Kamu Kaynaklarının Etkin Kullanımı İçin

İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ
KURUM İÇİ EĞİTİM (09.05.2016)
KAMU KAYNAKLARININ ETKİN KULLANIMI İÇİN
UYULABİLECEK TASARRUF TEDBİRLERİ
YRD.DOÇ.DR. RECEP EMRE ERIÇOK
İçindekiler
I. Giriş
II. Kamu Kaynakları
III. Etkinlik
IV. Tasarruf
V. Mevzuat
VI. Tasarruf Tedbirleri: Öneriler
VII. Sonuç
1
I. Giriş
1980’lerden itibaren içeriği oldukça genişleyen kamu hizmetlerinin
VET (Verimlilik, Etkinlik, Tutumluluk) standartları çerçevesinde
gerçekleştirilmesi, kısıtlı iktisadi kaynakların varolduğu bir ortamda
kaynakların kamu hizmetlerini karşılayabilmesi için önem arz
etmektedir.
2
Kamu hizmetlerinde bu standartlara ulaşılabilmesi için, kamu
hizmetlerini yürüten personelin de bu anlamda genel bir çizgi olarak
görülen kamu yararının sağlanması / kamu zararının önlenmesi
şeklinde bazı kriterlere uymaya çalıştıkları görülmektedir.
3
Kamu yararı, daha çok kamu hukukçuları ve siyaset bilimciler
tarafından kullanılan bir kavramdır. Siyaset bilimciler, kamu
hukukunda ve devlet yönetiminde kamu yararı kavramını, iktisat bilimi
açısından kesin sayılabilecek bir tanımını yapmadan kullanırlar
(Kenan Bulutoğlu, 103).
4
Siyasal düşünce tarihinde, kamu yararı kavramını Eflatun’dan beri, J.
J. Rousseau (1712-1778), I. Kant (1724-1804) da savunmuştu; F.
Hegel (1770-1831) ise bu kavramı soyut bir şekilde kullanmıştır.
Günümüzde de kamu yönetiminde yönetici kararlarının tümü, kamu
yararına dayandırılır (Kenan Bulutoğlu, 103).
5
Kamu zararının ise daha somut bir kavram olarak sayısal olarak
hesaplanabileceği öngörülmektedir. Yine de her iki kavram da içerik
ve hesaplanabilirlik açısından disiplinlerarası alanda gündemdeki
kavramlar olmaya devam etmektedirler.
6
Kamu hizmetlerinde belirli standartların oluşturulabilmesi için İşletme
Yönetimi temelli geliştirilen ve 1980’lerden itibaren tüm dünyada
yaygınlaşmaya başlayan Yeni Kamu İşletmeciliği ve Kamu
Yönetimi’ndeki gelişim süreci olan Yeni Kamu Yönetimi kavramlarının
da kamu kaynaklarının etkin kullanımıyla ilgili kriterlerde katkısı
olduğu söylenebilir.
7
Bütün bu kavramlar çerçevesinde, ülkemizde son dönemlerde
gerçekleştirilen Kamu Yönetimi ve Kamu Mali Yönetimi Reformu da
kamu hizmetlerinde standart ve kamu kaynaklarının etkin kullanımı
için önemli düzenlemelerdir. Bu bağlamda kamu kurumlarında
kaynakların etkin kullanımı için düzenlenen genelgeler, kurum içi etik
davranış ilkeleri de bu reform düzenlemelerini pekiştirici niteliktedir.
8
II. Kamu Kaynakları
Kamu kaynakları, genel bir tanımlama yapmak gerekirse kamu
hizmetlerinin karşılanması için devletin tahsis ettiği olanaklar bütünü
şeklinde tanımlanabilir. Tahsis etmekle kastedilen durum, bütçe
olanaklarının tümünün değil, bütçe dengesi doğrultusunda ve
uygulanan kamu politikaları çerçevesinde kamu kaynaklarının kamu
harcamalarını verimli, etkin ve tutumlu bir biçimde karşılayacak
şekilde ödenek olarak ayrılmasıdır.
