
 Mali Raporlama
 Mali Raporların Okunması-Analizi
Ölçemediğiniz Şeyi Yönetemezsiniz…
Muhasebe = Ölçmektir
Muhasebesiz denetim dayanaksız,
Denetimsiz muhasebe ise sağlamasızdır…
3
3
Dünyadaki Gelişmeler
 Ulusal Hesaplar Sistemi 1993 (SNA 93)
 Devlet Mali İstatistikleri Elkitabı 2001 (GFSM
2001)
 Avrupa Ulusal ve Bölgesel Hesaplar Sistemi
1995 (ESA95)
 Uluslararası Kamu Muhasebesi Standartları
(İPSAS)
4
Dünyadaki Gelişmeler (1)
SNA 1993:
Avrupa Birliği (EU), Uluslararası Para Fonu (IMF),
Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı (OECD), Dünya
Bankası (WB) ve Birleşmiş Milletler (UN) tarafından
birlikte hazırlanan;
 Ulusal ekonomilerin kurumlar, sektörler ve alt sektörler
bazında sınıflandırılması,
 Akımlar, stoklar ve muhasebe kuralları, üretim hesabı,
gelir dağılımı, sermaye hesabı, mali hesaplar, bilanço, dış
dünya ile yapılan ekonomik faaliyetler, fiyat ve değer
değişimleri, nüfus ve işgücü girdileri, fonksiyonel
sınıflandırma gibi ulusal ekonominin ölçümüne yönelik
standartlar ve kurallar oluşturulması amacıyla
hazırlanmıştır.
5
Dünyadaki Gelişmeler
GFSM 2001:
IMF tarafından, dünyada tahakkuk esaslı muhasebe ve
raporlama alanında ilerleme kaydetmiş Avustralya,
Kanada, Amerika Birleşik Devletleri gibi ülkelerden ve
WB, UN, OECD ve Avrupa Komisyonundan uzmanların
da katılımıyla hazırlanan;
 Tahakkuk esasına göre, bilanço, faaliyet raporu gibi,
devlet mali raporlarının hazırlanmasını,
 Stokların, yükümlülüklerin, gelirlerin ve giderlerin her
ülke de aynı sınıflandırmaya tabi tutulmasını ve
raporlanmasını amaçlayan bir düzenlemedir.
6
Dünyadaki Gelişmeler
ESA95:
Avrupa Birliğinin istatistik alanında çalışmalar
yapan alt kuruluşu olan EUROSTAT tarafından
hazırlanan;
Doğrudan bir muhasebe düzenlemesi değildir.
Birliğe üye ve aday ülkelerde muhasebe
verilerinden hareketle aynı tabandan
karşılaştırılabilir ve konsolide edilebilir
istatistikler oluşturulmasını amaçlayan bir
çalışmadır.
7
Dünyadaki Gelişmeler
IFAC-PS- IPSAS
 IFAC’ın bir alt komitesi olan Kamu Kesimi
Muhasebe Komitesidir.
IPSAS; Uluslar arası Kamu Muhasebe
Standartları
Dünya ülkelerine yönelik olarak devlet
muhasebe ve raporlama standartları
oluşturulmasına yönelik olarak çalışmalar
yapmaktadır. Bu çalışmalar uluslararası mali
kuruluşlar, bölgesel birlikler ve dünya ülkelerince
de kabul görmektedir.
8
ÖNCELİKLER
IMF Misyonu Standartlar ve Kodları İnceleme Raporu
1. Devlet Mali İstatistiklerinin toplanması, işlenmesi ve
yayımlanması konusunda tek bir birime açıkça yetki ve
sorumluluk verilmesi,
2. Devlet Mali İstatistiklerinin genel yönetim sektörünü
kapsayacak şekilde genişletilmesi,
3. Bütün genel yönetim sektöründe uygulanacak standart
tahakkuk esaslı muhasebe sisteminin geliştirilmesi.
9
2006 Öncesi Kamu Muhasebe
Sistemine Yöneltilen Eleştiriler
1- Kamuda muhasebe birliği yoktur.
2- Kapsamı içerik itibariyle de yetersizdir.
3- Ağırlıklı olarak nakit esasına dayanmaktadır.
4- Hesaplarda kodlama-sınıflandırma
yetersizdir.
5- Tam süreklilik göstermemektedir.
6- Maddi duran varlıklar izlenememektedir.
7- Yeteri kadar detayı göstermemektedir.
8- Bilgi hesapları yetersizdir.
9- Kesinhesap doğrudan muhasebeden
üretilmemektedir.
10-Raporlama ve sonuç üretmeye elverişli
değildir.
Muhasebe Usulleri




Devletin Faaliyet Alanındaki
Gelişime Paralel
Olarak Geliştirilen-Uygulanan
Muhasebe Kayıt Esası Yöntemleri
Nakit Esası
Tahakkuk Esası
Uyarlanmış Nakit Esası
Uyarlanmış Tahakkuk Esası
Nakit Esası



Nakit esaslı muhasebe nakit akımlarından doğan
işlemleri kaydeder.
Mali işlemler ve olaylar nakit alındığında veya
ödendiğinde muhasebeleştirilir.
Nakit esaslı muhasebe sisteminde esas olarak bütçe gelir ve
giderlerinden kaynaklanan nakit girişlerini ve nakit
çıkışlarını, nakdi varlıkları ve yükümlülükleri kaydeder ve
raporlar.
Nakit esaslı muhasebe;



Özellikle maddi ve mali duran varlıkları,
Tahakkuk etmiş gelir ve giderleri,
Varlık ve yükümlülüklerdeki fiyat ve miktar değişimlerini,
Kaydetmez ve raporlamaz.
Uyarlanmış Nakit Esası




Bu sisteminde de işlemler nakit esasında olduğu
gibi tahsil edildikleri veya ödendikleri zaman
kaydedilir.
Duran varlıklar, yükümlülükler, taahhüt ve
garantiler ve borç yönetimine ilişkin bir kısım
işlemler muhasebe dışındadır.
Uyarlanmış nakit esasını nakit esasından ayıran en
önemli özellik; muhasebe işlemlerinin mali yılın
son günü akşamı itibariyle kapatılmayıp, belli bir
süre, önceki mali yıla ilişkin işlemlerin kaydı için
açık tutulmasıdır.
Doğal olarak bütçe giderlerine ilişkin işlemlerde,
bunlara ilişkin ödeneklerin de tamamlayıcı döneme
aktarılmış olması gerekir.
Tahakkuk Esası




Tahakkuk esasında işlemler nakit akımlarının ne zaman olduğuna
bakılmaksızın; bir ekonomik değer yaratıldığında, değişime
uğradığında, mübadeleye konu edildiğinde, devredildiğinde veya
yok olduğunda kaydedilir.
Gelirler hesabı, nakit olarak tahsil edilip edilmediklerine
bakılmaksızın, mali yıl boyunca tahakkuk eden ve genel kabul
görmüş muhasebe ilkelerine göre gelir olarak kaydedilmesi
gereken gelir işlemlerini, giderler hesabı da, yine, nakit olarak
ödenip ödenmediklerine bakılmaksızın, mali yıl boyunca tahakkuk
eden giderlerin toplamını gösterir.
Tahakkuk esasında üretilen mali raporlar, gelirleri, giderleri
(amortisman dahil), varlıkları (mali ve fiziksel varlıkları, cari ve
sermaye varlıklarını), yükümlülükleri ve diğer ekonomik akımları
içerir.
Tahakkuk esasına dayalı muhasebe, kamu kaynaklarının etkin,
verimli ve ekonomik kullanılıp kullanılmadığını ve performans
ölçümü için sağlam bir alt yapı oluşturur.
Uyarlanmış Tahakkuk Esası



Uyarlanmış nakit esasında da işlemler nakit
akımlarının ne zaman olduğuna bakılmaksızın
kaydedilir.
Uyarlanmış tahakkuk esasına dayalı muhasebe, esas
olarak tam tahakkuk esasına dayalı muhasebenin
özelliklerini taşır.
Uyarlanmış tahakkuk esasının tam tahakkuk
esasından en önemli farkı; muhasebe işlemlerinin
kapsamıdır. Bu esasta arsa, arazi, bina, taşıtlar,
demirbaşlar, ormanlar, anıtlar gibi maddi duran
varlıklara ilişkin işlemler muhasebe sistemine dahil
edilmez ve raporlanmaz.
DEVLET MUHASEBESİ BİLMENİN
GEREKLERİ






Kamu gelir, gider ve mallarına ilişkin mevzuatı,
Teşkilat düzenlemeleri,
Özellikle 5018 sayılı Kanun ve ikincil mevzuatı,
Finansal (Genel) Muhasebe,
Kamu Muhasebesine İlişkin GYMY, Uygulama
Yönetmelikleri ve Tebliğleri vd.
Detaylı Hesap Planları,
BİLİNMELİDİR.
16
Yeni Kamu Muhasebe Sistemi Çalışmaları (1)
Yeni kamu muhasebe sistemi düzenlenirken;
1-Genel muhasebe teorisinden,
3-TMSK tarafından çıkarılan Türkiye Muhasebe
Standartlarından,
2-Uluslar Arası Kamu Muhasebe Standartlarından
3- BM, AB, IMF, DB, OECD gibi Uluslararası
Kuruluşların Hazırladığı Belgelerden,
4-Devlet muhasebesine ilişkin önceki
düzenlemelerden,
5-Gelir İdaresince yayınlanan muhasebe sistemi
uygulama genel tebliğlerinden;
Yararlanılmıştır.
Yapılan Çalışmalar (2)
Kapsama giren kurumlarda;

Muhasebe birliği sağlandı.

Hesapların konsolidasyonu mümkün hale geldi.

Bütün mali işlemler muhasebe sisteminde izlenmeye
başlandı.

Maddi duran varlıklar kayıt altına alınmaya başlandı.

Alacaklar, borçlar ve bunların faizleri izlenmeye başlandı.
Yapılan Çalışmalar (3)

Bütçe uygulamasından doğan borçlar kayıt altına
alınmaya başlandı.

Kesinhesap, muhasebe sisteminden üretilmeye başlandı.

Tüm mali veriler Maliye Bakanlığı veri tabanında
toplanmaya ve ilgililerin kullanımına sunulmaya başlandı.

