5E MODELİNE GÖRE HAZIRLANMIŞ DERS PLANI BÖLÜM 1 DERSİN ADI : Fen bilimleri SINIF : 5.Sınıf ÜNİTENİN ADI / NO : Canlılar Dünyasını Gezelim Tanıyalım/ 2.Ünite KONU : Canlıları Tanıyalım ÖNERİLEN SÜRE : 12 ders saati BÖLÜM 2 ÖĞRENCİ KAZANIMLARI F.5.2.1.1. mikroskop yardımı ile mikroskobik canlıların varlığını gözlemler. F.5.2.1.2. canlılara örnek vererek benzerlik ve farklılıklarına göre sınıflandırılır. ÜNİTE KAVRAMLARI VE SEMBOLLERİ Mikroskobik canlılar, Mantarlar, Bitkiler, Hayavanlar, Mikroskop UYGULANACAK YÖNTEM VE TEKNİKLER Anlatım, Soru-Cevap, Rol yapma, Grup çalışması KULLANILACAK ARAÇ- GEREÇLER Kavanoz- Su- Küp şeker- Kurumuş yaprak- Havlu Mikroskop- Lam- Lamel- Damlalık- Fon kartonu – Kağıt- Kalem- 1 yemek kaşığı yoğurt- Plastik kapEldiven- Kuru maya- 1 yemek kaşığı şeker- çay kaşığı- cam şişe- balon- bitki örnekleri- büyüteçnaylon torba AÇIKLAMALAR a)mikroskobun parçalarına değinilmez. b)mikroskobik canlıları gözlemlerken güvenlik ve hijyenle ilgili gerekli tedbirler alınır. c)canlılar bitkiler hayvanlar mantarlar ve mikroskobik canlılar olarak sınıflandırılır. d)canlıların sınıflandırılmasında sistematik terimlerin (alem cin tür vb. ) kullanımından kaçınır. e)mikroskobik canlılar (bakteriler,amip,öglena,ve paremesyum) ve şapkalı mantarlara örnekler verilir ancak yapısal ayrıntıya girilmez. f)zehirli mantarların yenilmemesi konusunda uyarı yapılır. YAPILACAK ETKİNLİKLER Canlıları tanıyalım Mikroskobik canlıları inceleyelim Yoğurdu kim yapıyor? Mayaların canlanması Bitkilere yakından bakalım BÖLÜM 3 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ÖZET Boşluk doldurma, kavram haritaları, çoktan seçmeli , açık uçlu, doğru –yanlış gibi farklı soru tekniklerinden yararlanılarak uygun yerlerde kullanılacaktır. Canlıları tanıyalım Canlıların sınıflandırılması çalışmalarında canlıların çeşitli özellikleri dikkate alınmıştır. Canlılar çok eski dönemlerde hayvanlar için karada, suda ve havada yaşayanlar, bitkiler için otlar, çalılar ve ağaçlar olarak sınıflandırılmıştır. Ancak bilimsel çalışmalar geliştikçe canlılar bitkiler ve hayvanlar olarak iki grupta incelenmeye başlanmıştır. Bilimsel çalışmalar arttıkça yeni canlı türlerinin bulunmasıyla bu iki grup dışında da canlı türlerinin olduğu belirlenmiş ve günümüzde bilim insanları canlıları; Mikroskobik Canlılar Mantarlar Bitkiler Hayvanlar şeklinde sınıflandırmışlardır. Ayrıca bitkiler çiçeksiz bitkiler ve çiçekli bitkiler olarak, hayvanlar da omurgasız hayvanlar ve omurgalı hayvanlar olarak çeşitli özelliklerine göre sınıflandırılmıştır. Günümüzde yaygın olarak kullanılan canlıların sınıflandırılması şeması aşağıdaki gibidir. Mikroskobik Canlılar Gözle görülemeyecek kadar küçük canlıları mikroskop yardımıyla büyüterek görebiliriz. çıplak gözle görülemeyen ancak mikroskop yardımıyla görülebilen canlılara mikroskobik canlılar denir. Mikroskobik canlılar; suda, havada, toprakta ve diğer canlıların vücutlarında yaşayabilen canlılardır. Mikroskobik canlılar gelişmişlik özelliklerine göre bakteri ve protozoa olarak incelenirler. Mikroskobik canlıların en basit yapılı olanlarına bakteri denir. Bakteriler birçok yerde yaşayabilirler. Öyle ki Dünya üzerinde bulunmadıkları yer yoktur. Ancak en çok atıkların bulunduğu yerlerde ve sularda yaşarlar. Bakteriler çok soğuk ve çok sıcak ortamlarda yaşarlar. Bakterilerin faydalı olanları ve zararlı olanları vardır. Örneğin sütten yoğurt elde edilmesinde yararlanılan bakteriler faydalı iken, hastalıklara yol açan bakteriler zararlıdır. Verem, zatürre, kolera gibi hastalıklara bakteriler neden olur. Mantarlar Kendi besinin üretemeyen basit yapılı canlılara