9
Kamu kaynaklarının kullanımıyla ilgili bazı kurallar daha önce de
ifade edildiği üzere Yeni Kamu Yönetimi anlayışıyla getirilmiştir. Bu
anlayışa göre, bir program stratejisi belirlenmiştir. Bu stratejiye göre
kamu yönetiminde en acil çözüm bekleyen sorun, kamu kaynaklarını
kamu sektörünün temel amaç ve öncelikleri doğrultusunda, en etkili
oldukları alanlara yöneltmenin gerekliliğidir. Ancak burada
kaynakların etkin kullanılıp kullanılmadığının hangi ölçütlere göre
değerlendirileceği gündeme gelmektedir. Etkinlik, etkililik, girdi, çıktı
ve sonuç kıstaslarından hangisinin öne alınacağı tartışılmaktadır
(Christensen-Legreid, 2002/a:20’den aktaran M. Akif Özer, 24).
10
Yeni Kamu Yönetimi, bu sorunları çözebilmek için performans
standartları geliştirmekte, çıktılar üzerine vurgu yapmakta, rekabeti
geliştirmekte, artırmakta ve sözleşmeciliğe önem vererek, yetki
devrini öngörmektedir (Christensen-Legreid, 2002/a:20’den aktaran
M. Akif Özer, 24). Yaklaşım, programların değerlendirilmesinde ve
kaynakların yeniden dağıtımında sabit bir bütçe sınırı içinde
kalınmasına ve mevcut programlar bağlamında devletin rolünün ne
olduğuna ve olması gerektiğine ve özel sektörle gönüllü kuruluşların
rollerine özel önem vermektedir (Yılmaz, 2001:32’den aktaran M. Akif
Özer, 24).
11
Kamu kaynaklarının etkin kullanımına ilişkin özelliklere bakıldığında,
dinamik ve verimli bir personel yönetimi, etkin bir bütçe yönetimi
anlayışı, tüketim araçlarında, araç, malzeme, sistem, kırtasiye ve
demirbaş malzeme kullanımında tasarruf sağlanması bu özelliklerden
birkaçını oluşturmaktadır.
12
III. Etkinlik
Kamu kaynaklarının kullanımında etkinlik sağlanabilmesi için kamu
hizmetlerinde genel bir standart olarak kabul edilen verimlilik, etkinlik
ve tutumluluk ilkelerine uyulması gerekmektedir.
13
Verimlikle ilgili genel olarak, israf etmemek, daha çok üretmek, işleri
doğru yapmak, doğru işleri yapmak, yenilik, rekabet, uluslararası
olmak v.b. kriterler (Mustafa Kemal Akgül, 10); işletmeler ve
kurum/kuruluşlar kapsamında ise Japonya, İngiltere, Fransa,
Almanya, İsviçre v.b. ülkelerdeki uzun yıllara dayalı işletme geçmişi
düşünüldüğünde
kurumsal
hayatı
sürdürebilmek
kriteri
anlaşılmaktadır (Mustafa Kemal Akgül, 12).
14
Verimlilikle
ilgili
tanımlarda;
çalışma
hayatının
yeniden
şekillendirilmesi, sermayenin küreselleşmesi, nitelikli insan gücü,
kaynakların sınırlı olması bilincine varılması, sürdürülebilirlik
kavramının ortaya çıkması, ekonomik gelişme, yenilikçilik ve
kalkınma vb. kriterlerin yer aldığı görülmektedir (Mustafa Kemal
Akgül, 25).
15
Verimsizliğin sosyal yapı üzerindeki kaynakların azalması, pahalı
üretim ve tüketim, ekonomik dışa bağımlılık, ekonominin çöküşü, yeni
yatırımların yapılamayışı, işsizlik, gelirlerin azalması ve yoksulluğun
başlaması vb. olumsuz etkileri gözönüne alındığında (Mustafa Kemal
Akgül, 28); verimlilikle ilgili çözümlerde, küreselleşme , dünya
ticaretinde mal ve hizmet dolaşımı serbestliği, küresel şirketlerin
gelişimi, çalışma hayatının yeniden biçimlenmesi, yenilikçiliğin teşviki
ve önceliklendirilmesi, yeni üretim teknolojilerine geçiş, toplumsal
ölçekte “verimli olma” farkındalık seviyesinin artırılması, nitelikli insan
gücü yetiştirmeye önem verilmesi, ulusal sermayenin güçlendirilmesi
vb. uygulamaların önerildiği görülmektedir (Mustafa Kemal Akgül, 26).