Uluslararası standartlara ve Avrupa Birliği mevzuatına
uygun olarak genel yönetim mali istatistikleri
hazırlanmaya ve önceden belirlenen sürelerde
yayımlanmaya başlandı
Genel Yönetim Muhasebesi Mevzuatı (1)
1- 5018 sayılı Kanunun “Kamu Hesaplarına İlişkin IV
Kısım I Bölümü” ve ilgili diğer maddeleri
2- Devlet Muhasebesi Standartları Kurulu Yönetmeliği
3- Devlet Muhasebesi Standartları
4- Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliği
5- Genel Yönetim Kapsamındaki Kamu İdarelerinin
Detaylı Hesap Planlarına İlişkin Genel Tebliğ
(RG:07/10/2006-26312 )
6-Amortisman ve Tükenme Payları Tebliği
(RG:10.012008-26752)
7- Genel Yönetim Mali İstatistikleri Tebliğleri (5 Adet)
Genel Yönetim Muhasebesi Mevzuatı (2)
Uygulama Yönetmelikleri
1- Merkezi Yönetim Muhasebe Yönetmeliği
2- Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe
Yönetmeliği
3- Sosyal Güvenlik Kurumu Muhasebe Yönergesi
4-Türkiye İş Kurumu Muhasebe Uygulama
Yönetmeliği
21
Genel Yönetim Muhasebesi Mevzuatı (3)
Detaylı Hesap Planları
-
-
Genel Bütçe Detaylı Hesap Planı
Özel Bütçe Detaylı Hesap Planları (..)
DDK Detaylı Hesap Planları (..)
Belediye, Bağlı İdare ve Birlik Detaylı Hesap Planı
İl Özel İdareleri Detaylı Hesap Planı
Sosyal Güvenlik Kurumu Detaylı Hesap Planı
Türkiye İş Kurumu Muhasebe Detaylı Hesap Planı
Fonlar Detaylı Hesap Planları
22
Genel Yönetim Muhasebesi Mevzuatı (4)
Diğer Muhasebe Düzenlemeleri
1- Döner Sermaye İşletmeleri Bütçe ve Muhasebe
Yönetmeliği
2- 29.9.2010 tarih ve 27714 sayılı RG Yayımlanan 1 Sıra
Nolu Döner Sermayeli İşletmeler Detaylı Hesap Planı
Genel Tebliği
3-Avrupa Birliği ve Uluslararası Kuruluşların
Kaynaklarından Kamu İdarelerine Proje Karşılığı
Aktarılan Hibe Tutarlarının Harcanması ve
Muhasebeleştirilmesine İlişkin Yönetmelik
4-Kamu Kurum ve Kuruluşlarınca İşletilen Sosyal
Tesislerin Muhasebe Uygulamalarına Dair Esas ve
Usuller
5-Dış Proje Kredilerinin Dış Borç Kaydına İlişkin Esas Ve
Usuller Hakkında Yönetmelik
6-Fonlar Muhasebe Yönergeleri ve Detaylı Hesap Planları
23
GYMY’NİN KAPSAMI
24
Ulusal Ekonominin Sektörel Sınıflaması


Mali Şirketler Sektörü,
 Kamu Mali Şirketleri,
 Özel Mali Şirketler,
Mali Olmayan Şirketler Sektörü,
 Kamu Mali Olmayan Şirketler,
 Özel Mali Olmayan Şirketler,

Hane Halkı,

Kar Amacı Gütmeyen ve Hane Halkına Hizmet Veren Birimler
Sektörü,

Genel Yönetim Kapsamındaki Kamu İdareleri-Genel Yönetim
Sektörü
5018 KMYKK’NUN MUHASEBE HÜKÜMLERİ(I)





4/1- Kamu maliyesi; gelirlerin toplanması, harcamaların yapılması, açıkların
finansmanı, kamunun varlık ve borçları ile diğer yükümlülüklerinin
yönetimini kapsar.
5/b) Kamu maliyesi, kamu görevlilerinin hesap verebilmelerini sağlayacak
şekilde uygulanır.
d) Kamu malî yönetimi Türkiye Büyük Millet Meclisinin bütçe hakkına uygun
şekilde yürütülür.
7/d-Kamu hesaplarının standart bir muhasebe sistemi ve genel kabul
görmüş muhasebe prensiplerine uygun bir muhasebe düzenine göre
oluşturulması,
13/k) Bütçeler kurumsal, işlevsel ve ekonomik sonuçların görülmesini
sağlayacak şekilde Maliye Bakanlığınca uluslararası standartlara uygun
olarak belirlenen bir sınıflandırmaya tâbi tutularak hazırlanır ve uygulanır.
42/2 Kesin hesap kanunu tasarısı, muhasebe kayıtları dikkate alınarak,
……… hazırlanır.
26
5018 KMYKK’NUN MUHASEBE HÜKÜMLERİ(II)
Muhasebe sistemi
MADDE 49.- Muhasebe sistemi;karar, kontrol ve
hesap verme süreçlerinin etkili çalışmasını
sağlayacak ve malî raporların düzenlenmesi ile
kesin hesabın çıkarılmasına temel olacak şekilde
kurulur ve yürütülür.
Merkezi
yönetim
kapsamındaki
kamu
idarelerinin çerçeve hesap planına uygun detaylı
hesap planları ilgili idarelerin görüşü alınarak
Maliye Bakanlığınca; merkezi yönetim kapsamı
dışındaki kamu idarelerinin uygulayacakları hesap
planları ise Maliye Bakanlığı ile ilgili idareler
tarafından birlikte hazırlanır.
5018 KMYKK’NUN MUHASEBEHÜKÜMLERİ(III)
Genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerince
uygulanacak çerçeve hesap planı ile düzenlenecek
raporların şekil, süre ve türlerine ilişkin hususlar,
Kurul tarafından belirlenen muhasebe ve raporlama
standartları çerçevesinde, ilgili idarelerin de görüşü
alınarak Maliye Bakanlığınca belirlenir ve Bakanlar
Kurulu kararıyla yürürlüğe konulacak yönetmelikle
düzenlenir.
28
5018 KMYKK’NUN MUHASEBE HÜKÜMLERİ (IV)
Kayıt zamanı ve kullanılacak belgeler
MADDE 50.- Bir ekonomik değer yaratıldığında,
başka bir şekle dönüştürüldüğünde, mübadeleye
konu edildiğinde, el değiştirdiğinde veya yok
olduğunda muhasebeleştirilir.
Bütün mali işlemlerin muhasebeleştirilmesi ve her
muhasebe kaydının belgeye dayanması şarttır.
Geçici Madde 3 - Bu Kanunun 49 uncu
maddesindeki Kurul tarafından belirleme yapılıncaya
kadar,
genel
yönetim
kapsamındaki
kamu
idarelerinde uygulanacak muhasebe standartları
Maliye Bakanlığınca belirlenir
5018 KMYKK’NUN MUHASEBE HÜKÜMLERİ(V)
Kamu gelir ve giderlerinin yılı ve mahsup
dönemi
MADDE 51.- Kamu gelir ve giderleri tahakkuk
ettirildikleri mali yılın hesaplarında gösterilir.
Bütçe gelirleri tahsil edildiği, bütçe giderleri ise
ödendiği yılda muhasebeleştirilir.
Kamu hesapları mali yıl esasına göre tutulur.
Mali yılın bitimine kadar fiilen yapılmış olan
ödemelerden
mahsup
edilememiş
olanların,
ödenekleri saklı tutulmak suretiyle, mahsup işlemleri
mali yılın bitimini izleyen bir ay içinde yapılabilir.
KMYKK Göre Muhasebe Sistemi (I);
KİT’ler hariç tüm kamu idarelerini ve tüm mali işlemleri
kapsaması,
Standart ve genel kabul görmüş uluslararası muhasebe
prensiplerine uygun olması,
Her türlü kamu kaynağının elde edilmesinde ve kullanılmasında
görevli ve yetkili olanların hesap vermelerini ve kontrol edilmelerini
mümkün kılması,
Yöneticilerin yönetim ihtiyaçlarına uygun bilgi üretilebilmesi için
yeterli detayda olması,
Mali raporların düzenlenmesine ve kesin hesabın çıkarılmasına
temel olacak şekilde olması,
KMYKK Göre Muhasebe Sisteminin (II);
Nakit ve tahakkuk esasına göre kayıt yapılmasına imkan vermesi,
Muhasebe standartlarının bir Kurul tarafından belirlenmesi,
Çerçeve hesap planı, muhasebe ve raporlama standartlarının
Genel Yönetmelikte,
Hesaplara ilişkin işlem ve işleyişler ile diğer detayların uygulama
yönetmelik veya düzenlemelerinde yer alması,
Hesap planlarının detaylı olması,
Bütçe giderlerinin; kurumsal, fonksiyon ve ekonomik ayrıma
göre eş zamanlı kaydedilmesi,
Mali istatistiklerin belirlenen sürelerde Maliye Bakanlığınca
yayımlanması,
Mali istatistiklerin Sayıştay tarafından değerlendirilmesiDenetlenmesi,
DEVLET MUHASEBESİ STANDARTLARI
KURULU
33
Devlet Muhasebesi Standardı



Genel olarak standart: Standardizasyon çalışmaları
sonucunda yetkili kurum ve/veya kuruluşlar tarafından
hazırlanarak onaylanan ve yerine getirilmesi gereken
koşulları ilişkin teknik özellik veya belgelerdir.
Herkesçe benimsenmiş; belirli ölçülere, yasaya,
kullanıma uygun olan ve örnek ya da temel olarak
alınabilen, tekbiçim.
DMS Tanımı: Genel yönetim kapsamındaki kamu
idarelerinde uygulanmak üzere, mali işlemlerin
muhasebeleştirilmesi ve raporlanmasında izlenecek
yöntem ve ilkelerdir.
34
DMS KURULU(1)





Devlet Muhasebesi Standartları Kurulu Bakanlık
bünyesinde kurulur.
Kurul 9 üyeden oluşur.
Maliye Bakanlığından üç,
Sayıştay Başkanlığı, İçişleri Bakanlığı,
Yükseköğretim Kurulu, Devlet Planlama Teşkilatı
Müsteşarlığı ve Hazine Müsteşarlığından birer;
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı tarafından
belirlenecek sosyal güvenlik kurumundan bir üye
görevlendirilir.
35
DMS KURULU (2)




Kurul Başkanı Muhasebat Genel
Müdürüdür.
Başkan dışındakilerin görev süresi üç yıldır.
Kurulun sekretaryası MGM’ dür.
Genel Müdürlükte Devlet Muhasebesi
Standartları Şubesi Kurulmuştur.
36
Standart Çalışması




IPSAS hazırladığı Standartların çevirisi için
Protokol yapıldı ve tercüme edildi.
Bu metinler esas alınarak taslak metin
oluşturuluyor.
Bu metin Kurulda görüşülüp karara
bağlanıyor.
Nihai metin Resmi Gazetede yayımlanır.
37
GENEL YÖNETİM MUHASEBE
YÖNETMELİĞİ
MUHASEBENİN TANIMI
Muhasebe: Bir örgütün kaynaklarının oluşumunu, bu
kaynakların kullanılma biçimini, örgütün işlemleri sonucunda bu
kaynaklarda meydana gelen artış veya azalışları ve örgütün
finansal açıdan durumunu açıklayan bilgileri üreten ve bunları
ilgili kişi ve kuruluşlara ileten bilgi sistemidir.
Muhasebe: Tamamen veya kısmen mali karakterde ve para ile
ifade edilen işlemlere ait verilerin
(1) ilgili kaynaklardan toplanması,
(2) doğruluklarının saptanması,
(3) kaydedilmesi,
(4) tasnif edilmesi,
(5) raporlar halinde sunulması ile analiz ve
yorumlanmasıdır.
Muhasebenin Çeşitleri



