BÖLÜM 5 : Kişilik Gelişimi

5. BÖLÜM
KİŞİLİK GELİŞİMİ
Doç. Dr. Şerife TERZİ
KİŞİLİK
Kişilik, bireyi diğer
bireylerden ayırt eden,
tutarlı olarak sergilenen,
bireye özgü özellikler
bütünüdür.
Kişilik= Huy + Karakter
PSİKANALİTİK KURAM




Sigmun Freud (1856-1939)
İnsan cinsellik ve saldırganlık
dürtüleri ile dünyaya gelen kötü
bir varlıktır.
Kişilik gelişiminde cinsellik
önemlidir.
Davranışın nedeni bilinçaltı
motifler,çatışmalar, savunmalar,
erken çocukluk dönemi
deneyimleri, çözülmemiş
çatışmalardır
Topografik Kişilik
Bilinç:Herhangi bir anda
farkında olunan yaşantıların
bulunduğu alan.

Bilinçöncesi:Ancak dikkati
zorlayarak hatırlanabilen
yaşantıların bulunduğu alan.

Bilinçdışı:Bilince çıkarılamayan,
hatırlanamayan olayların bulunduğu
alan.

Yapısal Kişilik Kuramı

İd
Kişiliğin ilkel yönüdür. Haz
ilkesine göre çalışır.

Ego
Kişiliğin dengeleyici yönüdür.
Gerçeklik ilkesine göre çalışır.

Süperego
Kişiliğin ahlaki yönüdür. Vicdan
ilkesine göre çalışır.
Psikoseksüel Gelişim Kuramı
GELİŞİM
DÖNEMLERİ
Oral
Dönem
(0-1 yaş)
Anal
Dönem
(1-3 yaş)
Fallik
Dönem
(3-7 yaş)
Latent
Dönem
(7-12 yaş)
Genital
Dönem
(12-18 yaş)
Oral Dönem (0-1 yaş)
İlk haz merkezi ağız
bölgesidir. Emme, çiğneme,
ısırma vb. onun için başlıca
zevk kaynaklarıdır.

İhtiyaçları dengeli
karşılandığında güven,
tersinde güvensizlik
oluşmaktadır.

Anal Dönem (1-3 yaş)
Anüs ve anüsle ilişkili
olan eylemlerden doyum
sağlamaktadır.

Tuvaletini denetim altına
almak, bağımsızlık için ilk
adımlardır.

Tuvalet eğitimi barışçıl
bir yolla tamamlanmalıdır.

Fallik Dönem (3-7 yaş)




Kızlarda elektra kompleksi,
erkeklerde oedipus
kompleksi yaşanır.
Cinsel kimlik kazanılır.
Cinsellik içerikli sorular
sorulur.
Karşı cinsin bedenini merak
etme duygusu baskındır.
Latent Dönem (12-18 yaş)


Cinsel enerji
bastırılmıştır.
Çocuk bütün enerjisini
oyuna yöneltir.
Genital Dönem (12-18 yaş)


İlgi odağı, kendisi ve
ailesi değil, diğer bir
kişidir.
Yetişkin düzeyde
cinsel davranışlar
sergilemeyi öğrenir.
SAVUNMA MEKANİZMALARI







Bastırma
Hayal kurma
Bahane bulma
Yansıtma
Yer/yön
değiştirme
Karşıt tepki
oluşturma
Ödünleme (telafi)






Yüceltme
Dönüşüm
Yapma bozma
Yadsıma (inkar)
Saplanma
Gerileme
PSİKOSOSYAL GELİŞİM
KURAMI




Erik Erikson (1902-1994)
Kişilik gelişiminde sosyal
ilişkiler önemlidir.
Kişilik gelişimi dönemler
halinde yaşam boyu devam
eder.
Her dönemde birey baş
etmesi gereken bir
karmaşa ile karşılaşır.
Psikososyal Gelişim Dönemleri








