Glomerüler hastalıklar Dr. Dilara İÇAĞASIOĞLU Glomerüler hastalıklar 1. 2. 3. 4. Glomerülün yapı ve fonksiyonunu bozan hastalıklardır. Etiyoloji Patogenez sınıflandırılabilir Morfoloji Klinik Glomerüler hastalıklar 1. Etiyoloji Eksojen nedenler Endojen nedenler Glomerüler hastalıklar 2. Patogenez İmmünolojik Biyokimyasal Toksik Glomeruler yapılarda paraprotein ve lipid depolanması Glomerüler hastalıklar patogenez İmmünolojik mekanizma Antikor bağımlı Hücresel immünite Mediatör sistemler Glomerüler hastalıklar patogenez Antikor bağımlı Dolaşan antikor + Dolaşan antijen = İmmün kompleks İmmün kompleks glomerülonefriti Glomerüler hastalıklar patogenez Dolaşan Antikor Dolaşan Antikor + GBM Ag = proliferatif, kresentrik GN + Kapiller Duvar Ag = Membranöz GN Glomerüler hastalıklar patogenez Glomerüler yapının parçası olmayan antijen glomerule yerleşir Dolaşan antikor Kompleman sistemi Glomerüler hastalıklar patogenez Klasik yol Alternatif yol C1 C4 C2 C3 konvertaz (C4b2a) C3a C3b C3b+C3konvertaz C5 konvertaz (C4b2a3b) C5 C5a C5b C3b C3 konvertaz(C3bBb) properidin C3b C5 konvertaz (C3(n)BbP) (C6-C9) Glomerüler hastalıklar patogenez Hücresel immünite T lenfositler, monositler, makrofajlar İmmün hasarlanma Anti-nötrofil sitoplazmik antikorlar (ANCA) Nötrofil ve endotel hücrelerini uyarır glomerülde inflamasyon başlar Glomerüler hastalıklar patogenez Mediatör sistemler Kompleman sitemi (MAC) Fibrinolizin başlatılması IL,TNF Oksijen radikalleri Aktif peptidler (anjiotensin, endotelin) Glomerül hasarı Glomerüler hastalıklar 3. Morfoloji Proliferasyon Ayrılma Nekroz Apoptoz Glomerüler hastalıklar 4.Klinik Akut glomerülonefrit (akut nefritik sendrom,AGN) Hızlı ilerleyen glomerülonefrit (Rapidly progressive glomerulonephritis, RPGN) Nefrotik sendrom (NS) Asemptomatik idrar analiz anormallikleri (hematüri ve/veya proteinüri) Glomerüler hastalıklar Konjenital Kazanılmış Normal glomerül Kapiller yumak kesiti Glomerüler hastalıklar Konjenital Alport sendromu Konjenital nefrotik sendrom Familyal hematüri Glomerüler hastalıklar Kazanılmış Primer MCNS Mesenşial proliferatif glomerülonefrit Fokal-segmental glomerüloskleroz Membranoproliferatif glomerülonefrit IgA nefropatisi Glomerüler hastalıklar Sekonder infeksiyonla ilişkili olanlar Poststreptokoksik glomerülonefrit HepatitB Konjenital sifiliz Malarya Glomerüler hastalıklar Sistemik hastalıklar Henoch-Schönlein purpura SLE HÜS DM Glomerüler hastalıklar ilaçlar Penisillamin NSAID Malign hastalıklar Lösemi Lenfoma Glomerüler hastalıklarda idrar Nefritik sendrom Hematüri Eritrosit silendirleri Değişken proteinüri Lökosit, granüler silendir Nefrotik sendrom Ağır proteinüri Serbest yağ damlacıkları Oval yağ cisimcikleri Yağ silendirleri Değişken hematüri Akut Nefritik Sendrom Ödem Hipertansiyon Hematüri Oligüri Akut proliferatif glomerulonefrite neden olan enfeksiyöz ajanlar Bakteriler – A grubu b hemolitik streptokok – Streptokok viridans – Streptokok pnömonia – Stafilakok aureus – Stafilakok epidermitis – Corynebacterium – Atipik mikobakteri – Mikoplasma – Brusella – Meningokok – Leptospira Viruslar – – – – – – – Hepatit B Varicella Kızamık Coxackie virus Sitomegalovirus Ebstein - Barr virus Kabakulak Parazitler – – – – Malarya Toxoplasma Trişinella Riketsia Akut poststreptokoksik glomerulonefrit Streptokoksik farenjit: 5-15 yaşta sık görülür. Kış - ilkbahar aylarında Asemptomatik okul çocuklarının %20’si strep. taşıyıcısı Bu nedenle prodromal hastalık anemnezi ± Prodromal hastalığın tedavisi ile AGN önlenmez ancak strep. ile ilişkili antikorların yükselmesini önler veya azaltır. Streptokoksik pyoderma: Farenjitten daha erken yaşta görülür. Yaz aylarında sık görülür. Tip 49 strep. ile pyoderma sonrası AGN riski %25 <6,5 yaşta %43 >6,5 yaşta %5 Herhangi bir nefritojenik suşla enfeksiyon (farenjit + pyodermi) sonrası AGN oranı %15 Okul öncesi ve erken okul çağında en sık Sıklık: <2 yaşta <%5 >40 yaşta %5-10 Glomerulonefrit oluşturan streptokok serotipleri (M - tipleri) Farenjit 1, 2, 4, 12, 18, 25 Pyoderma 49, 55, 57, 60 Patogenez İmmün kompleks GN’dir Strep. antijenine yanıtta genetik yapı HLA-D ve HLA-DR ile ilişkili Sitokin, oksijen radikalleri hasara neden olur APSGN Patofizyolojisi İnflamatuar hücre infiltrasyonu Bazal membran geçirgenliğinde GFH Distal tüp ve kollektör tüp su-solüt reabsorbsiyonu Su ve solüt yüklenmesi OLİGÜRİ HİPERTANSİYON ÖDEM Patoloji Işık Mikroskopisi: Erken evre: Glomerüller büyük (ilk 4 hafta) Kapiller lümenler oblitere (GFH’ında azalma ile korele) Endokapiller ve mezanşial alanda proliferatif ve eksudatif değişiklikler (Endokapiller = intrakapiller GN) PMN hücre egemenliği (Eksudatif GN) Crescent (yarım ay) oluşumu çocuklarda %10-15 Normal glomerül Hücre sayısı normal Kapiller lümeni açık Akut poststreptokoksik glomerülonefrit Hiperselüler Kapiller lümenleri seçilemiyor Işık mikroskobu PNL Hücre proliferasyonu Polimorfonükleer hücre infiltrasyonu İmmün floresan mikroskopi: Kapiller loop ve mezanşiumda Sıklıkla IgG, C3, C1q Daha az IgA, IgM, C4, properdin İmmunfloresan: Bazal membran boyunca ve mezengiumda granüler IgG ve C3 depolanması EM: Kapiller obliterasyon Kapiller duvarda subepitelial elektron dense depolanma Geç dönem: Subendotelyal hipersellülarite ve > 6 hafta nötrofil infiltrasyonu kaybolur. 2 yıla kadar sürebilir. Elektron mikroskobu: Subepitelyal hörgüçler FİZYOPATOLOJİ Hematüri BAZAL MEMBRANDA Proteinüri GEÇİRGENLİK ARTAR FİLTRASYON YÜZEYİ AZALIR Silindirüri Lökositüri GFR ÜREMİ Distal tubulusta reabsorpsiyon Ekstraselüler volüm ÖDEM, HİPERTANSİYON Na ve su reabsorpsiyonu Plasma renin aldosteron Klinik Bulgular Latent evre Akut farenjit sonrası 7-10 gün İmpetigo sonrası 6 hafta APSGN klinik bulguları Hematüri Makroskopik Hematüri Ödem Hipertansiyon