Finansal Muhasebe (Genel Muhasebe)
İhtisas Muhasebeleri (Banka, Şirketler,
Kooperatifler, Turizm, İnşaat, Devlet
Muhasebesi gibi)
Maliyet muhasebesi
Yönetim Muhasebesi
40
MUHASEBENİN KAPSAMI


Bilgi sistemidir.
Muhasebeye beklentiye göre görev yüklenir ve
muhasebenin kapsamı bu şekilde beklentiye
bağlı olarak ortaya çıkar.
 Muhasebe bazen sadece vergisel işlemlerin
takip edilmesi amacıyla vergi işlemlerini
kapsayacak şekilde,
 Bazen tüm bilgi ihtiyacını (yönetim, ortaklar,
çalışanlar vb.) üretecek bir kapsamda
tutulabilir.
MUHASEBENİN FONKSİYONLARI



Bilgi aracıdır. Geçmiş işlemleri kaydederek
yazılı bellek oluşturur.
Kontrol aracıdır. Gerçekleşmeleri
karşılaştırıp sapmaları ve bunların nedenlerini
ortaya çıkarır. İşlemlerin ve işlemleri
yapanların kontrol edilmesidir.
Öngörme aracıdır. Ürettiği bilgiler ile
geleceğe ait tahminlerde bulunmaya ve
planlamaya yardımcı olur.
DEVLET MUHASEBESİ



Devlet Muhasebesi: Devletin (genel yönetim
kapsamındaki kamu idarelerinin) mali nitelikli, para ile
ifade
edilebilen
işlemlerine
ilişkin
verilerin
toplanması, kaydedilmesi, sınıflandırılması ve
raporlanmasına ilişkin faaliyetlerin tümüdür.
Bir ihtisas muhasebesidir.
Analiz ve yorumlanması ayrı bir süreç olup daha çok
mali istatistiğin konusudur.
DÜZENLEME SÜRECİ








Devlet Muhasebesi Standardı
Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliği
Hesap Planı
Detaylı Hesap Planı
Uygulama Yönetmeliği
(Bilgi İşlem Programı)
İşlem Yönergeleri
Tebliğ, Genelge, Genel Yazı
44
GENEL YÖNETİM MUHASEBE YÖNETMELİĞİNİN İÇERİĞİ
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Hukuki Dayanak, Kapsam ve Tanımlar
İKİNCİ BÖLÜM
Temel Muhasebe Kavramları ve İlkeleri
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Genel Yönetim Muhasebe Standartları, Kuralları ve
Uygulanması
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Çerçeve Hesap Planı
BEŞİNCİ BÖLÜM
Mali Raporlama
ALTINCI BÖLÜM
Muhasebe Politikalarında Değişiklikler ve Temel
Yanlışlıklar
YEDİNCİ BÖLÜM
Muhasebe Dönemi ve Dönem Sonu İşlemleri
SEKİZİNCİ BÖLÜM
Yöneticilerin Sorumluluğu, Görevlilerin Nitelikleri,
Muhasebe Sisteminin Denetlenmesi
DOKUZUNCU BÖLÜM
Diğer Hükümler
TANIMLAR (5)

Tahakkuk esası: Bir ekonomik değerin yaratıldığında,
başka bir şekle dönüştürüldüğünde mübadeleye
konu edildiğinde, el değiştirdiğinde veya yok
olduğunda muhasebeleştirilmesidir.
(5018/50: Bir ekonomik değer yaratıldığında, başka
bir şekle dönüştürüldüğünde, mübadeleye konu
edildiğinde, el değiştirdiğinde veya yok olduğunda
muhasebeleştirilir.)

Nakit esası: Gelirlerin nakden veya mahsuben tahsil
edildiğinde, giderlerin ise nakden veya mahsuben
ödendiğinde muhasebeleştirilmesidir.
(5018/51: Bütçe gelirleri tahsil edildiği, bütçe giderleri
ise ödendiği yılda muhasebeleştirilir.)
46
Temel Kavramlar









Süreklilik,
Dönemsellik,
Parayla Ölçülme,
Maliyet Esası
Tarafsızlık ve Belgelendirme,
Tutarlılık,
Tam Açıklama,
İhtiyatlılık,
Önemlilik.
TEMEL KAVRAMLAR I





Süreklilik: Kamu idarelerinin faaliyetleri, herhangi bir
zaman sınırlamasına tabi olmaksızın sürdürülür.
Dönemsellik: Kamu idarelerinin faaliyetleri, belirli
dönemlerde raporlanır ve her dönemin faaliyet
sonuçları diğer dönemlerden bağımsız olarak
saptanır.
Parayla Ölçülme: Parayla ölçülebilen ekonomik olay
ve işlemlere ilişkin muhasebe kayıtları, ortak ölçü
olarak ulusal para birimi ile yapılır.
Maliyet esası: Para mevcudu, alacaklar ve
maliyetinin belirlenmesi mümkün veya uygun
olmayan kalemler hariç, kamu idareleri tarafından
edinilen varlık ve hizmetler, bunların elde edilme
maliyet bedelleriyle muhasebeleştirilir.
Belgelendirme: Muhasebe kayıtları, gerçek durumu
yansıtan ve usulüne uygun olarak düzenlenmiş
belgelere dayandırılır.
48
TEMEL KAVRAMLAR II




Tutarlılık: Muhasebe uygulamalarının, faaliyet ve bütçe
uygulama sonuçlarının ve bunlara ilişkin yorumların
birbirini izleyen dönemlerde tutarlı bir şekilde
karşılaştırılabilirliğinin sağlanması esastır. Uygulanan
muhasebe politikalarının değişmesi durumunda,
değişikliklerin ve mali etkilerinin mali tablo dipnotlarında
açıklanması zorunludur.
Tam açıklama: Mali tablolar, bu tablolardan yararlanacak
olanların doğru karar vermelerine yardımcı olacak ölçüde
yeterli, açık ve anlaşılır şekilde düzenlenir.
Önemlilik: Bir hesap kalemi veya mali bir olayın nispi
ağırlık ve değerinin, mali tablolarda yer verilecek önemde
olması esastır.
İhtiyatlılık: Muhasebe uygulamasında muhtemel risklere
ve olaylara karşı bu Yönetmelikte belirtilen durumlarda
karşılık ayrılır. Faaliyet sonucunu değiştirmeye yönelik
olarak gizli yedekler ya da gereğinden fazla karşılık
ayrılamaz.
49
MUHASEBE İLKELERİ




İlke uyulması gereken kuraldır.
MUHASEBE İLKESİ
Belli bir andaki muhasebe uygulamasını kapsayan ayrıntılı muhasebe
yöntem ve usullerdir.
Muhasebe ilkeleri, belli bir andaki muhasebe uygulamasını kapsayan
ve uyulması gerektiği genel kabul görmüş olan muhasebe yöntem ve
usulleridir.
Muhasebe tecrübeleriyle gelişmiş yada yetkili bir kurum tarafından
belirlenmiş muhasebe standartlarıdır.
50
İLKELER




Faaliyet sonuçları tablosu ilkeleri
Bütçe uygulama sonuçları tablosu ilkeleri
Bilanço ilkeleri (Varlıklar, yabancı
kaynaklar, öz kaynaklar ilkeleri)
Nazım hesaplara ilişkin ilkeler
51
FAALİYET ve BÜTÇE SONUÇLARI TABLOLARI
İLKELERİ








FAALİYET TABLOSU İLKELERİ
Gelir-gider işlemlerin tahakkuk esasına dayalı olarak gelir ve
gider hesaplarında izlenmesi
Gelir ve giderlerin gerçeğe uygun kaydedilmesi
Amortisman ve tükenme payı ayrılması,
Arızi ve olağandışı gelirlerin ayrı kaydedilmesi
İhtiyatlılık gereği karşılık ayrılması
Gerçekleşme olasılığı yüksek giderlerin kayda alınması, aynı
nitelikteki gelirler için tahakkuk kaydı verilmemesi
BÜTÇE SONUÇLARI TABLOSU İLKELERİ
Bütçe ve ilgili mevzuatında belirtilen tutarları bütçe geliri/gideri
yazılması
Gelir/Giderlerin bütçe gelir/giderlerine kaydında yansıtma
hesaplarının kullanılması
52
Bilanço İlkeleri(Varlıklar)

Likidite Durumlarına Göre Gruplama


Dönen Varlıklar,
Duran Varlıklar,
Dönen Varlıklara Aktarma,
 Birikmiş Amortismanlar,
 Yeniden Değerleme,
 Zaman Ayırıcı İşlemler,

Bilanço İlkeleri
(Yabancı Kaynaklar)

Vade Yapılarına Göre Gruplama

Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar,


Döviz Cinsi İşlemlerin Değerlemesi.
Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar,
Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklara Aktarma,
 Zaman Ayırıcı İşlemler,
 Döviz Cinsi İşlemlerin Değerlemesi.

Bilanço İlkeleri
(Öz Kaynaklar)

Net Değer,





Denkleştirici Kalem
Envanteri Yapılan Varlıkların Değerleri,
Yeniden Değerleme Artışları,
Geçmiş Yıllar Faaliyet Sonuçları,
Dönem Faaliyet Sonucu,
Nazım Hesaplara İlişkin İlkeler

Gelir, Gider ve Bilanço Hesapları
Dışında;


