Bölüm 8 Borsalar Hisse Senetleri ve Hisse ?? Başlangıçta Menkul Kıymetler denildiği zaman sabit faiz getirisi olan kağıtlar, hisse senetleri denildiği zaman da değişken getirisi olan kağıtlar kastediliyordu. Hisse endeksleri piyasa değeri üzerinden an be an hesaplanır. Çoğu ekonomilerde esas büyük yatırımcılar , şahsi hissedarlara nazaran şirketlerdir (Örnek; emeklilik fonları, sigorta şirketleri ve yatırım fonları). Dünyanın yaşlanan nüfusu da emeklilik fonlarının büyümesine yol açmaktadır. Stock and Shares (cont.) 2010 yılı itibarı ile dünyadaki borsalar: 1 NYSE Euronext (US) 2 NASDAQ OMX 3 Tokyo 4 London 5 NYSE Euronext (Europe) 5 Shanghai 6 Hong Kong 7 TSX Canada Stock and Shares (cont.)?? Hisse senedi dönüşümüne göre ilk 7 borsa: 1 NYSE Euronext (US) 2 NASDAQ OMX 3 Shanghai 4 Tokyo 5 Shenzhen 6 London 7 NYSE Euronext (Europe). Stock and Shares (cont.)?? Yeni ihraçlarda hisseler halka arz edilir. Alternatif satış şekli blok satışlardır veya halka arzla birlikte blok satışlar yapılır. Hali hazırda şirketin hissedarı olan kişiye daha fazla hisse satılmasına yeni haklar içeren ihraç denir. ‘A scrip issue-hisselerin çoğaltılması’ hissedarlara bedava hisse dağıtılır ve varolan hisselerin nominal değeri bölündüğü icin azalır.. Her iki durumda da amaç likiditeyi arttırmak amacıyla fiyatın düşürülmesidir. Konsolidasyon, varolan sermaye hisselerinin birleştirilmesi anlamına gelir. ‘Scrip’ temettüsünde, şirket hissedarlara nakit temmettü yerine hisse verir. Emeklilik Fonları Hisse senedi piyasalarının ne kadar aktif olduğu kurumsallaşmaış kurumların ne kadar aktif olduğu ile bağlantılıdır ki bunlardan en önemlisi de emeklilik fonlarıdır. En büyük emeklilik fonu piyasaları A.B.D., Japonya, İngiltere, Kanada, Avustralya, Hollanda ve İsviçre’dedir. Kazanımları önceden belirlenmiş prim ve yıllara dayalı emelilik; emekli olmadan yıllar önce emeklilik maaşınız ne kadar olduğunu bilirsiniz çünkü bu sizin katkı yaptığınız yıllarla bağlantılıdır . Kazanımları önceden belirlenmiş emeklilik fonları diğer uzun vadeli yatırım gibidir – emeklilik getirileri fonun performasıyla bağlantılıdır. Yatırım Fonları Yatırım fonları yöneticler tarafından yürütülen kolektif yatırımlardır. Bunlar, para piyasası enstrümanlarına, hisselere ya da tahvillere yapılmış yatırımlar olabilir. Bugünlerde, vadeli işlem sözleşmelerine yatırım yapan fonlarda bulunmaktadır. Bu yatırım fonları, A.B.D, İngiltere, Hollanda, Fransa, Almanya Italya ve İspanya’da oldukça gelişmiştir. Yatırım fonları açık uçlu fonlar, giriş ve çıkışı serbest;(unit trusts in the U.K.) ve kapalı uçlu fonlar, giriş ve çıkışları belirli zamanlarda olan (investment trusts in the U.K.) fonlar olmak üzere yatırım iki çeşitdir. Alışveriş Sistemleri Sipariş odaklı sistemde alıcı ve satıcının talimatları eşleştirilir. Teklif odaklı sistemde pazar yapıcıları şirketlerin fiyat teklifini alırlar ve fiyat sunarlar. Karma sistemde, New York’ta olduğu gibi, her iki sisteminde belirtilerini içerir. Uzun pozisyon alan aracılar pozisyonlarını korumak için hisse senedi verirler ve kısa pozisyon alanlar satışlarını eşleştirmek için hisse senedi borçlanırlar. Bu hisse senedi borç vermesi ve borçlanılmasıdır. ‘Short’ pozisyon veya ‘long’ pozisyon almak. Short’ layan hisse fiyatlarının düşeceğini, Long’layan da hisse fiyatlarının artacağına inanır. Analizcilerin Rasyoları Bir firma halka açılacağı zaman, o hissenin doğru ihraç fiyatını bulabilmek için benzer hisselerin fiyatlarıyla karlılığın arasında ilişkiye bakılır. Bu da fiyat/kazanç (p/e) oranıdır. Ayrıca, brüt temmettü gelirini hesaplamak amacıyla olası verilecek temmettünün hisse fiyatına olan oranına bakılır. Karşılık oranını hesaplamak amacıyla da hisse başına karlılık ile net temmettüler karşılaştırılır. Ve son olarak analizciler hisse başına kazanca bakarlar. Menkul Kıymetler Kuralları Finansal Enstrümanlar Direktifi (MiFID) Kasım 2007’de hayata geçirildi ve Yatırım Servisleri Direktifi’nin yerini aldı. 2015 yılının sonlarına doğru, MiFID 2 adıyla bu kurallar ın öngörülen güncelleştirilmesi yapılacaktır. Avrupa Birliği’ndeki yatırım firmaları için, ticarette şeffaflığı ve raporlama şartlarının arttırılması gibi yeni kurallar koydular. Yatırım firmaları, Sermaye Yeterliliği direktiflerine de uymak zorundadırlar. Amerika’da, New york Menkul Kıymetler borsası önce Archipelago’yu, elektronik alış veriş sistemini, daha sonra da Euronext’i satın alarak NYSE Euronext’i kurmuştur. Bu sayede New York ve çeşitli Avrupa ülkelerinde sermaye ve türev piyasalarında işlem yapma imkanı elde etmiştir. NASDAQ, Amerikan Menkul Kıymetler Borsası ile birleşmiş ve elektronik takas şirketi Instineti satın almıştır. .