16
Verimlilikle ilgili çalışmaların kamu yönetimi, işletmeler ve bireyler ile
iş dünyası ve STK’lar düzeyinde yürütüldüğü görülmektedir (Mustafa
Kemal Akgül, 29).
17
Tüm bu verimlilik çalışmaları sonucunda etkinlik ve tutumluluk
ilkelerine de ağırlık verilmiştir. Kamu hizmetlerinde etkinlik, bir kamu
hizmetinin vatandaşların ihtiyaçlarını giderecek şekilde sunulması
şeklinde tanımlanmaktadır. Dolayısıyla önce vatandaşın beklentileri
ve gereksinimleri belirlenir ve kurumların etkinlik göstergeleri
vatandaş gereksinimleri ile ilişkilendirilir. Sonra, kurumların iş
(kaynakların kamu hizmetlerine dönüştürüldüğü üretim) süreçleri
etkin hizmet sunmak üzere tasarlanır. Verimlilik, bu süreçlerin sürekli
iyileştirilmesi ile sağlanır (İzak Atiyas, Şerif Sayın, 53-54).
18
Bu bakış açısı, beklentiler ve gereksinimlerin belirlenmesi, iş
süreçlerinin bu gereksinimleri karşılayacak şekilde tasarlanması,
kurumların iş süreçlerini sürekli iyileştirerek, verimliliğinin arttırılması
ve insan kaynaklarının bu yönde geliştirilmesi ve özendirilmesi vb.
kalite yönetimi ilkeleriyle de örtüşmektedir (İzak Atiyas, Şerif Sayın,
54). Tutumluluk ise, verimlilik ve etkinlik ilkeleri sonucunda kamu
hizmetlerinde tasarruf tedbirlerine uyulması durumudur. Bu ilkelerin
anlaşılabilmesi için, tasarruf kavramı ve tasarruf tedbirlerinin de
açıklanması gerekmektedir.
19
IV. Tasarruf
Tasarruf, buradaki anlamıyla bireysel tasarruf değil, kamu
harcamaları dışında kamu gelirlerinden ayrılan ve aktarılan pay
olarak tanımlanan kamusal tasarruf anlamına gelmektedir. Burada
önemli olan husus, bireysel anlamda, etik davranışlarda ve sistemsel
düzenlerde sağlanacak etkinlik sonucunda bir tasarruf (kaynak
fazlası) oluşturabilmektir.
20
V. Mevzuat
Kamu kaynaklarının etkin kullanımına yönelik çıkartılan en önemli
mevzuat, 2003 yılında kabul edilen 5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi
ve Kontrol Kanunu’dur. Bu kanunun amacı, kalkınma planları ve
programlarda yer alan politika ve hedefler doğrultusunda kamu
kaynaklarının etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde elde edilmesi ve
kullanılmasını, hesap verebilirliği ve malî saydamlığı sağlamak üzere,
kamu malî yönetiminin yapısını ve işleyişini, kamu bütçelerinin
hazırlanmasını,
uygulanmasını,
tüm
malî
işlemlerin
muhasebeleştirilmesini,
raporlanmasını
ve
malî
kontrolü
düzenlemektir (Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu, madde 1).
21
Kanuna göre; kamu kaynakları, borçlanma suretiyle elde edilen
imkânlar dahil kamuya ait gelirler, taşınır ve taşınmazlar, hesaplarda
bulunan para, alacak ve haklar ile her türlü değerleri ifade etmektedir.
Kamu mali yönetimi, kamu kaynaklarının tanımlanmış standartlara
uygun olarak etkili, ekonomik ve verimli kullanılmasını sağlayacak
yasal ve yönetsel sistem ve süreçleri şeklinde tanımlanmaktadır.
Kurumların bu ilkeler doğrultusunda hazırlamaları gereken stratejik
planlar ise, kamu idarelerinin orta ve uzun vadeli amaçlarını, temel
ilke ve politikalarını, hedef ve önceliklerini, performans ölçütlerini,
bunlara ulaşmak için izlenecek yöntemler ile kaynak dağılımlarını
içeren planı belirtmektedir (Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu,
madde 3).
22
Yine Kanuna göre kamu kaynağında etkinlik, Kamu Kaynağının
Kullanılmasının Genel Esasları başlığı altında yer alan Mali
saydamlık, Hesap verme sorumluluğu ile Stratejik planlama ve
performans esaslı bütçeleme başlıkları altında irdelenmiştir (Kamu
Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu, madde 7, 8, 9).