Bilgi Verme Görevi Yüklenen Hesaplar,
Gelecekte Doğması Muhtemel Hak ve
Yükümlülükler
GENEL YÖNETİM MUHASEBE
STANDARTLARI ve KURALLARI
GENEL YÖNETİM MUHASEBE STANDARTLARININ
OLUŞTURULMASI (GYMY-13)
Yönetmeliğin ilgili maddelerinde belirtilen
muhasebe standartları ve kurallarındaki
değişiklikler ve iyileştirmeler de dahil bu
konudaki uluslar arası gelişmeler
Kurulca izlenir ve uyarlanarak yayımlanır
MUHASEBE İŞLEMİ (GYMY-14)-I
Bir kamu idaresinin başka bir kamu idaresi
veya diğer üçüncü kişilerle olan karşılıklı
ekonomik ilişkileri veya kamu idaresinin
kendi içinde muhasebe işlemi olarak
değerlendirilmesi ve raporlanması gereken
ve para cinsinden ifade edilebilen her türlü
işlem muhasebe işlemidir.
MUHASEBE İŞLEMİ (GYMY-14) - II
a) Karşılıklı yükümlülük doğuran mübadele
ilişkisi,
b) Bir mal veya hizmetin karşılıksız olarak
başka bir kuruma veya diğer üçüncü kişilere
devri,
c)Kamu idaresinin kendi içinde muhasebe
işlemi olarak değerlendirilmesi gereken ve
para cinsinden ifade edilebilen amortisman
hesaplanması,
yeniden
değerleme
yapılması, stratejik stokların kullanılması vb.
İŞLEMLERİN BELGEYE DAYANMASI (GYMY-15)
Bütün muhasebeleştirme işlemlerinin
kanıtlayıcı belgelere dayandırılması
zorunludur. Kanıtlayıcı belgeler, muhasebe
belgesinin hazırlanmasını gerektiren ve ilgili
mevzuatında belirtilen belgelerden oluşur.
BELGE DÜZENİ (GYMY-15)
Merkezi
yönetim
kapsamındaki
kamu
idarelerinde, bu Yönetmelik ve bu Yönetmeliğe
uygun olarak hazırlanacak diğer düzenlemelerin
uygulanmasında kullanılmak üzere; kayıt, denetim,
kontrol ve takip açısından standart bir belge
düzeninin oluşturulmasına Bakanlık yetkilidir.
Kullanılacak belgelerle ilgili yönetmelikler,
mahalli idareler için İçişleri Bakanlığı, sosyal
güvenlik kurumları için bağlı veya ilgili oldukları
bakanlıklar tarafından, Bakanlığın uygun görüşü
alınmak suretiyle hazırlanır ve uygulanır.
KAYIT ZAMANI, KAMU GELİR VE GİDERLERİ İLE
BÜTÇE GELİR VE GİDERLERİNİN YILI (GYMY-16)
Bir ekonomik değer yaratıldığında, başka bir
şekle dönüştürüldüğünde, mübadeleye konu
edildiğinde, el değiştirdiğinde veya yok olduğunda
muhasebeleştirilir.
Kamu hesapları mali yıl esasına göre
tutulur.Kamu gelir ve giderleri tahakkuk ettirildikleri
mali yılın hesaplarında gösterilir.
Bütçe gelirleri tahsil edildiği, bütçe giderleri ise
ödendiği yılda muhasebeleştirilir.
ÖNEMLİ TANIMLAR

Gelir: İlk defa hesaplara alınacak varlıklar ile yeniden
değerleme farkları dışında, öz kaynakta artışa neden
olan her türlü işlem.

Gider: İlk defa hesaplara alınacak yükümlülükler ile
yeniden değerleme farkları dışında, öz kaynakta
azalışa neden olan her türlü işlem.

Bütçe geliri: Kapsama dahil kamu idarelerinin
bütçeleri ve diğer mevzuatla gelir olarak tanımlanan
her türlü işlem.

Bütçe gideri: Kapsama dahil kamu idarelerinin
bütçeleri ve diğer mevzuatla gider olarak tanımlanan
her türlü işlem.
64
ORTAK KODLAR TEBLİĞİ
GENEL BÜTÇE HESAP PLANI
TAHAKKUK VE NAKİT ESASI KAYIT ÖRNEKLERİGELİR/BÜTÇE GELİRİ (1)
1- Mükellef (A) 2012 gelir vergisi beyannamesini vermiştir.
Tahakkuk eden vergi 5.000 TL’dir.
Bu aşamada yapılacak kayıt, tahakkuk bazlı gelir
kaydıdır.
120- Gelirlerden Alacaklar H. 5.000.600- Gelirler Hesabı
5.000.2- Mükellef gelir vergisi birinci taksitini süresinde ödemiştir.
Tahsilat ve bütçe geliri kaydı yapılacaktır.
100- Kasa H.
2.500.120- Gelirlerden Alacaklar H. 2.500.805- Gelir Yansıtma H. 2.500.800- Bütçe Gelirleri H.
2.500.-
TAHAKKUK VE NAKİT ESASI KAYIT ÖRNEKLERİ
GELİR/BÜTÇE GELİRİ (2)
3- 30.000 TL kayıtlı değeri olan arsa 40.000 TL’ye peşin bedelle satılmıştır.
Satış ve tahsilat aynı anda gerçekleşmiştir.
102- Banka Hesabı 40.000.250- Arsa ve Araziler H. 30.000
600- Gelirler Hesabı
10.000
805- Gelir Yansıtma H. 40.000
800- Bütçe Gelirleri H.
40.000
4- Döviz hesabında kayıtlı idare malı dövizlerin değer artış tutarı 15.000 TL’dir
Bir gelir sözkonusu olmakla birlikte bütçe ile ilişkili değildir.
105- Döviz H. 15.000
600- Gelirler Hesabı 15.000
5- Hazinece alınıp (X) belediyesine devredilen ve Dış Borcun İkrazından Doğan Alacaklar TL’si faiz
Hesabında kayıtlı alacaklar için yıl sonunda 50.000 TL faiz hesaplanmıştır. Faiz tutarı ana para ile
birlikte beşinci yılı sonunda tahsil edilecektir.
Bu işlemde bir faiz geliri sözkonusu olup, tutar sonraki yıllarda tahsil edilecektir.
281- Gelir Tahakkukları H. 50.000
600-Gelirler Hesabı
50.000
Beşinci yılda sözkonusu faiz tutarı nakden veya mahsuben tahsil edildiğinde bütçe ile
ilişkilendirilecektir.
102- Banka Hesabı 50.000.181(281) Gelir Tahakkukları 50.000
805- Gelir Yansıtma H. 50.000
800- Bütçe Gelirleri H.
50.000
TAHAKKUK VE NAKİT ESASI KAYIT ÖRNEKLER
GİDER/BÜTÇE GİDER (3)
1- (X) Kamu idaresi 40.000 TL değerinde bir taşıt satın almıştır.
Bu aşamada tahakkuk esasına göre varlığa ve bedeli ödendiğinden bütçeye yansıtma kayıtları
yapılacaktır.
254- Taşıtlar Hesabı 40.000
103/102Hesabı 40.000
830- Bütçe Giderleri H. 40.000
835- Gider Yansıtma H. 40.000
Bu taşıt için için yıl sonunda % 10 amortisman ayrılmıştır.
630- Giderler Hesabı 4.000
257- Birikmiş Amortismanlar H. 4.000
2- (Y) kamu idaresince tahviller hesabında kayıtlı tutarlar için yıl sonunda 60.000 TL faiz gideri
hesaplanmıştır.
Bu aşamada gider ve gidere ilişkin borç kaydı yapılacaktır.
630- Giderler Hesabı 60.000
381/481- Gider Tahakkukları H. 60.000
Bu giderin bütçe ile ilişkisi kurulması gereken/ödenmesi gereken zamanda yapılması gereken kayıt.
381- Gider Tahakkukları H. 60.000
103/102- Hesabı
60.000
830- Bütçe Giderleri H.
60.000
835- Gider Yansıtma Hesabı 60.000
TAHAKKUK VE NAKİT ESASI KAYIT ÖRNEKLER
GİDER/BÜTÇE GİDER (4)
3- (A) Kamu idaresi 10.000 TL tutarında kırtasiye malzemesi satın almıştır.
Bu aşamada stoklara giriş ve bütçe ile ilişkili kayıt yapılacak.
150- İlk Madde ve Malzeme H. 10.000
103/102- Hesabı
10.000
830- Bütçe Giderleri Hesabı 10.000
Gider Yansıtma Hesabı
10.000
Bu stoktan 5.000 TL kullanılmıştır.
630- Giderler Hesabı 5.000
150- İlk Madde ve Malzeme H. 5.000
4- Merkezi yönetim bütçe kanunundaki yetkiye dayalı olarak SGK’ya sekiz ay vadeli 100.000 TL borç verilmiştir.
Verilen borcun alacaklarla ve bütçe ile ilişkilendirilmesi kaydı.
132- Kurumca Verilen Borçlardan Alacaklar H. 100.000
103/102- Hesabı
100.000
830- Bütçe Giderleri H.
100.000
835- Gider Yansıtma H.
100.000
SGK borcunu vadesinde 10.000 TL faiziyle birlikte ödemiştir.
102- Banka H.
110.000
132- Kurumca Verilen Borçlardan Alacaklar H. 100.000
600- Gelirler Hesabı
10.000
805- Gelir Yansıtma H.
110.000
800- Bütçe Gelirleri H.
100.000
800- Bütçe Gelirleri H.
10.000
TAHAKKUK VE NAKİT ESASI KAYIT ÖRNEKLER
GİDER/BÜTÇE GİDER (5)
5- (D) Kamu idaresine 30.000 TL’Lik elektrik faturası gelmiş ödeneği yoktur. Ayrıca ödeneği bulunmayan 10.000 TL
sürekli görev yolluğu beyannamesi verilmiştir.
Burada mal alınıp hizmet gördürüldüğünden gider gerçekleşmiş, ancak ödenek yokluğundan bütçe ile
irtibatlandırılamamaktadır.
630- Giderler Hesabı 40.000
322- Bütçeleştirilecek Borçlar H. 40.000
Ödeneği temin edildiğinde yapılacak kayıt.
322- Bütçeleştirilecek Borçlar H. 40.000
103/102- Hesabı
40.000
830- Bütçe Giderleri H. 40.000
835- Gider Yansıtma H. 40.000
Aynı işlemin Genel Bütçedeki kaydı,
630- Giderler Hesabı 40.000
323- Bütçeleştirilmiş Borçlar H. 40.000
831- Ödeneğine Mahsup Edilecek Harcamalar H. 40.000
835- Gider Yansıtma Hesabı
40.000
Ödeneği temin edildiğinde GB’de yapılacak kayıt.
323- Bütçeleştirilmiş Borçlar Hesabı 40.000
103/102 Hesabı
40.000
830- Bütçe Giderleri Hesabı
40.000
831- Ödeneğine Mahsup Edilecek Harcamalar H.
40.000
TAHAKKUK VE NAKİT ESASI KAYIT ÖRNEKLER
GİDER/BÜTÇE GİDER (6)
6- İhracat nedeniyle 50.000 TL KDV iadesi yapılmıştır.
İade edilen tutar normal gider, diğer taraftan bütçe için red ve iadedir.
630- Giderler Hesabı
50.000
103/ 33350.000
810- Bütçe Gelirlerinden Red ve İade H. 50.000
805- Gelir Yansıtma Hesabı
50.000
7- Kişilerden alacaklar hesabında kayıtlı 20.000 TL 5018 sayılı Kanunun 79 uncu maddesine silinmiştir.
630- Giderler Hesabı 20.000
140- Kişilerden Alacaklar H. 20.000
8- (M) Kamu idaresi 15.000 TL kıdem tazminatı karşılığı ayırmıştır.
630- Giderler Hesabı 15.000
372/472- Kıdem Tazminatı Karşılığı H. 15.000
Ayrılan kıdem tazminatları ödenmiştir.
372- Kıdem Tazminatı Karşılığı H. 100.000
103/102 Hesabı
100.000
830- Bütçe Giderleri Hesabı 100.000
835- Gider Yansıtma Hesabı 100.000
ÇİFT TARAFLI KAYIT SİSTEMİ (GYMY-17)
Yönetmelik
kapsamındaki
kamu
idarelerinin her türlü muhasebe işlemi çift
taraflı kayıt sistemine göre kaydedilir.
Bir hesaba borç veya alacak kaydedilen
tutar, başka hesap ya da hesaplara alacak
veya borç kaydedilir.
KAYIT DÜZENİ VE KAYIT DÜZELTMESİ (GYMY-18)
Kamu idarelerinin muhasebe işlemlerinden
sorumlu
birimleri
muhasebe
işlemlerini
gerçekleşme sırasına göre düzenli bir şekilde
hesap dönemi başında (1) den başlamak üzere
numaralandırarak kaydeder. Muhasebe kayıtları
ancak yeni bir muhasebe kaydı ile düzeltilir.
Muhasebe
belgesinde
düzeltme
işleminin
gerekçesine ilişkin açıklayıcı bilgiye yer verilir.
YABANCI PARA CİNSİNDEN YAPILAN İŞLEMLER VE
KUR DEĞİŞİKLİKLERİ (GYMY-19)
Yabancı para cinsinden yapılan işlemler, fiyatı
yabancı para cinsinden belirlenen mal ve
hizmetlerin alım ve satımları, yabancı para
cinsinden borç temin edilmesi ve borç verilmesi,
yabancı para birimine dayalı bir anlaşmaya taraf
olunması veya yabancı para cinsinden bir varlığın
elde edilmesi veya elden çıkarılması ya da döviz
cinsinden bir yükümlülüğün oluşması veya yerine
getirilmesi gibi işlemlerdir.
................








