Zihinsel engelli çocuklarda cinsel eğitim

1
CİNSELLİK VE VE CİNSEL EĞİTİM:
 Zihinsel özürlülerin en belirgin özelliği, gelişim
hızlarının yaşıtlarından yavaş olmasıdır. Bununla
birlikte, cinsel gelişim de tüm gelişim alanlarında
olduğu gibi, normal gelişim gösteren bireylerle aynı
sırayı izler.
.
Cinsellik, bireyin kendi cinsel kimliğini kabul
etmesi, cinsinin gereği olarak, karşı cinsle
ilgilenmesidir. Genelde insanlar kimliklerinin
önemli bir bölümünü oluşturan cinsellik
konusunda bilgi vermekten, bilgi almaktan
kaçınırlar ve ifade etmekte zorlanırlar. Oysa
bireylerin cinsel bilgilere de ihtiyaçları vardır. İlk
cinsel ilgiler, sadece cinsel içerikli değil tüm
çevreyi kapsayan geniş bir merakın bir kısmıdır.
Çocuğun cinsel konulardaki merakı dünyayı
tanıma ihtiyacından doğar. Bu merak, çocuğun
diğer merakları gibi yerinde ve sağlıklıdır.
3
Çocuklara cinsellikle ilgili bilgiler
verilmediğinde gerçekleri kendileri bulmaya
çalışırlar. Bu durumda, anne babanın
istemediği kişilerden bilgi edinebilirler.
Gözetleme, takip etme gibi yollara
başvurabilirler. Yaşıtlarından bilgi alabilirler
veya kendi başlarına denemeler yapabilirler.
Tüm bu durumlarda yanlış sonuçlara
bilgilere ulaşma olasılıkları çok yüksektir. Bu
da, ileride geliştirecekleri cinsel
davranışlarda çekingenlik, suçluluk, korku,
utanç, kızgınlık ve tutukluğa yol açabilir.
4
Toplumdaki cinsel tabular nedeniyle bireyin
yeterince bilgilendirilmemesi, bu konudaki
soruların ın geçiştirilmesi ve “ayıp” konular
olarak kabul edilmesi önemli bir sorunlardan
biridir. ( İster geç gelişim gösteren, ister
normal gelişim gösteren çocuklar olsun )
Normal gelişim gösteren veya geç gelişim
gösteren tüm çocuklar, bu konuda bilgilenme
hakkına sahiptirler.
5
Cinselliğin karmaşıklığını anlamakta ve
bunu yaşamlarına geçirmekte yardıma
gereksinimleri olan zihinsel özürlülere, tüm
bireylerde olduğu gibi cinselliği keşfetmeleri,
kendi cinselliklerini olumlu şekilde ifade
etmeleri ve cinselliği sağlıklı biçimde
yaşamaları için fırsat verilmesi
gerekmektedir.
6
Ayrıca, yeterli cinsel bilgiye sahip
olmayan zihinsel özürlülerin, cinsel istismarı da
içeren tüm istismar biçimlerine diğer bireylere
göre daha fazla maruz kaldığı ve aynı
zamanda cinsel yolla bulaşan hastalıklara
yakalanma ya da gebe kalma riskinin arttığı
bilinmektedir
7
Genellikle toplumdan soyutlanan, sosyal
ortamların dışında kalan ve yaşamları birine
bağımlı olan Zihinsel özürlülerin bireylerin,
cinsel bilgi ve deneyimlerini diğer bireyler gibi
aileleri, yaşıtları ve okulun yardımı ile
paylaşma ve sosyalleşme içinde bilgilerini
geliştirme şansları bulunmamaktadır. Bu
nedenle, zihinsel gelişim düzeyine uygun
olarak verilen cinsel bilgilere daha çok
ihtiyaçları gereksinimleri vardır
8
Anne-baba, zihinsel özürlü olsun olmasın tüm
çocukları için en uygun danışma kaynağıdır.
Her çocuğun kendi cinselliğiyle ilgili bir takım
soruları ve sorunları olacaktır. Değişik
kaynaklardan çelişkili değişik çeşitli
mesajların verildiği bu konuda, en doğru
bilgilendirmenin öncelikle aileler tarafından
yapılması gerekir.
9
Aileleri zorlayan durumlardan biri de
büyüyen ve gelişen çocuğunun kendi
cinselliğiyle ilgili merakları ya da yaşadığı
sıkıntılardır. Cinsellikle ilgili sorular karşısında
kimi zaman hazırlıksız yakalanan aileler;
kaygıya kapılabilir, neyi, nereye kadar ve nasıl
aktarabileceğini şaşırabilirler. Ancak, hazırlıklı
olmak, çocuk ve aile açısından zor olan bu
dönemin daha rahat atlatılmasına yardımcı
olacaktır.
10
Aileleri zorlayan durumlardan biri de büyüyen ve
gelişen çocuğunun kendi cinselliğiyle ilgili
merakları ya da yaşadığı sıkıntılardır. Cinsellikle
ilgili sorular karşısında zaman zaman hazırlıksız
yakalanan aileler; kaygıya kapılabilir, neyi,
nereye kadar ve nasıl aktarabileceğini
şaşırabilirler. Ancak, hazırlıklı olmak, çocuk ve
aile açısından zor olan bu dönemin daha rahat
atlatılmasına yardımcı olacaktır.