23
Malî saydamlık; ‘her türlü kamu kaynağının elde edilmesi ve
kullanılmasında denetimin sağlanması amacıyla kamuoyu zamanında
bilgilendirilir. Bu amaçla; görev, yetki ve sorumlulukların açık olarak
tanımlanması, hükümet politikaları, kalkınma planları, yıllık
programlar, stratejik planlar ile bütçelerin hazırlanması, yetkili
mercilerde görüşülmesi, uygulanması ve uygulama sonuçları ile
raporların kamuoyuna açık ve ulaşılabilir olması, genel yönetim
kapsamındaki kamu idareleri tarafından sağlanan teşvik ve
desteklemelerin bir yılı geçmemek üzere belirli dönemler itibarıyla
kamuoyuna açıklanması, kamu hesaplarının standart bir muhasebe
sistemi ve genel kabul görmüş muhasebe prensiplerine uygun bir
muhasebe düzenine göre oluşturulması zorunludur’ şeklinde
düzenlenmiştir (Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu, madde 7).
24
Hesap verme sorumluluğu; ‘her türlü kamu kaynağının elde edilmesi
ve kullanılmasında görevli ve yetkili olanlar, kaynakların etkili,
ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak elde edilmesinden,
kullanılmasından, muhasebeleştirilmesinden, raporlanmasından ve
kötüye kullanılmaması için gerekli önlemlerin alınmasından
sorumludur ve yetkili kılınmış mercilere hesap vermek zorundadır’
şeklinde düzenlenmiştir (Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu,
madde 8).
25
Stratejik planlama ve performans esaslı bütçeleme; ‘kamu idareleri;
kalkınma planları, programlar, ilgili mevzuat ve benimsedikleri temel
ilkeler çerçevesinde geleceğe ilişkin misyon ve vizyonlarını
oluşturmak, stratejik amaçlar ve ölçülebilir hedefler saptamak,
performanslarını önceden belirlenmiş olan göstergeler doğrultusunda
ölçmek ve bu sürecin izleme ve değerlendirmesini yapmak amacıyla
katılımcı yöntemlerle stratejik plan hazırlarlar. Kamu idareleri, kamu
hizmetlerinin istenilen düzeyde ve kalitede sunulabilmesi için
bütçeleri ile program ve proje bazında kaynak tahsislerini; stratejik
planlarına, yıllık amaç ve hedefleri ile performans göstergelerine
dayandırmak zorundadırlar’ şeklinde düzenlenmiştir (Kamu Mali
Yönetimi ve Kontrol Kanunu, madde 9).
26
Kamu kaynaklarının etkin kullanımı ve tasarruf tedbirleri konusundaki
diğer mevzuat hükümleri ve uygulama ilkeleri incelendiğinde, Tasarruf
Tedbirleri ile İlgili 2007/3 Sayılı Başbakanlık Genelgesi, Kamu
Görevlileri Etik Davranış İlkeleri ile Başvuru Usul ve Esasları
Hakkında Yönetmelik ve kamu kurumlarında kabul edilen Etik
Davranış İlkelerinin uygulanmakta olduğu görülmektedir.
27
Tasarruf Tedbirleri ile İlgili 2007/3 Sayılı Başbakanlık Genelgesi’nde;
kamu kurum ve kuruluşlarının giderlerinden tasarruf sağlanması,
bürokratik işlemlerin azaltılması ve resmi taşıtların etkin kullanımına
ilişkin olarak genel olarak tasarruf tedbirleri kapsamında Gayrimenkul
edinilmesi ve kiralanması, Resmi taşıtların kullanımı, Haberleşme
giderleri, Yurtdışı geçici görevlendirmeler, Basın ve yayın giderleri,
Temsil, tören, ağırlama ve tanıtım giderleri ve Diğer hususlar
başlıkları altında yeralan tasarruf tedbirlerine değinilmektedir
(Tasarruf Tedbirleri ile İlgili 2007/3 Sayılı Başbakanlık Genelgesi).