mantar denir. Mantarlar; Şapkalı, küf, maya ve parazit mantarları olarak dört çeşittir. Şapkalı mantarlar: Besin olarak tükettiğimiz mantarlardır. Bol miktarda vitamin ve protein içerirler. Besinlerini topraktan veya başka canlılardan hazır olarak alırlar. Zehirli olanları da vardır. Zehirli olanları ayırt etmek uzmanlık gerektirir. Bu nedenle doğada bulunan mantarları toplamak ve tüketmek tehlikelidir. Zehirli mantar yiyen kişiler kusturulmalı ve acil bir şekilde hastaneye ulaştırılmalıdır. Küf Mantarları: Canlı kalıntılarını çürüterek yaşarlar. Açıktaki ekmek, peynir, kesilmiş meyve gibi besinler üzerinde görülürler. Maya Mantarları: Şekerli ılık su içerisinde hızla çoğalabilen, gözle görülemeyecek kadar küçük, hamurun mayalanmasında kullanılan mantarlardır. Öğretmen öğrencileri ile birlikte hafta sonu orman da bir piknik yapar. Yemekler yendikten sonra öğretmen çocukları etrafına toparlar ve önümüzdeki hafta anlatılacak olan canlıların sınıflandırılması konusunu anlatmak için ise şimdiden başlamıştır. Öğrencilere çocuklar etrafınızda ki canlılara bakın neler görüyorsunuz? Diye soru yöneltir. Öğrenciler görmüş oldukları ağaç kuş balık sincap mantar çimen arı çiçek gibi gözle gördüğümüz bu canlı varlıkları sayacaklardır öğretmen öğrencilerine bir soru daha sorar peki çocuklar bu saydığınız canlılar gözle görebiliyoruz peki gözle göremediğimiz canlılarda vardır bu canlılar mikroskobik canlılardır biz bu canlıları sadece mikroskop altında incelediğimiz zaman varlığını görebiliriz hemen örnek verir çocuklar biliyosunuz bu dönemde covid-19 salgını yaşandı bu bulaşıcı bir hastalığın hangi sonuçlar ile karşılaşıldığını hepimiz gündemde görmekteyiz bu virüs ölüme sebep olduğu gibi geçebiliyorda biz bu virüsü gözle göremiyoruz ama varlığını kanıtlayabiliyoruz neler olduğunu görüyoruz diye gündemden örnek verir. Çocukların bu canlıları tanıma konusunu bi araştırın bakalım neler bulacaksınız diye çocukların önceden konuyu araştırmaarı sağlanır. Sınıfa geldikleri zaman sınıfın kalabalıklığına göre gruplar yapılır masalar birleştirilir. Ve masalara koyulan çeşitli canlıları gruplandırmaları istenir acaba bu canlılar neye göre sınıflanır. Bunları bir tablo halinde çocuklara süre verilerek yapmaları istenir. Bu süre bittikten sonra ise öğretmen dersini anlatmaya başlar. Öncelikle bu konuya girerken ilk olarak sınıflandırma kavramını bahseder ve şöyle bir örnek verir. Evet çocuklar şimdi bir düşünün bakalım dünyanın en büyük kütüphanelerinden birinde olduğunuzu düşünün. Tüm kitapların rastgele bir şekilde raflara dizilmiş olduğunu hayal edin ? çocuklara yöneltilen bu sorulara cevap alındıktan sonra öğretmen de kendi cevabını sunar kütüphaneler de bu karışıklığı önlemek için belli bir düzen içerisinde ayrılarak raflara dizilmiştir. Örneğin aynı konuda yazılmış bütün kitaplar kütüphanede aynı bölümde yer alır. Bu durum bizim aradığımız kitabı kolayca bulmamızı sağlayacaktır. Canlılar benzer özelliklerine göre gruplandırılmasına sınıflandırma olarak adlandırılır. Bu gruplandırma canlıları incelememizi kolaylaştırır. canlıları dört grupta incelemişlerdir 1)mikroskobik canlılar 2)mantarlar 3)bitkiler 4)hayvanlar olmak üzere 4 başlık altında incelenir. Ve öğretmen 1. Olarak mikroskobik canlıları anlatmaya başlar. Bu canlıların özelliklerini anlatır.ve hakkında tanımlama yapmaya başlar. Çevremizde çıplak gözle göremediğimiz çok sayıda canlı yaşar. Çok küçük olan bu canlıları ancak mikroskop yardımı ile görebiliriz. Bu nedenle bu canlılara mikroskobik canlılar denir. Daha sonra bakteriler, terliksi hayvan, amip öglena mikroskobik canlılara örnek verilir. Bu