.
11
*O.D.Z.Ö.Y. olan çocukların biraz daha
yardıma gereksinimi vardır. İkincil cinsiyet
karakteristiklerinde gecikme yaşayabilirler.
Yönlendirilme ve rehberlik edilmeye gereksinim
duyarlar.
*A.D.Z.Ö.Y. olan çocuklar ise cinsel
dürtülerini kontrol etmekte, uygun davranışlar
geliştirmekte ve toplumsal kuralları kavramakta
sıkıntı yaşarlar. Psiko - sosyal ve cinsel gelişim
eksik kalır. Onlar için denetim gereklidir.
12
Cinsel eğitim çocuklarımızın zeka
yaşına göre mi, takvim yaşına göre mi
verilecek?
Çocuğun takvim yaşına ve gelişim
özelliklerine göre cinsel eğitim verilmelidir.
13
Çocuklarımızı büyütürken nelere dikkat
etmemiz gerekir, Anne-babaların bilmesi
gerekenler
*Çocuğun sorduğu soruların içeriği her ne
olursa olsun, yanıtsız bırakılmamalı, takvim
yaşına uygun, eksiksiz yanıtlar
verilmelidir.Soruların yanıtları çocuğun
anlamasını engelleyecek kadar uzun ve detaylı
olmamalıdır.
14
*Çocuğun sorularına alaycı bir tavırla veya
utanarak yanıt verilirse, çocuk tepkinizden emin
olmak için mutlaka size yeniden başvuracaktır.
15
*Çocuğun bu dönemde sorabileceği, takvim
yaşına ve özür derecesine göre değiştirebileceğiniz
bir örnek soru;
-Annelerin neden memeleri var, babaların
neden memeleri yok?
-Çünkü anneler bebekleri besler. Bebekler
doğduğunda annelerin memelerinde süt olur.
Bebekler bu sütü içer ve büyür
16
-Neden senin de benim gibi pipin yok
anne?
-Çünkü sen erkeksin ve ben de kadınım.
Kadınların pipisi olmaz, erkeklerin pipisi olur.
17
-Ben nasıl doğdum?
-Annelerin karnında bebeklerin büyüdükleri
bir yuva vardır, sen orada büyüdün.
18
*Topluluk içinde çocuğun soru ve
davranışlarına verilen yanıt ve tepkilerle, yalnızken
verilen yanıt ve tepkiler paralel ve tutarlı olmalıdır.
19
*Çocuğun bu konuya ilgisine ve
davranışlarına gösterilen tutum, hem sağlıklı
hem de tutarlı olmalıdır. Bir soruya verilen
yanıtla, bir davranışa verilen tepki tutarlı
olmalıdır. Cinselliğin ayıp olmadığını söyleyip,
açık seçik resimlere bakarken ceza verilirse,
cinsellikle ilgili çelişkili duygu ve düşünceler
geliştirmesine yol açılmış olunur.
20
*Çocukların cinsiyetlerine uygun giysiler
giydirilmelidir. Zihinsel engelli çocuk ve
gençlerin giyim tarzına dikkat edilmelidir. Bazen
takvim yaşı büyük engelli çocuklara bebeksi
kıyafetler giydirildiği, saçlarının bebeksi bir
modelde tarandığı görülmektedir. Bu da
çocukların çevre tarafından algılanışlarını
etkileyebilmektedir. Aileler bu konuya dikkat
etmelidirler.
21
*Tek uyumaları sağlanmalı, özellikle
kardeşleriyle birlikte uymalarına izin
verilmemelidir.
*Çocukları büyütürken, cinsel organlara
normal vücut parçalarına dokunur gibi
davranılmalı, cinsel organlarına vurgu
yapılmamalıdır
22
*Kendini keşfetme, vücudunu inceleme
isteğine dayanan, son derece doğal ve sağlıklı bir
meraktır. Merak insanı geliştiren bir duygudur.
Sağlıksız merak yoktur, ancak merakın sağlıksız
doyumu vardır. Böyle bir durumda, bu davranışın
yanlış olduğu anlatılmalı ve merak ettiği konuları
ona açıklayabileceğimizi söyleyip, herkesin
vücudunun özel olduğu belirtilmelidir.
23
*Engelli çocuklara cinsel eğitim verilirken bazı
zorluklarla karşılaşılmaktadır. Örneğin bazı
çocuklarla göz kontağı kurmada güçlükler
çekilebilir; bazıları konuşma problemi nedeni ile
soru soramaz veya sorulan soruları
cevaplayamazlar.
24
*Ayrıca özrün tipi ve derecesine göre çok
tekrar gerekebilir. Bunların yanında dikkat
edilmesi gereken bir diğer nokta; çocuklara cinsel
konularda bilgi verirken üstü kapalı bir anlatım,
gizli kelimeler, yapmacık benzetmeler
kullanılmamalıdır. Somut, açık, net, onların yanlış
yorumlamasına izin vermeyecek bir anlatım
kullanılmalıdır.
25
TEŞEKKÜR EDERİZ
REHBERİK SEVİSİ
MUSTAFA AKBÖRK
REHBER ÖĞRETMEN
26