sindirim sistemi

Büyük moleküllü besinlerin kana geçebilecek kadar
küçük moleküllü besinlere dönüştürülmesi olayına
SİNDİRİM denir.
Vücudumuzda sindirim olayını gerçekleştiren organlar sindirim
sistemini oluşturur.
Besinlerin salgı (enzim) kullanılmadan (fiziksel olarak) çiğneme ve kas
hareketleriyle küçük parçalara ayrılmasına mekanik (fiziksel) sindirim
denir.
▪ Fiziksel sindirimin amacı besinlerin (enzimlerin temas edeceği)
yüzeyini genisletmek
ve kimyasal sindirim hızını arttırmak yani kolaylastırmaktır.
▪ Fiziksel sindirim sonucu besinler kana geçemez. Kana geçebilmesi
için kimyasal
sindirim gereklidir.
▪ Fiziksel sindirime uğrayan besinlerin kimyasal yapıları değismez.
▪ Ağızda ki disler, çiğneme olayı sayesinde mekanik sindirim yapar.
▪ Midede ki kaslar kasılma olayı sayesinde mekanik sindirim yapar.
▪ Karaciğerin ürettiği safra salgısı yağların temas yüzeyini arttırarak
mekanik sindirim
yapar.
▪ Bütün besinlerin mekanik sindirimi ağızda baslar.
Besinlerin su ve enzim (salgı) kullanılarak küçük parçalara
ayrılmasına (kana veya
hücrelere geçebilecek hale getirilmesine) kimyasal sindirim
denir.Enzimler büyük moleküllü besin içeriklerini küçük
moleküllere dönüştürür.
▪ Karbonhidratların kimyasal sindirimi;
– Ağızda, tükürükte bulunan enzimler sayesinde baslar.
– Đnce bağırsakta pankreas öz suyunda bulunan enzimler
sayesinde biter.
▪ Proteinlerin kimyasal sindirimi;
– Midede mide öz suyunda bulunan enzimler ve mide asidi
sayesinde
baslar.
– İnce bağırsakta pankreas öz suyunda bulunan enzimler
sayesinde biter.
▪ Yağların kimyasal sindirimi;
– İnce bağırsakta pankreas öz suyunda bulunan enzimler
sayesinde
yapılır.
▪ Bütün besinlerin kimyasal sindirimi ince bağırsakta
tamamlanır.
Sindirim sisteminin ilk organıdır ve sindirimde görevli dil, disler ve tükürük
bezleri
bulunur.
Disler, besinleri çiğneme yoluyla parçalar, ezer ve mekanik sindirim yapar.
Bütün
besinlerin çiğneme yoluyla mekanik sindirimi burada baslar.
Tükürük bezlerinin salgıladığı tükürük sıvısı besinleri ıslatır, yumusatır ve
kayganlastırır. Tükürük içindeki enzimler (pityalin) ile karbonhidratların
kimyasal sindirimi
baslar.
Dil, besinlerin çiğnenmesine, ağızda hareket etmesine ve yutulmasına
yardım eder.
Ağızda parçalanan, yumusatılan (yutulmaya hazır hale gelen) besinler dil ile
yutağa itilir.
***Karbonhidratların sindirimi burada başlar.
Ağızdan sonra gelen bosluktur. Üst taraftan ağız
ve burun bosluğuna, alt taraftan
yemek borusuna ve gırtlağa açılır. Yutak, ağızda
çiğnenen ve yumusatılan besinleri
yutkunma sayesinde yemek borusuna iletir.
***Yutakta (mekanik veya kimyasal) sindirim
olmaz.
Yutak ile yemek borusu arasında bulunan boru
şeklinde bir yapıdır.Besinlerin yutaktan yemek
borusuna taşınmasını sağlar.
Yemek borusu yemeği peristaltik hareket ile mideye
doğru indirir.Bu hareket çok güclüdür ters çevrilmiş
bir insan peristaltik hareket sayesinde yemeği
yinede mideye gönderebilir.
Eğer yemek borusundaki peristaltik hareket ters
olup ağza doğru olursa kusma gerçekleşir.
ÖNEMLİ:yemek borusunda sindirim olmaz.
Karın bosluğunun sol üst tarafında, yemek borusu ile on iki parmak bağırsağı
arasında yer alan ve kese seklinde olan sindirim sisteminin en genis organıdır.
Mide, üst
taraftan mide ağzı ile yemek borusuna, alt taraftan mide kapısı ile on iki parmak
bağırsağına bağlanır.
Mide düz kaslardan yapılmıstır ve kasılıp gevseyebilir. Bu sayede yemek
borusundan gelen bütün besinleri ezer, karıstırır, yoğurur ve çalkalar. Bu nedenle
mide bütün besinlerin mekanik sindirimini yapabilir.
Midenin yapısında bulunan salgı bezleri mide öz suyu salgısını üretir.
mide asidi ve enzimler ile besinlerin daha küçük parçalara ayrılmasını ve bulamaç
haline gelmesini sağlar. Bu nedenle kimyasal sindirim yapabilir.
