YÜKSEK RÖNESANS MIMARISI 1500-1530 TRAKYA ÜNİVERSİTESİ MİMARLIK TARİHİ AYŞENUR CEYLAN • Roman’nın Rönesans mimarinde söz sahibi olması, Rönesans sanat akımının Avrupa’ya yayılmasını sağlayacaktır. • Erken Rönesans’ın Floransalı karakteri Yüksek Rönesansta Romalı bir karakter kazanmıştır. • Yüksek Rönesans mimarisine damgasını vuran (Umbria’dan Donato ve Rafael ile Floransalı Michelangelo) mimarların hiçbiri gerçekte mimarlık eğitimi almamıştır. İlk ikisi ressam, Michelangelo ise heykeltıraştır. • Yüksek Rönesans’ın başlangıcına ve sanatsal üstünlüğüne Floransa’dan Roma’ya geçtiğinin işareti olan yapı, kardinal Riario’nun konutu olarak, adı bilinmeyen bir mimarca tasarlanan Palazzo della Cancelleria’dır. PALAZZO DELLA CANCELLARIA (1486-95) • Yapının her katında değişik pencereler sıralanmıştır. • Zemin katta az pencere bulunduğu için burada pilastrlarla bir bölünmeye gidilmemiştir. • Cephenin köşe bölümleri, köşeye gelindiğini belirtircesine çıkıntılı olarak yapılmıştır. • Orta kat cephesindeki pencereler, zafer taklarının kemerleri gibi bir form gösterir. • (Pilastro) bir bölümü duvara gömülmüş ayak DONATO BRAMANTE 1444-1514 • Bramante, daha önce Floransa’da Brunelleschi’nin yaptığı gibi Rönesans’ın ilkelerini ortaya koyarak, İtalyan mimarisinin evrimi içinde belirleyici rol oynamıştır. Genellikle Rönesans’ın ısrarla uygulamak istediği merkezi plan üzerinde durmuştur. Bizans dönemine ait San Peter bazilikasının yerine yapılacak yeni yapıda tasarladığı şemanın, Leonardo’nun eskizleri ile olan benzerliği de dikkat çekmektedir. • 1500’de Roma’ya giderek eski anıtları inceleyip yapımlaın da egemen olan ilkeleri özümsemiş; ilk yapıtı Tempietto di San Pietro in Montorio ile de sanat tarihinin dönüşüm noktalarından birini ortaya koymuştur. Etkileyici yalınığı bütün • güzelliği orantıların matematiksel uyumdan gelen Rönesans mimarlığının başlangıcı sayılan bu başyapıt sayesinde, ömrünün sonuna kadar Roma’daki bütün sanat etkinliklerine egemen olmuştur. ROMA-TEMPIETTO (TAPINAKÇIK) (1449-1502) • Donato Bramante’nin önemli yapılarından biridir. • St.Pietro’nun tasarımından önce bu yapının avlusunda yapılmıştır. • Yüksek Rönesans’ın gerçek anlamda ilk yapısıdır. • Rönesans dönemine ait pek çok yapıyo resimleyen Rafaello, Vitrivius’un kitabını incelemiş ve Roma’daki tarihi eserleri belirleyip kentin eski eser planını çıkarmya çalışmıştır. • St.Pietro’nun yapımında Bramante ile çalışmış, onun ölümünde de işi devralmıştır. RAFAELLO SANZIO 1483-1520 PPALAZZO VIDONI CAFFARELLI (B.1515) • Rafaello bu yapıda, Rucelai ve Cancelleria’daki ceplerin pilastrlarını ve pencere biçimlerini tamamen değiştirmiştir. • Piano nobile, ikiz Dor sütunların taşıdığı arşitrav ile belirlenmiştir. • Pencereler çift sütunlar arasına alınmış içerlerk bir cephe oluşturur. • Arşitrav, bir sütun başlığının üzerinde duran bir lento veya kiriştir. VILLA MADAMA (1516-25) Rafaello kentin Roma devri kalıntıları üzerine yaptığı araştırmalar sonucunda dönemin saray ve hamam yapılarını çağrıştıran, apsisli ve nişli odalarıyla bu dönemin hareketliliğini yansıtan ve yuvarlak iç avlusu bulunan bu yapıyı yapmıştır. MICHELANGELO BUONARROTTI 1475-1564 • Kendini heykeltıraş olarak tanımlayan ama Vatikan’daki Sistine şapeline yaptığı fresklerle tanınan ressam, merkezi plan üzerine yaptığı eskizleriyle görüştüğü mimarları etkileyen ve mimari eserler de veren ilginç bir kişilik, değerli bir şairdir. Mimari eserlerini Yüksek