İç imkanlarla üretilen maddi duran varlıklar (GYMY20)
Yatırım amaçlı varlık edinimleri (GYMY-21)
Mali varlıklar ve sınıflandırılması (GYMY-22)
Mali olmayan varlıklar ve sınıflandırılması (GYMY-23)
Maddi duran varlıklar ve kayıt değerleri (GYMY-24)
Maddi duran varlıklar için yapılan değer artırıcı
harcamalar (GYMY-25)
Maddi olmayan duran varlıklar ve kayıt değerleri
(GYMY-26)
Amortisman uygulaması ve yeniden değerleme
(GYMY-27)
MALİ VARLIKLAR VE SINIFLANDIRILMASI
Mali varlıklar; kasadaki nakit, banka
hesaplarındaki mevcutlar, verilen borçlardan
doğan alacaklar, senet, tahvil ve benzeri
menkul varlıklar, sermaye payları, mali
türevler, bir sözleşmeden doğan alacağı ifade
eden haklar ve hesaplarda kayıtlı alacaklar
gibi maddi ve maddi olmayan varlıklar
dışındaki her türlü değerleri kapsar.
Mali varlıklar, kaynaklarına ve türlerine göre
sınıflara ayrılarak kaydedilir ve raporlanır.
78
MALİ OLMAYAN VARLIKLAR VE
SINIFLANDIRILMASI
Mali olmayan varlıklar; bir üretim süreci sonunda ortaya
çıkan ve zaman içinde tekrarlanarak bir yıldan fazla
kullanılabilen binalar ve yapılar, yeraltı ve yerüstü
düzenleri, makine ve teçhizatlar, taşıtlar, demirbaşlar ve
diğer maddi duran varlıkları kapsayan maddi duran
varlıkları; üretim veya yönetim hizmetlerinde kullanılmak
veya satış amacıyla edinilen stoklar ile madde ve
malzemeler, üretim aşamasında veya üretim aşamaları
tamamlanmış olan ve satılmak veya tüketilmek üzere elde
bulundurulan mallar gibi diğer varlıkları kapsayan
stokları; değerli taşlar ve metaller, sanat eserleri,
antikalar ve mücevherat gibi öncelikli amacı üretim
sürecinde kullanılmak veya tüketilmek olmayan taşınır
varlıkları; arsa, arazi, yeraltı varlıkları, diğer doğal olarak
ortaya çıkan üretilmemiş maddi duran varlıklar ile patent
hakkı gibi üretilmemiş maddi olmayan duran varlıkları
ifade eder.
79
MADDİ DURAN VARLIKLARIN KAYIT
DEĞERLERİ I
- Maddi duran varlıklar maliyet bedeliyle muhasebeleştirilir.
- Maliyet bedeli, alış bedeline, vergi, resim ve harçlar
ile diğer doğrudan giderlerin ilave edilmesi suretiyle
bulunur. Ancak, katma değer vergisi mükellefi olan
kamu idarelerinin, edindikleri maddi duran varlıklar
için ödedikleri katma değer vergisi tutarları, maliyet
bedeline dahil edilmez.
- Alım işlemlerinde yapılan indirimler veya herhangi bir
nedenle alış bedeli üzerinden yapılan iadeler, alış
bedelinden düşülür.
- Genel yönetim giderleri ve varlığın elde edilmesi veya
kullanılabilir duruma getirilmesiyle doğrudan
ilişkilendirilmeyen giderler, maliyet bedeline ilave
edilmez.
80
-
-
-
-
MADDİ DURAN VARLIKLARIN KAYIT
DEĞERLERİ II
Maddi duran varlıkların bütünleyici parçaları ve
eklentileri, ilgili maddi duran varlıkla birlikte
değerlendirilir.
Herhangi bir maliyet yüklenilmeksizin edinilen maddi
duran varlıklar, rayiç değeriyle muhasebeleştirilir.
Varlığın rayiç değeri bilinemiyorsa idarece tespit
edilen değeri esas alınır.
Sanat eserlerinden hesaplara alınmasına karar
verilenler, sigorta değerleri veya takdir edilen
değerleriyle, sigortalanmamaları veya değer takdir
edilememesi durumunda ise iz bedeliyle
muhasebeleştirilir.
Kullanım değeri kalmayan ve kullanımı veya
satışından herhangi bir ekonomik fayda
beklenilmeyen maddi duran varlıklar, kayıtlı
bulundukları maddi duran varlık hesabından
çıkarılarak, elden çıkarılacak stoklar ve maddi duran
varlıklar hesabına alınır.
81
MADDİ DURAN VARLIKLAR İÇİN YAPILAN
DEĞER ARTIRICI HARCAMALAR
- Maddi duran varlıklar için sonradan yapılan ve o
varlığın değerini, kullanım süresini, ürün ve hizmet
kalitesini, sağlanan faydayı artıran veya üretilen mal
veya hizmetlerin üretim maliyetini azaltan her türlü
maliyet, ilgili maddi duran varlığın kayıtlı değerine
ilave edilir ve amortisman hesaplamasında dikkate
alınır.
- Bunların dışında maddi duran varlıklar için yapılan
her türlü normal bakım ve onarım harcamaları gider
olarak kaydedilir.
82
MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR VE
KAYIT DEĞERLERİ
- Maddi olmayan duran varlık, mal veya hizmet
üretiminde veya ediniminde kullanılmak, üçüncü
kişilere kiraya verilmek veya idari amaçlar için
kullanılmak üzere elde tutulan marka, isim, bilgisayar
yazılımı, telif, patent, sınai ve işletme hakları gibi
kalemlerdir.
- Maddi olmayan bir duran varlığın maliyeti, o varlığın
satın alındığı veya üretildiği sırada yapılan nakit veya
nakit benzeri harcama veya varlığın elde edilmesi
için verilen kıymetlerin rayiç değeridir.
- Maddi olmayan bir duran varlık elden çıkarıldığı,
kullanımı veya satışından hiçbir ekonomik fayda
beklenmediği zaman hesaplardan çıkarılır.
83
AMORTİSMAN VE TÜKENME PAYI UYGULAMASI (1)


Muhasebe sistemine dahil edilen duran varlıklardan;
arazi ve arsalar, yapım aşamasındaki sabit varlıklar,
varlıkların elde edilmesi için verilen avans ve krediler
ile sanat eserleri dışındakilerden hangilerinin
amortisman ve tükenme payına tabi tutulacağı ve
bunlara ilişkin esas ve usuller ile uygulanacak
amortisman ve tükenme payının süre, yöntem ve
oranları duran varlık çeşitlerine göre Bakanlıkça
belirlenir.
Bu hususlar 10 Ocak 2008 tarihli ve 26752 sayılı Resmi
Gazetede Yayımlanan Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliği
Genel Tebliği (Sayı:1) ile belirlendi
84
AMORTİSMAN VE TÜKENME PAYI UYGULAMASI (2)




14.000 TL’ye kadar değeri olan dayanıklı taşınırlar ile 34.000 TL’yi
aşmayan duran varlıklar alındıkları/edinildikleri yılda % 100
amortismana tabi tutulacaktır
Bu limitler, yapım aşamasındaki maddi duran varlıklar için
aktifleştirilen maliyetlerin, geçici ve kesin kabule tabi işlerde geçici
kabulün onaylanmasından, diğer hallerde ise işin fiilen
tamamlanmasından sonra ilgili varlık hesabına aktarıldığı toplam
tutarı için geçerlidir.
Hesaplarda kayıtlı duran varlıklar için yapılan harcamalardan
yukarıda belirtilen limitleri aşanlar değer artırıcı harcama olarak
kabul edilecektir.
Bu limitler, gerektiğinde Bakanlığımızca güncellenerek yılı Kasım ayı
sonuna kadar duyurulacaktır. Henüz yeni bir belirleme yapılmadı.
85
YENİDEN DEĞERLEME UYGULAMASI
 Bilançoya dahil amortismana tabi varlıklar ve bu varlıklar
üzerinden ayrılmış olup bilançoda gösterilen
amortismanlar, son üç yıllık fiyatlar genel düzeyindeki
değişim toplamı Kurul tarafından belirlenen oranı
geçerse, her hesap dönemi sonu itibarıyla (Bakanlıkça
belirlenecek esas ve usullere göre) yeniden değerlemeye
tabi tutarlar.
 Kurul bir belirleme yapmadı.
 Yıllık yeniden değerleme oranı Bakanlıkça yapılacak.
86








Amortismana
tabi
varlıkların
kullanım
sürelerinin değişmesi (GYMY-29)
Değer ve miktar değişimleri (GYMY-31)
Mübadele işlemlerinden sağlanan gelirler
(GYMY-32)
Borçlanma ve borçlanma maliyetleri (GYMY-33)
Faiz giderleri ve faiz gelirleri (GYMY-34)
Sübvansiyonlar ve transferler (GYMY-35)
Sosyal yardımlar (GYMY-36)
Gayri safilik ilkesi (GYMY-37)







Taahhütler ile garantilerin kaydı ve değerlemesi
(GYMY-38)
Şartlı bağış ve yardımlar (GYMY-39)
Diğer idare, kurum ve kuruluşlara verilecek
paylar (GYMY-40)
Bütçe Ödenek İşlemleri (GYMY-41)
Kesin hesap (GYMY-42)
Hesap verme sorumluluğu (GYMY-43)
Raporlama birimi (GYMY-44)
KANITLAYICI VE MUHASEBELEŞTİRME İLE
RAPORLAMA BELGELERİ


