buradan

ÖĞRETİM TEKNOLOJİLERİ
VE
MATERYAL TASARLAMADA
ÖĞRETMEN NİTELİKLERİ
Geçmişten günümüze öğretmenin görev ve
sorumlulukları değişim göstermiştir.
Günümüzde öğretmenin en temel görevi,
öğrenenlerin öğrenmelerine rehberlik etmektir.
Bu rehberliği sağlayabilmek, gerek iyi bir
plan gerekse başarılı bir uygulama ile mümkün
olabilir.
Öğretmenin pek çok görev ve sorumluluğu
vardır. Huberman öğretmenin sınıf içi
görevleri ve sorumluluklarını şu şekilde ifade
etmiştir;




Disiplin sorunlarını çözme,
Motivasyonu sağlama,
Ders programını hazırlama,
Öğrencilerle iyi ilişki kurma,
Velilerle işbirliği sağlama,
 Öğrencilerin çalışmaktan zevk
alacakları materyalleri hazırlama,
 Yöneticilerle iyi ilişki kurma,
 Eleştirileri kabul etme,
 Öğretmenliğe yetenekli olduğunu hissetme

Uluslar arası değişimler ve gelişmeler
yukarıdaki özellikler yanında öğretmenin
üst düzey yaşam ve düşünme becerilerine
sahip olmalarını gerektirir.
Öğretmen nitelikleri;
Öğrencinin bilgiye ulaşmasına, onu
yorumlamasına yardım eden rehberlik eden kişi,
Öğrencinin kendi potansiyelini anlamasına ve
bunu kullanmasına yardım eden kişi,
Sınıf içinde otoritesini kuran
ve kullanan değil, sınıf yönetimi
becerilerini öğretim aktiviteleri
haline getirebilen bir öğretici
olmasıdır.
Materyal Geliştirmede Öğretmen
Nitelikleri

Öğretmen araçları tanımalı nasıl
kullanılacağı bilmelidir. Materyal
en basitinden en karmaşığına
kadar araçlardan yararlanılarak
hazırlanmaktadır. Örneğin bir
boyama etkinliği için kağıt ve
boya gerekli araçlardır.

Öğretmen öğretimi tasarlama
bilgisine sahip olmalıdır.
Öğretimi tasarlamada
hedefler ve kazanımlar,
içerik, öğrenme- öğretme
süreçleri etkinlikleri ve ölçme
değerlendirme öğeleri
birbirleri ile ilişkili olarak
oluşturulmalıdır.
Öğretmen materyal tasarlama ilkelerini
bilmeli ve kullanabilmelidir. Renk, büyüklük
şekil,vurgu vb. özellikler öğrencilerin gelişim
özelliklerine uygun olmalıdır. Örneğin;
ilköğretime giden bir çocuk için canlı renkler,
doğada var olan gerçek renklerin nesneler
üzerinde kullanılması gibi özellikler önem
taşır.
Öğretmen öğrencilerinin materyal
oluşturmalarına rehberlik edebilmelidir.
Hangi düzeyde olursa olsun öğrenenler
aktif olmayı isterler. Fırsat verilirse
öğrenenler kendileri materyal
oluşturabilirler. Öğretmen, araştırarak
öğrenenlere hangi materyalleri
oluşturabilecekleri konusunda rehberlik
edebilmelidir.

Öğretmen materyal
çeşitlerini bilmelidir. Çok
sayıda materyal eğitim
amaçlı kullanılabilir. Elle,
bilgisayar temelli ve
teknoloji temelli olan
binlerce materyal
üretilebilir.
Öğretmen öğrenme ilkelerini bilmelidir. Bu
ilkeler motivasyonu sağlama, tekrar,
pekiştirme vb.dir. Pekiştirme uygun biçimde ve
zamanında yapılmalıdır. Örneğin okul
öncesinde öğrenci pek çok performansı ilk
kazandığı için ödülü sık
alması önemlidir.


Öğretmen gelişim psikolojisini iyi
bilerek öğreneni tanımalıdır.
Hedef ve kazanımlar için uygun
olan materyaller kullanılmalıdır.
Öğretmen hedefleri ve
kazanımların ne anlama geldiğini
anlamalıdır. Örneğin çocuğun dil
gelişimini sağlamayı amaçlıyorsa
konuşmasını sağlayacak
materyaller geliştirebilmelidir.


