ERKEK ŞİDDETİ KADINA YÖNELİK ŞİDDET KADINA YÖNELİK AİLE İÇİ ŞİDDET 1 Türk Dil Kurumuna göre şiddet “karşıt görüşte olanlara kaba kuvvet kullanma”, “duygu veya davranışta aşırılık” anlamlarına gelmektedir Biri veya bir grup, bir diğerine veya gruba yönelik onların bedensel veya törel bütünlüğüne veya mallarına veya simgesel veya sembolik kültürel değerlerine zarar verecek şekilde davranıştır (Michaud, 1994:9). Genel olarak şiddet bir iktidar ve kontrol meselesidir (Davis, 1998). 2 Kadına yönelik şiddet Kadına yönelik şiddet, erkeklerin hâkimiyetine ve kadına yönelik ayrımcılığa yol açan; kadının ilerlemesini engelleyen, kadınla erkek arasında çağlar boyunca sürmüş eşit olmayan güç ilişkilerinin görünürdeki yüzüdür. Aile içi şiddet genel olarak ve uzun yıllardır kadınlar için normal bir deneyim olarak kabul edilip, kadının gizlenmesi, saklanması ve sessizce acısını çekmesi olağan görülmüştür (Chandiram, 2003). 3 Kamusal ve özel alanda gerçeklesen, kadınların fiziksel, cinsel, duygusal zarar görmesiyle sonuçlanan ya da sonuçlanması muhtemel olan, her türlü cinsiyet temelli şiddet eylemi veya bu eylemin yapılacağına dair tehdit ya da zorlama ve keyfi olarak özgürlüğün kısıtlanması” olarak tanımlanmaktadır. ( Birleşmiş Milletler ’in 1993 yılında kabul ettiği Kadınlara Yönelik Şiddetin Önlenmesi Bildirgesi) 4 Kadına yönelik aile içi şiddet Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulu tarafından 1993 yılında kabul edilmiş olan Kadına Yönelik Şiddetin Ortadan Kaldırılması Bildirgesi’nde kadına yönelik şiddet, “ister kamusal isterse özel yaşamda meydana gelsin, kadınlara yönelik fiziksel, cinsel veya psikolojik acı veya ıstırap veren ya da verebilecek olan, cinsiyete dayalı bir eylem uygulama ya da bu tür eylemlerle tehdit etme, zorlama veya keyfi olarak özgürlükten yoksun bırakma” şeklinde tanımlanmaktadır. 5 6284 sayılı kanun tanımlaması Şiddet: Kişinin, fiziksel cinsel, psikolojik veya ekonomik açıdan zarar görmesiyle sonuçlanan veya sonuçlanması muhtemel hareketleri, buna yönelik tehdit ve baskıyı ya da özgürlüğün keyfi engellenmesini de içeren, toplumsal, kamusal veya özel alanda meydana gelen fiziksel, cinsel, psikolojik, sözlü veya ekonomik her türlü tutum ve davranıştır 6 6284 sayılı kanun tanımlaması Kadına yönelik şiddet; Kadınlara, yalnızca kadın oldukları için uygulanan veya kadınları etkileyen cinsiyete dayalı bir ayrımcılık ile kadının insan haklarını ihlaline yol açan ve şiddet olarak tanımlanan her türlü ve tutum ve davranıştır. 7 Şiddeti uygulayan kim ? 8 Erkek şiddetinin nedenleri 9 Erkek Kaynaklı Şiddetin 7 Nedeni Michael Kaufman Ataerkil İktidar Ayrıcalık Taşımanın Hak Olduğu Algısı Onaylama/İzin Verme Erkek İktidarının Yarattığı Paradoks Psişik Erkeklik Zırhı Ruhsal bir Düdüklü Tencere; Erkeklik Geçmiş Deneyimler 10 Kültürel Faktörler • Kadın ve erkeğe yüklenen roller ve beklentiler • Erkeğin güçlü, kadının zayıf olduğu inancı • Erkeğin kadın üzerinde söz hakkı olduğu inancı • Erkeklerin şiddeti uygulamasının normal olduğu görüsü • Evlilik gelenekleri ( baslık parası, çeyiz) • Ailenin öze alan olduğu ve bu alanın erkeğin kontrolünde olduğu görüsü 11 KIRILGANLIK KADINA, SALDIRGANLIK ERKEĞE… 12 Ekonomik Faktörler • Kadının ekonomik olarak erkeğe bağımlı hale getirilmesi • Kadınların paraya ulaşım sınırlılığı • Mülkiyet hakları, boşanması