Kanıtlayıcı Belgeler
- Merkezi Yönetim Har. Bel. Yönt.
- Mahalli İdareler Har. Bel. Yönt.
Muhasebeleştirme ve Raporlama Belgeleri
- Genel Yönetim Muhasebe Yönt
- Uygulama Yönetmelikleri
Çerçeve Hesap Planı - TEDM
I-VARLIKLAR
Bilanço
Hesapları
1.Dönen Varlıklar
2.Duran Varlıklar
II-KAYNAKLAR
3. Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar
4. Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar
5. Öz Kaynaklar
Faaliyet
Hesapları
III-FAALİYET HESAPLARI
6. Gelir ve Gider Hesapları
Maliyet
Bütçe
Hesapları
Hesapları
IV-MALİYET HESAPLARI
VI-BÜTÇE HESAPLARI
8. Bütçe Gelir ve Gider Hesapları
Nazım
Hesaplar
V-NAZIM HESAPLAR
9. Nazım Hesaplar
90
ÇERÇEVE HESAP PLANI
Çerçeve Hesap Planı
I- Bilanço Hesapları
1- Dönen Varlıklar
2- Duran Varlıklar
3- Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar
4- Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar
5- Öz Kaynaklar
II- Faaliyet Hesapları
6- Faaliyet Hesapları
III-Maliyet Hesapları
7-Maliyet Hesapları
IV- Bütçe Hesapları
8-Bütçe Hesapları
V- Nazım Hesaplar
9 Nazım Hesaplar
91
NOT:
Ana hesap gruplarından 1-5 numaralı gruplar bilanço hesapları olup,
kendi içinde aşağıdaki maddelerde gösterildiği gibi hesap gruplarına
ayrılır ve her bir ana hesap grubunu ilgilendiren işlemler ait oldukları
hesap grubu içinde açılacak ilgili bilanço hesaplarına kaydedilir. Her
bilanço hesabı ayrıca ihtiyaca göre yeteri kadar yardımcı hesaplara
ayrılabilir.
Faaliyet ve bütçe hesapları ana hesap grubunun hesap
gruplarına, hesap gruplarının hesaplara ve hesapların yardımcı
hesaplara ayrılması, gelir ve giderlerin ekonomik ayrımına uygun olarak
Yönetmeliğin ilgili maddelerinde belirtilen bilgileri verecek şekilde
yapılır.
Nazım hesaplar ana hesap grubu kurumların iç ihtiyaçlarına
göre sınıflandırılır.
Hesaplar en fazla dördüncü düzeye kadar yardımcı hesaplara
ayrılabilir. Yardımcı hesapların her düzeyi iki haneden fazla olamaz.
92
HESAPLARIN SINIFLANDIRMASI




Ana hesap grubu ( 1-Dönen Varlıklar)
Hesap grubu (10- hazır değerler)
Hesap (100- Kasa hesabı)
Detay hesap (yardımcı hesap)
93
HESAP İŞLEMLERİ






Hesabın Tanımı
Hesaba İlişkin İşlemler
Hesabın Bölümlenmesi-Yardımcı Hesap
Hesabın İşleyişi
Değerleme
Envanter
94
MUHASEBE SÜRECİ