28
Kamu Görevlileri Etik Davranış İlkeleri ile Başvuru Usul ve Esasları
Hakkında Yönetmelik kapsamında; Görevin yerine getirilmesinde
kamu hizmeti bilinci başlığı altında kamu görevlilerinin, kamu
hizmetlerinin yerine getirilmesinde; sürekli gelişimi, katılımcılığı,
saydamlığı, tarafsızlığı, dürüstlüğü, kamu yararını gözetmeyi, hesap
verebilirliği, öngörülebilirliği, hizmette yerindenliği ve beyana güveni
esas almaları gerektiği ifade edilmekte (Kamu Görevlileri Etik
Davranış İlkeleri ile Başvuru Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik,
madde 5).
29
Yönetmelik kapsamında Kamu malları ve kaynaklarının kullanımı
başlığı altında kamu görevlilerinin, kamu bina ve taşıtları ile diğer
kamu malları ve kaynaklarını kamusal amaçlar ve hizmet gerekleri
dışında kullanamayacakları ve kullandıramayacakları, bunları
korumak ve her an hizmete hazır halde bulundurmak için gerekli
tedbirleri almak durumunda oldukları belirtilmekte (Kamu Görevlileri
Etik Davranış İlkeleri ile Başvuru Usul ve Esasları Hakkında
Yönetmelik, madde 16); ayrıca Savurganlıktan kaçınma başlığı
altında ise kamu görevlilerinin, kamu bina ve taşıtları ile diğer kamu
malları ve kaynaklarının kullanımında israf ve savurganlıktan
kaçınmaları; mesai süresini, kamu mallarını, kaynaklarını, işgücünü
ve imkanlarını kullanırken etkin, verimli ve tutumlu davranmaları
gerektiğine değinilmektedir (Kamu Görevlileri Etik Davranış İlkeleri ile
Başvuru Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik, madde 17).
30
Bu mevzuat hükümleri ve uygulama ilkeleri dikkate alınarak
Üniversitemizce uygulanan Etik Davranış İlkeleri doğrultusunda
Görevin yerine getirilmesinde kamu hizmeti bilinci başlığı altında
kamu hizmetlerinin yerine getirilmesinde sürekli gelişim, katılımcılık,
saydamlık, tarafsızlık, dürüstlük, kamu yararını gözetmek, hesap
verebilirlik, öngörülebilirlik, hizmette yerindelik ve beyana güvenin
esas alınması vb. kriterlerle kamu hizmetlerinde kalitenin önemine
değinilmiştir (İstanbul Üniversitesi Etik Davranış İlkeleri).
31
Bu kriterlerin yanı sıra Üniversitemiz Etik Davranış İlkeleri
kapsamında ayrıca Kamu malları ve kaynaklarının kullanımı başlığı
altında kamu bina ve taşıtları ile diğer kamu malları ve kaynaklarının
kamusal amaçlar ve hizmet gerekleri dışında kullanılmaması ve
kullandırılmaması, bunların korunması ve her an hizmete hazır halde
bulundurulması için gerekli tedbirlerin alınması; Savurganlıktan
kaçınma başlığı altında kamu bina ve taşıtları ile diğer kamu malları
ve kaynaklarının kullanımında israf ve savurganlıktan kaçınılması,
mesai süresi, kamu malları, kaynakları, işgücü ve imkanları
kullanırken etkin, verimli ve tutumlu davranılması vb. kriterlerle kamu
kaynaklarında tasarrufun önemine değinilmiştir (İstanbul Üniversitesi
Etik Davranış İlkeleri).
32
VI. Tasarruf Tedbirleri: Öneriler (Selçuk Üniversitesi Web
Sitesindeki Kamu Kaynaklarının Etkin Kullanımı İçin
Uyulabilecek Tasarruf Tedbirleri başlıklı yazıdan derlenmiştir.)
1. Personel Tasarrufu (Selçuk Üniversitesi, Kamu Kaynaklarının
Etkin Kullanımı İçin Uyulabilecek Tasarruf Tedbirleri).
• İhtiyaca uygun personel istihdamı planlaması yapılmalıdır. Hizmet
tanımlamaları yapılmalı ve hizmet türlerine göre standart personel
sayısı ve niteliği belirlenmeli, standart dışı istihdama izin
verilmemelidir.
• Personel uzmanlaşmış olduğu kadrolarda istihdam edilmelidir.
• Personele göre iş değil, işe göre personel ilkesi uygulanmalıdır.