Rönesan’ın sonuna doğru vermeye başlamış ve Maniyerist dönemde devam etmiştir. Aslında Maniyerizm’in kurucusu sayılır. • Michelangelo, Bramante’nin tasarımını yaptığı, Rafael’in inşasını sürdürdüğü San Pietro’nun planında bazı değişikler yaparak yapıyı kubbe kasnağına kadar tamamlamıştır. FLORANSA LAURENTIAN KITAPLIĞI (B.1524) • İç mekandaki görünümler sanatçının, Medici ailesi için yaptığı şapelde de görülür. • St. Lorenzo Basilikası’na 1571 yılında eklendi. FLORANSA MEDICI ŞAPELI (1519-1534) • San Lorenzo Basilikası'nda bulunur. • 13. ve 17. yüzyıllar arasında Floransa‘da yaşayan en güçlü aile olan Medici ailesinin üyelerinin bulunduğu şapeldir. • Medici Şapeli, kilisenin bir parçası. 59 metre yüksekliğinde olan sekizgen yapı, iç ve dış mimari açısından San Lorenzo Bazilikası’nın ayırt edici bir özelliği konumundadır. Madonna ve çocuğu yanındakiler ise Medici ailesinin koruyucuları Cosmas ve Damian‘dır. Nemours Dükü Giuliano Urbino Dükü Lorenzo ROMA, PALAZZO FARNESE (1517-49) • İnşaata Sangallo başlamış, Michelangelo devam ederek tamamlamıştır. ROMA CAMPIDOGLIO MEYDANI (B.-1537) • Meydanı Michelangelo tasarlanmış olmasına rağmen, hala yapım aşamasındayken 1564 yılında öldüğünden dolayı çalışmalarının tamamlandığını göremedi. ROMA-ST. PIETRO (PIYER/PETER’S) KATEDRALI (B.-1506) • İnşaatı yaklaşık 150 yıl süren yapının uzunluğu giriş dahil 210 m, transept genişliği137 m, orta nef yüksekliği 44m’dir. Yerden 73 m yükseklikteki kubbe kasnağının çevresi 191m, yüksekliği 20 m’dir. Dıştan 42 m çapındaki büyük kubbenin fener dahil zeminden yüksekliği 136 m’dir. ( bazı kaynaklara göre 132,5 m, bazılarına göre de haç dahil yapının yerden yüksekliği 138 m olarak belirtilmiştir.) • İnşası tamamlanan yapıda, Floransa Katedralinde olduğu gibi kentin simgesi bir kubbe ortaya çıkmıştır. Ancak bu yapıda Rönesans ve Barok mimarların, taş ve oyma detaylarını çok iyi bildikleri, fakat bir mimari birlik temin etmek için iş birliği yapmadıkları da görülmüştür. YAPININ İNŞASINDA ÇALIŞAN MIMARLAR Rönesans Mimarları • Donato Bramante • Rafaello Sanzio • Michelangelo Buonarrotti Barok Dönem Mimarları • Giacoma Della Porta • Carlo Maderna • Gian Lorenzo Bernini YAPININ INŞA AŞAMALARI 1. Aşama: Donato Bramante (1444-1514) tarafından hazırlanan tasarımda, dört ucu apsis gibi kavisli sona eren bir haç plan, şemanın esasını oluşturur. Dört köşede, 4 kule ve kulerle orta mekan arasında bir çevre koridoru oluşturan yine haç planlı 4 küçük şapel yer alır. Böylece yapının planı kareye tamamlanacaktır. Bu plan, Bramante tarafından Bizans dönemine ait St. Peter’s bazilikasının yerinde yapılacak yeni yapı için tasarlanır. Michelangelo’nun tasarım değişikliği 2. Aşama: •Köşe kulelerini kaldırarak kare planın yönünü değiştirir. Donato Bramante’nin ölümünden sonra yapının inşasına birlikte çalıştıkları Rafaello Sanzio (1483-1520) devam eder. •Rönesans’a özgü anlayışla tasarlanan ilk planda, ana kubbe nişlerle hafifletilmiş kalın duvarlar tarafından taşıtılmak istemiştir. Michelangelo ise kubbeyi kuvvetli ayaklar (4 paye) üzerine oturtmuş; yapı duvarlarını kalınlaştırmıştır. 3. Aşama: Rafaello’nun ölümünden sonra Michelangelo Buonarrotti (1475-1564), Bramante’nin tasarımında değişikler yaparak yapıyı kubbe kasnağı da dahil olmak üzere kubbesine kadar tamamlar. KAYNAK • https://www.academia.edu/19756465/r%C3%B6nesans_mimarisi •https://slideplayer.biz.tr/slide/2432843/ •https://www.rotasenin.com/medici-sapeli/