Başlangıç veya devir kayıtlarının gerçekleştirilmesi
Belgelerin derlenmesi
Yevmiye defterine kayıt
Büyük ve yardımcı defterlere kayıt
Ay sonu işlemleri
Aylık mizanın düzenlenmesi
Dönem sonu bütçe kayıtları
Bütçe uygulama sonuçları tablosu ve diğer bütçe-ödenek tablolarının
düzenlenmesi
Geçici mizanın düzenlenmesi
Dönem sonu işlemleri
Kesin mizanın düzenlenmesi
Bilanço, faaliyet tablosu ve diğer mali raporların düzenlenmesi
Hesapların kapatılması
95
........................................................................................................BİLANÇOSU
N-2 Yılı
N-2 Yılı
YTL
YTL
YKr
AKTİF
PASİF
I DÖNEN VARLIKLAR
A Hazır Değerler
B Menkul Kıymet ve Varlıklar
III KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR
A Kısa Vadeli İç Mali Borçlar
B Kısa Vadeli Dış Mali Borçlar
C Faaliyet Alacakları
D Kurum Alacakları
C Faaliyet Borçları
D Emanet Yabancı Kaynaklar
E Diğer Alacaklar
F Stoklar
E Alınan Avanslar
F
G Ön Ödemeler
H
G Ödenecek Diğer Yükümlülükler
H Borç ve Gider Karşılıkları
I
Gelecek Aylara Ait Giderler ve Gelir Tahakkukları
I
Gelecek Aylara Ait Gelirler ve Gider Tahakkukları
J Diğer Dönen Varlıklar
J Diğer Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar
II
IV UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR
DURAN VARLIKLAR
A Menkul Kıymet ve Varlıklar
B Faaliyet Alacakları
A Uzun Vadeli İç Mali Borçlar
B Uzun Vadeli Dış Mali Borçlar
C Kurum Alacakları
D Mali Duran Varlıklar
C Faaliyet Borçları
D Diğer Borçlar
E Maddi Duran Varlıklar
F Maddi Olmayan Duran Varlıklar
E Alınan Avanslar
F Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Hakedişleri
G Borç ve Gider Karşılıkları
G Özel Tükenmeye Tabi Varlıklar
H Gelecek Yıllara Ait Giderler ve Gelir Tahakkukları
I
Diğer Duran Varlıklar
H Gelecek Yıllara Ait Gelirler ve Gider Tahakkukları
I Diğer Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar
V ÖZ KAYNAKLAR
A Net Değer
B Değer Hareketleri
C Yeniden Değerleme Farkları
96
YKr
HESAP PLANI KODLAMA ÖRNEĞİ
Hesap Planı Kodlama Örneği
1 Dönen Varlıklar
10 Hazır Değerler
100 Kasa Hesabı
.
100.01.YTL Kasası
100.02.TL Kasası
101 Alınan Çekler Hesabı
102 Banka Hesabı
103 Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı (-)
104 Proje Özel Hesabı
105 Döviz Hesabı
106 Döviz Gönderme Emirleri Hesabı (-)
107 Elçilik ve Konsolosluk Nezdindeki Paralar Hesabı
108 Diğer Hazır Değerler Hesabı
109 Banka Kredi Kartlarından Alacaklar Hesabı
97
Aktif Hesaplar
Dönen Varlıklar
1
10
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
11
110
111
112
117
118
Hazır Değerler
Kasa Hesabı
Alınan Çekler Hesabı
Banka Hesabı
Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı (-)
Proje Özel Hesabı
Döviz Hesabı
Döviz Gönderme Emirleri Hesabı (-)
Elçilik ve Konsolosluk Nezdindeki Paralar Hesabı
Diğer Hazır Değerler Hesabı
Banka Kredi Kartlarından Alacaklar Hesabı
Menkul Kıymet ve Varlıklar
Hisse Senetleri Hesabı
Özel Kesim Tahvil, Senet ve Bonoları Hesabı
Kamu Kesimi Tahvil, Senet ve Bonolar Hesabı
Menkul Varlıklar Hesabı
Diğer Menkul Kıymet ve Varlıklar Hesabı
98
12
120
121
122
126
127
128
129
13
130
131
132
137
138
139
Faaliyet Alacakları
Gelirlerden Alacaklar/Alıcılar Hesabı
Gelirlerden Takipli Alacaklar Hesabı
Gelirlerden Tecilli ve Tehirli Alacaklar Hesabı
Verilen Depozito ve Teminatlar Hesabı
Diğer Faaliyet Alacakları Hesabı
Şüpheli Alacaklar Hesabı
Şüpheli Alacaklar Karşılığı Hesabı (-)
Kurum Alacakları
Dış Borcun İkrazından Doğan Alacaklar Hesabı
Para Piyasası Nakit İşlemleri Alacakları Hesabı
Kurumca Verilen Borçlardan Alacaklar Hesabı
Takipteki Kurum Alacakları Hesabı
Takipteki Kurum Alacakları Karşılığı Hesabı (-)
Diğer Kurum Alacakları Hesabı
99
14
140
15
150
151
152
153
157
158
16
160
161
162
164
165
166
167
17
170
18
180
181
19
190
191
194
197
198
Diğer Alacaklar
Kişilerden Alacaklar Hesabı
Stoklar
İlk Madde ve Malzeme Hesabı
Yarı Mamuller-Üretim Hesabı
Mamuller Hesabı
Ticari Mallar Hesabı
Diğer Stoklar Hesabı
Stok Değer Düşüklüğü Karşılığı Hesabı (-)
Ön Ödemeler
İş Avans ve Kredileri Hesabı
Personel Avansları Hesabı
Bütçe Dışı Avans ve Krediler Hesabı
Akreditifler Hesabı
Mahsup Dönemine Aktarılan Avans ve Krediler Hesabı
Proje Özel Hesabından Verilen Avans ve Akreditifler Hesabı
Doğrudan Dış Proje Kredi Kullanımları Avans ve Akreditifleri Hesabı
Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Maliyetleri
Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Maliyetleri Hesabı
Gelecek Aylara Ait Giderler ve Gelir Tahakkukları
Gelecek Aylara Ait Giderler Hesabı
Gelir Tahakkukları Hesabı
Diğer Dönen Varlıklar
Devreden Katma Değer Vergisi Hesabı
İndirilecek Katma Değer Vergisi Hesabı
Teyitsiz Doğrudan Dış Proje Kredi Kullanımları Hesabı
Sayım Noksanları Hesabı
Diğer Çeşitli Dönen Varlıklar Hesabı
100
Duran Varlıklar
2
21
217
218
22
220
222
227
23
230
232
239
24
240
241
242
248
Menkul Kıymet ve Varlıklar
Menkul Varlıklar Hesabı
Diğer Menkul Kıymetler ve Varlıklar Hesabı
Faaliyet Alacakları
Gelirlerden Alacaklar /Alıcılar Hesabı
Gelirlerden Tecilli ve Tehirli Alacaklar Hesabı
Diğer Faaliyet Alacakları Hesabı
Kurum Alacakları
Dış Borcun İkrazından Doğan Alacaklar Hesabı
Kurumca Verilen Borçlardan Alacaklar Hesabı
Diğer Kurum Alacakları Hesabı
Mali Duran Varlıklar
Mali Kuruluşlara Yatırılan Sermayeler Hesabı
Mal ve Hizmet Üreten Kuruluşlara Yatırılan Sermayeler Hesabı
Döner Sermayeli Kuruluşlara Yatırılan Sermayeler Hesabı
Diğer Mali Duran Varlıklar Hesabı
101
25
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
26
260
263
264
267
268
Maddi Duran Varlıklar
Arazi ve Arsalar Hesabı
Yeraltı ve Yerüstü Düzenleri Hesabı
Binalar Hesabı
Tesis, Makine ve Cihazlar Hesabı
Taşıtlar Hesabı
Demirbaşlar Hesabı
Diğer Maddi Duran Varlıklar Hesabı
Birikmiş Amortismanlar Hesabı (-)
Yapılmakta Olan Yatırımlar Hesabı
Yatırım Avansları Hesabı
Maddi Olmayan Duran Varlıklar
Haklar Hesabı
Araştırma ve Geliştirme Giderleri Hesabı
Özel Maliyetler Hesabı
Diğer Maddi Olmayan Duran Varlıklar Hesabı
Birikmiş Amortismanlar Hesabı (-)
102
27
271
277
278
28
280
281
29
293
294
297
299
Özel Tükenmeye Tabi Varlıklar
Arama Giderleri Hesabı
Diğer Özel Tükenmeye Tabi Varlıklar Hesabı
Birikmiş Tükenme Payları Hesabı (-)
Gelecek Yıllara Ait Giderler ve Gelir Tahakkukları
Gelecek Yıllara Ait Giderler Hesabı
Gelir Tahakkukları Hesabı
Diğer Duran Varlıklar
Gelecek Yıllar İhtiyacı Stoklar Hesabı
Elden Çıkarılacak Stoklar ve Maddi Duran Varlıklar Hesabı
Diğer Çeşitli Duran Varlıklar Hesabı
Birikmiş Amortismanlar Hesabı (-)
103
Pasif Hesaplar
Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar
30
300
302
303
304
305
306
309
31
310
32
320
322
329
33
330
332
333
337
338
339
Kısa Vadeli İç Mali Borçlar
Banka Kredileri Hesabı
Para Piyasası Nakit İşlemleri Borçları Hesabı
Kamu İdarelerine Mali Borçlar Hesabı
Cari Yılda Ödenecek Tahviller Hesabı
Bonolar Hesabı
Çıkarılmış Diğer Menkul Kıymetler Hesabı
Kısa Vadeli Diğer İç Mali Borçlar Hesabı
Kısa Vadeli Dış Mali Borçlar
Cari Yılda Ödenecek Dış Mali Borçlar Hesabı
Faaliyet Borçları
Bütçe Emanetleri Hesabı
Bütçeleştirilecek Borçlar Hesabı
Diğer Çeşitli Borçlar Hesabı
Emanet Yabancı Kaynaklar
Alınan Depozito ve Teminatlar Hesabı
Okul Pansiyonları Hesabı
Emanetler Hesabı
Mutemetlikler Cari Hesabı
Konsolosluk Cari Hesabı
Risk Hesabı
104
34
340
349
35
350
36
360
361
362
363
368
37
372
379
38
380
381
39
391
397
399
Alınan Avanslar
Alınan Sipariş Avansları Hesabı
Alınan Diğer Avanslar Hesabı
Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Hakedişleri
Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Hakedişleri Hesabı
Ödenecek Diğer Yükümlülükler
Ödenecek Vergi ve Fonlar Hesabı
Ödenecek Sosyal Güvenlik Kesintileri Hesabı
Fonlar veya Diğer Kamu İdareleri Adına Yapılan Tahsilat Hesabı
Kamu İdareleri Payları Hesabı
Vadesi Geçmiş, Ertelenmiş veya Taksitlendirilmiş Vergi ve Diğer Yükümlülükler Hesabı
Borç ve Gider Karşılıkları
Kıdem Tazminatı Karşılığı Hesabı
Diğer Borç ve Gider Karşılıkları Hesabı
Gelecek Aylara Ait Gelirler ve Gider Tahakkukları
Gelecek Aylara Ait Gelirler Hesabı
Gider Tahakkukları Hesabı
Diğer Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar
Hesaplanan Katma Değer Vergisi Hesabı
Sayım Fazlaları Hesabı
Diğer Çeşitli Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar Hesabı
105
Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar
40
400
403
404
407
409
41
410
42
429
43
430
438
439
Uzun Vadeli İç Mali Borçlar
Banka Kredileri Hesabı
Kamu İdarelerine Mali Borçlar Hesabı
Tahviller Hesabı
Çıkarılmış Diğer Menkul Kıymetler Hesabı
Uzun Vadeli Diğer İç Mali Borçlar Hesabı
Uzun Vadeli Dış Mali Borçlar
Dış Mali Borçlar Hesabı
Faaliyet Borçları
Diğer Faaliyet Borçları Hesabı
Diğer Borçlar
Alınan Depozito ve Teminatlar Hesabı
Kamuya Olan Ertelenmiş veya Taksitlendirilmiş Borçlar Hesabı
Diğer Çeşitli Borçlar Hesabı
106
44
440
449
47
472
479
48
480
481
49
499
Alınan Avanslar
Alınan Sipariş Avansları Hesabı
Alınan Diğer Avanslar Hesabı
Borç ve Gider Karşılıkları
Kıdem Tazminatı Karşılığı Hesabı
Diğer Borç ve Gider Karşılıkları Hesabı
Gelecek Yıllara Ait Gelirler ve Gider Tahakkukları
Gelecek Yıllara Ait Gelirler Hesabı
Gider Tahakkukları Hesabı
Diğer Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar
Diğer Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar Hesabı
107
Öz Kaynaklar
50
500
51
510
511
512
513
519
52
522
54
540
541
542
548
549
57
570
58
580
59
590
591
Net Değer
Net Değer / Sermaye Hesabı
Değer Hareketleri
Nakit Hareketleri Hesabı
Muhasebe Birimleri Arası İşlemler Hesabı
Proje Özel Hesabından Kullanımlar Hesabı
Doğrudan Dış Proje Kredi Kullanımları Bildirim Hesabı
Değer Hareketleri Sonuç Hesabı
Yeniden Değerleme Farkları
Yeniden Değerleme Farkları Hesabı
Yedekler
Yasal Yedekler Hesabı
Statü Yedekleri Hesabı
Olağanüstü Yedekler Hesabı
Diğer Yedekler Hesabı
Özel Fonlar Hesabı
Geçmiş Yıllar Olumlu Faaliyet Sonuçları
Geçmiş Yıllar Olumlu Faaliyet Sonuçları Hesabı
Geçmiş Yıllar Olumsuz Faaliyet Sonuçları
Geçmiş Yıllar Olumsuz Faaliyet Sonuçları Hesabı (-)
Dönem Faaliyet Sonuçları
Dönem Olumlu Faaliyet Sonucu Hesabı
Dönem Olumsuz Faaliyet Sonucu Hesabı (-)
108
Faaliyet Hesapları
6
Gelir hesapları
600 Gelirler Hesabı
61 İndirim, İade ve İskonto hesapları
610 İndirim, İade ve İskontolar Hesabı
63 Gider hesapları
630 Giderler Hesabı
69 Faaliyet Sonuçları
690 Faaliyet Sonuçları Hesabı
60
109
Bütçe Hesapları
Bütçe Gelir Hesapları
800 Bütçe Gelirleri Hesabı
805 Gelir Yansıtma Hesabı
81
Bütçe Gelirlerinden Ret ve İade Hesapları
810 Bütçe Gelirlerinden Ret ve İadeler Hesabı
83
Bütçe Gider Hesapları
830 Bütçe Giderleri Hesabı
833 Bütçeden Mahsup Edilecek Ödemeler Hesabı
834 Geçen Yıl Bütçe Mahsupları Hesabı
835 Gider Yansıtma Hesabı
89
Bütçe Uygulama Sonuçları
895 Bütçe Uygulama Sonuçları Hesabı
80
110
Nazım Hesaplar
90
900
901
902
903
904
905
906
907
91
910
911
912
913
92
920
921
93
930
931
Ödenek Hesapları
Gönderilecek Bütçe Ödenekleri Hesabı
Bütçe Ödenekleri Hesabı
Bütçe Ödenek Hareketleri Hesabı
Kullanılacak Ödenekler Hesabı
Ödenekler Hesabı
Ödenekli Giderler Hesabı
Mahsup Dönemine Aktarılan Kullanılacak Ödenekler Hesabı
Mahsup Dönemine Aktarılan Ödenekler Hesabı
Nakit Dışı Teminat ve Kişilere Ait Menkul Kıymet Hesapları
Teminat Mektupları Hesabı
Teminat Mektupları Emanetleri Hesabı
Kişilere Ait Menkul Kıymetler Hesabı
Kişilere Ait Menkul Kıymet Emanetleri Hesabı
Taahhüt Hesapları
Gider Taahhütleri Hesabı
Gider Taahhütleri Karşılığı Hesabı
Verilen Garanti Hesapları
Verilen Garantiler Hesabı
Verilen Garantiler karşılığı hesabı
111
KAMU İDARELERİ HESAP VE DETAYLI
HESAP PLANLARI
112
Hesap Planı



Çerçeve hesap planı; Genel Yönetim
Muhasebe Yönetmeliğinde belirtilen ana hesap
grupları, hesap grupları ve hesapların
tamamından oluşmaktadır.
Hesap planı; ana hesap grupları, hesap
grupları ve hesaplardan oluşur.
Detaylı hesap planı; ana hesap grupları,
hesap grupları ve hesapları içeren hesap planı ile
her bir düzeyi iki haneli yardımcı hesaplardan
oluşur.
113
Kamu İdaresi Hesap Planı


Kamu idaresi hesap planı; Genel Yönetim
Muhasebe Yönetmeliğinde yer alan çerçeve
hesap planından kamu idarelerinin ihtiyacı olarak
seçilen hesaplar ile Bakanlığımızın uygun
görüşüyle ihdas edilip kamu idaresi hesap
planına eklenen hesapların tamamından oluşur.
Kamu idaresi detaylı hesap planı; kamu
idaresi hesap planına eklenecek Tebliğ eki ortak
yardımcı hesaplar ile kamu idarelerince
ihtiyaçlarına göre açılan yardımcı hesapların
tamamından oluşur.
114
Detaylı Hesap Planı
Sınıflandırması







X
XX
XXX
XXX.
XXX.
XXX.
XXX.
XX
XX. XX
XX. XX. XX
XX. XX. XX. XX
Ana Hesap Grubu
Hesap Grubu
Hesap (Büyük Defter Hesabı)
1 inci Düzey Yardımcı Hesap
2 nci Düzey Yardımcı Hesap
3 üncü Düzey Yardımcı Hesap
4 üncü Düzey Yardımcı Hesap
115
Kamu İdarelerinin Muhasebe
Düzenlemeleri



Uygulama ilişkin yönetmelik/yönergelerde
GYMY esas almak zorundalar.
Detaylı hesap planlarını Detaylı Hesap
Planlarına ilişkin Tebliği göre hazırlamak
zorundalar.
Her iki düzenlemede de MB uygun
görüşünü almak zorundalar.
116
MEVCUT DETAYLI HESAP PLANLARI