Öğretmen öğretim materyali
hazırlama ilkelerini bilmeli ve ders
materyali geliştirmede
uygulamalıdır.
Öğretmen öğrencilerinin aile
özelliklerini ve çevre koşullarını
çok iyi incelemelidir.
Öğretmen hoşgörülü ve sabırlı olmalıdır.
Öğrencilerini sevmeli ve özverili olmalıdır.
Şefkatli bir disiplin anlayışı olmalıdır.
“Matematikte zekadan önce sabır gelir.”
Cahit ARF
TEKNOLOJİ TEMELLİ ÖĞRENMENİN
BAŞARISI İÇİN ÖĞRETMENLERİN ROLÜ
Eğitim sürecinin en önemli öğelerinden biri
öğretmendir. Çağdaş anlamda öğretmenin sahip
olması beklenen nitelikler artık teknoloji ile
beraber daha da çeşitlenmiştir. Dolayısıyla
teknolojik değişmeler öğretmen
niteliklerinde de değişiklik
gerektirmektedir.
Teknoloji temelli öğrenme etkili
olabilir. Yeter ki öğretmenler öğretim
hedef ve kazanımlarına uygun
materyalleri seçip, öğrencilerin
öğrenme stillerindeki farklılıkların
farkında olsunlar.
Bugün teknoloji kaynaklarının
sayısı ve özellikleri giderek
karmaşıklaşmıştır. Bunu, öğretmenin
seçmesi ve uygun teknolojiyi
kullanması çok zor olabilir.
Öğretmenler teknoloji
standartlarına sahip olmalıdır.
Öğretmenler teknoloji standartlarına
niçin sahip olmalıdır?
Teknolojide çok ileri olan Amerika’da
bile pek çok öğretmen yıllardır
teknoloji ile iç içe yaşamakta, ancak
hala öğretimde kullanmada sıkıntı
yaşamaktadır. Her değişmenin eğitime
adaptasyonu kolay değildir. Özellikle
yaygın bir kullanım zaman alabilir.
ÖĞRETMENLERİN
TEKNOLOJİ BİLGİSİ
Teknoloji adaptasyonunu etkileyen
çeşitli faktörler bulunmaktadır.
Bunlardan uygun eğitim yoksunluğu,
Teknik ve yönetimsel destek,
geleneksel eğitim inançları ve
değişmeye karşı direnme çok yaygın
nedenlerdir.




Öğretmenlerin teknolojiyi kullanma yeteneğini
geliştirmek ve bundan memnun olmalarını sağlamak
için onlara yardımcı olmak önemlidir.
Teknolojiyi iyi kullanan ya da onunla ilgili sertifikası
olan öğretmenler teşvik edilmelidir (maaşlarına belli
oranda ilave yapmak gibi ).
Zorunluluk getirilmesi de öğrenmede bir başka
yoldur. Örneğin; MEB son yıllarda öğretmenlerden
bilgisayar sertifikası istemektedir.
Öğretmenlerin Eğitimsel İnançları


Öğretmenlerin eğitimsel inançları ile
teknolojiyi kullanmaları arasında güçlü bir
etkileşim vardır.1990’lara kadar yapılan
pek çok araştırma, teknoloji kullanmanın
öğretmenlerin inançları ve uygulamalarını
nasıl etkilediğine ilişkindir.
Son zamanlar da ise araştırmalar,
öğretmenlerin inançlarının teknolojinin
üzerindeki rolünü açıklamaya dönüktür.


Araştırmalara göre, öğretmenlerin eğitimsel
inançları ve uygulamaları onların teknolojiyi
kullanıp kullanmamalarını büyük oranda belirler.
Bazıları teknolojiyi kullanmanın mevcut
uygulamaları değiştireceğini bildiği için istemezler
ve sakınırlar.
Bu durumda inanları olumlu hale getirebilmek için
yollar bulmak gerekir.

En uygun yol, geleneksel öğretmen merkezli
iletme modellerinden öğrenci merkezli
oluşturmacı eğitimsel ilerlemeye doğru eğitimsel
inançları destekleyici uygulamalara
yer vermektir.
Böylece, iyi uygulamalara destek
arttıkça,aktif öğrenme de artacaktır.
“Öğretmen, uygarlıkların temel taşıdır.
Öğretmen yetiştirmeyi kendisi için
hedef seçmeyen her uygarlık,er geç
yıkılmaya ve unutulmaya mahkumdur.”
ÖĞRETMEN YETİŞTİRME

Ülkemizde öğretmen
yetiştirme tarihsel bir
süreç içerisinde her
zaman önem verilen bir
konu olmuştur. Geçmişte
çok farklı uygulamalar
olmakla beraber 1990’lı
yılların başından beri
öğretmenler fakültelerde
yetişmektedir.