sonrası ekonomik haklar vb. konularda yasal ayrımcılık • Çalışma hayatına katılımda yaşanan güçlükler • Kadınlara eğitimde eşit fırsat tanınmaması 13 Yasal Faktörler • Kadının yasalarda ve uygulamalarda ikincil yasal statüsü • Boşanma, velayet, mirasa ilişkin yasalar • Aileci şiddet ve tecavüzün yasal tanımlamaları • Eğitimsizlik • Polis ve hakimlerin yeterince duyarlı olmaması 14 Politik Faktörler • Yetkili pozisyonlarda, politika, sağlık, medya ve hukukta kadın temsili yetinin azlığı • Aile içi şiddetin ciddiye alınmaması • Ailenin, devletin müdahale alanı içinde yer almadığı görüsü • Kadınların politik sistem içinde yer alamaması 15 Medya Medyada kadının, özellikle kadına karşı şiddetin işlenişi dikotomi özelliği sergilemektedir. Medyada kadına karşı şiddet gösterilirken saldırganlığın önlenmesinde iyi kız/ kötü kız, bakire veya kirlenmiş gibi ikilikle hareket edilmekte, kadını ayıplama ve kurban haline getirmektedir. Medyada cinsiyetçi haber dili kullanılması Suçluyu ya da suçu değil, daha çok suça maruz kalan kadını cinsiyetçi önyargılarla yargılamaya kalkışılması Kadınlara yönelik suçları magazinleştirerek ve bu suçları pornografik röntgenciliği besleyecek şekilde reyting/izlenirlik malzemesine dönüştürmesi 'Kadına yönelik şiddete ilham veren bir kirlenme yaşandı' 16 Şiddet yaşamın her döneminde vardır Bebeklik ve Çocukluk Doğum Öncesi Menopoz ve Yaşlılık ŞİDDET AdölesanGençlik Erişkinlik 17 Cinsiyet temelli yaşam döngüsü Aşama Şiddet tipi Doğum Öncesi Doğum öncesi cinsiyet seçimi, hamilelik döneminde annenin fiziksel şiddete maruz kalması, cinsel saldırı nedeniyle hamile kalmak (özellikle savaş ortamında hamile bırakmak amacıyla tecavüz) Bebeklik dönemi Kız çocuğu olarak, duygusal ve fiziksel istismar, sağlık ve beslenme olanaklarından faydalanmanın kısıtlanması. Çocukluk Dönemi Kadın sünneti, duygusal ve fiziksel istismar, ensest ve cinsel şiddet, beslenme, sağlık ve eğitim olanaklarından faydalanmanın kısıtlanması, fuhuşa zorlanmak. Ergenlik Dönemi Duygusal ve fiziksel istismar, ensest ve cinsel şiddet, beslenme, sağlık ve eğitim olanaklarından faydalanmanın kısıtlanması, fuhuşa zorlanmak, işyerinde cinsel saldırı. Üreme Çağı Eş tarafından fiziksel ve duygusal istismar, evlilik içi tecavüz, tecavüz, namus cinayeti, iş yerinde cinsel saldırı, başlık parası, berdel,çeyiz şiddeti (Hindu geleneklerine göre kız çocukları evlendirilirken erkek tarafına mal ve para verilmesi gerekmektedir. Aile bu bedeli veremeyecekse kızlarını gelin yakma adı verilen bir eylemle öldürmektedirler). Yaşlılık Dul eş ve yaşlı olarak fiziksel, duygusal ve cinsel şiddete maruz kalma.. 18 Erkekler 2014’te en az 281 kadın öldürdü, 109 kadın ve kız çocuğuna tecavüz etti / tecavüz girişiminde bulundu, 560 kadını yaraladı, 140 kadın ve kız çocuğuna cinsel tacizde bulundu. 20 Kadına Yönelik Şiddet Türleri Fiziksel Şiddet Duygusal Şiddet Sözel Şiddet Ekonomik Şiddet Cinsel Şiddet Kadın cinayetleri : (Namus cinayeti + aşk cinayeti) Ensest Flört şiddeti 21 2014 yılında 296 kadın öldürüldü, 39 kadın intihar etti, 191 kadın taciz ve tecavüze uğradı, 585 kadın darp edildi ve yaralandı, 6 kadın "namus cinayetiyle", 13 kadın kuşkulu şekilde öldürüldü. Ayrıca, 2015 Ocak'ta 28, Şubat'ta 24 kadına şiddet uygulanarak öldürüldü" açıklamasında bulundu. 