Genel bütçeli idareler için detaylı hesap planı
Özel bütçeler detaylı hesap planları (Özel bütçelerin her biri için
ayrı)
Düzenleyici ve denetleyici kurumlar detaylı
hesap planları (her biri için ayrı)
Belediyeler detaylı hesap planı (Mahalli birlikleri dahil)
İl özel idareleri detaylı hesap planı
Sosyal güvenlik kurumu detaylı hesap planı
Türkiye iş kurumu detaylı hesap planı
Fon vb için ayrı ayrı detaylı hesap planı
Diğer idareler detaylı hesap planları (Kalkınma Ajansları, Merkezi
Finans İhale Birimi, Kırsal Kalkınma İdaresi vd.)
117
MALİ RAPORLAMA
MALİ RAPORLAMA (GYMY.Md.105)

Mali tabloların hazırlanması,

Mali tabloların hazırlanmasında dikkate alınacak ilkeler,
•
•
•
•
•


Bütünlük,
Güvenirlilik,
Kullanışlılık,
Yöntemsel geçerlilik,
Ulaşılabilirlik.
Mali tablolar yeterli mesleki eğitimi almış personel tarafından hazırlanmalı,
Muhasebe kayıtlarındaki verilere dayanılarak ve istatistiksel yöntemler kullanılarak
hazırlanmalı
MALİ RAPORLAMANIN AMAÇLARI (GYMY Md. 106)
Mali raporlama genel olarak;
• Kaynakların dağıtımı,
• Uygulanan mali politikaların etkileri,
• İleriye yönelik politika oluşturulması ve karar verilmesinde
kullanıcılara kamu idaresinin mali durumu, performansı ve nakit akımları
hakkında kapsamlı bilgi sağlar.
Mali tablolar;
• Kamu kaynaklarının dağılımı ve kullanımı,
• Kamu idarelerince, faaliyetlerin nasıl finanse edildiği ve nakit ihtiyacının
nasıl karşılandığı,
• Kamu idarelerinin faaliyetlerini finanse edebilme ve sorumlulukları ile
taahhütlerini yerine getirebilme yeteneğinin değerlendirilmesi,
• Kamu idarelerinin mali durumu ve mali durumundaki değişiklikler,
MALİ RAPORLAMANIN AMAÇLARI (GYMY Md. 106)
Mali tablolar;


• Kamu kaynaklarının dağılımı ve kullanımı,
• Kamu idarelerince, faaliyetlerin nasıl finanse edildiği ve nakit ihtiyacının
nasıl karşılandığı,
• Kamu idarelerinin faaliyetlerini finanse edebilme ve sorumlulukları ile
taahhütlerini yerine getirebilme yeteneğinin değerlendirilmesi,
• Kamu idarelerinin mali durumu ve mali durumundaki değişiklikler,
• Kamu idarelerinin maliyet bakımından performansının, etkinliğinin ve
başarısının değerlendirilmesi,
• Kamu idarelerinin kendilerine sağlanan kaynakları bütçelerine uygun ve
yasal şekilde kullanıp kullanmadıkları,
hakkında bilgi sağlayarak, mali işlemlerde saydamlık ve hesap verilebilirliğin
ortaya konulmasını sağlar.
Mali tabloların karşılaştırma yapabilmesi,
Mali tabloların anlaşılmasını kolaylaştıracak açıklamaların yapılması,
MALİ TABLOLARIN HAZIRLANMASINDAN SORUMLU
OLANLAR (GYMY-107)
Merkezi yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin
mali tabloları Bakanlıkça üretilir.
Kapsama dahil diğer kamu idarelerinin
muhasebe işlerinden sorumlu olan görevliler mali
tabloların belirlenen standartlara uygun olarak
hazırlanmasından ve belirlenen süreler içinde
Bakanlığa gönderilmesinden; kurumların
yöneticileri de bu hususları gözetmekten
sorumludur.
Kapsama dahil kamu idareleri ayrıca, kendi yönetim
ihtiyaçları veya başka nedenlerle mali tablolar hazırlayıp
kamu oyuna sunabilirler.
Mali Raporlama Birimi

Kendi adına ekonomik varlık edinebilen, yükümlülük
üstlenebilen, diğer kamu idareleri veya üçüncü
şahıslarla ekonomik ilişkilere girebilen kapsama
dahil her kamu idaresi bir kurumsal birimdir.

Kapsama dahil her kurumsal birim bir raporlama
birimidir. Genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri
bu Yönetmeliğin uygulanmasında tek bir raporlama
birimi sayılır. Ancak, bu durum genel bütçe
kapsamındaki kamu idarelerinin her biri için ayrı
raporlar veya il ve muhasebe birimi düzeyinde
raporlar hazırlanmasına engel değildir .
123
GENEL BÜTÇELİ İDARELER TEK BİR RAPORLAMA
BİRİMİDİR.NEDEN?
 Kendi vezneleri yoktur.
 Kendi tüzel kişilikleri yoktur.
 Varlıkları Devletin varlığıdır.
 Kendilerine ait hesapları yoktur (Banka hesapları vb.)
 Ayrı ayrı nakit yönetimlerini sağlamak Hazine açısından güçtür
(Tek Hazine Sistemi)
 Yönetimsel yapılar buna olanak sağlamaktan uzaktır (Bölünmüş
parçalı, taşra örgütlenmeli.)
Ancak bu durum her biri için ayrı rapor yada il veya muhasebe birimi düzeyinde
raporlamaya engel değildir (GYMY-113)
124
MALİ TABLOLARIN KONSOLİDE EDİLMESİ (GYMY-115)
 Konsolidasyon Maliye Bakanlığınca,
 GYMY nin 136.maddesinde belirlenen altı aylık ve
yıllık olarak resmi gazetede yayımlanır,
 Konsolidasyon şekli
 1.düzeyde MY (GB+ÖB+DDK), Mİ, SGK,
 2.düzeyde GY (MY+Mİ+SGK)
 Konsolidasyon sırasında kamu idareleri arasında
karşılıklı borç ve alacak hakkı doğuran işlemlerin
arındırılması,
MALİ İSTATİSTİKLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ NASIL OLACAK
Değerlendirme işlemi Sayıştay tarafından;


Değerlendirme kriterleri;
• Hazırlanma,
• Yayımlanma,
• Doğruluk,
• Güvenilirlik ve
• Önceden belirlenmiş standartlara uygunluk bakımından,
Değerlendirme raporu
Türkiye Büyük Millet Meclisine
+
Maliye Bakanlığına gönderilir.
126
MİZANLAR (GYMY-116)
 Geçici/Kesin Mizan
 Yevmiye ve yardımcı defterler esas alınır
 Her ay sonu ayrıntılı olarak ve ana hesap
bazında düzenlenir.
 Geçici mizan dönem sonu işlemleri yapılmadan
önce düzenlenir.
 Dönem sonu işlemleri tamamlandıktan sonra
kesin mizan düzenlenir.
 Kesin mizanda faaliyet ve bütçe hesapları bakiye
vermez.
127
DÜZENLENECEK TEMEL MALİ TABLOLAR
123456-
Bilanço
Nakit Akım Tablosu
Mali Varlık ve Yükümlülükler Değişim Tablosu
İç Borç Değişim Tablosu
Dış Borç Değişim Tablosu
Şarta Bağlı Varlık ve Yükümlülükler Tablosu
7- Faaliyet Sonuçları Tablosu
8- Gelirlerin Ekonomik Sınıflandırılması Tablosu
9- Giderlerin Kurumsal Sınıflandırılması Tablosu
10- Giderlerin Fonksiyonel Sınıflandırılması Tablosu
11- Giderlerin Ekonomik Sınıflandırılması Tablosu
12131415161718-
Bütçe
Bütçe
Bütçe
Bütçe
Bütçe
Bütçe
Bütçe
Uygulama Sonuçları Tablosu
Gelirlerinin Ekonomik Sınıflandırılması Tablosu
Giderlerinin Kurumsal Sınıflandırılması Tablosu
Giderlerinin Fonksiyonel Sınıflandırılması Tablosu
Giderlerinin Finansal Sınıflandırılması Tablosu
Giderlerinin Ekonomik Sınıflandırılması Tablosu
Giderleri ve Ödenekler Tablosu
128
DÖNEM SONU İŞLEMLERİ (GYMY-142)






Geçici mizanın çıkarılmasının ardından,
Yeniden değerleme işlemleri,
Amortisman işlemleri,
Kullanılmayan ödeneklerin iptal edilmesi veya mahsup
dönemine aktarılması,
Varlıkların sayılması ve gerekli tutanakların düzenlenmesi,
Gelir ve gider hesaplarının faaliyet sonuçlarına aktarılması,
Bütçe gelir ve bütçe gider hesaplarının bütçe uygulama
sonuçları hesabına aktarılması, (Bu işlem geçici mizandan
sonra kesin mizana geçmeden önce)
Gibi uygulama yönetmeliklerinde ayrıntısı yer alan dönem
sonu işlemleri yapılır.
129
DÖNEM SONU İŞLEMLERİNİN YEVMİYE İŞLEMİ
SINIFLAMASI VE ADEDİ



Bütçe hesapları dönem sonu işlemleri (6)
Ödenek hesapları dönem sonu işlemleri (2)
Bütçe ve ödenek hesapları dışındaki
dönem sonu işlemleri (17)
130
MUHASEBE DÖNEMİNİN KAPATILMASI (GYMY-143)




Her faaliyet döneminin sonunda, muhasebe yetkilileri,
dönem sonu işlemlerini yaparak yeni faaliyet döneminin
açılış kaydına esas alınacak kesin mizanı çıkarır.
Faaliyet hesaplarında kayıtlı gelir ve giderler
karşılaştırılarak faaliyet sonucu tespit edilir.
Faaliyet sonucu da öz kaynaklar hesap grubundaki dönem
faaliyet sonuçları hesaplarından ilgili olanına aktarılarak
faaliyet hesapları kapatılır.
Hazırlanan kesin mizanda borç ve alacak kalanı veren
hesaplar yeni muhasebe döneminin açılış kaydına esas
teşkil eder.
131
Yöneticilerin Sorumluluğu, Görevlilerin Nitelikleri, Muhasebe
Sisteminin Denetlenmesi
Muhasebe birimlerinin ve kamu idarelerinin yöneticileri;
 Etkin bir kayıt sisteminin oluşturulması,
 Bütün gider ve gelir işlemlerinin hesaplara aynı yöntemle
kaydedilmesi,
 Net olarak tanımlanmış kavramlar ve belgelere dayalı bir
muhasebeleştirme sürecinin kurulması,
 Mali raporlar ve tabloların düzenli olarak hazırlanması,
 Bütçe ödeneklerinin her aşamada kaydı ve kullanımını izleyecek bir
sistemin oluşturulması,
 Mali raporların dipnotlarında muhasebe politikalarının belirtilmesi ve
bilgilerin doğru yorumlanmasını sağlayacak yeterli detayda
açıklamaların yer alması,
 Borçlar ve diğer mali yükümlülükler ile ileride yükümlülük
doğurabilecek taahhüt ve garantilerin kaydı, izlenmesi ve kamuoyuna
açıklanması konularında gerekli tedbirleri alır.
132
TEŞEKKÜRLER
[email protected]
Download