1995 sonrasında öğretmen yetiştirme alanında
yeniden yapılanma gündeme gelmiş ve
fakültelerin programları standartlaştırılmaya
çalışılmıştır.
Seçmeli dersler haricinde tüm Türkiye’de ortak
program uygulanmaktadır. Bu anlamda bilgisayar
dersleri ve öğretim teknolojileri ve materyal
tasarlama dersleri tüm fakültelerde
uygulanmaktadır.



Çağımızda öğretmenlerin daha
öncede denildiği gibi üst düzey
yaşam ve düşünme becerilerine
sahip bireyler olmaları
kaçınılmazdır.
Öğretmen adayları elle materyal
üretme yanında yeni bilgi
teknolojilerini öğrenmelidir.
Bilgi teknolojilerini, aktif
öğrenmeyi sağlayacak şekilde
materyaller üretmek ya da
üretilmesini sağlamak için
kullanmalıdır.
Program incelendiğinde oluşturmacı
bakış açısı göze çarpmaktadır.
Bu anlamda oluşturmacılık temelli
etkinlikler uygulandığında öğrenenler
bizzat kendileri aktif olmakta ve çok
yönlü materyal hazırlayabilmektedir.
Öğretmen Adaylarının Bilgi Teknolojileri ile
İlgili Eğitimi İki Aşamada Gerçekleştirilir;
1.
2.
Teknoloji okur yazarlığı becerilerinin
kazandırılması,
Var olan teknolojileri öğretme-öğrenme
süreçlerinde kullanabilme yeterliliklerinin
kazandırılması.
Birincisi, bilgi toplumunda her bireyin sahip
olması gereken yeterliliktir. Bu özellik, aday
öğretmenleri yetiştiren programlardaki
“TEMEL BİLGİ TEKNOLOJİLERİ” dersi ile
kazandırılmak istenmektedir.
İkincisi ise okullarda yeni
teknolojilerin kullanılabilmesi ile ilgili ve
öğretmenlerin taşımaları gerekli olan özel
yeterliliktir.
Günümüzdeki program anlayışına
bakıldığında öğrenen merkezli bir yapı
göze çarpmaktadır.
Öğrenen merkezli sınıflarda bilgisayar
yardımı ile öğrenenler işbirliğini
sağlayabilmektedir.
Oluşturmacı öğrenmede öğretmenin
belli başlı görevleri şöyle sıralanabilir;
1)
2)
Öğretmen, bilginin inşa
edilmesinde öğrenciye gerekli
malzemeyi ve ortamı hazırlar.
Öğretmen, inşa edilecek bilgi
örüntüsüne temel olacak
bilginin anlamlı ve somut
olarak algılanmasına yardımcı
olur.
3)
4)
Öğretmen, öğrencinin önceki
bilgilerini ve hazır bulunma düzeyini
denetler ve ilgili düzenlemelerin
yapılması için yardımcı olur.
Öğretmen, öğrenme ortamında
öğrenciye uygulama, deneme ve
keşfetme fırsatları yaratır.
Öğretmenler bilgi teknolojileri olanaklarından
temelde iki amaç için yararlanabilirler; birincisi
araç olarak bilgi teknolojileri:öğretmenlik
mesleğinin uygulanmasında sınıf dışında yapılan
eğitsel ve idari işler için teknoloji kullanımı;
ikincisi ise, öğretim etkinliği
yapılırken bilgi teknolojilerinin
işe koşulmasıdır.
Öğretmen yetiştirmede teknoloji
temelli öğretim, özellikle de eğitim
amaçlı kullanımları oluşturmak çok
önemlidir.
Yeni öğretmenlerin ve var olan
öğretmenlerin teknoloji
yeterliliklerini geliştirmek dünyada
da çok önem verilen bir konudur.
HAZIRLAYANLAR;
ALPER ÇİL
MUSTAFA SÖYLEMEZ
HÜSEYİN GÖRGÜLÜ
MUSTAFA KILINÇ
MEHMETALİ SEYHAN
Atatürk Üniversitesi, Kazım Karabekir Fakültesi, Türkçe Eğitimi Bölümü
([email protected])