22 Fiziksel şiddet İtip kakmak Tartaklamak Tokatlamak Tekmelemek Kesici ve vurucu aletlerle bedene zarar vermek Sağlıksız koşullarda yaşamaya mecbur bırakmak Sağlık hizmetlerinden yararlanmasına engel olmak 23 Psikolojik şiddet Kadına bağırmak Hakaret etmek Aşağılamak Başka kadınlarla kıyaslamak Korkutmak Kıskanmak Kadının nasıl giyineceğine, nereye gideceğine, kimlerle görüşeceğine karar vermek Kadına veya çocuklara zarar vermekle, öldürmekle tehdit etmek Diğer insanlarla ilişkilerini sınırlamak Kendini geliştirmesine engel olmak Yasadığı şiddetin sorumlusu olarak görmek Kültürel farklılıklarını reddetmek, bastırmaya çalışmak veya bu gerekçeyle kötü muamelede bulunmak. Duygusal istismar yoluyla Gözdağı vererek Çocukları kullanarak İzole ederek İnkar ederek, suçlayarak, küçümseyerek “Erkeklik ayrıcalıklarını” kullanarak uygulanan şiddet şekli 24 Cinsel şiddet Kadını istemediği yerde zamanda ve biçimde cinsel ilişkiye zorlamak Çocuk doğurmaya ya da doğurmamaya zorlamak Fuhuşa zorlamak Cinsel organlarına zarar verme v.b davranışlar Kadını istemediği yerde, istemediği zamanda ve istemediği biçimde cinsel ilişkiye zorlamak Kürtaja zorlamak Cinsel özellikleri bakımından başka kadınlarla kıyaslamak 25 Ekonomik şiddet Kadının para harcamasını kısıtlamak Çalışmasına izin vermemek Zorla çalıştırmak Ekonomik konulardaki kararları alırken görüşünü sormamak Az para vererek çok şey beklemek Kadının parasını elinden almak İş yerinde olay yaratmak suretiyle kadının işten atılmasına neden olmak Kadının iş bulmasını kolaylaştırıcı becerilerini geliştirecek etkinlikleri engellemek 26 Şiddet uygulayan erkeklerin bazı özellikleri Kıskançlık Kontrol isteği Erkek olmayı çok önemseme Ani huy değişmesi Aşırı duyarlık, alınganlık Katı cinsiyet rol beklentileri Kadınları (akılsız, aptal vb) küçümseme Problemleri için diğerlerini suçlama 27 Şiddetin Nedenleri Kontrol Gereksinimi, Gücün Kötüye Kullanımı, Kıskançlık, Eşler arası uyumsuzluk, Şiddeti bir kontrol yöntemi olarak benimsemek, Fiziksel saldırganlığı model olarak almak, Çocukken istismar edilmiş olmak, Aşırı alkol ve madde bağımlılığı, Aşırı Saldırganlık, Kişilik bozukluğu, Azalmış benlik saygısı, Saldırgan kişilik özellikleri. 28 29 30 Hırpalanmış Kadın Sendromu Aile içinde şiddete maruz kalan kadınlar genellikle benzer bir duygusal süreç yasar. Her bir aşamada yaşanan şiddete ilişkin farklı bir düşünce biçimi hakimdir. Bu asamalar su şekilde özetlenebilir: İnkâr Suçluluk Aydınlanma Sorumluluk 31 Yanlış İnanışlar Aile içinde kadına yönelik şiddet abartılan bir durumdur. Aile içinde kadına yönelik şiddet, sadece aile sorunudur. Aile içinde kadına yönelik şiddet düşük gelirli ve eğitimsiz kadınların sorunudur. Aile içinde şiddet gören kadın bunu ister, hak eder. Alkol, işsizlik, ekonomik sıkıntılar aile içinde kadına yönelik şiddetin nedenidir. Şiddet tek taraflı değildir. Çok sayıda erkek şiddete maruz kalmaktadır. Erkekler şiddeti kontrol edemezler, engel olamazlar. 32 Kadın ne düşünür !!!!!! Tekrarlamayacak! Kocam beni seviyor bana zarar vermek istemez! Yasadıklarımı kimseye anlatmamam gerekiyor! Çocuklarımın iyiliği için kabullenmeliyim! Yapabileceğim bir şey yok! Hak etmiştim! Bu benim kaderim! 