Hücresel proteinlerin yıkımı, protein sindirimi ve emilimi Kaynak

Protein Yıkımı
Başlıca 2 enzimatik sistem var:
Enerji bağımlı olmayan lizozomal enzimatik sistem:
 Otofaji (sitoplazmanın veziküller içinde
hapsedilip, lizozomlara transferi)
 Hücre dışı, zar bağlantılı ve uzun ömürlü hücresel
proteinler (Endositozla içeri alınan plazma
proteinleri-katepsin, reseptör aracılı endositozda
kullanılan hücre zarı proteinleri)
 ATP gerekmez
S.Elgün Ülkar
Enerji bağımlı ubikitin-proteozom mekanizması:
 Endojen proteinler: Anormal ve kısa ömürlüPEST dizisi
 Bir proteinin amino ucundaki a.a., ubikitine
bağlanmayı belirler: Met-Ser geciktirir, AspArg kolaylaştırır.
 Sitozol, ATP, ubikitin, proteaz kompleksi
(proteozom)
 Hedef proteindeki lizil bakiyelerinin -amino
grubuna enzimatik olarak kovalent bağlanan
ubikitin proteini yıkıma götürür.
S.Elgün Ülkar
Protein Sindirimi
Mide:
 G hücrelerinden gastrin  parietal hücrelerden
HCl, seröz hücrelerden pepsinojen (zimojen).
 Pepsinojen, HCl/aktif pepsin ile pepsin
 Pepsin: aside-dayanıklı endopeptidaz; aromatik,
dallı zincirli amino asitler ile metiyoninin katıldığı
peptid bağları
 Rennin: Ca++ ile aktiflenme, süt proteinleri
S.Elgün Ülkar
Pankreas:
 GİS hormonları: sekretin ve kolesistokinin
 Sekretin: Bikarbonat salınımı
 Kolesistokinin: Pankreasın asiner hücrelerinden
proenzim endopeptidaz ve karboksipeptidaz salınımı:
 Tripsin: enteropeptidaz (enterokinaz)/aktif tripsin
ile aktiflenme, en spesifik; arginin/lizin olan bağlar
 Kimotripsin: Tripsinle aktiflenme, hidrofobikaromatik amino asit olan bağlar
 Elastaz: Tripsinle aktiflenme, nötral alifatik amino
asit olan bağlar
 Karboksipeptidaz A ve B: Ekzopeptidazlar, tripsinle
aktiflenme, hidrofobik ve bazik amino asit olan bağlar
İnce Bağırsak:
 Aminopeptidaz ve dipeptidazlar:
Ekzopeptidazlar
 İnce bağırsak epitel hücresine serbest amino
asitler ile ve di-tripeptidler geçer (Na-bağımlı
aktif taşıma).
 Sitozolde dipeptidler, amino asitlere yıkılır,
portal sisteme yalnızca serbest amino asitler
geçer.
Amino asitlerin hücre içine
taşınması
 Hücreden interstisyuma kolaylaştırılmış
difüzyon, kandan hücrelere Na+-bağımlı aktif
taşınma veya daha az kolaylaştırılmış difüzyon
 Böbrekte taşıyıcı sistemler vardır. Ör, sistin,
ornitin, arginin ve lizinin reabsorpsiyonu için
bulunan özel taşıyıcı sistemin bozulduğu
genetik geçişli sistinüride, bu amino asitler
idrarla atılır.
S.Elgün Ülkar
-glutamil döngüsü
 Glutatyon (-glutamil-sisteinil-glisin)
sentezi
 Amino asit taşınımı
 Başlıca böbrek
 Bazı dokularda transpeptidaz
(transferaz) ve oksoprolinaz yok
S.Elgün Ülkar