Temel güven & Güvensizlik (0-1 yaş)
Bağımsızlık & Kuşku ve utanç (1-3 yaş)
Girişkenlik & Suçluluk duygusu (3-7 yaş)
Çalışkanlık & Aşağılık duygusu (7-12 yaş)
Kimlik kazanma & Rol karmaşası (12-18 yaş)
Yakın ilişkiler & Yalnızlık (Genç yetişkinlik)
Üretkenlik & Durgunluk (Orta yaş)
Benlik bütünlüğü & Umutsuzluk (İleri yetişkinlik)
Kimlik Statüleri
1. Ipotekli Kimlik Statüsü: Ipotekli kimlik statüsündeki bireyler
herhangi bir arastırma yapmadan baglanma yapar. Bu statüdeki
bireyler annebaba, akraba ya da diger önemli kisilerin
beklentilerine göre kimligini olusturur.
2. Dagınık Kimlik Statüsü: Bu statüdeki bireyler gelisigüzel
arastırmalar yapar, ancak herhangi bir baglanmada bulunmazlar.
Dagınık kimlik statüsündeki bireyler herhangi bir seye
baglanmadıklarından, dısarıdan gelecek etkilere açıktır ve bu
nedenle de ele geçirdikleri fırsatları amaçsızca degerlendirmek
isterler.
Kimlik Statüleri
3. Moratoryum Kimlik Statüsü: Moratoryum kimlik statüsündeki
bireyler seçenekleri arastırırlar, denemelerde bulunurlar ancak
kalıcı herhangi bir baglanma yapmazlar.
4. Basarılı Kimlik Statüsü: Basarılı kimlik statüsündeki bireyler
etkin olarak arastırma sürecini yasayıp çesitli rolleri deneyerek
baglanmalar olustururlar. Basarılı kimlik statüsündeki bireyler
kimlige karsı kimlik dagınıklıgı çatısmasını basarıyla
çözümlemislerdir.
Kimlik Statüleri
BAĞLANMA KURAMI
Baglanma Kuramı, insanların kendileri için önemli olan
baskalarıyla güçlü duygusal baglar kurma egilimlerinin
nedenlerini açıklayan ve çocuk ile ebeveynleri arasındaki
bagın, çocugun güvenlik hissi ve psikolojik gelisimi
üzerindeki önemini tanımlayan bir yaklasımdır.
İNSANCIL YAKLAŞIM
Carl Rogers (1902-1987)
 İnsan doğasına iyimser bakış
açısıyla bakar.
 Çocukluk döneminde bireyin
baskaları tarafından degerlendirilme
tarzının kisilik üzerindeki etkisine
yogunlasmıstır.

Benlik Kavramı
Rogers, kisilik gelisimi benligin gelisimiyle açıklamaktadır.
Rogers’a göre, bireylerin benlik kavramının gelisimi,
yasamın ilk günlerinden baslayarak çevreyle etkilesim
içerisinde, dinamik bir süreç sonucunda
gerçeklesmektedir.
Benligin gelismesinde kisiler arası iliskilerin büyük bir
önemi vardır. Çevremizdeki insanların bize karsı tepkileri
benligin içerigini olusturmada önemli bir rol oynar.
Benlik Kavramı
Rogers benligin benlik kavramı ve ideal benlik olmak üzere
iki alt sistemi oldugunu belirtmistir:
 Benlik-kavramı; kisinin kendi kimligi, degeri,
yetenekleri, sınırları, deger yargıları, amaçları, vb. gibi
kendisi hakkında algılayabildigi görüslerinin, duygularının
ve tutumlarının tamamıdır.
 İdeal benlik ise kisinin kendisini nasıl görmek
istedigidir; bireyin ulasmak istedigi ve sahip oldugunda
kendini degerli hissesedecegi benliktir.
İNSANCIL YAKLAŞIM
Abraham Maslow (1908-1970)
 İnsan doğasına iyimser bakış
açısıyla bakar.
 İnsanlar dogustan gelen ve belirli
davranıslarına yön veren birtakım
gereksinimlere sahiptirler.

İhtiyaçlar Hiyerarşisi