33 Şiddet görene nasıl destek olabiliriz? Yasal Kurumsal Psikolojik Bilgi verme ◦ Yasal düzenlemeler ◦ Sunulan hizmetler Kampanyalar vb.. 34 Şiddeti Önleme Ağları • Güvenlik birimleri • Kadın kuruluşları ve kollektifleri • İlgili kamu kurumları Kadın Aile Toplum Yakın çevre • Yerel yönetimler 35 Kolluk kuvvetleri ASP bakanlığı Adli kurumlar KADIN Sivil toplum kuruluşları Sağlık kuruluşları Yerel yönetimler Barolar 36 Kolluk Kuvvetleri POLİS KARAKOLUNA BAŞVURU (Münkünse kadın personel tarafından) Cumhuriyet Savcısını bilgilendirme Sağlık kuruluşuna sevk Olaya karışan tarafların tespiti ve delillerin toplanması Kolluk Kuvvetleri Kadının ifadesinin alınması Aile İçi Şiddet Olayları Kayıt Formu doldurulur Risk değerlendirmesi yapılır ve sonuç mağdurla paylaşılır Kolluk Kuvvetleri Yüksek risk grubunda olan kadınlar için ASPİM ile irtibata geçilir Mağdura 4320 sayılı kanun ve diğer yasal hakları hakkında bilgi verilir Aile İçi Şiddete Son Broşürü verilir Kadın şikayetçi olsa da olmasa da adli işlemler yürütülür. Kolluk Kuvvetleri Adli Kurumlar ADLİ KURUMLAR Kadın Karakol Cumhuriyet Savcılığı Aile Mahkemesi Hakimliği Cumhuriyet Savcılığı Araştırma yapar, delilleri toplar. Gerekli durumlarda mağduru Adli Tıp Kurumu’na sevk eder. Kamu davasının açılmasının gerekli olup olmadığına karar verir. Koruma kararı alınması için ivedilikle aile mahkemesi hâkimine bildirimde bulunur. Aile Mahkemeleri Şiddet uygulayan aile bireyi için kanunda belirtilen tedbir kararlarına hükmedebilmektedir. Evin geçimini temin etmesi için nafaka kararı alabilir. Tedbir kararı Cumhuriyet Savcılığına iletilir. Kolluk kuvvetleri izleme görevini yapar. Adli Tıp Kurumu 2659 sayılı Adli Tıp Kanununa göre, Adalet Bakanlığı’na bağlı olarak kurulan Adli Tıp Kurumu’nun amacı, adalet işlerinde bilirkişilik görevi yapmaktır. Adli Tıp birimlerinin bulunmadığı il ve ilçelerde pratisyen hekimler adli tıp hizmeti vermektedir. Kadın Konukevleri Fiziksel, duygusal, cinsel ve ekonomik istismara uğrayan kadınların, psiko-sosyal ve ekonomik problemlerinin çözümlenmesi sırasında varsa çocukları ile birlikte ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla geçici bir süre kalabilecekleri yatılı sosyal hizmet kuruluşlarıdır. Konukevine Kabul İşlemleri İl/ilçe sosyal hizmetler müdürlüklerine başvuru yapılır. Sosyal çalışmacı, mağdur ile görüşerek, olaya ilişkin bilgi alır ve sosyal inceleme raporu hazırlar. Gerekli rehberlik ve yönlendirme yapılır. Kadının başvurusu değerlendirilerek karar verilir. Konukevine Kabul İşlemleri Kadının, konukevine kabulüne karar verilmesi durumunda Sosyal inceleme raporu konukevine faks ile iletilir. Kadının, konukevine güvenli bir şekilde nakli yapılır. Konukevine Kabul İşlemleri Kadının başka bir yerdeki konukevine nakli gerekiyorsa. Dosya SHÇEK Genel Müdürlüğüne fakslanır. Uygun görülen konukevine güvenli biçimde gönderilmesi sağlanır. Sosyal çalışmacı ve/veya psikolog, kuruluşa gelen kadına kalacağı yatak, . kullanacağı dolap, banyo, mutfak gibi yerler gösterir ve kurumda kalan diğer kadınlarla tanıştırır. Konukevinin kurallarını, gizlilik ilkesini ve toplu yaşam kurallarını açıklar. Kadına, kuruluş ilkelerine ve kurallarına uyacağına dair bir taahhütname imzalatılır. Konukevlerinde Yürütülen Mesleki Çalışmalar Sosyal Hizmetler Kurulu Psikolojik destek Barolar ile işbirliği yapılarak huksal rehberlik ve danışmanlık sağlanması İzleme faaliyetlerinin sürdürülmesi Kendilerine yeterli olabilecekleri bir iş ve meslek edinmelerinde gerekli önlemlerin alınması 183 ALO