Proteinüri Dispne/kalp yetmezliği Nefrotik düzeyde proteinüri Azotemi SSS semptomları %100 %25-33 %85-90 %60-80 %80 <%5 %4 %25-40 %10 Dizüri, Sırt pollakiüri ağrısı - karın ağrısı Bulantı - kusma Ortopne - takipne - dispne - AC’de raller Takikardi - Gallop ritmi İdrar muayenesi: Proteinüri (Nefrotik düzeyde olmayan) Eritrosit, eritrosit silendiri, lökosit Hyalen ve granüler silendirler Tam kan sayımı: Dilüsyonel anemi Lökosit sayısı N. Kan: İsonatremi - hiponatremi Hiperpotasemi Üre N-, Creatinin N- Metabolik asidoz Farenjitte %95 çocukta multiple antijene antikor yanıtı olur. %80 ASO + Antihyaluronidaz (AHT) Streptozyme test (ASO + anti-DNAase B + antiNADase + AHT-1 + antistreptolizin) Sensitivite ASO İmmünolojik bulgular hemolitik kompleman (CH50) C3 (%11 normal) C4 genellikle normal C5 Properdin Hipergamaglobulinemi IgG IgM (%90) Cryoglobulinemi (%78) RF + (%50-100) C3 > 6-8 haftada normale döner. Total Hastaneye yatırma endikasyonları Belirgin ödem Hipertansiyon Diğer volüm yüklenme bulguları Böbrek fonksiyon testlerinin bozuk olması Hastayı izleme planı Yatak istirahati Su ve tuz kısıtlaması Hipertansiyon tedavisi Hiperpotasemi tedavisi Asidoz tedavisi Hiperfosfatemi tedavisi Streptokok enfeksiyonunun kanıtlanması 7 gün içinde iyileşmeyi gözle Diğer benzer hastalıkları düşün Su kısıtlaması İnsensıbl kayıp + idrar miktarı (400 cc/m2/gün) Tuz kısıtlaması (400 mg/gün) BFT bozuksa K ve P kısıtlaması Hipertansiyon tedavisi Hafif-Orta HT Şiddetli HT Dikkat Furosemide IV-PO Furosemide IV Şiddetli HT’da tek başına etkisiz Hydralazine Diazoxide IV Sodyum Nitroprusside Hiperglisemi izle Tiosiyanat düzeyini izle CCB Nifedipine P.O. Nifedipin SL ± b bloker ve/veya diüretik ACE inhibitör Captopril P.O. Diüretik Vazodilatör K+ izle Hiperpotasemi IV ve PO alımı kısıtla Diyetle 0,5 mEq/kg/gün K+ 5-6 mEq/L ise Diyet + Furosemide K+ 6-6,5 mEq/L ise Kayexelate + NaHCO3 K+ >6,5 mEq/L ise NaHCO3, Glukoz + insülin, diyaliz Volüm yüküne bağlı kalp yetmezliği tedavisi Su - tuz kısıtlaması Diüretik Diyaliz Digital yararlı değil AGN tanısı 1. Sistemik hastalık düşündürmeyen tipik prezentasyon 2. Geçirilmiş strep. enfeksiyonu kanıtları – Boğaz veya deri lezyonunda strep. üremesi – Antikor titrelerinin yükselmesi 3. Tipik kompleman değişiklikleri – Akut dönemde CH50 , C3 – C4 genellikle normal – 6-8 haftada CH50 ve C3 düzeyi normale gelir. AGN tanısı 4. 1 haftada iyileşmenin başlaması – Diürez – Ödemin düzelmesi – Kan basıncının normale dönmesi – BFT düzelmeye başlar. 5. İdrar bulgularının düzelmesi – 2-3 haftada gros hematüri düzelir. – 3-6 ayda proteinüri düzelir. – 1 yılda mikroskopik hematüri düzelir. Ayırıcı tanı MPGN Endokardit ile ilişkili AGN HÜS Vaskülitler HSP IgA nefropatisi Herediter nefritler Akut dönemde Böbrek biyopsisi endikasyonları Nefrotik tablonun eşlik etmesi GFN normalin %50’sinden az olması Prognoz çocuklarda çok iyi