1 1. GİRİŞSSiinnddiirriimmyyoolluuiilleebbuullaaşşaanneennffeekkssiiyyoonnllaarr;;hijyen kuralları yeterli olmayan ülkelerde enfektekişilerin dışkıları bazen idrarları ile atılan etkenlerle bulaşmış su ve besin maddelerinin sağ-lam kişiler tarafından alınması sonucu oluşur. Çoğunlukla toplumun tümünü ilgilendirenhastalık grubudur. Sindirim yolu ile bulaşan enfeksiyonlar bakteri, virus ve parazit gibiçeşitli etkenlerle meydana gelir. Etken, sindirim sisteminin çeşitli bölümlerine yerleşerekenfeksiyon tablosu oluşturur.Konaktan dışkı ile atılan etken su ve besinlere bulaşarak ddooğğrruuddaannveya vektör göreviyapan sinek, hamamböceği vb. mekanik taşıyıcılarla besinlere bulaşarak ddoollaayyllııolarak ağızyolu ile vücuda girer. Etken ağız yolu ile kontamine su ve besinlerle girdiğinden bu hastalık-lara fekal-oral yol ile bulaşan hastalıklar veya su ve besinlerle bulaşan (water-borne, foodborne) hastalıklar da denilmektedir. Enfekte olan kişide hastalık belirtileri çoğu zamanaşi-kar olarak görülür. Bazen enfekte kişi hastalık belirtisi vermeksizin etkeni çevreye bulaştırır.Bu kişilere portör denir. Portörlerin toplum sağlığı yönünden önemi büyüktür. Sindirim yoluile bulaşan enfeksiyon hastalıkları yaz ve sonbahar aylarında sık görülür. Bu hastalıklarlasavaşın esasını enfeksiyon zincirinin kırılması oluşturur. Enfeksiyon oluşumunu önlemede;Çevre koşullarının iyileştirilmesi,-Toplumun eğitimi,-Sosyo-ekonomik düzeyin yükseltilmesi,-Hasta ve sağlam kişilere yönelik önlemlerin alınması,-Suların dışkı ve idrarla bulaşmasının önlenmesi,Enfeksiyonu taşımada etken olan sineklerle savaş önemlidir.ÜÜnniitteeiiççiinnddee;;besin zehirlenmeleri (Salmonella’ların, Clostridium perfringens’in, Staphylo-coccus aureus’un, Clostridium botulinum’un neden olduğu), tifo, paratifo, kolera, brusel-lozis, basilli dizanteri, poliomyelit, amebiyazis, giardiyasis, askariyazis, enterobiyasis, yassıve çengelli solucan, leishmaniazis, toksoplasmozis ve hidatioz’a yer verilmiştir.Ünite66SİNDİRİM YOLU İLE BULAŞANENFEKSİYONLAR VEHEMŞİRELİK BAKIMLARIProf. Dr. Sevim SAVAŞER 2. BESİN ZEHİRLENMELERİEtkenlerin kontamine olmuş su ve besinlerle alınması ile (Salmonella typhi, Clostridiumperfingens gibi) veya etkenlerin beside üreyen toksinlerinin alınması ile (Staphilolococcusaureus, Clostridium botulinum gibi) hastalık meydan gelir. Kural olarak 12 saatten kısakuluçka süresi vücut dışında oluşmuş toksinlerin ağız yolu ile alındığını, 12 saatten dahauzun kuluçka süresinde ise canlı bakterilerin alındığı kabul edilmektedir. Hastalığın oluşu-munda; alınan mikroorganizmanın sayısı, virulansı ve konak faktörleri önem taşır. Salgınsırasında hastalığın ağırlık derecesi kişiden kişiye değişir.2.1. Salmonella’ların Neden Olduğu Besin Zehirlenmesi (salmonellozis, salmonella enteriti) ve Hemşirelik BakımıTTaannıımm::Salmonella enteritikramp şeklinde karın ağrısı, ateş, bulantı, kusma ve ishalleseyreden enfeksiyon hastalığıdır.EEttyyoolloojjii::Salmonellalarhareketli, gram negatif çomaklardır. Salmonella enteriti’nesıklıklaSalmonella typhi (S. typhi) ve Salmonella paratyphi (S. paratyphi) dışındaki salmonellaserotipleri özellikle Salmonella typhimurium(S. typhimurium) veya Salmonella enteritidis(S.enteritidis) neden olmaktadır.EEppiiddeemmiiyyoolloojjii::Dünyanın her yanında sıcak aylarda sık görülür. Gelişmekte olan ülkelerdekoruyucu önlemlerin iyi bilinmemesi veya gereği gibi uygulanmaması nedeni ile görülmesıklığı fazladır. Her yaşta görülebilir. 2 yaş altındaki çocuklarda ve 60 yaşın üstündekikişi-lerde ve başka hastalığı olanlarda hastalık daha ağır seyreder. Nadir olarak ilk 24 saatiçinde ölüm olabilir. Toplu beslenmenin uygulandığı ve sağlık koşullarının yetersiz olduğudurumlarda tehlike söz konusudur. Bu tip zehirlenme ülkemizde sıktır. Zehirlenmeye sıklıkla yeterince pişirilmemiş et, kümes hayvanları ve bunların ürünleri,pastörize edilmemiş süt ve süt ürünleri, çiğ yumurta ve yumurta ürünleri neden olmaktadır.BBuullaaşşmmaa::Salmonellalar ile bulaşmış yiyeceklerin ağız yolu ile alınması ile olur. Etkeninbesin maddesine bulaşması besin maddesinin hazırlanması ile yenmesi arasındaki süredeolmaktadır. Salmonella türlerinin kişiden kişiye bulaşması çoğu zaman gıda hazırlayanlarve sağlık çalışanları ile mümkündür. Sinekler etkeni vektör olarak taşır. Portörler her aşa-mada besinleri bulaştırır.PPaattooggeenneezz::Salmonellalar ağızdan alındıktan sonra mide asiditesini aşabilirse etken incebağırsağa kadar ilerler. Mide salgısında hidroklorik asit yokluğu (aklorid), mide asiditesi-ne karşı tedavi, antibiyotik kullanımı, mide bağırsak ameliyatları, neoplastik hastalıklar,bağışıklığı baskılayan tedaviler doğal bağırsak şorasında (genellikle