canlıların bazıları yararlı bazıları ise zaralı olduğu konusunu açıklar ve bunun hakkında örnekler verir. Yararlı mikroskobik canlılar kullanılarak birçok besin üretilebilir. Yoğurt, peynir, sirke, turşu gibi besinler yararlı mikroskobik canlılar kullanılarak üretilen besinlere örnektir. Zararlı mikroskobik canlılar ise vücudumuza açık yaralardan, nefes alıp verme esnasında ağız veya burnumuzdan girebilmektedir. Bu durum verem zatüre gibi bulaşıcı hastalıklara yol açar. Bakterilerin bazı çeşitleri ise dişlerimizin çürümesine sebep olur. 2. olarak mantarlar konusunu anlatır. Mantarların 4 grupta incelendiğini açıklar. Küf mantarları, maya mantarları, parazit mantarlı ve şapkalı mantarlar olduğunu belirtir. Ve bu mantarların özelliklerini belirtir. maya mantarlarından sirke, soya sosu, turşu vb. ürünler üretilir. Ayrıca hamurun mayalanarak ekmek yapılması da maya mantarları sayesinde gerçekleşir. Küf mantarı evimizde açıkta kalan meyve ya da sebzelerin üzerinde mavi, yeşil renkte oluşarak küflenmesine sebep olur. Parazit mantarları insanlarda, bitkilerde, hayvanlarda oluşur. Örneğin ellerimizde, ayaklarımızda, saç diplerimizde, yaşayabilir ve bize zarar verebilir. Pamukçuk, ayak mantarı ve saçkıran parazit mantarlarının neden olduğu hastalıklardandır. Şapkalı mantarlar, bitkiler gibi toprağa bağlı canlılardır ve bu nedenle bitkilerle karıştırılır. Mantarların bitkiler gibi kök, gövde ve yaprakları yoktur. Yararlı oldukları kadar zehirlileri de mevcuttur. Zehirli olmayan yenilebilen mantar türü kültür mantarıdır. 3. olarak bitkiler konusuna giriş yapar. Bitkilerin özeliikleri hakkında bilgilendirme yapar. Bitkiler, çiçeksiz ve çiçekli bitkiler olmak üzere ikiye ayrılır. Çiçeksiz ve çiçekli bitkileri açıklar. Çiçekli bitkilerin 4 kısımdan oluştuğunu açıklar. 1) çiçek 2) yaprak 3) gövde 4) kök olmak üzere 4 temel kısımdan oluştuğunu açıklar. Bu 4 temel kısımın açıklamasını yapar. Çiçekli bitkilere ise fasulye, nohut, orkide gibi örnekler sunar. Çiçeksiz bitkilerin çiçekleri ve tohumlarının olmadığını açıklar. Çiçeksiz bitkilere su yosunu, kara yosunu, eğrelti otu gibi örnekler sunar. 4. olarak hayvanlar konusunu anlatır. Hayvanların özelliklerinden bahsederomurgalı ve omurgasızlar olarak hayvanların 2 grupta incelendiğini açıklar. Omurgasız hayvanlara; örümcek, böcek, denizyıldızı, ıstakoz, sinek, karınca, midye, kelebek, salyangoz, solucan, sünger gibi canlıları örnek verir. Omurgasız hayvanların özelliklerinden bahseder. Omurgalı hayvanların 5 grupta incelendiğini açıklar. 1) balıklar 2) kurbağalar 3) sürüngenler 4) kuşlar 5) memeliler olarak 5 grupta incelendiğini açıklar omurgalı hayvanların özelliklerinden bahseder. Bu 5 grubun nerede yaşadıklarını nasıl ürediklerini nasıl beslendiklerini hangi solunumları gerçekleştirdiğini anlatark omurgalı hayvanlara örnekler verir. Ve böylece bu konuya ait konu anlatımını bitirdikten sonra ders anlatımınıbitirir. Bir sonraki hafta derse geldiklerinde öğretmenin ders sonunda öğrencilerin yapabilecekleri deneyleri verir ve gözlemledikeri sonuçaları raporlaştırmaları istenir. Haftaya ders işleneceği zaman öncelikle konu hakkında önemli yerleri kısaca ve yüzeysel olarak öğrencilerin takılmışve anlamadığı yerleri tekrar ederek raporlara bakılır ve değerlendirlir. Bu değerlendirme bittikten sonra ise öğretmenin konuya dair hazırlamış olduğu doğru- yanlış, boşluk doldurma, bulmaca, testleri öğrencileri ile paylaşarak konunun eksiksiz bir şekilde öğrenmiş olmalarını test eder. Sonra konu tam olarak öğrenilmişse bir sonraki konu anlatımı için önceden hazırlık yaparak bir sonraki konunun anlatımına başlanır.