*** Proteinlerin kimyasal sindirimi midede baslar.
Mide öz suyu içindeki mukus salgısı midenin iç yüzeyini örterek mide duvarını,
mide asidine karsı korur.
Mide ile kalınbağırsak arasında bulunan yaklaşık 6m
uzunluğunda tüp şeklinde bir yapıdır. ince bağırsak,
kimyasal sindirimin asıl yapıldığı yerdir.
İnce bağırsakta protein yağ ve karbonhidratların
sindirimi tamamlanır ve burada emilerek kana alınır.
Karaciğerden salgılanan safra salgısı ince bağırsakta
yağların FİZİKSEL sindirimini sağlar.
***Yağların kimyasal sindirimi burada başlar.
***Yağların,kaarbonhidrat ve proteinlerin sindirimi
ince bağırsakta tamamlanır.
İnce bağırsakta parçalanan besinler viluslar yardımı
ile kana geçmesi olayına EMİLİM denir
VİLUS:ince bağırsaktaki parmak şeklindeki çıkıntılara
denir.Vilusların görevi besinlerin emilimini sağlamtır.
Viluslar ince bağırsağın yüzey alanını genişletir.
İnce bağırsaktan başlayıp anüste biten
kısımdır.
Kalınbağırsakta besinleri sindirmek için
enzim salgılanmaz. Kalın bağırsakta
mekanik veya kimyasal sindirim olmaz,
villüsler bulunmaz.
İnce bağırsaktan gelen besinler içinde
kalan Mineral su ve vitaminlerin kana
emildiği yer kalınbağırsaktır.
Geriye kalan atık maddelerin de sindirim
sisteminin son bölümü olan anüse
iletilmesini ve anüsten de dıskı yoluyla
vücut dısına atılmasını sağlar.
Kalın bağırsakta bazı yararlı bakteriler
yaşar ve bu bakteriler B ve K vitamini
sentezler.
Besin
maddelerinin
sindirilmeyen
ve
vücudumuz
tarafından
kullanılmayan
kısmı(dışkı)
anüs
yoluyla
vücuttan
uzaklaştırılır.
Karaciğer vücudun en büyük organıdır.
Karaciğer safra (öd) salgısını üretir
Karaciğer ince bağırsağa safra salgısı
salgılar
Çeşitli maddeler içeren safra yağların
mekanik parçalanmasını sağlar.
Pankreas özsuyu salgılayarak ince
bağırsağa
verir.
Bu
sıvıda
karbonhidrat, yağ ve proteinlerin
kimyasal
sindirilmesini
sağlayan
enzimler bulunur.
Bir
insanın
su
ve
yemek
olmadan
yaşayabildiği bilinen en uzun süre 18
gündür.18 yaşında Avustralyalı bir genç
tutuklanıp cezaevine konmuş ve unutulmuş.
18 gün sonra bulunduğunda ölmek üzere
olduğu görülmüştür.
BESİNLERİN SİNDİRİLMESİ VE EMİLMESİ
Protein, yağ, karbonhidrat, vitamin, su ve
minerallerin yeterli miktarda ve birlikte
alınmasına DENGELİ BESLENME denir.
•Dengeli beslenmeye dikkat etmeliyiz.
• Etler iyi pişirilmeli ve fazla tuzlu ve
baharatlı olmamalıdır.
• Bol su içilmeli, asitli, boyalı, alkollü
içeceklerden
ve
sigaradan
uzak
durmalıyız.
•Düzenli spor yapmalıyız.
• Lokmalar
iyice
çiğnendikten
sonra
yutulmalı ve yavaş yemek yenmelidir.Zira
mide doyduğunu geç anlar
•Asit ve
durulmalı.
kafeinli
yiyeceklerden
uzak
•Aşırı sıcak ve soğuk besinler yenmemeli.
*Canlı organizma için önemli bir yakıttır.
*Canlılar enerji elde etmek
karbonhidratları kullanırlar
için
ilkönce
*Un ve unlu mamullerde bol miktarda bulunur.
Diğer
besinlere
bulundururlar
oranla
Vücudumuzda ihtiyaç
olarak depolanır.
iki
fazlası
kat
besinler
enerji
yağ
A, D, E, K vitaminleri yağda çözünür.
Yağlar deri altında depolanarak canlıyı çarpma
ve darbelere karşı korur. Ayrıca iyi bir ısı
iletkeni olmadığı için vücudu soğuğa karşı
korur.
Ayçiçeği, fındık, zeytin, soya da bol miktarda
bulunur.
Yağlar vücutta enerji üretmek için ikinci sırada
kullanılırlar.
Salatalara neden yağ dökülür?
Hücrelerin yapısını meydana getirirler.
Karbonhidrat yağlardan
vermek için kullanılırlar.
sonra
enerji
Düzenleyici olarak görev yaparlar.
Et balık tavuk süt ve süt ürünerinde bol
miktarda bulunur
Çok iyi bir çözücüdür bu nedenle
besinler su varlığında sindirilir.
Kanda bulunan su besinlerin dokulara
taşınmasında
çok
önemli
bir
maddedir.
Vücut ısısının düzenlenmesinde görev
alır.
TEKMİLE YÜCEL YAYLA