Bunun için işlerin görev tanımı yapılmalı, ne tür hizmetlerin yapılacağı
belirlenmeli ve buna göre hangi nitelikte personel istihdam edileceği
netleştirilmelidir.
33
• Personelin yetiştirilmesinde; her seviyedeki personelin süratli ve
doğru karar verme, kendiliğinden iş görme ve yetkilerini kullanabilme
niteliği kazanmasına önem verilmelidir.
• Aynı iş için birden fazla personelin görevlendirilmesi yani mükerrer
görevlendirmelerin önlenmesi bakımından, iş akışında veya kurumsal
yapıda gerekli düzenlemeler yapılmalıdır.
• İşin nitelikleri dikkate alınarak o iş için yeterli olacak sayıda personel
görevlendirilmelidir.
• Mesai saatleri içinde sorumluluk duygusu kazandırma anlamında
her personele mutlaka iş verilmelidir.
• İhtiyaç fazlası personelin, kurumun diğer birimlerine kaydırılması
yolları aranmalıdır.
34
• Mevcut personel düzenli şekilde eğitimlere katılmalı ve söz konusu
personel doğru bir işbölümü içinde çalıştırılmalıdır.
• Yeni kurulan birimlerdeki personel ihtiyacının karşılanması için
öncelikle personel fazlası bulunan veya kapatılan birimlerden bu
yerlere personel aktarılması imkanları değerlendirilerek mevcut
çalışanlardan tasarruf imkanı araştırılmalıdır.
• Personelin moral motivasyonunu etkileyen ancak doğrudan görevle
ilgisi olmayan sosyal-ekonomik ortam, aile bireylerinin hastalıkları,
diğer ailevi problemler, mesaiye gidiş gelişteki ulaşım sorunları vb.
konularla ilgili olumsuz etkenleri azaltmaya yönelik tedbirler alınmalı,
ancak bu uygulamaların ek maliyetlere yol açmasına izin
verilmemelidir.
• İşe yeni giren personelin iş ortamına ve düzenine süratle uyum
sağlayarak verimli olabilmesi için bir adaptasyon programı
hazırlanmalı veya rehber kişiler görevlendirilmelidir.
35
2. Kaynak Kullanımı Tasarrufu (Selçuk Üniversitesi, Kamu
Kaynaklarının Etkin Kullanımı İçin Uyulabilecek Tasarruf
Tedbirleri).
• Kamu kaynaklarının israf edilmeden, en verimli bir şekilde
kullanılması esas olmalıdır.
• Bütçelerde yer alan ödenekler, Maliye Bakanlığı’nca belirlenen
ilkeler, Bütçe Kanunu’nda öngörülen esaslar dahilinde, hizmet
öncelikleri gözönünde bulundurularak, tasarruf anlayışı içinde
kullanılmalıdır.
• Tahsis edilen ödenekler tahsis amacı dışında kullanılmamalıdır.
• Yatırım planları yapılırken; gerçek ihtiyaç miktarını aşan ve atıl
kapasite oluşturan yatırımlardan kaçınılmalıdır.
36
• Yıl içinde ortaya çıkabilecek yeni ihtiyaçlar, bütçeyle verilen ödenek
tavanları aşılmadan giderilmeye çalışılmalıdır.
• Sarf malzemelerinin periyodik stok kontrolleri yapılmalı ve
denetlenmelidir.
• Yurt dışından yapılacak satın alımlarda, tedarikin kur farkı ve ilave
kaynak ihtiyacı oluşturmadan temini hususunda gayret gösterilmelidir.
• Üyelik aidatı veya katılım payı ödemek suretiyle üye olunan ulusal
veya uluslararası kuruluş üyelikleri zaman zaman gözden geçirilmeli,
faydalı olmadığı tespit edilen ve gereksiz maliyetlere yolaçan üyelikler
iptal edilmelidir.
37
• Yurtdışı ve yurtiçi geçici görevlere gönderilecek personel sayısı,
görevin yapılmasını sağlayacak asgari düzeyde tutulmalı, geçici
görevlendirme süreleri de görevin en az sürede yapılmasını
sağlayacak şekilde planlanmalıdır.
• Görev mahalli dışına yapılan resmi seyahatlerde, mümkün olduğu
ölçüde ucuz olan taşıt araçları tercih edilmelidir.