AİLE, KADIN, ÇOCUK VE ÖZÜRLÜ SOSYAL HİZMET DANIŞMA HATTI Şiddete uğrayan ya da uğrama riski taşıyan ve desteğe gereksinimi olan kadınlara ve çocuklara, 7 gün 24 saat psikolojik, hukuki ve ekonomik alanda danışmanlık hizmetleri sunmaktadır. Yararlanabilecekleri hizmet kuruluşları konusunda bilgilendirerek, gereksinim duydukları hizmet türüne en kısa zamanda ulaşmalarını sağlamaktadır. Sivil Toplum Kuruluşları Kadın Danışma Merkezleri Dayanışma anlayışı esastır. -Telefon/yüz yüze başvuru -Barınma, hukuki, psikolojik danışmanlık -İş ve sağlık konularında destek -Sığınmaevleri için ilk iletişim noktaları -Ücretsizdir -Türkiye’de toplam 61 Kadın Danışma Merkezi bulunaktadır. Kadın Sığınmaevleri İstanbul sözleşmesi Sözleşme, şiddetin önlenmesi konusunda adeta bir yol haritası çizmiş: • farkındalığı artırma, • uzmanların eğitimi, • önleyici müdahale, • tedavi programları, • özel sektör ve medya desteğinin alınması, • psikolojik ve hukuksal destek hizmetleri, • sığınakların kurulması, • acil yardım hatlarının açılması, • çocuk tanıklar için koruma, • bedensel zarar görenlere tazminat, • adli yardım hizmetleri gibi konular ayrıntılı olarak düzenlenmiştir. 52 Şikayet etmeme veya şikayetin geri alınmasının nedeni Kadının pişman olması Eşin tehdit etmesi Ailelerin baskısı Toplumun kınaması Çocuklarını düşünmek 53 Öneriler Özellikle kadınların bilinçlendirilmesi bu konuda çok önemli. Eğitim verilmeli. 54 SAKARYA Sakarya’da aile içi şiddet artış eğilimi göstermektedir Aile içi şiddetin nedenleri coğrafi alanlar itibariyle farklılaşmaktadır Aile içi şiddetin önlenmesine yönelik çabalar yetersizdir Şiddeti önlemede ve sonuçlarını hafifletmede toplumsal bilinçsizlik ve duyarsızlık Kadınların kendi kendine yardım mekanizmalarının yetersizliği Şiddete uğrayan kadınlar Polisi çare olarak görüyor 55 Öneriler Risk bölgeleri mevcut illerde kadına yönelik şiddeti önleme kurulu oluşturulabilir Polisin bilinçlendirme kampanyası başarılı olabilir 56 Eylem planı 1-Yasal düzenlemeler Elektronik destek sstemi pilot uygulaması. denetimde serbestlikte yapılan kadına şiddette uygulanacak. Bugün uygulamayı İstanbul ve Ankara'da başlatıyoruz. Zihniyeti dönüşremediyseniz yasal tedbirler işe yaramayabilir En büyük sorumlşuluklardan biri medyanın üzerinde. Cinayet detayları ailenin yüreğinde yarayı tekarar açıyor. 35 bin sağlık çalışanını eğitime alacağız. Şehirlerimizde kanaat önderlerini öne çıkaracağız. Reklam, dizi, film veya kitap olarak iyi örnek teşkil edecek olanlar ödüllendirilecek. 3- Şiddet mağdurlarıyla ilgili atılacak adımlar Alo 183 ile bu şikayetlerini iletebilecek. Almanya'daki şiddete maruz kalmış vatandaşımız da istifade edebilecek.. 4- 14 ilde hizmet veren ŞÖNİM (Şiddet Önleme ve İzleme Merkezleri) 81 ilde hizmet veremeye başlayacak. Şiddet madurlarının konuk evlerinden sonraki hayatı için çalışma başlatacağız. 5- Sağlık hizmetleri Sağlık Bakanlığı tarafından ortak bilgi sistemi kurulacak, kadına karşı şiddet takip edilecek. Kadınlara şiddeti izleme komitesi kurulacak . 6- Şiddet uygulayana yönelik özel bir çalışma Şiddeti hastalık olarak görüyoruz. Sadece mağduru değil faili de ele alacağız. Bir fail profili oluşturulacak. Ölümle sonuçlanan vakalar derinlemesine analiz edilecek. Faillerin rehabilitasyonu açısından kapsamlı adımlar atılacak. 57 FARKINDALIK DUYARLILIK EYLEMLİLİK 58