• Hizmet içi eğitim vb. nedenlerle düzenlenen toplantı ve seminerlerin,
geçici görev yolluğu, eğitici personel ücreti gibi ek maliyet artışlarına
yol açmadan gerçekleştirilmesi yolları aranmalıdır.
38
• İhtiyacın üzerinde talepte bulunma, ihtiyacı zahmetsiz ve kolay
yollardan karşılama yolu tercih edilmemelidir.
• Mal veya hizmetin doğrudan üretimi ile piyasadan temini yöntemleri
fayda-maliyet kriterleri bakımından değerlendirilmeli, ekonomik
olması veya temin kolaylığı hallerinde ürünün piyasadan temin
edilmesi yoluna gidilmelidir.
• Elektrik, su, doğalgaz ve telefon fatura bedelleri gecikme cezasına
ve ek maliyetlere yol açmadan zamanında ödenmelidir.
39
• Elektrik tesisatının düzenli olarak bakım ve kontrolü sağlanmalıdır.
• Şartnamelere
sağlanmalıdır.
ve
standartlara
uygun
malzeme
kullanılması
• Bina ve odalarda ihtiyacın ötesinde bulunan aydınlatıcı lambalar
iptal edilmelidir.
• Elektrik kullanımında tasarruf bilinci oluşturulması, personelin
bilgilendirilmesi ve özendirilmesi için kurum amirleri gerekli önlemleri
almalıdır.
• Zorunlu olmadıkça
kullanılmamalıdır.
ısınma
ve
pişirme
amacıyla
elektrik
• Yerleşim düzeni oluşturulurken gün ışığından en fazla yararlanma
hususu da dikkate alınmalı, çalışma masalarının konumu buna göre
ayarlanmalıdır.
40
• Aydınlatmanın verimini artırmak bakımından tavan ve duvarlar açık
renk boya ile boyanmalıdır.
• Mesai saatleri dışında, temizlik işleri yapılırken, sadece temizlik
yapılan yerdeki ışıkların açık tutulması ve temizliğin sona ermesiyle
birlikte ışıkların kapatılması konusunda temizlik personeli
bilinçlendirilmelidir.
• Uzun süreli aydınlatmanın gerekli olduğu koridor gibi yerlerde
mutlaka elektrik tasarrufu sağlayan lambalar kullanılmalıdır.
• Çalışma saatlerinden sonra, unutulan veya açık bırakılan
lambaların kontrol edilerek söndürülmesi hususunda nöbetçi personel
bilinçlendirilmelidir.
• Elektrik kullanımıyla ilgili tasarruf önlemleri sürekli hale getirilmeli,
sonuçları izlenmeli ve geliştirilmelidir.
41
• Su şebekesi devamlı gözetim altında tutulmalı, su sızdıran bozuk
musluk ve rezervuarlar mutlaka tamir edilmelidir.
• Buharlaşmanın yol açtığı su kaybını önlemek bakımından, bahçe
veya çim sulama işleri güneşin batışından sonra yapılmalı, yağışlı
günlerde sulama yapılmamalıdır.
• Çalışma saatlerinin bitiminden sonra, unutulan veya açık bırakılan
ve su israfına neden olan muslukların kontrol edilerek kapatılması
konusunda nöbetçi personel bilinçlendirilmelidir.
• Suyun tasarruflu kullanımı konusunda çalışanlar bilinçlendirilmeli,
kurum amirleri personelini özendirmeli ve bilgilendirmelidir.
• Isı kaybının önlenmesi bakımından, pencere ve kapı kenarlarının
sünger vb malzemeyle yalıtılması gibi gerekli önlemler alınmalıdır.
Yeni inşa edilecek binalarda kolay ısıtma ve ısı kaybını en aza
indirmeye yönelik yalıtım önlemleri alınmalıdır.
42
• Ulaştırma hizmetlerinde merkezi kontrol sağlanmalıdır.
• Kamu hizmet araçlarının özel amaçla kullanılmaları önlenmelidir.
• Hizmet araçları mümkün olduğu ölçüde yolcu kapasitesi yüksek ve
işletme maliyeti düşük araçlardan seçilmelidir.
• Hizmet araçları için en kısa ve en uygun güzergah seçilmeli, az
sayıdaki personel için uzak semtlere araç tahsis edilmemelidir.
• Personel gereksiz ilaç tüketimi ve tedavi giderlerinin önlenebilmesi
için bilinçlendirilmelidir.
• Şehir içi, şehirler arası ve yurtdışı telefon görüşmelerinde, kimlerin
yetkili olduğuna ilişkin kriterler konulmalı ve bu kriterlere uyulması
sağlanmalıdır.
• Mobil telefon (araç telefonu, cep telefonu) görüşmelerinin
ödenmesinde, belirlenmiş limitlere mutlaka uyulmalıdır.
43
• Cep telefonlarının tahsis edilen birimler tarafından kullanılması
sağlanmalıdır. Belirtilen birimler dışında cep telefonu alımı
yapılmamalıdır. Tahsis birimlerinin birden fazla cep telefonu
kullanması önlenmelidir.
• Personel için uygun yerlerde, yeterli miktarda ankesörlü telefon
bulundurulmalı ve personelin iş dışı görüşmelerini bu telefonlarla
yapması sağlanmalıdır.
• Faks cihazları fotokopi amacıyla kullanılmamalıdır.
• Faksla gönderilen evraklardan, teyidi zorunlu olmayanlar ayrıca
postayla gönderilmemeli, böylece posta ve kağıt giderlerinden
tasarruf sağlanmalıdır.
44
• Yeni alınacak her türlü bilgisayar ve donanımlarının mevcut
sistemlerle uyumlu olması sağlanmalı, kısa süre içinde ekonomik ve
teknolojik ömrünü tamamlayarak kullanımdan kaldırılacak sistem ve
malzemeler satın alınmamalıdır.
• Fotokopi makinelerinin ve kağıtlarının tasarrufu sağlanmalıdır.
45
VII. Sonuç
Bütün bu mevzuat hükümleri, uygulama ilkeleri ve ortaya konulan
öneriler doğrultusunda kamu kesiminde bir kaynak fazlalığı
oluşacaktır. Bu sayede, tüm kamu kurumlarının gerçekleştirdiği kamu
hizmetlerinin verimlilik, etkinlik ve tutumluluk ilkeleri çerçevesinde
daha yüksek standartlara sahip olması, böylece kamu zararının
engellenip kamu yararına ulaşılması ve vatandaşların kamu
hizmetlerinden daha yüksek memnuniyet düzeyinde faydalanması
sağlanacaktır.
46
Kaynakça
- İstanbul Üniversitesi, İstanbul Üniversitesi Etik Davranış İlkeleri,
(Çevrimiçi),
(http://personel.istanbul.edu.tr/?page_id=6510),
06.05.2016.
- İzak Atiyas, Şerif Sayın, Siyasi Sorumluluk, Yönetsel Sorumluluk
ve Bütçe Sistemi: Bir Yeniden Yapılanma Önerisine Doğru,
TESEV Yayınları, İstanbul, 1997.
- Kenan Bulutoğlu, Kamu Ekonomisine Giriş: Demokraside
Devletin Ekonomik Bir Kuramı, Batı Türkeli Yayıncılık, 8. Baskı,
İstanbul, Nisan 2004.
- M. Akif Özer, Günümüzün Yükselen Değeri: Yeni Kamu
Yönetimi, Sayıştay Dergisi, Sayı: 59, Ankara, 2005.
47
- Mustafa Kemal Akgül, Verimliliğin Felsefesi; Verimliliğin
Dönüşüm Boyutu, Verimlilik Kazanımları Nelerdir? Verimliliği
Uygulamalarla İçselleştirmek?, Verimlilik Projeleri ve Etkinlikleri
Hazırlama Eğitimi, Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Verimlilik
Genel Müdürlüğü, Antalya, 3-6 Mart 2015.
- Selçuk Üniversitesi, Kamu Kaynaklarının Etkin Kullanımı İçin
Uyulabilecek
Tasarruf
Tedbirleri,
(Çevrimiçi),
(https://www.selcuk.edu.tr/dosyalar/files/104/Tasarruf%20Tedbirleri.pd
f), 06.05.2016.
48
- 5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu, 2003.
- Kamu Görevlileri Etik Davranış İlkeleri ile Başvuru Usul ve Esasları
Hakkında Yönetmelik, 2005.
- Tasarruf Tedbirleri ile İlgili 2007/3 Sayılı Başbakanlık Genelgesi,
2007.
49
Teşekkürler…
50
www.istanbul.edu.tr
51